Tomo 13, apéndice de documentos, 21-30

XXI.

Donatio Guitardi Archilevitae ad ecclesiam Gerundensem: anno DCCCCXCV. (Vid. pág. 82.)

Ex Cartor. curiae episc. Gerunden. 319.

In nomine Domini ego Guitardo Archilevita donator sum domum Sancta Maria Sedis Gerunda. Manifestum est enim quia placuit amicis meis, et promptissime placent, ut pro remedium animae meae et remedium animae avunculi mei Lobathoni condam cartam donationis fecissem ad tibi jam dicta Domini nostri Jhesu Christi genitrice Sancta Mariae de domibus meis in quo nunc habito et dego sicuti et facio. Dono namque tibi per huius donationis indaginem ipsas meas domos noviter constructos quae ego habeo infra muros de Gerunda civitate (pone civi-vitate) justa cellarium atque cenaculum episcopale qui mihi advenit per mercedem largitionis quod michi fecit predicto avunculo meo bonae memoriae quondam Lobatono cuius memoria in benedictione sit semper, seu per quamcumque voce. Quae affrontat ipsum mansum vel donum (domum) cuncta sui officinia de parti orientis in via et platea quae pergit ad Gerundella, de meridie similiter in via et in platea predictae civitatis, qui ambit ea, de occiduo in casas de Goltredo levita, et Guifredo sacerdote, de circi in coquina et curte et solario episcopale. Quamtum istas affrontationes totidem includunt cum solos et superpositos, cum guttis et stilliciniis, cum curtibus et diversis officiniis atque hedificiis sic dono ea omnia ad tibi supralibata virgine Sancta Dei genitrice Maria ab omni integritate simul cum exiis et regressiis earum, exceptus ipsa xenodochia quae ad pauperum ac peregrinorum hospitia supralibato avunculo meo Lobatom jussit construere, et est manifestum. Quae vero predicta domo universaque eius pertinentia quae supra resonat quae tibi gloriosa dono atque concedo, de meo jure in tuo trado; ita ut in diebus vitae meae teneam cum et possideam quiete et secure, et sine aliqua inquietudine quamdiu vixero. Et post obitum meum remaneat ad tibi prelibata virgine Sancta Maria cum omni integritate, et quicquid exinde servi tui voluerint gerere, et facere, plenissimam in omnibus licentiam habeant et perfluant, quemadmodum et de aliis munificentiis Sedis tuae pertinentibus. Quod si ego donator aut ullus aliquis homo qui contra hoc venerit ad inrumpendum, non hoc valeat vendicare, sed componat aut componam tibi supra taxata omnia in quadruplum, prout Patres Sancti sanxerunt, et in antea ista donatio firma permaneat omnique tempore. Acta donatione XIII kalendas februarii anno VIII regnante Hugone Rege, qui Dux fuerat pridem. = Guitardo qui ista donatione feci et firmare rogavi. = Arnulfus ac si indignus gratia Dei Episcopus et Abbas +. = Aiz Archipresbiter ss. = Eredarius ss. = Bonushomo levita scripsit + die annoque prefixo.

XXII.

Judicatum pro ecclesia Gerundensi, anno MII. (Vid pág. 88.)

Ex Lib. virid. Capit. eccl. Gerunden. = fol. 186.

Antiquitus enim sanceitum (sancitum) est, et in precedentium Patrum sententiis reperimus scriptum ut judex de re discursa juditia conscribat, suaque manu roboret, ne fortasse qualibet affaturum ex hoc intentio moveatur. Quapropter ego Soniffredus (con ff) judex, et Guillermus et Sendendus (Senderedus?) Judices, imperando Bernardo, gratia Dei Comite scriptura notitiae statuimus, qualiter modo venit Odo Episcopus Sanctae Mariae Gerundensis ecclesiae una cum suorum katerve (caterva, multitud) clericorum in Castrum Bisulunum (Besalú) ante supra scripto Comite ante suosque regni proceres, id est, Adalbertus, Abbo, Dela, Madamiro, Abbates, laycorum presentia Miro Vicecomes, Auriol (Oriol), suoque filio Johanne Adalbertus filius Fredoloni, et Adalbertus (pone Abaldertus) Cassioni, Amadrico, Sonifredo, Rogario, Bonifilio, Miro, Menardo, Ardimando, Arnal, Tebet, et item Senfredo, Stephano Sayone (saio y Sagone más arriba, pero referidos al nombre propio Leopardo; sayón) et ante supra scriptos Judices vel caeterorum bonorum hominum ibidem consistencium suam ingenti promit quaerelam de parrochia Sancti Petri qui est situs in Monte Accuto (Montagut, monte agudo). Et de parrochia Sancti Foelicis, cuius domus est fundata in villa Beiuta quod predictus Comes tenet et clamat ut has ecclesias cum omni eorum decimas et primitias vel oblatione fidelium debent esse proprie de predicta Sede, et in ejus jure manere perhenniter. Predictus Comes libenter ieum audivit et diligenter inquisivit utrum debent esse predictae ecclesiae cum omnia quae ad eas pertinent de prefata Sede, an suus directus per ulla sua adquisitione aut per voce suorum parentorum. Has igitur voces requisitas ego supra scriptus Bernardus audivi auctoritates prefatam Sedem timui transgredere precepta sanctorum canonum et recognovi meminitas ecclesias cum omnia que ad eas pertinent plus esse directum Domino Deo suaeque genitricis Mariae et de predicta Sede vel supra scripto Odoni Episcopi quam meum, aut de nulla potestate supra scripti Odoni Episcopi et canonicis eius qui ibidem (pone ibiden) aderant, id est, Guillermo Archilevitae, et Argivuto primi scrinii, necnon et Agalberto, et Adalberto, Anusto, videlicet et Raymundo Galindo quoque et Bonefilio, Soniofredo, scilicet et Gondemaro Donuntio quamvis et Guillermo et Sperandeo et Berengario Petrone et Alexander, ut deinceps nec ego nec ullus vivens homo nec ulla potestas secularis supra scriptas ecclesias omnia quae ad eas pertinent de jure praefata Sede subtrahere aut violare presumat. Et qui haec facere presumpserit aut ista scriptura nostrae diffinitionis violare conaverit aut invalidam eam fieri voluerit, hoc quod repetierit inane fiat, et omnipotens Deus una cum Sanctis suis ei resistat, et insuper ista supra nominata omnia a supra scripta Sede in quadruplo componere cogatur et canonica dampnatione subjaceat, et in antea ista notitia vel diffinitione firma et inconvulsa permaneat in evo. Acta est igitur haec notitia vel diffinitione II nonas junii anno VII regnante Roberto Rege. = Sig+num Bernardus + gratia Dei Comes qui hanc notitiam vel diffinitionem firmavi et testibus ad roborandum tradidi. = Sig+num Miro Vicecomite. = Sig+num Oriol. = Sig+num Arnal. = Sig+num Mir. = Sig+num Adalbertus. = Sig+num alium Adalbertum. = Sig+num Menardus. = Sig+num Ardeman Adalbertus. = + Sonifredus. = Sig+num Abo Aba caenobii Sancti Laurentii. = Miro ss. = Stephanus ss. = Ego Guillermus Judex huius edictionis tactu necessitate oculorum signoque impressionis corroboro +. = Sonifredus Judex ss. = Adalbertus sacerdos et Abba ss.

