VIII. Bernardus Torts, Roberto, Principi Tarraconensi, 1148

VIII. 

D. Bernardus Torts, Archiepiscopus Tarraconensis confirmat Roberto, Principi Tarraconensi, donationem quam eidem S. Oldegarius praedecessor suus fecerat, an. MCXLVIII. (1148) (Vid pág. 80).

Ex autogr. in arch. eccl. Tarrac. 

Quoniam sicut antiquorum auctoritas commendat, concordia, pace ac justitia populi nutriuntur, atque ab eodem populo his tribus gratia divina (leo divima) copiosius adquiritur; idcirco ego Bernardus Terraconensis Archiepiscopus, ob restaurationem Terraconensis ecclesiae et civitatis, et ut illi, qui ad eandem urbem incolendam convenerint, suam ibidem tutius peragant vitam, dono, laudo, confirmo tibi Rodberte, Princeps Terraconensis et successoribus tuis, illam donationem, quam beatae memoriae Odegarius predecessor meus fecit tibi de ipsa civitate Terraconensi cum territorio suo ac terminis, sicut resonat in ipsa carta, quam Raymundus, illustris Comes Barchinonensis et Marchio fecit ei et ecclesiae Sanctae Teclae. Dono quoque ego Bernardus praedictus Archiepiscopus tibi, Rodberte, Princeps Terraconensis et successoribus tuis, ut in ipsa Terraconensi civitate et extra civitatem, videlicet, in toto territorio ipsius civitatis, sicut ipsum territorium terminatur suis terminis in carta praephati Comes assignatis habeas IIII.or partes tu et successores tui de omnibus redditibus, usaticis, expletis, leudis, justitiis, aliisque profligationibus et adquisicionibus, quae in ipsa civitate vel in territorio suo sunt, aut erunt nostro communi consilio, tam in terra quam in mari. Quintam vero partem omnium supra dictorum civitatis et territorii michi, et successoribus meis Archiepiscopis et ecclesiae Sanctae Teclae concedo iterum tibi, Rodberte, et successoribus tuis, atque dono, ut in ipsa civitate Terraconae habeas tuum proprium furnum, et tuum proprium molendinum; michi quoque et successoribus meis Archiepiscopis retineo alterum furnum, et alterum molendinum. In coeteris autem furnis et molendinis retineo meam V.am partem sicut in aliis proventibus civitatis ipsius et territorii. Tibi autem, Rotberte, et successoribus tuis quibus hunc honorem post te habendum concesserimus, nulla erit licentia donare de supra dictis omnibus, vel alienare alicui extraneae potestati, sed ille tuus haeres, vet successor qui per nos hunc honorem habiturus est, et per successores nostros et tuum locum tenuerit, ita sit fidelis, et solidus homo noster et ecclesiae nostrae atque successorum nostrorum sicut tu. Retinemus praeterea ad portionem nostram, et dominicaturam nostram omnes ecclesias et ecclesiastica jura et ecclesiasticas personas et familias nostras et clericorum sive monachorum, et omnes qui ecclesiastica praedia incoluerint, et omnes qui in domibus vel possessionibus ecclesiasticis habitaverint; ita ut in his omnibus nullus Princeps, vel inferior persona layca praesumat aliquid judicare, exigere vel distringere seu disponere ullo unquam in tempore absque nostro jussu. In omnibus quoque, quae tibi Principi concedimus, retinemus omnes decimas fructuum terrae et animalium et piscium, et de praedis et cavalcatis, et de omnibus proventibus ipsius civitatis et territorii tam de terra quam de mari. Propter haec omnia beneficia quae mihi concedit liberalitas vestra ego quoque Rotbertus, vester fidelis homo et solidus convenio Deo et ecclesiae Terraconensi et vobis, Domne Bernarde Archiepiscope, ut ab hac die et deincebs sim vester fidelis homo sine aliquo dolo de corpore vestro, et de omni honore quem hodie habet ipsa ecclesia, et vos habere debetis, et nominatim de his quae in dono quod mihi