XLII. Instrumentum confirmationis Domini Regis Alfonsi de capella regia per Dominum Regem Jacobum

XLII.

Instrumentum confirmationis Domini Regis Alfonsi de capella regia per Dominum Regem Jacobum, patrem suum perpetuo concessa Abbatibus regii monasterii de SS. Crucibus, an. MCCCXXVII. (1327) (Vid. pág. 137.) 

Ex Cartul. ejusd. monast. 

Nos Alfonsus Dei gratia Rex Aragonum, Valentiae, Sardinie et Corcicae, ac Comes Barchinonensis, attendentes serenissimum Dominum Jacobum foelicis recordationis Regem Aragonem, genitorem nostrum fecisse et concessisse (se lee concesise) Abbati et monasterio Sanctarum Crucum quoddam privilegium (con dos l) bulla plumbea dicti Domini genitoris nostri munitum, cujus tenor dinoscitur esse talis. "Nos Jacobus Dei gratia Rex Aragonum, Majoricae, Valentiae et Murciae, Comesque Barchinonae, ac Sanctae Romanae Ecclesiae Vexillarius, Ammirantus et Capitanus generalis, notum facimus universis: quod nos dudum toto animo affectantes capellae regiae de personis idoneis perpetuo providere, quae in ea digne divinum officium ministrarent et gratum Altissimo impenderent famulatum, duximus Sanctissimo Patri Domino Bonifacio Papae octavo humiliter supplicandum, ut non obstante concessione per Excellentissimum Dominum Alfonsum clarae memoriae Regem Aragonum, fratrem nostrum, Abbati Sancti Victoriani de capella praedicta facta, et confirmatione super hoc a nobis obtenta, Abbas monasterii Sanctarum Crucum, dioecesis Tarraconensis praesens, et qui pro tempore fuerit, capellae praedictae regiae esset capellanus perpetuus, nobis de solita benignitate Sedis Apostolicae concedere dignaretur. Qui supplicatione nostrae annuens, istud duxit nobis favorabiliter per sacras suas litteras, sub forma qua sequitur (concedendum). Bonifacius Episcopus servus servorum Dei. Carissimo in Christo filio Jacobo, illustri Regi Aragonum, salutem et Apostolicam benedictionem. Sicut in nostra praesentia retulisti dudum inter quondam Alfonsum, germanum tuum, tempore quo pro Rege Aragonum se gerebat, et Abbatem monasterii Sancti Victoriani de Suprarbio, ordinis Sancti Benedicti, Illerdiensis dioecesis ratione cujusdam tractatus inter vos habiti, ordinatum extitit et conventum, quod Abbas ipse capellae regiae, qua idem Alfonsus tunc utebatur et successorum suorum existeret capellanus; tumque postmodum in Aragonum Regem assumptus ordinatione hujusmodi potestate regia confirmasti. Cum autem praedictus Abbas propter dicti monasterii paupertatem, quod in medio nationis perversae situm est, et in finibus regni tui, curiam regiam comode sequi non posset et servitiis dictae capellae insistere, ut decet; nos volentes in hac parte paterna diligentia providere, tuis supplicationibus inclinati, celsitudini tuae praesentium auctoritate concedimus; ut hujus ordinatione et confirmatione nequaquam obstantibus, Abbas monasterii Sanctarum Crucum, Cisterciensis ordinis, Tarrachonensis dioecesis, qui nunc est et pro tempore fuerit, sit praedictae capellae perpetuus capellanus. Datum Romae apud Sanctum Petrum quinto kalendas aprilis, pontificatus nostri anno tertio.” 

"Nos igitur Jacobus Dei gratia Rex praedictus, magnae religionis fervorem, communicationem honestam et observantiam regularem et alios actus pios, qui in Abbate et monachis monasterii praedicti Sanctarum Crucum viguerunt hactenus et nunc vigent et speramus vigere praestante Domino in futurum, diligenter pensatis, nostrae capellae regiae supra dictae de personis idoneis, ut praedicitur, perpetuo providere volentes, per nos et omnes successores nostros ad laudem et honorem Domini nostri Jesuchristi et beatissimae ac gloriossisimae Mariae Virginis, Matris ejus, concedimus vobis venerabili et religioso viro Bonanato, nunc Abbati monasterii Sanctarum Crucum praedicti et omnibus Abbatibus in dicto monasterio vobis succedentibus et ipsi vestro monasterio in perpetuum capellaniam nostram regiam supra dictam. Itaque vos Bonanatus, Abbas praedictus, dum vita vobis fuerit comes et omnes alii Abbates praedicti monasterii, qui pro tempore fuerint, sitis nostrae et successorum nostrorum regiae capellae unus post alium successive perpetui capellani. Et ne teneamini propriis vestris sumptibus seu stipendiis militare, volumus et ordinamus quod vos et alii Abbates successores vestri, quamdiu in curia nostra fueritis, pro servitio capellae praedictae personaliter residentes, recipiatis provisionem seu portionem pro septem animalibus, ut in curia nostra est dari et recipi consueta. Si autem vos aut successores vestros a curia nostra abesse contigerit, quod teneamini semper in servitio capellae praedictae tenere et habere loco vestri duos monachos presbyteros vestri monasterii idoneos et suficientes ad servitium supradictum, qui recipiant pro provisione sua pro tribus animalibus portionem, sicut in curia nostra est recipi consueta. Datum Valentiae VIII kalendas martii anno Domini M.CC.XCVII. = = Sig+num Jacobi Dei gratia Regis Aragonum, Majoricae, Valentiae et Murciae et Comitis Barchinonensis, ac Sanctae Romanae Ecclesiae Vexillari, Ammirati et Capitanni generalis. = Testes sunt Ermengaudus, Comes Urgelli, Raymundus Fulchonis, Vicecomes Cardonae, Alvarus, Vicecomes Ageren., Jaspertus de Castronovo, Petrus Cornellii. = Sig+num Guillelmi de Solanis, dicti Domini Regis scriptoris, qui mandato ipsius haec scribi fecit, et clausit loco, die et anno praefatis.” 