XXIII.

Notitia judicati pro ecclesia Gerundensi, anno MIV. (Vid. pág. 88.)

Ex autogr. in arch. eccl. Gerunden.

In judicio (falta el cuerpo de la i, sólo está el punto) Bernardi gratia Dei Comiti, seu et de Judices qui jussi sunt judicare, id est, Soniefredus et Senderedus judices in presencia Wadamiro, Adalberto, Wifredo, Abbone Abbates (Abo Aba más arriba) et Wilielmo Archilevita, laichorum presencia Arnal, Mironi Vicecomite, Gauzefredo, Senderedo, Pontio clerico, Tassioni, Richardo, Stephano, Salone et aliorum multorum bonorum hominum ibidem consistentium: in istorum namque supra dictorum presencia veniens Oddo, Episcopus Sanctae Sedis Mariae Gerundensis aecclesiae cum suis clericis in Kastro Bisulduno ante predicto Comite vel Judices supra scriptos inter multas alias quaerelas querelavit se de parrohechias (parrochias) de Torteliano et de Argelagario et de ipsas aecclesias qui in jam dictas villas sunt fundatas in honore Sanctae Mariae. Unde arserto (asserto) vel mandatarius predicta Sede extitit Arnulfus AEpiscopus Ausonensis, Abba Sancti Felicis et petivit homines, id est, Oriol et fratri suo Bonefilio et Wilielmo de ipsa parrochia de Saturnense, et de ipsa aecclesia de Sancta Cecilia, eo quod injuste abstraxissent predictas aecclesias cum illorum parroechias, et cum omnia ad eas pertinentibus de jure prelibata Sede. Responderunt isti nominati Oriol et Bonefilius et Wilielmus quod centum annos et amplius inter illos et illorum parentes tenuerunt eas jure hereditario sine blandimento de ullo AEpiscopo Sedis Gerundensis: unde supra scripti Judices interrogaverunt (parecen dos palabras, in +) suprascripti Oddoni AEpiscopi, si possit ostendere ullam scripturam aut ullum inditium unde possint cognoscere si est directus predicta Sede, an non. Respondit Oddo Episcopus: possim utique. Et ostendit veridicam scripturam de diffinitione (con una sola f en el texto) quae fecit Wigo AEpiscopus bonae memoriae inter Abbone levita et Flavio presbitero. Unde supra scriptus Abbo tenebat per jus prelibatae Sedis et donitum praefati Wigoni proprii AEpiscopi jam dictis ecclesiis de Torteliano et de Argelagario et de Saturnense cum aiacentiis et apenditiis earum et cum decimis et primitiis earum et flavius similiter ipsa de Talexano. Et isti suprascripti heredes responderunt umquam non tenuisse ullus AEpiscoporum supra scripta Sedis supra scriptas parrochias in jure suo nec eas dedisse alicui. Prelibati vero judices adhuc interrogaverunt supra scriptum Pontificem, si potebat probare per testes idoneos quod suprascriptus Wigo vel successores sui tenuissent jam dictas parrochias. Idcirco suprascriptus Oddo profert sua testimonia, id est, Arnulfum AEpiscopum (a partir de aquí las AE serán ae minúscula) qui et mandatarium et Wilielmum Archilevitam eiusdem pagi, qui proferunt se jurare quod illos videntes et audientes tenuit eas Abbo levita supra scriptus, et recognovit eas per directum de Sancta Maria supra scripta Sede et per donitum de Mirone aepiscopo. Denique supra scriptus Oriol, et Bonefilius et Wilielmus ut vidimus jam dictam scripturam et tam verissima testimonia una cum consilio et licentia domni Bernardi Principis praefati atque cum consultum praefatorum judicum non accepimus sacramenta sed recognoscimus supra scriptas ecclesias cum illorum parrohechias et cum omnes res ad easdem ecclesias pertinentes plus debet esse de aepiscopo scripta Sede per directum, quam de nos aut de heredibus nostris sive de ullo homine jure hereditario. Ob iit recognoscimus nos et exvacuamus in vestrorum hominum presentia vel juditia quod neque nos neque ullus de heredibus nostris vel aliqua si... persona umquam audeat violare vel disrumpere vel inquietare supra scriptas parrochias de jure Sanctae Mariae Sedis Gerundensis, et qui haec facere presumpserit hoc quod petierit non valeat vindicare, sed libram auri componat, et in antea ista... (exvacuatione o recognitione) one firma permaneat omni tempore. Facta recognitione vel exvacuatione XIII kalendas marci, anno VIII regnante Rodberto Rex. = Sig+num Oriol. = Sig+num Rechards. = Sig+num Bonefilius. = Sig+num Richelde qui hanc recognitione vel exvacuatione firmavimus. = Sig+num Wilielmus.

XXIV.

Carta cessionis Comitis Bisuldunensis in favorem Episcopi Gerundensis super juribus villae de Bascara, anno MLXVI. (Vid. pág. 108.)

Ex Lib. virid. Capit. eccl. Gerund. fol. 205 b.

In nomine Domini ego Bernardus gratia Dei Bisuldunensis Comes propter amorem Dei et Sanctae Dei genitricis Mariae, paccata atque sopita omnium quaerimoniarum lite diffinio, dono atque trado Omnipotenti Deo et Beatae Mariae Gerundensis seu etiam tibi Berengario Episcopo eiusdem Sedis omnes usaticos et albergas, et quidquid amodo juste, aut injuste inerant mihi in dominicatura quam dicunt Baschara, et in pertinenciis eius omnibus, et quae ibi fuerunt patris mei atque Comittum retroactis temporibus, ut libere et quiete, predicte Presul, habeas prefatam dominicaturam quemadmodum et mei successores amodo et usque in eternum. Et non sit fas ulli Comitum post me sequentium quidquam mali vel inquietudinis ibi exercere, set semper in jure Dei, eiusque matris potentialiter et honorabiliter consistere. Quod similiter esse factum recognosco a G. Comite Bisuldunensi fratre meo et decessore. Quod si ego predictus Comes Bernardus aut ullus antecessor (successor) meus hoc infringere temptaverimus, non hoc valeamus facere, sed usquequo ad condignam satisfactionem venerimus, excomunicationi subditi simus, et postea haec diffinitio firma et stabilis permaneat omni tempore. Facta scriptura diffinitionis IX kalendas novembris anno VII regni Philippi Regis. = Bernardus + gratia Dei Comes. = + Riambaldus levita qui hanc diffinitionem scripsi die et anno quo supra.

XXV.

Concilium Gerundense habitum anno MLXVIII. (1068) (Vid. pág. 110).

Sinodus habita aput Gerundam jussu domni Alexandri Papae, ubi sua vice praefuit Hugo Candidus Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalis Presbyter residente domno Guifredo Narbonensi Archiepiscopo cum caeteris Episcopis et Abbatibus subterius comprehensis, a quibus constituta sunt haec quae infra continentur.

