XXXIV.
Concordia inter Ildefonsum, Aragonum Regem et Guillermum, Archiep. Tarracon., an. M.C.LXXII. (1172) (Vid. pág. 162.)
Ex carthul. eccl. Tarrac.
Ad perempnem rei memoriam solitum est scripture mandari, quod inter contrahentes convenitur. Ea propter cunctorum notitiae pateat, quod Guillermus Dei gratia Tarrachonensis Archiepiscopus, Apostolicae Sedis Legatus, et Ildefonsus Dei gratia Rex Aragonum, Comes Barchinonae, et Marchio Provinciae, de quibusdam controversiis, quas ad invicem habebant, de tasquis, videlicet, et estachamentis habitatorum Terrachonae et territorii ejus, mediante consilio venerabilium virorum G. Barchinonensis, et P. Dertusensis, et G. Gerundensis Episcoporum, et A. de Turre rubea, militiae Templi Magistri, et A. de Castro veteri, et R. de Monte catano, et R. Fulchonis, et B. Abbatis Sti. Felicis de Gerunda (a), et G. de Jorba, et A. de Villamulorum, et G. de Bello loco, et aliorum plurium virorum nobilium, ad hujusmodi transactionem venerunt. In primis ex utriusque partis convenientia constitutum est quod Bajulus Domini Archiepiscopi, et Domini Regis Bajulus et omnium successorum suorum in simul accipiant omnia estachamenta habitantium in Terrachona, vel ejus territorio, praeter quam clericorum et familiae eorum, et eorum qui in dominicaturis vel possesionibus ipsorum habitaverint, et qui de dominicaturis coram sunt vel fuerint. In hiis enim nulla laycalis persona praesumat aliquid disponere, vel vim aliquam illis inferre, nisi ipse Archiepiscopus et ejus clerici, sed sint omnes immunes et liberi ab omni jugo et oppressione laycalis personae. Bajulus vero Domini Archiepiscopi, et Bajulus Domini Regis jurent quod sint fideles Domino Archiepiscopo, et Domino Regi de eorum justitiis. Proventus vero, qui ex communibus estachamentis et causis provenerint, ita dividantur, quod data decima duas partes habeat Rex, et Archiepiscopus et ecclesia tertiam. Item statutum est quod homines, qui sunt proprii Regis et de dominicatura ipsius, non firment directum Bajulo Archiepiscopi, nisi Archiepiscopus vel ejus clerici convenerint eos de decimis vel primiciis, vel si quam illis vel suis injuriam fecerint. In hiis enim casibus cogantur Archiepiscopo et ejus clericis firmare directum, et in eorum curia subire judicium; sed et fidelitatem, qua generaliter omnes habitatores Tarrachona et ejus territorii sub sacramento et hominio se debent astringere Archiepiscopo, eidem Archiepiscopo faciant et exhibeant.
(a) Hic fuit Berengarius de Villamuls biennio post ad Sedem Tarraconensem evectus, quem nefarius homo e vivis sustulit anno 1194 ineunte.
Item si controversia fuerit inter proprios homines Domini Archiepiscopi et ecclesiae, et eos qui sunt vel fuerint de dominicaturis Domini Regis, ita distinguitur, quod si homines Regis prius convenerint homines Archiepiscopi vel clericorum, firmetur directum in manu Bajuli Domini Archiepiscopi, et in Domini Archiepiscopi vel canonicorum curia, presente Domini Regis Bajulo, causa tractetur, et proventus, qui inde exierit, deducta decima, per medium dividatur. Si vero homines Archiepiscopi vel ecclesiae conquesti fuerint de propriis hominibus ipsius Regis, tunc in simul, praeter in clero et cleri familia, accipiant estamentum Bajulus Domini Archiepiscopi, et Bajulus Domini Regis, et causa tractetur et diffiniatur illorum judicio; et lucri, quod inde consecuti fuerint, data decima, habeant Rex duas partes, et Archiepiscopus terciam. Praeterea inter eos convenit quod si Dominus Archiepiscopus et ecclesia et Dominus Rex vel eorum Bajuli voluerint facere aliquam hominum populationem, omnia estachamenta illorum hominum, dum in comunione illa perseveraverint Dominus Archiepiscopus et ecclesia, et Dominus Rex, Bajulus Domini Archiepiscopi et ecclesiae, et Bajulus Domini Regis in simul accipiant, et levata decima, habeat Rex duas partes lucri, et Archiepiscopus tertiam partem. Si vero divisio illorum hominum facta fuerit, ita quod certum sit, qui fuerint proprii juris Domini Archiepiscopi et ecclesiae, et qui proprie dominicaturae ipsius Regis, ita procedat jus in hiis omnibus quemadmodum distinctum est superius de propriis hominibus utriusque. Item de tasquis inter eos convenit, quod nomine tasquarum, quas Rex asserebat Patri suo donatas fuisse a B. bonae memoriae Terrachonensi Archiepiscopo de unoquoque boum jugo, Bajulus Regis et Bajulus Archiepiscopi accipiant iij. quartarias ordei et unam tritici; et praeter hanc exactionem nulla unquam alia exactio fiat eis. Illarum vero iiij. quarteriarum annona, quae nomine tasquarum et aliarum exactionum a singulis boum jugis sumentur, unam tritici et duas ordei habeat Rex, et quarta ordei sit Domini Archiepiscopi. Ab hujusmodi autem exactione tasquarum excipiuntur omnes dominicaturae Domini Archiepiscopi et ecclesiae et clericorum. Omnia quoque praedia, quae sunt, vel a quibuslibet excoluntur infra hos terminos, videlicet, ab ipso Molnar sicuti ascendit ad ipsam serram de Capioles, et descendit per ipsum torrentem de Ferraris, et transit per terminum Centum cellarum, et vadit ad podium de Lentisclel, et transit per terminum Constantini, et vadit ad podium, quod est inter Alburnarium et Boellam, et vadit ad serram, quae dicitur Murta, et inde in directum descendit ad mare. Omnes haec possessiones, infra hos videlicet terminos constitutae, sint perpetuo immunes et liberae ab hujusmodi exactione sive molestia, quae ratione tasquarum et aliarum exactionum introducta est. Ab habitatoribus vero Tarrachonae civitatis nichil prorsus exigatur, nisi propter illa praedia, quae sunt ultra supra dictos terminos. Illa namque praedia tantum, nisi sint vel fuerint ecclesiae, huic tantum supra dictae exactioni subjiciuntur. Actum est hoc nonas julii anno Dominicae Incarnationis millessimo centessimo septuagessimo tertio. = Sig+num Ildefonsi, Regis Aragonum, Comitis Barchinonae, et Marchionis Provintiae. = Sig+num Berengarii, Abbatis Montis Aragonum (.) = Sig+num Alberti de Castro veteri. = Sig+num Geraldi de Jorba. = Ego Bernardus Barchinonensis Episcopus subscribo. = Ego P. de Terrachona hoc scripsi ex praecepto Domini Archiepiscopi et Domini Regis die et anno + praefixo.
