XIII. Notitia Golderici episcopi Urgellensis.

XIII. 

Notitia Golderici episcopi Urgellensis. (V. pág. 80.)

Ex libro I. Dotal. eiusd. eccl., núm. 519, fol. 173 b.

Rememoracio parrochiarum in valle Lordensi.

Hic est brevis de ipsas parrochias de valle Lordense, quomodo fuerunt constitutas in tempore Guifredo comite, et Goldencho episcopo, et Escluane (Sclua: Selva)  episcopo, et Nantigiso episcopo, et Radulfo episcopo, vel de ipsos sacerdotes, qui ipsas parrochias eas legitime eas tenuerunt per consensum de ipsos episcopos, quod supra nominavimus. Ipsa parrochia de Siscano tenuit Ado sacer et archidiaconus: sic tenuit per consensum Goldencho episcopo, et Excluane (Sclua) episcopo; et postea sic tenuit Mangulfus sacer in servitio Nantigiso episcopo; et postea sic tenuit Bradila sacer, et Croiacus sacer in servitio de Nantigiso episcopo, vel de Radulfo episcopo; et postea sic tenuit Sunifredus clericus, filius Adanagildo iudicum, in servitio Radulfo episcopo. Et ipsa parrochia de Castrotorto, sic tenuit Tedemundus Nigrus (negro; negre) in servitio Excluane episcopo; et postea sic tenuit Gotisclus sacer, qui fuit mortuus in servitio Godenci episcopo, in Artesa; et postea sic tenuit Argericus sacer de villa Stamarize (Tamarit ?) in servitio Excluane episcopo, et Nantigiso praesuli; et postea sic tenuit Bonus sacer, qui postea fuit abba de Sancto Laurentio, in servitio de Nantigiso praesuli; et postea sic tenuit Ramio sacer, et archipresbyter in servitio Nantigiso episcopo, vel Radulfo praesuli. 

Et ipsa parrochia de ipsa Silva, sic tenuit Alicus sacer in servitio Excluane episcopo, vel Nantigiso episcopo, vel Radulfo praesuli, usque ad obitum suum; et postea sic tenuit Adanagisclus sacer, et Ferriolus sacer in servitio de Radulfo episcopo, vel Wisadone praesuli, usquequo ea Wisadus episcopus eam tulit. Et illam parrochiam de Tentellagine, sic tenuit Wilgera sacer de Montelgano in servitio de Nantigiso episcopo; et postea sic tenuit Borellus sacer in servitio Radulfo episcopo; et postea Lupus sacer sic tenuit in servitio de Radulfo episcopo. Et illa parrochia de illo Cincto, sic tenuit Borrellus sacer in servitio Nantigiso episcopo, vel Radulfo praesuli; et postea Sciendisclus, qui fuit abba de Sancto Laurentio, in servitio Radulfo episcopo. 

Et illa parrochia de illa Mora, sic tenuit Rancimirus sacer, et archidiaconus in servitio Nantigiso episcopo; et postea sic tenuit Amor sacer in servitio Nantigiso episcopo; et postea Alicus sacer sic tenuit in servitio Nantigiso episcopo; et postea sic tenuit Baldericus sacer in servitio Radulfo episcopo. Et ipsa parrochia de Odera, sic tenuit * Odalus (u Odaius) sacer in servitio Nantigiso episcopo; et postea sic tenuit Alicus sacer in servitio Nantigiso episcopo; et postea sic tenuit Sidila sacer, et iudex de ipso concilio, in servitio Radulfo episcopo; et postea sic tenuit Ferriolus sacer in servitio Radulfo episcopo, usquequo Wisadus episcopus eam tulit. Et illam parrochiam de Taravilde, et de Terrarius, sic tenuit Godila sacer, et sago de ipso concilio, in servitio Radulfo episcopo; et postea sic tenuit Wisadon sacer in servitio Radulfo episcopo. Et illa parrochia de Illapetra (la piedra; la pedra), sic tenuit Golgisclus sacer in servitio Golderici episcopi; et postea sic tenuit Ermegildus, et Ansefredus sacer in servitio Nantigiso, et Radulfo episcopo; et postea sic tenuit Radulfus episcopus in suo dominico, in sua subdicione, sic tenuit Prudencius sacer, et Giscafredus sacer, et Gudila sacer sic tenuerunt ipsa parrochia terco. Et postea sic tulit Sunifredus comis ipsas parrochias de sancta Maria adversus Dominum et adversus Christum eius.