Anno Dominicae Incarnationis millessimo LXVIII. sub praesentia domni Remundi, Barchinonensis Comitis et domne Almodis Comitissae quorum cura et instantia haec Sinodus congregata est.

I. In primis condempnaverunt ibi detestabilem simoniacam eresim non solum in graduum ordinibus, sed etiam in ecclesiasticis honoribus: videlicet ut non attribuantur muneris vel obsequii saecularis praetio sed bonae vitae et sapientiae merito. Et sicut turpis gratiae lucrum proibetur in sacerdotii capite, ita abdicetur a tocius clericalis honoris corpore. Sicque quod gratis accipitur secundum Dominicam sententiam gratis detur, ita ut nullus clericus vel laicus vendat vel emat ecclesiasticum honorem. Et nullus teneat ecclesiastica ornamenta qui sit laicus, neque sit inde Sacrista aut Baiulus.

II. Deinde constituerunt ut ecclesia quae plus non habet de decimis quarta pars ei reddatur ad opus presbiterorum et clericorum. Et ut ex omnibus rebus quae possidentur tam de operibus manuum quam ex agricultura seu de molendinis sive de ortis et arboribus, et ex omnibus animalibus primiciae et decimae reddantur.

III. Item excomunicando sancxerunt ut incesti omnibus modis separentur. Deinde habeant licentiam in eundi melioris coniugii.

IIII. Item constituerunt ut illi qui suas uxores dimiserunt et alias acceperunt, suas recuperent, si vivae fuerint et alienas dimittant; et nisi hoc fecerint, sint ita excomunicati tam incesti quam isti ut nullus christianus eis Ave dicat, nec cum eis manducet neque bibat, in ecclesia simul non orent; si infirmati fuerint, non visitentur nisi pro satisfactione; et si mortui fuerint sine Paenitentia et comunione, non sepeliantur.

V. Item judicaverunt de clericis arma ferentibus ut arma dimitant et quaeque illicita cum his commiserunt, digne defleant. Quod si agere noluerint, de choro exeant et cannonicam perdant et omne beneficium ecclesiae amittant. Si vero haec relinquere noluerint, praelibatae sententiae de incestis subiaceant.

VI. Clerici si lectores fuerint et uxores duxerint, in lectoratu permaneant et in choro, sed non in congregatione canonica.

VII. A presbitero usque ad subdiachonum, si uxorem duxerint aut concubinam retinuerint, de coro exeant, et omne beneficium ecclesiae perdant, et cum laicis in ecclesia maneant. Quod si inobedientes extiterint, sententiam de incestis incurrant.

VIII. Illi autem clerici qui arma et uxores dimiserint, securi et quieti et sinc ullo pavore permaneant. Nullus res eorum diripiat, nec eis aliquam iniuriam faciat, sed et ipsi et res eorum semper sint in pace et in tregua Domini per omnes dies.

VIIII. Clerici et monachi alterius regionis non recipiantur sine comendaticiis literis sui Pontificis. De usurariis clericis et de ministris laicorum aut desinant aut deponantur. Clericus a maiori ordine usque ad minorem non sit aleator neque venator.

(falta la IX)
X. Ad finem huius denunciamus capituli, ut illi persistant in supradicta excomunicatione qui predia cannonicarum seu monasticarum diripiunt congregationum.

XI. De terris vero seu possessionibus ecclesiastici juris quae ab Episcopo sive a clero laicis hominibus aliquo modo dantur sanctientes, statuere ut post obitum Episcopi, Abbatis aut clerici qui illas dedisse dinoscitur, libere et solide revertantur ad ecclesiam cuius dominii easdem fuisse constiterit. Quoniam injustum est eorum post mortem quoquo pacto exequi dationem qui non valent prelibatas res ecclesiae dimittere per successionem nec a laicorum filiis, eredibus sine succesoribus possesiones ecclesiae post mortem parentum vel propinquorum, quamvis ab eisdem parentibus longe possesas illorum voce censuerunt juste unquam potuisse vel posse repeti aut consequi, quia res Deo dicatae non debent a laicis ereditario jure possideri.

XII. De terris autem quas a Christicolis detestanda Judeorum emit aut emerit perfidia, statuere ut omnis decimatio earum ita illi daretur ecclesiae in cuius parroechia aeedem terrae sitae sunt vel fuerint, quemadmodum si a Christianis colerentur, quoniam injustum est ecclesiam eas decimas amittere seu amississe quas constat antequam Judei huc advenirent, illam habuisse. Quapropter unde amittit primicias et oblaciones, saltem exinde habere debet decimationes. Hugo Candidus Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalis Presbiter et Legatus his sinodalibus gestis vice domini mei Papae ss. = Guiffredus Narbonensis Archiepiscopus ss. = Guilelmus Auxensis Archiepiscopus ss. = Berengarius Gerundensis Episcopus ss. = Guilelmus Urgelensis Episcopus ss. = Guilelmus Ausonensis Episcopus ss = Berengarius Agatensis Episcopus ss. = Salomon Rotensis Episcopus ss. = Guilielmus Comeniensis Episcopus ss. = Seguinus monachus et presbiter agens vicem Durandi, Tolosani Episcopi ss. = Guibertus Clericus agens vicem Uzeticensis Episcopi ss. = Frotardus Tomerensis Abbas ss. = Dalmacius Crassentis Abbas ss. = Andreas Sancti Cucufatis Abbas ss. = Renardus Sancti Martini Categonensis Abbas ss. = Oliva Sancti Petri Gallicantus Abbas ss. = Amatus Sancti Salvatoris Bredensis Abbas ss. = Tassio Sancti Laurentii Abbas ss.

Item praelibatus Cardinalis cum praefatis Episcopis seu Abbatibus sive Principibus et tocius terrae magnatibus confirmavit necnon et laudavit pacem et treguam Domini sicut erat aprehensa in episcopatu Gerundensi. Et addidit in eadem tregua dicta consensu omnium atque jussit, ut parimodo teneretur a Dominica octavis Pascae usque ad octo dies post Pentecosten.

Si quis vero inobediens fuerit his predictis constitucionibus aut transgressor earum, excomunicationi anathematis subjaceat, quoadusque resipiscat et ad satisfactionem inde cannonice veniat.

XXVI.

Concilium ibidem habitum anno MLXXVIII. (Vid. pág. 110.)

Item altera Sinodus Gerundensis celebrata temporibus Gregorii Papae instante Episcopo Amato eius Legato.
Anno Dominicae Incarnationis LXXVIII post millesimum (1078) convenit in Jerundensem ecclesiam Sancta Sinodus Episcoporum vel Abbatum, ubi vice domni Gregorii Papae praefuit Amatus Episcopus Sanctae Romanae Ecclesiae Legatus, a quo cum coeterorum conibentia sunt plurima sanccita secundum cannonum decreta, de quibus referentur pauca, ne nostri decidant memoria.

I. Primitus enim constituit de his qui assistunt altari in administrando Corpore et Sanguine Dominico videlicet sacerdotibus, levitis sive subdiaconis, et qui in clero deputati excellentiori devoverunt se vitae, ut in nullo contubernio comunicent mulieribus. Si quis vero, quod absit, de coetero palam nubserit, vel concubinam duxerit, gradus sui et honoris periculo subiaceat et a coro exeat, quoad usque cannonice satisfaciat.