facitis, retinetis, et de omnibus ecclesiasticis justitiis et directis, quae ad vos pertinent vel pertinere debent. Convenio quoque vobis ut secundum meum posse et sensum contendam restaurare ipsam civitatem, et defendere illam et omnem vestrum honorem, et guerregare (guerreiare en otro documento anterior) omnes homines qui justitias et jura ecclesiae et vestra et ipsius civitatis tollere vel minuere temptaverint, et observare justitiam, sicut superius constituistis. Convenio iterum vobis propter commune comodum et utilitatem ipsius civitatis ut singulis annis in die cineris, qui vocatur caput jejunii, eligam per vestrum consilium duas personas de habitatoribus urbis Terraconensis, sub quarum arbitrio, juditio vel consilio tota praephata Terraconensis civitas cum suo territorio et terminis ponatur. Quae supra dictae personae vobis jurabunt se secundum suum posse servare justitiam et comune bonum ipsius civitatis, et ut fideles sint vobis, et mihi Rotberte de nostra justitia. Isti duo accipient omnes estacamens totius civitatis Terraconensis et sui territorii: judicabunt placita et facient districtos ubi opus fuerit. Et si ego Rotbertus nollem eligere vel non possem jam dictas personas, vos vel vestri successores eligant eas. Iterum adicimus ut omnes habitatores Terraconensis civitatis et sui territorii preter clerum jurent vobis et successoribus vestris fidelitatem de corpore vestro, et de honore vestro, atque de honore ecclesiae Sancte Teclae. Istae supra dictae duae personae non habebunt estacamens, neque aliquid districtum in Praelatis ecclesiarum, vel in suis familiis neque in aliquo ex clero. Illi homines quibus ego Rotbertus dabo meum honorem, per consilium supra dictarum personarum faciant mihi fidelitatem hominii. Judicabunt supra dicti judices negocia civitatis et territorii secundum leges et bonas consuetudines Barchinonensis curiae. Illi vero qui ad incolendam urbem vel territorium venerint, non facient aliquem censum vel servicium de mansionibus in quibus habitaverint, neque de terris quas laboraverint praeter decimas et primicias, et quod ... par boum donet, et nugeram (vel migeram) ordei annuatim, neque faciet quisquam habitatoribus praedictae urbis, et territorii aliquam forciam, districtum, aut exactionem nisi supra dicti judices per justitiam. Terras autem heremas, quas Terraconenses milites adquisierint, retineant per consilium judicum, secundum quod eis opus fuerit ad propriam laborationem. Reliquas dent ipsi milites per consilium eorundem judicum laboratoribus, et nichil ab eis exigant, nisi quantum judices dictaverint. Si autem contingeret me Rotbertum habere causam cum Domino meo Archiepiscopo non in potestate judicum, sed in manu ipsius Archiepiscopi firmarem, et facerem justitiam. Decretum siquidem convenientiae praephatae paginae erit inter me et succesores meos, et inter Dominum meum Archiepiscopum et successores suos. Actum est hoc anno ab Incarnatione Domini M.C.XLVIII., V. idus febroarii. = Sig+num Rotberti. = Sig+num Agnetis, uxoris ejus, qui supra dictas convenientias fecimus et firmavimus. = Sig+num Guillermi de Aquilone. = Sig+num Conii. = Sig+num Ratmundi de Ostoles. =  Sig+num Guillermi Petri. = Sig+num Balduini. = + Signum Bernardi Terrachonensis Archiepiscopi. = Sig+num Durandi, canonici Sancti Ruphi. = + Bernardus Vieja (: Vielha) qui hoc rogatus scripsi cum litteris supra scriptis in VI. linea, die, annoque prefixo.

XXXII. Restauratio et dotatio canonicae S. Vincentii Cardonensis, anno MXIX (1019).

XXXII. 

Restauratio et dotatio canonicae S. Vincentii Cardonensis, anno MXIX (1019). (V. pág. 168.) 

Ex arch eiusd. eccl. 