Et nunc venerabilis et religiosus Petrus, Abbas dicti monasterii nobis humiliter supplicandum duxit, ut dictum privilegium superius inscriptum et omnia et singula in eo contenta confirmare de benignitate regia dignaremur. Ideo nos, vestigiis dicti Domini genitoris nostri adhaerentes, supplicationi dicti Abbatis favorabiliter inclinati, laudamus, approbamus, ratificamus et ex certa scientia confirmamus dictum privilegium superius inscriptum et omnia et singula supra dicta in eo contenta. In cujus rei testimonium praesentem cartam nostram inde fieri jussimus bulla nostra plumbea communita. Datum in dicto monasterio Sanctarum Crucum XIV kalendas decembris anno Domini MCCC.XXVII. = Signum + Alfonsi Dei gratia Regis Aragonum, Valentiae, Sardiniae et Corcicae et Comitis Barchinonensis. = Testes sunt inclitus Infans Rippacurc. et Impur. Comes, inclitus Infans Raymundus Berengarii, Comes Montanarum de Prades, reverendus Petrus, Caesaraugustanus Archiepiscopus, Petrus, Gerundensis Episcopus, Raymundus Fulchonis, Vicecomes Cardonae. = Sig+num Francisci Mathaei, illustrissimi Domini Regis praedicti scriptoris et regia auctoritate publici notarii per totam terram et dominationem ejusdem. Qui de mandato ipsius haec scribi fecit et clausit die, loco et anno praefixis.

XXXIV. Concordia inter Ildefonsum, Aragonum Regem et Guillermum, Archiep. Tarracon., an. M.C.LXXII. (1172)

XXXIV.

Concordia inter Ildefonsum, Aragonum Regem et Guillermum, Archiep. Tarracon., an. M.C.LXXII. (1172) (Vid. pág. 162.) 

Ex carthul. eccl. Tarrac. 

Ad perempnem rei memoriam solitum est scripture mandari, quod inter contrahentes convenitur. Ea propter cunctorum notitiae pateat, quod Guillermus Dei gratia Tarrachonensis Archiepiscopus, Apostolicae Sedis Legatus, et Ildefonsus Dei gratia Rex Aragonum, Comes Barchinonae, et Marchio Provinciae, de quibusdam controversiis, quas ad invicem habebant, de tasquis, videlicet, et estachamentis habitatorum Terrachonae et territorii ejus, mediante consilio venerabilium virorum G. Barchinonensis, et P. Dertusensis, et G. Gerundensis Episcoporum, et A. de Turre rubea, militiae Templi Magistri, et A. de Castro veteri, et R. de Monte catano, et R. Fulchonis, et B. Abbatis Sti. Felicis de Gerunda (a), et G. de Jorba, et A. de Villamulorum, et G. de Bello loco, et aliorum plurium virorum nobilium, ad hujusmodi transactionem venerunt. In primis ex utriusque partis convenientia constitutum est quod Bajulus Domini Archiepiscopi, et Domini Regis Bajulus et omnium successorum suorum in simul accipiant omnia estachamenta habitantium in Terrachona, vel ejus territorio, praeter quam clericorum et familiae eorum, et eorum qui in dominicaturis vel possesionibus ipsorum habitaverint, et qui de dominicaturis coram sunt vel fuerint. In hiis enim nulla laycalis persona praesumat aliquid disponere, vel vim aliquam illis inferre, nisi ipse Archiepiscopus et ejus clerici, sed sint omnes immunes et liberi ab omni jugo et oppressione laycalis personae. Bajulus vero Domini Archiepiscopi, et Bajulus Domini Regis jurent quod sint fideles Domino Archiepiscopo, et Domino Regi de eorum justitiis. Proventus vero, qui ex communibus estachamentis et causis provenerint, ita dividantur, quod data decima duas partes habeat Rex, et Archiepiscopus et ecclesia tertiam. Item statutum est quod homines, qui sunt proprii Regis et de dominicatura ipsius, non firment directum Bajulo Archiepiscopi, nisi Archiepiscopus vel ejus clerici convenerint eos de decimis vel primiciis, vel si quam illis vel suis injuriam fecerint. In hiis enim casibus cogantur Archiepiscopo et ejus clericis firmare directum, et in eorum curia subire judicium; sed et fidelitatem, qua generaliter omnes habitatores Tarrachona et ejus territorii sub sacramento et hominio se debent astringere Archiepiscopo, eidem Archiepiscopo faciant et exhibeant. 