II. Item decrevit ut nullus Episcoporum aliquem clericum in ecclesia sua audeat per pecuniam sublimare sive promovere vel ecclesiasticos honores vendere. Ille vero qui emerit non solum sit alienus ea dignitate quam peccuniis adquisivit, sed etiam proprio gradu et excomunicacioni subcumbat, donec quod male obtinuit, dimittat.

III. Item promulgavit ut nullus presbiterorum, diaconorum, subdiaconorum filius in eadem ecclesia possideat paternos honores; et idem clericorum filii ad alciores gradus non promoveantur. In acceptis autem gradidus maneant, nisi vita illis obstiterit.

IV. Item etiam filii clericorum tam laici quam clerici nullo modo possideant ecclesiasticos honores quos patres eorum pro beneficio ecclesiae abuere vel retinuere. Qui pretermiserit, excomunicetur.

V. Decrevit etiam ut clerici arma ferentes, nisi dimiserint arma, sint alieni a Corpore et Sanguine Domini et ab ingressu tocius ecclesie et Christianorum sepultura et omni comunione ecclesiastica; numquam amplius in Christi Ecclesia ad maiores honores sive gradus, si rebelles perstiterint, sublimandi.

VI. Item constituit ne clericus barbam vel comam nutriat vel coronam capitis (tonsura, corona de la cabeza) abscondat non radendo vel parvam faciendo (no afeitando o haciéndola más pequeña), tamquam erubescens quod in ereditaria Christi sorte sit electus, neque ulterius induat militaria indumenta diversis

variata coloribus (que no lleven indumentaria militar de varios o variados colores).

VII. In consanguinitate coniuncti (coyunda), nisi digna satisfactione

separentur, separati ab Ecclesia et Corpore Christi maneant.

VIII. Concubinarii vero et usurarii (concubinarios y usureros) nisi resipiscant excomunicentur.

IX. Sancxerunt etiam ut omnium terrarum decimacio quas execranda infidelium Judeorum saevicia excolebat ita illi exiberetur ecclesiae in cuius parroechia aeedem terrae sitae sunt, quemadmodum si a Christianis colerentur.

X. Item statuere ut si quae ecclesiae per peccuniam sunt consecratae vel a simoniacho, a legitimo cannonice consecrentur Episcopo. Si qui etiam Clerici peccuniam prebendo vel a simoniacho sunt ordinati, eodem modo a catholico ordinentur Episcopo: non enim in his fit reiteratio sed ipsa consecratio, quoniam nihil precesserit quod ratum haberi queat.

XI. Clerici autem alterius regionis non recipiantur sine proprii Pontificis litteris.

XII. Scimus quidem laicis aecclesias non competere, sed ubi illis ex toto auferri non possunt, saltem oblationes missarum aut altarium seu primicias laycis omnino prohibemus. De cimiteriis autem et sepultura et baptisteriis exaccionem fieri omnino prohibemus.

Amatus Episcopus Sanctae Romanae Ecclesiae Legatus is sinodalibus gestis vice domini mei Papae ss. = Berengarius Jerundensis Episcopus ss. = Berengarius Ausonensis Episcopus ss. = Raimundus Elenensis Episcopus ss. = Raimundus Rotensis Episcopus ss. = Petrus Carcassonensis Episcopus ss. = Umbertus Barcinonensis Episcopus ss. = Guillermus Commeniensis (Comeniensis más arriba : Comenge) Episcopus ss. = Fulco Archidiaconus agens vicem Urgelensis Episcopi ss.

XXVII.

Acta consecrationis ecclesiae S. Joannis de Lauredo (Laureto : Lloret), anno MLXXIX. (Vid. pág. 112.)
Ex translato coevo (pone cooevo, co+oe+vo) in arch. eccl. Gerund.

Anno Incarnationis Dominicae millessimo LXXVIIII, era millessima CVIII indictione VII (a: certe II.) venit domnus Berengarius Sanctae Sedis Jerundensis Episcopus ad consecrandam eclesiam in honore Sancti Johannis constructam in comitatu scilicet Jerundensis in castro que dicitur Laureto. In qua die consecrationis dono ego Sicardis femina et filiis meis Uzalardus atque Bernardus clericus simul cum Oto noster castellanus ad diem dedicationis huius ecclesiae propter remedium animae nostrae et parentum nostrorum decimas et primicias de ipsa terra nostra erema quem adduximus in cultum, et modo tenemus in dominicum nos et nostri rustici qui ruperunt ipsam terram. Hoc est ipsa mata ubi est constructum ipsum castrum et prefatam ecclesiam. Terminus autem huius dono ita se habet: ab orientali parte terminatur in vinea Saturnini que dicitur, a meridie parte terminatur in litus maris, ab orientali quoque parte concluditur in rivum qui discurrit de Laureto, a parte aquilonis terminatur in Valle marina, sive in ipsa gaerneda et ipsa mata sicut concluditur ab omni integritate donamus et concedimus decimas et primicias. Item donamus nos prefata ad jam dictam nostram ecclesiam ipso campo qui est ad ipsa buadella ab integre in dominicum. Et ego jam dicta Sicardis dono de mea complantatione quarteratam I vineae, sicut est terminata et designata et est manifestum. Quae vero predicta donatio de nostro jure tradimus et concedimus prefatae ecclesiae ut omnipotens et misericors Dominus qui est pius et misericors dimittat nobis peccata nostra in presenti seculo et in futuro, ipse qui Publicanum justificavit, et mulierem peccatricem justificatam surgere fecit, et Latroni in cruce pendenti paradisum promisit.
Sub eo modo donamus nos et concedimus predicta omnia prefatae nostrae ecclesiae ut neque nos, neque posteritati nostri aut aliquis vivens homo de prefata omnia nihil inde minuat nec auferat. Et si quis temptaverit facere, ira Dei incurrat, et a liminibus sanctae Dei ecclesiae extraneus existat, et cum Juda traditore particebs fiat, et ista prefata donatio inconclusa permaneat. Quae est facta X. kalendas februarii anno XVIIII. regni Phylipi Regis. = Sig+num Sicardis feminae. = Sig+num Otto, qui ista donatione pro meo animo fecimus et firmamus firmarique rogamus. = Bernardus Sacerdos scriptor et exarator qui haec scripsi et sub die + et anno quo supra. = Actum est hoc VI. nonas julii anno Domini MCCXVIII.
= Sig+num Geraldi de Montebarbato. = Sig+num Guillermi de Ilice. = Petrus Ypodiachonus qui hoc translatum (pone tranlatum, falta la s de trans) tanlatare vidit. = Petrus presbiter qui hoc tranlatum fideliter transtulit et scripsit die et anno quo supra +.

XXVIII.

Consecratio ecclesiae S. Mariae de Aredo in dioecesi Gerundensi. anno MLXXVIII. (Vid. pág. 112.)

Ex autogr. in arch. eccl. Gerunden.