XXV. Sacramentum fidelitatis Ermengaudi I. comitis Urgelli ad Sallanum episcopum Urgellens., anno M, aut circiter (

XXV. 

Sacramentum fidelitatis Ermengaudi I. comitis Urgelli ad Sallanum episcopum Urgellens., anno M, aut circiter (V. pág. 132). 

Ex arch. eccl. Urgell. 

Iuro ego Ermengaude comes, filius quod fuit Borello comite, et filio quod fuit Letgardis coniuge, ut de ista ora in antea infra... dies, quod Sallane episcopo, filius quod fuit Isarnus, et filius quod fuit Rranlane, me Ermengaude supra scripto commonuerit per nomine de isto sacramento, quod ipso episcopato de comitatum Urgello sedis Vicco donare faciam ad Ermengaude, filio Bernardo vicecomite, et filio Wisila vicecomitissa, ego Ermengaude comite donare faciam ad isto Ermengaude, filio Bernardo, et vesticione ad illum faciam. Et de ista ora in antea ego Ermengaude comite supra scripto non decebre isto Ermengaude, filio Bernardo vicecomite supra scripto, de ipso episcopato de sancta Maria sedis Vico, quod est in Urgello. Et si Sallane episcopo ordinare voluerit suo nepoto (nebot : sobrino; nepos es también nieto) Ermengaude supra scripto in sua vita, ego Ermengaude comite supra scripto adiutor illi ero ad ordinare ipso Ermengaude, filio Bernardo supra scripto, sine sua decepcione, de ipso Ermengaude, filio Bernardo supra scripto, et filio Wisila; si Sallane episcopo, aut Bernardo fratre suo (hermano de Salla, tío de San Ermengol, Ermengaude y variantes), aut aliquis ex parentibus vel amicis de isto Ermengaude clerico supra scripto, donare mihi faciant pessas C, aut pessatas valibiles, aut pigdo (pignora) valibiles de pessas CC. pro ipsas pessas C, quod donare mihi faciant infra dies LX. quod isto Ermengaude, filio Bernardo supra scripto, fuerit ordinatus, et mihi donaverint pigdo valibiles de pessas CC. pro alias pessas CL. quod mihi donent post obitum Sallane episcopo supra scripto, infra medium annum ipsa medietate, et ad alium medium in alia medietate. Et si Sallane episcopo non fecerit ordinare ipso Ermengaude suo nepoto supra scripto in sua vita de Sallane episcopo, et ego Ermengaudes comite vivus fuerit, et ipso Ermengaude, filio Bernardo supra scripto, vivas fuerit, ego Ermengaude comite supra scripto ordinare illum faciam, si facere potuero, si Ermengaude clerico supra scripto donare mihi voluerit, aut aliquis ex parentibus vel amicis suis donare mihi voluerint et donaverint ipsas pessas, aut pessatas, aut ipso pigdo supra scriptus. Et ego Ermengaude comite supra scripto non faciam nullum disturbio ad ipso Ermengaude clerico supra scripto de ipsa sua ordinacione de ipso episcopato de Urgello, neque nullum malum ingenium, nec ego, nec nullus omines, nec nullas feminas per meum consilium, neque per nulla mea absencione. Et ego Ermengaude comite supra scripto adiutor ero ad isto Ermengaude, filio Wisila supra scripta, ipso episcopato de Urgello a tenere et ad abere, sicut Sallane odie tenet, contra omnes omines aut feminas, quod ad eum tollere voluerint, aut tulerint, sine sua deceptione de Ermengaude clerico supra scripto post obitum Sallane episcopo supra scripto, aut in diebus suis, si Sallane episcopo ad illum dimiserit, aut quantum ad ille donaverit de ipso episcopato, si Ermengaude, filio Bernardo vicecomite, frater Sallane, et filio Wisila vicemcomitissa, filia quod fuit de Seniofredo de Luciano, mihi voluerit facere fidancias et fidelitatem super altare dedicatum, vel super reliquias, et fecerit unde ego Ermengaude comite firmiter fidare possem...