Regnante in perpetuum Xpo Dño Salvatore nostro, anno incarnationis ipsius millesimo nono decimo, indictione secunda, era millesima quinquagesima octava, VI. die nonarum Iulii, feria V., facta est hec dos anno vigesimo quarto regnante Roberto: hanc excellentissimus vicecomes Bremundus dotem iussit scribi, quam S. Vincentii ecclesie a predecessoribus ablatam restituit, et de propriis ampliavit substantiis. Que hoc modo consistit. Quia dificile est inveniri, ut divitiis vel dignitate sublimatus seculari, multis obnoxius non teneatur delictis; iccirco ego Bremundus vicecomes, ob varias animae meae curandas egritudines, pontificem adii domnum Olibanum, videlicet, pariterque Ausonensis, cui idem Deo amabilis presidebat pontifex, clerum ecclesie apostolorum principis in Vico fundate nomine, petens ab eis preceptis metalibus (sic) instrui, quibus et apud Dominum facinorum veniam meorum possem adipisci, et patrie celestis felicitate donari. A quibus, cum salutifera quidem et nimis utilia anime percepissem consilia, et si Deus mihi vitam annueret, libentissime facturum me promitterem universa; illud divina mihi inspirante clementiâ spopondi etiam, ut si probarent rem facto dignam, S. Vincentii apud Cardonense oppidum martiris ad Dei laudem et famulatum sublimarem ecclesiam, adeo quidem ut non solum que meorum essent vitio precessorum ei abstracta vel mutilata, predicte ecclesie cuncta reformare satagerem; sed et non parva de propriis Deo disponente adhiberem; quin etiam talem sufficienti clero eiusdem ecclesie canonicum abbatem preficerem, qui armorum penitus expers esset, et divine facundia scientie, et vite puritate, tam docere, quam preire clerum et populum merito posset. At si loetali stimulo occumberet, vicecomes qui tunc esset loci ipsius, clerus quoque ac plebs nihilominus scientiâ probatum et vitâ, ex eadem ecclesia perquirerent et prefferrent; quod si secus cederet, ita notissimum aliunde rimantes excirent, et supradicte ecclesie preficerent: similem vero modum et legem in cuncta successione servarent. Quod mox saluberrimum ac valde mihi inter cetera profuturum non etiam parvum fiducie apud divinam clementiam dixerunt esse habiturum; admonentes tantum ut bene animo conceptum quantocius perducerem ad efectum. Quapropter ego, et pro Xpi dilectione, et scelerum meorum optinenda remissione, et genitorum sive consanguineorum, vel quicumque predictam ecclesiam sublimaverint, et de suis eam donis locupletaverint, hec cuncta consilio domne, Ermesindis egregie comitise, prolisque ipsius domni Berengarii excellentissimi eque comitis ac marchionis piissimi, et magnifici domnique Ermengaudi Urgellitani excellentissimi comitis, conhibentiâque eorum vel consensu non dispari, ac Deo favente, peregi, et propria manu firmavi, et tam a pontificibus, quam et abbat¡bus, et diversis ordinibus, quam a comitibus et diversarum dignitatum viris, ut firmarentur, rogavi. Que autem et Sancte Cardonensi ecclesie restitui, et de prediis et rebus meis ad presens adhibui, sequens istius textus hostendit libelli. Primo cunctas ecclesias que intra Cardonensis terminos habentur oppidi, ecclesie concedimus et restituimus Sancti Vincentii firma ditione et iure, et tertiam omnium decimarum eiusdem ecclesie partem S. Vincentii, videlicet cum primiciis et offerendis, tertiam quoque placitorum et decimam partem, decimam etiam et tertiam telonei (toloneo) partem, et monete. Inter hec dignum non est oblivisci, ut nulla dies unquam debeat amodo praetermitti in agendis quotidianis missarum officiis super sacrum archangeli altare Michaelis: nulla etiam nox