Anno Incarnationis Dominicae sexsagesimo nono post millesimum, era millesima centesima quarta decima, indictione V. venit domnus Berengarius Sanctae Sedis Gerundensis Episcopus ad consecrandam ecclesiam in honorem Sanctae Mariae constructam in comitatu scilicet Jerundensi, in loco qui dicitur Valle Aradis. In qua die consecrationis dedit Bernardus Gaucefredi ex omni parte jam dictae ecclesiae cimiterium habens XXX legitimos passus ex suo alodio sub tali defensione et quietudine, ut aliquis homo cuiuscumque ordinis, honoris vel aetatis ibi aliquam violentiam quocumque tempore non inferat, set ob honorem et reverentiam prefatae ecclesiae salvo munimine consistat. Et jam dictam ecclesiam atque alodium donat predictus Bernardus Sanctae Mariae Sedis Jerundensium taliter ut per singulos annos exeat redditus inde, libram unam cerae ad jam dictam Sedem, et Archidiaconem eius. Preterea subdidit prelibatus Praesul prefatam ecclesiam sub ditione et apenditione Sanctae Christinae Aradis taliter ut eiusdem clerici cantent eam, et ut ab odierno die et tempore non amittat aliud de suo honore quod modo habet et habere debet propter jam dictam hanc ecclesiam. Haec donatio predictae ecclesiae vel cimiterii eiusdem tali modo fit, ut jam dictus Bernardus vel posteritas eius teneat et possideat haec omnia omni tempore sine ulla inquietudine vel sine ulla alicuius hominis contradictione in servitio solius Dei, et eius Jenitricis preter hoc solo sensu supra scripto. Hacta haec dos pridie kalendas januarii anno VIIII. X Philipi Regis Regni. = + Berengarius Dei gratia Gerundensis Episcopus +. = Poncius levita +. = + Raimundus Archilevita +. = Sig+num Bernardi Gaucefredi. = Sig+num Matfredi. = Sig+num Arnalli Dalmacii. = Sig+num Berengarii Reimundi. = Petrus monachus et presbiter qui hanc dotem scripsi cum litteris rasis et super positis vel emendatis die et anno prefixo.

XXIX.

Carta testamenti D. Bernardi Umberti Episcopi Gerundensis. anno MCX (1105). (Vid. pág. 121.)

Ex autographo in arch. eccl. Gerund.

Haec sunt conditiones sacramentorum quarum seriem hordinavi ego Petrus Sacrista atque Judex praesentibus sacerdotibus Bernardo et Petro et aliis clericis Guillermo et Pontio de extrema voluntate Bernardi Gerundensis Episcopi qui olim defunctus est in Jherosolimitano itinere. In huius Judicis praesentia et praephatorum hominum notitia nos testes Arnallus et Bernardus testificamur extremam voluntatem jam dicti Bernardi Episcopi qui fuit condam. Quapropter nos praedicti testes verum pariter dantes testimonium ab eo rogati juramus in Deum et super altare Sanctae Anastasiae quod situm est in ecclesia Sanctae Mariae Sedis Gerundae, quia nos vidimus et audivimus praesentes, quando praedictus Bernardus Episcopus volens pergere in jam dicto itinere Sancti Sepulcri in sua plena memoria ac loquela hordinavit suam extremam voluntatem et hordinationem suarum rerum per suum firmum testamentum, per quod constituit essent sui helemosinarii et manumissores, videlicet Raimundus Abbas Sancti Felicis Gerundae, et Raimundus Archilevita, et Petrus Sacrista atque Berengarius Archilevita seu Pontius Otonis.

quibus iniunexit distribuere omnia quae habebat per ordinationem praefati testamenti, sicut ipse, disposuit, ita dicendo. Primum dimitto ad kannonicam Sanctae Mariae Sedis Gerundae solide et libere quartam partem ecclesiae de Pineda et condaminam de Ulmo, et mansum de Cathola cum universis suis pertinentiis. Ad Sanctum Petrum Sedis Vici dimitto alodium meum de Tonna cum solario de Guadel ut habeat eum solide et libere post mortem Raimundi Ugonis nepotis mei ipsa canonica praefatae Sedis. Dimitto namque ad Sanctum Ququfatem de Vales ipsum meum alodium de collo Sapatelli quod fuit de Girberga. Et dimitto ad Sanctum Martialem Montis signi ipsum meum alodium de Villasecca cum suis pertinentiis quod emi de Isarno Seniofredi, excepto uno manso quem dedi Sancto Andreae de Suureda, et medietatem villae Sancti Celedonii quam prefato Sancto Martiali dimitto cum alodio de Rimaion quod fuit Mironis Bonefilii. Dimitto vero ad Sanctum Paulum de Maritimis ipsam fexam de alodio quae est juxta prefatam condaminam de Ulmo. Ad canonicam Santae Mariae praefatae Sedis dimitto medietatem ipsius Castri de Lored cum ipso honore qui ei pertinet sicut mater mea dimisit et concessit in suo testamento prefatae Sedis cannonicae. Ad Gaucefredum nepotem meum dimitto ipsum mansum de Calela (Calella) cum alodio orti Saviniani et Montis Sancti, et Fontis rotundi, et cum duobus mansis in Monte calvo, sive cum alodio de Cantalobs, et alodio de Garsoves. Ad Sanctum Petrum Gallicantus dimitto ipsum alodium de Vilar. Dimitto namque ad Guillermum Umberti nepotem meum ipsum alodium de Materon et de Valle Moccosa et de Caseles cum ipsa ruvira, eo tenore ut Arnallus Guillermi de Cartiliano habeat alodium de Caseles per Guillermum Umberti ad fevum per ipsum castrum Gerundelle. Et Episcopus Gerunde recuperet solide et libere tertiam partem tascharum Sanctae Mariae episcopalis et ipsum fevum de Ventanag.

Ad Canonicam Sancti Felicis Gerundae dimitto ipsum meum alodium de Perduds cum duabus baiuliis quas ibi habeo sub tali conditione, ut donet XXXVIIII solidos platae finae ad pensum aecclesiae Sancti Juliani Montis signi. Ad canonicam Sanctae Mariae prefatae Sedis Gerundensis ipsum meum alodium de Stagneolo cum omnibus baiuliis solide et libere dimitto. Ad ecclesiam Sanctae Mariae episcopalis dimitto par unum bovum, et dimitto tertiam partem totius mei mobilis ad ipsum porticum Santae Mariae Sedis. Aliam terciam pro meis debitis. Tercia quae restat suprascriptis manumissoribus meis. Et dimitto alium meum honorem qui advenit michi per laxationem fratris mei Guillermi Umberti et per vocem patris mei, excepto hoc quod superius testatus sum pro anima mea sanctis Dei aecclesiis, Gaucefredo nepoti meo suprascripto, si Guillermus Umberti obierit sine filio legitimi coniugii. Fuit factum prescriptum testamentum VII idus augusti anno II regni Ludoivici Regis. Firmatum fuit a supradicto conditore Bernardo manu propria nomen suum scribendo et a reliquis firmatoribus, scilicet, Raimundo Archilevita, et Bernardo levita, necnon et Pontio Otonis levita. Scriptor Arnallus levita.