XXXVI. Convenientia inter Guillelmum Guifredi episcopum Urgellensem, et Raimundum Fulconis vicecomitem Cardonae.

XXXVI. 

Convenientia inter Guillelmum Guifredi episcopum Urgellensem, et Raimundum Fulconis vicecomitem Cardonae. (V. pág. 191.) 

Ex autogr. in arch. ducis Cardonae ap. Barcinonam. 

Haec est convenientia, qui est facta inter Guilielmum episcopum, et Reimundum Fulconis vicecomitem (et) Willa mater et vicecomitissa. Convenit praedictus episcopus ad supra scriptum vicecomitem, et vicecomitissam, ut iuret supra sacro altario manu propia, aut per suum militem, quia predictus episcopus non interfecit Fulconem vicecomitem, neque inconbravit manibus propriis ad mortem. Et si fecerit hoc sacramentum per suo militem, et supra scriptus Reimundus et mater eius voluerint destornare ipsum sacramentum per batalla, non so debed; et si fuerit victus, emendet ipsam mortem predictus episcopus de supra scriptum Fulco vicecomite, sicut iudicatum fuerit a nobilioribus ominibus per usum. Et so (si) supra scriptus episcopus fecerit predictum sacramentum manu propria, predictus vicecomes, et mater eius faciant finem cum predicto episcopo de mortem supra scripto Fulchone sine engan. Et similiter faciat supra scriptam facere Fulco filius predictae Gillae (Willa antes; W : G), et filius comitissae. Et convenit predictus episcopus ad predictum Reimundum vicecomitem, ut donet ei ipsum kastrum de Sanauga (Sanahuja), cum eius terminos, per fevo, in tali modo, ut Eriman accipiat eum per manu vicecomitis, salva fidelitate de predicto episcopo; et similiter faciant alii kastellani, (: catalanes = castellanos) quas episcopus ibi miserit; et donet episcopus ad predictum Reimundum dominicatura de terris et vineis infra terminos de predicto kastro ad kausimentum de predicto episcopo, et donet ei ibi duos obtimos omines cum illorum decimis sive serviciis, excepto ipso servicio quod debent facere ad Eriman. Et convenit predictus episcopus ad predictum vicecomitem, ut donet ei ipsa parrochia de Tuxen, simul cum ipsa parrochia de Mugpolto, et ipso fevo, qui est in ipsa parrochia de Tuxen, sicut Ermengaudus episcopus dedit eum ad Bermudo vicecomite. Et hoc faciat predictus episcopus de supra dictas ecclesiis, et de supra dicto fevo de Tuxen usque ad Pascha Domini primum veniente. Et si non potest hoc facere usque ad Pascha Domini, faciat hoc usque ad festa sancti Michaelis, qui erit post ista prima Pascha; et emendet ipsa expleta, qui exierit de ipsas parrochias, et de ipso fevo, de Pascha in antea usque ad festa sancti Michaelis. Et si supra scriptas ecclesias usque ad predictos terminos non potest deliberare sine enganno, donet alias parrochias, et alio fevo, aut aliam terram, ad predicto vicecomitem, qui minus illi non valeat ad illos terminos supra scriptos. Et ipsa emenda minus non valeat; et faciat eam de ipsa sede de sancta Maria usque ad Sanauga, et aud de Segre usque ad collo de Monte maiore. Et hoc faciat predictus episcopus sine enganno de predicto vicecomite. Et convenit predictus Reimundus vicecomes ad predictum episcopum, ut siat suos (suus) omo comanditus, et iuret ei fidelitatem el adiutorio sine enganno. Et comendet ei fratrem suum Fulconem in ominatico; et similiter iuret ei predictus episcopus ad predictum Reimundum adiutorium sine engan. Et convenit predictus episcopus ad Reimundum