interveniat, que cerei lumine in eadem ecclesia non relucescat. Et si proprio careat, a S. Vincentii aditu (f. aedituo) accipiat. Apud Cardonam duo paria prediorum tribuimus, quorum unum in loco est quem dicunt Planitiem, alterum vero apud Lordellam: vineam vero pendulam cum altera iacente supra salis montem, et quodam arvo farraginali (freginal, ferraginal; ferragenale), et molendina II. cum ortis et quadam vinea iuxta fluminis Cardesnarii ripam: et alia duo molendina apud rivum Oderam iuxta S. Marie ecclesiam: et predium quod est apud Silvam seminatam (selva sembrada), cum decima predii quod Gomesendi fuit pbri. Predium vero quod Fedantii fuit apud Cardesnarium fluvium, et vineam que fuit Gaudiosi, et vineam apud locum nuncupatum Iuncosam (Juncosa), et silvam cum terris cultis et incultis apud locum quem vocant Celatam (Celada): terras quoque et vineas cultas vel incultas, quod Altemiri predium fuit apud locum Fornellos (Fornells) nominatum, et partes iuris mei quas voce quacumque habeo et habere debeo in loco quem Curvas apellant: et cunctas decimas omnis predii mei, illius videlicet, quod in confiniis et locis Cardone contiguis possideo, vel Xpo iuvante possidebo, in loco quem Pradas vocitant, terrarum duo paria. Item iuris mei partes, quas voce qualibet habeo et habere debeo apud castellum Cunillum (castell Cunill, Conil, conill) cum finibus suis presentibus vel futuris. Hec que predicta sunt omnia coram Deo et sanctis eius, et piis et magnificis christiane fidei predictis viris, coramque etiam domno Ermengaudo pontifice Urgellitano reverentissimo, hec facta quoque probante pariter et roborante, in cuius diocesi predicta sita extat ecclesia: et coram aliis viris non modicis, sancte Cardonensi reformavi ecclesie in perpetuum habenda et concessi. Quod si quis haec que nos episcopi superius inferiusque descripti cum abbatibus et diversi ordinis clericis, comitibus quoque, egregioque horum donatore vicecomite Bremundo, totiusque dignitatis viris non solum approbavimus, verum etiam roboravimus, non observaverit, et quicquam horum minuerit, aut temptaverit, vel consensor tam nefarie presumptionis extiterit, sed adiutor in verbo vel facto fuerit, primo iram Dei omnipotentis incurrat, et christiane societatis licentiam perdat, quia velut infidelis ausus est Xpi violare ecclesiam. Deinde omnium Sanctorum perdat patrocinia, et nullius peccati per eorum intercessionem unquam habeat veniam, quia S. Vincentii corrumpendo eius ecclesiam consortis eorum disperdere in terris temtavit memoriam. Post haec diabolus dux eius sit semper in vita sua, et supra picem et carbones eius denigratam infelicem animam a corpore egressam in Flegetontis (Flegentonte, uno de los 4 ríos del inframundo, junto al Aqueronte, Cocito, Lete, Estigia - Estigio) ardentis fluvii profundam imergat undam: et ultrices cum traditore Dñi, et his qui fidem abiecerunt Xpi, eterni incendii sentiat flammas (flamas : llamas; flama : llama), nisi cito resipuerit, et quod commissit vel temptavit, oblata Deo prius poenitentiâ dignâ, predicte ecclesie ad iudicium pontificum et abbatis predicti rectum emendaverit. Ego Guibertus grammaticus sperans beati Vincentii martiris precibus adiuvari, hunc dotis ecclesie ipsius libellum anno incarnationis Dñi predicto, et diebus scripsi kalendarum et feriarum. = Ermengaudus ac si indignus gratiâ Dei epus +. = Borrellus hac si indignus gratiâ Dei Riparcurcensis epus (obispo de Ripacurcia, Ribagorza, Ribagorça) +. = Bermundo vicecomite +. = Engoncia vicechomitissa. = Vivas hac si indignus + pbr. = Bernardus Urgellensis epus +. = Oliva epus.