Nos supradicti testes testificamus et juramus in Deum et in supra dicto juramento quia sicut superius scriptum est, ita a supranominato testatore Bernardo Episcopo ordinatum est et firmatum, nobis videntibus et audientibus per extremam voluntatem suarum rerum. Latae conditiones VI idus aprilis anno III regnante Ludovico Rege. Qui supra dictum testimonium dedimus et jurando firmavimus. = Petrus Sacer qui has conditiones rogatus scripsit + die et anno praefixo.

XXX.

Homagium Umberti de Basilia Episcopo Gerundensi: anno MCXIII. (Vid. pág. 125.)

Ex Lib. virid. Capit. eccl. Gerunden. fol. 146 b.

Juro ego Umbertus de Basilia filius qui fuit Ode faeminae tibi Berengario Gerundensi Episcopo quod ab ista hora in antea fidelis ero tibi de tua vita et de tuo corpore et de omnibus membris quae in tuo corpore habentur et de ipso castro de Juliano (pone Jullano) et de potestate ipsius castri quam dabo tibi quantasque vices tu predicte Episcope eam michi demandaveris per te aut per tuum nuntium aut nuntios. Et de omni honore quem ecclesia Sanctae Mariae Gerundensis Sedis habet vel habere debet sicut superius scriptum est, sic tenebo, fatiam et attendam sine engan. Totum tibi predicte Berengarii Senior meus per Deum et haec sancta acto sacramentali VII kalendas marcii anno VI regni Leudovici Regis. = Sig+num Umberti qui hoc sacramentum feci, firmavi, firmarique rogavi.= Sig+num Reamballi. = Sig+num Dalmatii Bernardi. = Sig+num Gauberti Guillermi. = Sig+num Bernardi de Palatio. = Sig+num Berengarii Arnaldi de Fuxano. = Guillermus Levita qui hoc rogatus scripsi + die annoque prefixo.

XVIII. Carta restaurationis et dotationis Ecclesiae Collegiatae S. Mariae de Organniano an. MXC. (1090)

XVIII. 

Carta restaurationis et dotationis Ecclesiae Collegiatae S. Mariae de Organniano an. MXC. (1090) (V. pág. 57.)

Ex autogr. in arch. Eccl. S. Mariae de Organniano. 