vicecomitem, ut recipiat fratrem suum Fulconem in ominatico, et donet ei de suo avere ad laudamentum de predicto vicecomite, et matrem eius. Et convenit predictus episcopus ad predictum vicecomite, ut donet ad predictum fratrem eius Fulconem ipsa primera onore, que adaperta fuerit in ipsa sede de sancta Maria, de ipsos clericos, qui laudaverit predictus Reimundus cum suos omines, excepto ipsas sacristanias et ipso onore qui est de Reimundo Bernardi, et de filio suo. Et hoc quod superius scriptum est, faciat predictus episcopus sine enganno de predicto vicecomite et mater eius. Et similiter predictus vicecomes et mater eius faciant hoc quod superius scriptum est sine enganno ad predicto episcopo. Et dedit predictus episcopus X. hostaticos in potestatem de predicto vicecomite, et vicecomitissa, per XX. milia solidos, ut faciat hoc quod superius scriptum est. Et si mine fecerit, predictos hostaticos mitant se in potestatem de predicto vicecomite, et mater eius, et redimant se unusquisque dua milia solidos, qui valeant XL.a uncias auri Barchinonae. Et hoc faciat predictus episcopus quod superius scriptum est ipso die Iovis primo veniente post festivitatem sancti Michaelis; et si in illo remanserit si es non abet sine engan, ad alio die Iovis primo veniente predictos ostaticos, qui in causae huius fuerint nominati ex parte episcopo, mittant se in potestate de predicto vicecomite et matre eius in kastrum de Cardona, sine illorum engan. Et redimat se unusquisque duo milia solidos, sicut superius scriptum est. Et similiter dedit predictus vicecomes et mater eius ad predictum episcopum X. ostaticos, per XX. milia solidos, ut faciant hoc quod superius scriptum est. Et si mine fecerint, predictos ostaticos mittant se in potestate de predicto episcopo, et redimant se unusquisque duo milia solidos, qui valeant XL. a uncias auri Barchinona. Et hoc faciat predictus vicecomes et mater eius quod superius scriptum est, ipso die Iovis primo veniente post festivitatem sancti Michaelis. Et si in illis remanserit si es non abent sine enganno, ad alio die Iovis primo veniente predictos ostaticos, qui in chausae huius fuerint nominati ex parte vicecomitis et mater eius, mittant se in potestate de predicto episcopo in kastrum de Sanauga sine suo engan. Et redimant se unusquisque dua milia solidos, sicut superius scriptum est. Et si predictus episcopus, aut vicecomes, aut vicecomitissa, unum ex predictis es abuerint sine engan, transacto ipso es mandet ipso placitum ad ipsos qui non abuerint es; et si remanserit que ipso placito infra XV. dies non mandaverit, et ipsa conveniencia, sicut superius scriptum est, non fecerit, suos ostaticos incurrant, sicut superius scriptum est, per priorem placitum, et alios hostaticos siant soluti. = Haec sunt nomina ostatocorum, quas vicecomes et mater eius miserunt in potestatem de predicto episcopo: Bernardus abba, Borrellus Bonifilio, Arnallus frater eius, Onofredus Dachonis, Miro filio eius, Guilelmo Mironi, Berengarius Ermemiri, Ermemirus pater eius, Rotlandus Guitardi, Bremon Seniofredi. = Haec sunt nomina ostaticorum, quas episcopus misit in potestate de predicto vicecomite et mater eius vicecomitissa: Dalmaz Isarno, Remon Gautelmi, Ermengaudus Mir, Ekard Miro, Eriman de Sanauga, Poncius eius filius, Arnaldus Trasver, Bernard Dalmaz, Remon Remon, Bernardus Isarno.