(a) Hic fuit Berengarius de Villamuls biennio post ad Sedem Tarraconensem evectus, quem nefarius homo e vivis sustulit anno 1194 ineunte.

Item si controversia fuerit inter proprios homines Domini Archiepiscopi et ecclesiae, et eos qui sunt vel fuerint de dominicaturis Domini Regis, ita distinguitur, quod si homines Regis prius convenerint homines Archiepiscopi vel clericorum, firmetur directum in manu Bajuli Domini Archiepiscopi, et in Domini Archiepiscopi vel canonicorum curia, presente Domini Regis Bajulo, causa tractetur, et proventus, qui inde exierit, deducta decima, per medium dividatur. Si vero homines Archiepiscopi vel ecclesiae conquesti fuerint de propriis hominibus ipsius Regis, tunc in simul, praeter in clero et cleri familia, accipiant estamentum Bajulus Domini Archiepiscopi, et Bajulus Domini Regis, et causa tractetur et diffiniatur illorum judicio; et lucri, quod inde consecuti fuerint, data decima, habeant Rex duas partes, et Archiepiscopus terciam. Praeterea inter eos convenit quod si Dominus Archiepiscopus et ecclesia et Dominus Rex vel eorum Bajuli voluerint facere aliquam hominum populationem, omnia estachamenta illorum hominum, dum in comunione illa perseveraverint Dominus Archiepiscopus et ecclesia, et Dominus Rex, Bajulus Domini Archiepiscopi et ecclesiae, et Bajulus Domini Regis in simul accipiant, et levata decima, habeat Rex duas partes lucri, et Archiepiscopus tertiam partem. Si vero divisio illorum hominum facta fuerit, ita quod certum sit, qui fuerint proprii juris Domini Archiepiscopi et ecclesiae, et qui proprie dominicaturae ipsius Regis, ita procedat jus in hiis omnibus quemadmodum distinctum est superius de propriis hominibus utriusque. Item de tasquis inter eos convenit, quod nomine tasquarum, quas Rex asserebat Patri suo donatas fuisse a B. bonae memoriae Terrachonensi Archiepiscopo de unoquoque boum jugo, Bajulus Regis et Bajulus Archiepiscopi accipiant iij. quartarias ordei et unam tritici; et praeter hanc exactionem nulla unquam alia exactio fiat eis. Illarum vero iiij. quarteriarum annona, quae nomine tasquarum et aliarum exactionum a singulis boum jugis sumentur, unam tritici et duas ordei habeat Rex, et quarta ordei sit Domini Archiepiscopi. Ab hujusmodi autem exactione tasquarum excipiuntur omnes dominicaturae Domini Archiepiscopi et ecclesiae et clericorum. Omnia quoque praedia, quae sunt, vel a quibuslibet excoluntur infra hos terminos, videlicet, ab ipso Molnar sicuti ascendit ad ipsam serram de Capioles, et descendit per ipsum torrentem de Ferraris, et transit per terminum Centum cellarum, et vadit ad podium de Lentisclel, et transit per terminum Constantini, et vadit ad podium, quod est inter Alburnarium et Boellam, et vadit ad serram, quae dicitur Murta, et inde in directum descendit ad mare. Omnes haec possessiones, infra hos videlicet terminos constitutae, sint perpetuo immunes et liberae ab hujusmodi exactione sive molestia, quae ratione tasquarum et aliarum exactionum introducta est. Ab habitatoribus vero Tarrachonae civitatis nichil prorsus exigatur, nisi propter illa praedia, quae sunt ultra supra dictos terminos. Illa namque praedia tantum, nisi sint vel fuerint ecclesiae, huic tantum supra dictae exactioni subjiciuntur. Actum est hoc nonas julii anno Dominicae Incarnationis millessimo centessimo septuagessimo tertio. = Sig+num Ildefonsi, Regis Aragonum, Comitis Barchinonae, et Marchionis Provintiae. = Sig+num Berengarii, Abbatis Montis Aragonum (.) = Sig+num Alberti de Castro veteri. = Sig+num Geraldi de Jorba. = Ego Bernardus Barchinonensis Episcopus subscribo. = Ego P. de Terrachona hoc scripsi ex praecepto Domini Archiepiscopi et Domini Regis die et anno + praefixo.