Regnante in perpetuum Jesu Christo filio Dei vivi Domino nostro, anno ab eius Incarnatione post millesimum nonagesimo. Era quoque millesima centesima vigesima octava, Indictione quarta, Hebdomada mensis Junii prima ante solemne festum Pentecosten, die Cillenia. Omnipotens Deus Pater, et Filius, ac Spiritus Sanctus inspiravit in cordibus suorum fidelium piorum proborumque Principum terrae, videlicet, Guitardi, natus Isarni, necnon et Gebellinae suae coniugi venerandae, quatinus visitarent Beatae perpetuaeque Dei Genitricis Mariae aulam, et a captivitatis nexibus, quibus hucusque ab exordio sui initii connexa fuerat, solverent eam, et, secundum quod coeli Reginam decet, illam facerent ingenuam, et ab omni prorsus servitutis iugo liberam. Quae sub decreto, ac consilio Domni Sanlani almae Urgellensis Ecclesiae Episcopi olim ab Isarno proavo illius Guitardi solo tenus extitit fundata in Sigeris fluminis (Segre) hora, in valle Caboecii nuncupata, et de suis propriis donis tunc temporis ditata, et a praelibato Episcopo fuerunt sibi firmata illa dona, et condotata. Deinde post tempora longa non fuerunt habilia Isarno genitoris praefati Guitardi illius aulae edificia, et sub consilio ac praecepto Beatissimi ac egregii Praesulis Sanctae Urgellensis Ecclesiae Hermengaudi fuerunt a fundamentis eversa, et sicut nunch evidenter patent cuncta reedificata, et multo melius, quam non erant, opitulante Deo restaurata; et haec edificia ab illo Isarno fuerunt cepta et consumata, et de suis propriis largitionibus accumulata. Deinde longa post spacia, postquam Sanctus Praesul Ermengaudus ab hac patria migravit ad supera regna, et Domnus divae memoriae Guilelmus Pontifex post Domnum Episcopum Eriballum successor extitit in almae Dei genitricis Sedis kathedra, invitatus et rogatus a jam dicto Isarno venit in locum illum, el honorifice ac legitime consecravit praefatam, quam Isarnus nuper edificaverat sub honore matris Dei, aulam, atque tradidit et condotavit ei omnia cuncta mobilia seu immobilia, quaecumque a fidelibus Dei a primordio sui initii fuerunt sibi oblata, vel quocumque modo tradita, et legaliter confirmavit ea in dotis scriptura; neque praetermissit ea quae deinceps esset adquisitura, quin necteret ea sub anathematis vinculo, simili modo sicut praeterita. Qui videlicet proavi atque avii, et genitores sepe dicti Guitardi, licet propriis donis mobilibus ac immobilibus ditarent, locupletarentque praenominatam Sanctae Mariae aulam, et quamvis ore proprio sponderent inde facere, aut Monasterium de Monachis, aut Abbatiam de Clericis Deo, inibi secundum Canonicam institutionem militantibus; tamen incongrue inordinatam eam relinquerunt, quia secundum Sanctorum Patrum normam eam stabilire haud curaverunt, et quia illi propter inscitiam et incuriam prout deceret ea, quae tunc pleniter corrigere debuerant, non correxerunt, propterea in male usitato improboque tunc temporis more hucusque domum sepius dictam Dei stare permisserunt. ¡Et eheu! ¡proh dolor! Quia quae debuerat esse prorsus Domina, hucusque fuit quasi ancilla. Ac per hoc nos moderni praenotati, scilicet, Guitardus, et irremota Comes mearum rerum, quamvis indigni et ad hoc opus non bene idonei, tamen timore Dei perterriti, cordeque compuncti ac fervore Sancti Spiritus accensi, assumpto clipeo fidei, ne ultione divina queamus hoc scelere puniri, amplius non sumus passi ut Ecclesiam almae matris Domini, in quantum nostra sit potentia et virtute, sinamus inhonorari, improboque more deinceps infestari. Ideoque armati gladio verbi Dei Adalbertinum quendam dictum Clericum prius fuimus aggresi, quatenus ab infando et inlegitimo coniugio purgassemus sponsam matremque Regis coeli; et omnibus ingeniis quibuscumque quivimus apud illum agonizavimus. At frustra laboravimus, quia nulla argumentatione illum vincere potuimus; adeo erat suo ductore plenus ac robustus. Qui Adalbertinus dudum saltim per sexaginta annos praescriptam tenuerat Ecclesiam, et magno dedecore consumpserat suis cum familiis consecratum victum vestitum que Christi Ecclesiae, et uxorius preposuerat nefandam Galatheam (falta el guión, Gala + salta linea + theam) super Virginem Dei Genitricem Mariam. Nos vero nunc blandis illum sermonibus persuasimus, nunc vi ac terrore Dei coarctavimus, quatinus linqueret carnalem concubinam propter spiritualem sponsam, et linqueret luteam domum propter coeleste regnum, et commutaret rem temporalem et perituram saltim in ultima aetate propter felicissimam et aeternam gloriam, et semper apud Sanctam Mariam staret, ubi nihil ei deficeret donec carne viveret. Sed hoc invenire nequivimus; tantum apud illum non pugnavimus. Ad ultimum quia vidimus, quod nihil prevaluimus, eum oravimus ut saltim nostrum nobis linqueret honorem cum omnibus rebus sibi jure competentibus; qui hoc nullo modo acquievit, sed tandem nobis ait quod secundum sententias Sanctorum Canonum, ac decreta Romanorum Pontificum satisfaceret nobis. Nos autem illi respondimus, quia hoc nisi coacti non faceremus, sed pacifice nobis responderet, quia nos nullum praeiudicium illi facere volebamus; et hoc ipsum nulla ratione apud illum adquirere potuimus. Interim dum haec agerentur, et nimia anxietate animi nostra corda agitarentur, aliud accidit nobis periculum, quod fuit nostrum magnum dampnum. Quia archa, quae erat in praefata Ecclesia, qua continebantur cuncta Ecclesiae ornamenta, nostro peccato, nescimus quo pacto, aut quo ingenio, nocte fuit ab igne combusta, et in ea omnia quae continebantur, fuerunt miserabiliter absque ulla reservatione consumpta, codices omnes atque superaltaria, scripturas de omnibus alodiis quaecumque habebat, et usque hodie adquisierat Ecclesia illa, Ecclesiae dotalia, et vestimenta Sacerdotalia, necnon et superpellicia; et nil evasit quin consumeret ignis preter Ecclesia paupera. Et inter utrasque anxietates, atque inter utraque tentationum discrimina adeo nostra fuerunt conturbata corda, ut pene caruimus sensibus, et ecclesiastica cura. Tamen recordati post longa et innumerabilia suspiria, dolore cordis intrinsecus et extrinsecus tacti, non nostra sponte, sed coacti invitavimus suplicando et omnimodis obsecrando Archidiaconos et Canonicos Sedis Urgelli, Canonicosque religiosos Sanctae Mariae Celsonae, et religiosos Canonicos Cardonae; et omnes hii convenerunt in unum ante nos in praelibato Sanctae Mariae Organnani claustrum, quo interfuerunt suprafati religiosi, et illius clericos loci, et Domnus Ennego Prior Sancti Andreae, et ex laicis Domnus Bernardus Trasuarii, Arnallusque Guilaberti, et Guillelmus Arnalli, atque Guillelmus Riculphi, et alli nonnulli, in quorum praesentia fuerunt valde discussa Adalbertini praefati negotia. Et licet diu recalcitraret, et sui evasionem periculi ardentissime quaereret; tamen secundum sententiam Sanctorum canonum et Decreta Romanorum Pontificum fuit inibi omnino convictus, et cum omnibus rebus quaecumque habuit pater illius, et cum omnibus rebus mobilibus et immobilibus, quaecumque ille quocumque modo habuit a die sui hucusque ortus, ut veniret in potestatem Sanctae Mariae et eius fieret servus, fuit omnino adiudicatus. Qui cum sententiae (pone sententias) suae dampnationis audivit, illico (pone ilico) eas veras proculdubio recognovit, et sua sponte, nullo modo coacte, concubinam carnalem dereliquit, et nexo in gutture fune, nullo illum cogente, coram omnibus servum Sanctae Mariae se tradidit, et honorem illum ex integro reliquit, atque scripturam de omni alodio, quodcumque ille et pater illius umquam usque hodie habuerunt in omni Urgello, tam de emptionibus, quam de plantationibus, et de aprisionibus, excepto solo illo alodio, quod advenerat ei ab avo, quod reliquimus ei intuitu miserationis, cum medietate ex omni suo mobile, scribere praecepit; quam sponte propria manu firmavit, et super altare Sanctae Mariae illam posuit; et sic Sanctae Mariae suaeque canonicae jure perpetuo habendum contradidit. Si quis sane requisierit, cur ita fuit judicatus, sciat quia pater illius cum omni sua hereditate Sanctae Mariae fuit oblatus, et ad eius titulum ordinatus, et quamdiu vixit fuit suus clericus, et in hoc proposito permanente patre, fuit Adalbertinus inlicite genitus; ideo fuit sic judicatus. Ideoque nos superius dicti Guitardus videlicet cum conjuge, propter has superius comprehensas infestationes et controversias, et quia metuimus ne repentinus preocupet nos interitus, haec negotia prolongare amplius noluimus; sed sub assensu et imperio Domni Sanctae Ecclesiae Urgellensis