XXXIV. Testamentum Eriballi Urgellens. episcopi, anno MXL. (1040) conditum.

XXXIV. 

Testamentum Eriballi Urgellens. episcopi, anno MXL. (1040) conditum. (V. pág. 174.)

Ex autogr. in arch. ducis Cardonae apud Barcinon.

In nomine sanctae, summae, et individuae Trinitatis. Istae sunt condiciones, vel legales manifestationes de ultima voluntate condam Eriballo episcopo. Et est publicatum infra metas legale temporum (6 meses después de la defunción), in ecclesia sancti Vincentii Cardonensis oppidi, ab ipsis electis vel advocatis testis elemosinariis, sicut a prefato conditore Eriballo episcopo ordinatum vel constitutum est in suo testamento, quem ille manu propria subscribendo roboravit, et testes, subscriptores, vel roboratores ibidem accedere rogavit. Advocati testes, vel electi elemosinarii nomina haec sunt in comitatibus Gerundae, Ausonae, Minorissae, seu Cardonae, atque Urgelli, necnon et Barchinonae. In primis, Ermesindis comitissa, et Raimundus archidiaconus Gerundensis, et Willelmus abbas sancti Vincentii Cardonensis, et Adalbertus Seniulfi, et Bonifilius de Falcs. Et de comitatu Urgellensi domnus Arnallus Mironis, et Erimannus Mironis, et Seniofredus sacrista, et Aureolus clericus. Nos vero predicti testes vel elemosinarii publicamus extremam voluntatem iam dicti defuncti Eriballo episcopo, sicut sumus edocti, quidam ex nobis ab ipso conditore, et reliqui ab ipso testamento, quoram plurimis testibus subterius adnotatis, sive in presencia de Ioçbert (Iozbert más arriba) sacer, et Martino sacrista, et Suniario Donuç, et Bernardo Iohanne, et Willelmo Galin. Et insuper proferimus testes presenciales... istis... legaliter proferre testimonium quod ita in veritate permanet. Quod ita verum est, sicut a nobis ordinatum vel translatum est de iam dicto testamento in as presenciales condiciones sacramentorum. Idcirco nos testes, idest, Arnaldus Mirone, baidle (batle, batlle, baile, bayle : bajulus ?) et elemosinari (limosnero; elemosina y variantes : limosna, donación en testamento), et Bonifilius de Falcs, et Onofredus Dach, et Wilelmus abbas, et Borrellus scolasticus, atque exaratore de ipso testamento, quas proferunt iam dicti testes elemosinarii, simul cum iam dicto Arnallo baidle vel elemosinari, iuramus per Deum vivum et verum, quem in Trinitate veraciter colimus, vel adoramus, super altare sancti Petri in Calaph, quia presentialiter vidimus, et audivimus, quando prafatus Eriballus episcopus, corundam ex novis videntibus, ordinavit, vel iniunxit in sua incolomitate, loquela plena, et memoria integra, ut si quocunque modo mors illi advenisset, antequam alium testamentum fecisset, ut licitum fuisset predictis suis elemosinariis omnia sua distribuire, quemadmodum in suo testamento insertum vel constitutum invenerint. Et ego Bonifilius de Falcs, et Onofredus Dach, et Wilelmus abbas, testificamus per super adnixum sacramentum, quia vidimus ei post peractum testamentum conlaudare et auctoriçare ipsum testamentum. In primis iussit dare sedis Urgellensi ecclesiae beatae et gloriosae virginis Mariae, seu eius canonicae, alodium de Tenes, cum fisco et parrochia ipsa, et cum omnibus sibi pertinentibus. Et si quis de proximis suis voluerit tollere, aut tulerit, aut tolli mandaverit, aut quocumque modo contradixerit, per quod faciat perdere, emendet in duplum predictae sedi et canonice de sua hereditate. Deinde dimissit sedis Gerundensis ecclesiae sacrae