Pontificis Bernardi, cunctorumque Archidiaconorum et Canonicorum Sedis Urgelli, Fulchonisque religiosi Proconsulis Cardonae, et religiosorum Canonicorum Sanctae Mariae Celsonae, cunctorumque sublimium virorum, tam religiosorum quam laicorum in omni Urgellico solo commorantium cupimus praelibatam Ecclesiam stabilire secundum institutionem sanctorum Canonum, et ut deinceps inibi degentes vivant et militent Deo secundum vitam Apostolorum, et secundum instituta Beati Augustini, et Sanctorum Patrum. Et ideo nos ambo praefati Guitardus cum coniuge, una cum semel dicto Domno ac venerabili viro Pontifice Bernardo pari voto et communi sensu tradimus, et per hanc dotem restauramus atque condotamus eidem Ecclesiae eiusque canonicae omnia alodia, possesiones, et praedia quaecumque olim ab aviis et proaviis, genitoribusque nostris, aliisque Dei fidelibus pro animarum suarum redemptione usque hodie a die qua sumpsit edificiorum exordia, quocumque modo, votive ac potentialiter sibi fuerunt collata, et ea quaecumque deinceps usque in aeternum erit undecumque acquisitura. In principio namque huius largitionis eidem Ecclesiae eiusdemque canonicae pro animarum nostrarum parentumque nostrorum redemptione tradimus et condotamus Ecclesiam Sancti Christophori de Aris cum tertia parte de decimis illius, et cum omnibus primitiis illius et oblationibus ac defunctionibus, et omnibus suis alodiis, sicut proavus meus Isarnus ab integrum hoc sibi tradidit, et condotavit. Simili modo tradimus et condotamus ei Ecclesiam Sancti Michaelis de Vilaris cum tertia parte de decimis, et cum omnibus primiciis suis, et oblationibus, ac defunctionibus, et alodiis suis, quam ipse Isarnus sibi dedit. Similiter ei condotamus Ecclesiam Sancti Martini de Spodilia cum tertia parte de decimis omnibusque primiciis suis, et oblationibus ac defunctionibus cunctis, et alodiis, sicut praefatus Isarnus ea sibi dedit. Simili modo condotamus ei tertiam partem de decimo de Villa Puioli, et de Villa de Amigdala (Almendra, Ametlla, Amela), et de Villa Serrae, et de Villa Puiali, et de Villa Organiani, et de Villa de Casclis, et de Villa de Fontanedi cum omnibus illarum Ecclesiolis, omnibusque illarum primiciis, ac oblationibus et defunctionibus cunctis, ac operibus et alodiis quae in praefatis locis habet Sancta Maria, et frequentationibus suae Ecclesiae; quae cuncta illi dedit praefatus Isarnus, eique condotavit apud Domnum Sallanum praelibatum Episcopum. Et cuncta haec praenuntiata habeat praedicta Sanctae Mariae Ecclesia eiusque canonica omni tempore absque districtu et vinculo ullius hominis aut feminae, et sine ullo servitio, quod non faciat ulli inde, nisi ad Sedem Sanctae Mariae faciant duos Sinnodos in anno, sicut constituit ipse Domnus Sallanus Episcopus, et habeat hoc sub senioratu Senioris Caboetii. Praeterea tradimus et condotamus eidem Ecclesiae eiusdem canonicae Ecclesiam Sanctae Fidei cum quantocumque hucusque conquisivit, et deinceps acquisitura erit usque in finem mundi; et condotamus atque ab integrum tradimus saepius dictae Ecclesiae et eiusdem canonicae omnem Villam de Fontanedi (Fontanet) cum omnibus hominibus commorantibus inibi, et deinceps usque in eternum in ea moraturis cum omnibus servitiis illorum et sensibus et operibus cunctis et totum quidquid facere deberent ulli homini de Villa illa, et de terminis illius, hostes, et mandata, et districtos, totum quantum facerent ulli homini, excepto duas partes de illorum decimo, sicut fuit ibi donatum a genitoribus nostris, quibus sit beata requies, et a memetipso Guitardo. Et insuper addimus eidem Ecclesiae, eiusdemque canonicae illam aquam quae venit de Fontanedi fonte (fuente, fontana de Fontanet), quam pater meus Isarnus dedit ibi, et per scripturam sua manu firmatam contradidit voluntarie sibi. Et adhuc addimus ei omnem Villam de Casellis cum omnibus hominibus habitantibus in ea, et cum omni illorum servitio quod facere debent homini ulli, excepto duas partes de illorum decimo. Et in Aris confirmamus ei duos mansos cum hominibus ibidem commanentibus, et cum omnibus illorum servitiis, et condotamus ei Capellaniam illam de Castellione etc... (en cursiva) Multa hic praeterea inseruntur dona, quibus parum, aut nihil proficit historia. Deinde sic prosequitur: Quae cuncta alodia, possesiones ac predicta mobilia atque immobilia superius tetro elemento specialiter et generaliter praesenti in pagina notata, nominata, et indicta, quae ab avis et proavis, genitoribusque nostris, et a nobismedipsis, et ab aliis Dei fidelibus, quocumque modo cum scripturis aut absque scripturis, praelibatae Ecclesiae eiusque canonicae dictu vel factu votive ac potentialiter ab exordio quo caepit edificii initium usque hodie pro animarum suarum ab averni ignibus liberatione, fuerunt oblata, et pro suarum votis cordium Sanctae Dei matris eiusdemque canonicae consecrata, et quaecumque deinceps ab hodierno die usque in aeternum quocumque modo a quibuscumque Dei fidelibus ultro pro animarum suarum remissione, aut pro quacumque tribulatione fuerint sibi collata, nos ambo sepissime suprafati, videlicet, Guitardus et comes mea sepe fata Gebelina, simul apud Domnum supra notatum, egregium catholicumque Praesulem almae Mariae Sedis Urgelli Bernardum pari voto ac communi sensu pro nostrarum culparum, parentumque nostrorum absolutione, et pro coelestis regni desiderio, quod Beatae Dei genitricis interventu post praesentem temporalemque vitam valeamus adquirere, irrevocabiliter tradimus et condotamus praefatae Ecclesiae Sanctae Mariae eiusdemque canonicae perpetualiter ad habendum absque blandimento et dominio ullius viventis hominis, cuiuscumque sit dignitatis aut mediocritatis aut parvitatis, nos exceptis, posterisque nostris. Quicumque ea, quae praemissimus, pro sui delicti remissione, et pro Omnipotentis Dei timore deinceps pleniter observaverit, et nullo modo inibi aliquid conturbaverit, sed pro Dei amore huius rei propagator et patrator existere curaverit, gratiam Dei Omnipotentis acquirat, praesentemque vitam absque ullo discrimine transeat, post hanc coeleste regnum sine fine possideat. Nos vero ea cuncta, quae superius impressimus, nominatimque nuncupavimus, sic ordinamus, et praedictae Ecclesiae eiusdemque canonicae connectimus, ut ab hodierno die usque in eternum neque nos ipsi, neque posteri nostri, neque ullus homo nobili, aut vili persona utriusque sexus masculini seu faemenini ausus sit ea divellere, vel vastare, aut surripere, aut invadere, aut in quoquam infestare, aut inhonorare. Si quis sane, quod absit, et quod non optamus, ausu temerario, instinctu diabolico, quocumque commento huius rei violator, aut temerator extiterit, aut quocumque ingenio convellere aut invadere, aut depopulare, aut deteriorare ea molitus fuerit, in primis iram Dei vivi incurrat, et cum proditore Juda, qui prius vir apostolicus, postea vilis apostata factus, luat penas in infernum damnatus, ibique in profundum stygii stagni (estany : estañ : laguna o estanque Estigio) demersus perpetualiter rotet eum per sonantia stagna vortex sulfureus; et insuper sit anathema et sacrilegus donec ad satisfactionem veniat, et res Ecclesiae in quadruplum sibi reddat, et secundum sanctorum instituta canonum poeniteat. = + Gitard Senior. = + Signum Gebeline: nos ambo accensi coelestis regni desiderio hanc dotem scribere oravimus et ardent animo eam confimavimus (confirmavimus), et firmare eam aliis rogavimus. = Sig+num Isarni Guitardi. = Sig+num Guillielmi Guitardi. = Sig+num Raimundi Guitardi. = Sig+num Mironis Guitardi. = Sig+num Raimundi Guillermi de Taus = Sig+num Arnalli Raimundi. = Sig+num Guillermi Arnalli. = Sig+num Guillelmi Riculfi. = Sig+num Berengarii Gauzeberti. = Sig+num Guillelmi Guitardi (el anterior es Guillielmi). = Sig+num Arnalli Gauzefredi. =  Sig+num Mironis Arnalli. = Guillelmus Arnalli Archidiaconus. = Miro Erimanni. = Berengarius Raimundi. = Petrus Canonicus Celsonae. = + Arnallus Mayoli, hac si indignus Canonicus. = + Bernardus Episcopus. = + Fulchone Vice-Comes. = + Petrus Abbas Sancti Saturnini coenobii subscribo. = Guillelmus Reimundi caput scolae subsc. = Miro Sacerdos. = + Guadallus Sacricustos. = + Raimundus Praesbyter. = + Stephanus Levita. = Lator legis ac juris Ermengaudus hanc à sumo usque deorsum scripsit dotem a praefatis Principibus jussus cum litteris suprapositis peractis XXIIII versibus et in epylogo solitum hoc + signum impressit libens ac devotus, in anno, et mense, ac die quo superius. = Raymundus Cardonensis Canonicus.