et perpetuae virginis Mariae, eiusque canonicae, alodium de Pera, quod fuit condam Bremundi, pro anima eiusdem ipsius. Ecclesiae quoque sancti Vincentii, quae est apud castrum Cardonae, dimisit alodium de Fornels (Fornells) ab integrum; atque alodium quod est in Colonico, quod fuit Raustanni clerici, post mortem iudicis Guifredi, atque alodium de Palacio (Palau) ab integro, idest, terras et vineas cum IIII. molinis, quae sunt ad ipsum collum, et omnes vineas, quas emit inter terminos castri Cardonensis, et infra terminos castelli Mulsose (Mulsosa), primicias ac decimas alodii sui de Pratis. Et monasterio sancti Petri de Castroserris ecclesiam sanctae Mariae Villaenovae, cum primiciis et decimis, et offerendis, ceterisque oblationibus: et alodium Prati Narbonensis, quod fuit Amalrici, de post mortem Eralli. Et monasterium sancti Benedicti apud Baias (sant Benet de Bages) alodium de Calcina post mortem Eralli. Caenobio etiam sanctae Mariae Rivipollensis vineas, quas Bremundus frater eius reliquid ei per suum testamentum. Et ecclesiae sancti Vincentii de castro Falcs duas modiatas vinearum ad ipsum Gradum. Et Erallo Guadalli alodium de Villari, et alodium quod in Samaluz comparavit; post mortem vero eius remaneat ecclesiae de castro Tagamanent, ad victum clericorum eius. Suum autem mobile, quod habebat apud Gerundam, mandavit presbiteris eiusdem sedis sanctae Mariae dare, ut intercedant ad Dominum pro eius anima. Et annonam, quam habebat in Furnellis, cum porcis (puercos, cerdos) et volatilibus (avería; aves de corral), canonicae sedis predictae sanctae Mariae iussit dare. Et de blato (blat : trigo; blatum), quod erat in castro Rupeti, mandavit dare modios V. canonicae sancti Petri sedis Vici, et alios V. monasterio sancti Petri de Castroserris, et presbiteris qui sunt intra terminos iam dicti castri quartas singulas. Et annonam, quam habebat apud castrum Tagamanent, ecclesiae eiusdem clericis iussit dare. Et de annonam, quam habebat in Cardona, C. modios canonicae sancti Vincentii, et L. in elemosinis pauperum. Et annonam, quam habebat in marchia Sagarrae (marca de la Segarra), clericis, qui sunt in mea terra in eadem marchia quartas singulas. Et annonam, quam habebat apud Sanauiam (Sanahuja), et Gissonam (Guissona), atque Celsonam (Solsona), singulos modios ad eorundem locorum clericorum. Alium autem quod remanebat, simul cum ipso vino, et tonnis, et cubis (toneles y cubas), atque ovibus, et cum omnibus quaeque inventa fuerint, tam in predictis locis, quam in omni episcopatu sanctae Mariae, excepto hoc quod nominatim aliud precepit, totum distribui iussit canonicae sanctae Mariae sedis Vici episcopatus sui. Et callere, quas habebat in Sanauia (Sanahuja), seu in predicta sede, cum urceolis, et conchis ex eramento, remaneant ipsius sedis canonicae. Superpelliceum quoque suum, cum pellicea, iussit dare Aureolo iam dictae sedis clerico. Presbiteris vero eiusdem sedis distribuantur alii sui panni, atque indumentum, ut pro eius anima precentur Deum. Annulum quidem, qui fuit comitis Ermengaudi, iussit dare episcopo suo successore, ut remuneret orationi... eius, vel comitis Ermengaudi. Annulus autem, qui fuit Arnalli Mironis, iussit dare Olivae episcopo sedis Ausonensis. Annulum namque cum petra alba (anillo con piedra blanca; qué piedra era?), qui fuit comitis Ermengaudi, dimissit episcopo Gerundae. (Annulus) habens petram rubeam (piedra roja: rubí), episcopo Barchinonensi. Annulus insuper, in quo est capud hominis signatum, episcopo Ribacurciensi. Et alodium de Fornelets cum ipso de Villarubea (Villaroya, Villa roja, Vila-roja), sint pro debito quod debeb... Bernardi Ruir, seu pro aliis debitis, et pro debito Guifredi iudicis Gerundae. Et castrum de Lanera (Llanera), post mortem Guifredi Ellemari, si legitimum filium non habuerit, sit canonicae sedis... sui. Et ipsum vicecomitatum de Ausona, simul cum castro de Cardona, et ipsum castrum de Alos, et cum omnibus suis aliis castris, omnique suo honore, simul cum omnibus fiscis et alod... (alodiis se supone, pero puede faltar más texto) et in cunctis locis, simul cum castris, et parochiis, excepto hoc quod supra testatum est, et excepto hoc quod subtus hic testatum est, et excepto episcopatum, quem tenuebat, et excepto archidiaconatu sedis Gerundae, et excepto castro Colonico cum eius castellania, (castellanía, como la famosa de Amposta; o la de Madrigal de las altas torres) ex toto dimisit Raimundo fratris sui Fulchonis filio. Quem cum suo honore in potestatem Dei, et sanctorum eius, et in baiulia... Arnalli Mironis iussit remanere. Altero autem filio fratris sui Fulchonis (a: Forte legendum in dativo casu Fulchoni; sic enim vocabatur alter ex filiis fratris sui, nempe qui postmodum et vicecomes Cardonae, et episcopus Barcinonensis fuit. ), qui minor est, quem nutrit Bonifilius de Falcs, dimissit castrum de Colonico, cum castellania, et cum omnibus, qui sunt in castellania. Sed in quis istis fratribus mortuus fuerit, non relinquerint filium legitimum, omnem suum honorem alteri, qui superstes fuerit, dimitad (: dimittat: se pierde ya la doble t y la d: t). Quod (si ambo mortui) fuerint absque legitimis filiis... us eorum honor Eriballo Amaltrudis suae sororis filio remanent. Et si eundem Eriballum mori contigerit, dimitat omnem suum honorem alteri suo fratri Gitardo (Guitardo); et si ipse mortuus fuerit, dimittat honorem suum fratri suo, qui eum supervixerit. Similiter quisquis ex ipsis moritur, absque dubio relinquat omnem suum honorem alteri, qui eum supervixerit. Sed quicumque eorum ipsum honorem adquisierit, atque habuerit, usque ad quatuordecim aetatis suae annos sit cum ipso honore in baiulia supra dicti Arnalli Mironis. Pannos autem quos habebat apud Cardona, cuiuscumque sint speciei, dimisit domui sancti Vincentii eiusdem castri, et candelabra sua, cum concha, et urceolo argenteo, sanctae Mariae suae sedis dimisit. Preter haec, quaecunque de suis rebus mobilibus invenire possunt, omnia donentur ecclesiae sancti Vincenti Cardonensis opidi, exceptis vestimentis quae do... ntur pro suis debitis, simul cum predicto alodio, quod iam habet dimissum pro debitos, sive Bernardi Ruir manumissoribus, seu pro illo debito, quod Guifredo iudici Gerundensi debet, vel aliis quibuslibet, quibus debitor fuit. Haec omnia ordinavit prefatus conditor Eriballus episcopus in sua sanitate, et memoria integra, et praecepit iam dictis suis amicis, ut ita licentiam habuissent ordinandi, vel distribuendi absque blandimento ullo mortali. * Posuisque ibi vinculum, ut si quis aliter fraudulenter fecerit, aut disrumpere vel * (no se ven bien estas dos palabras) callide ledere voluerit, excomunicationis sententiâ feriatur perhenni, et anathematizatus sortiatur similem perhenni, et anathematizatus sortiatur similem penam cum Iuda proditore Domini in profundissima stagni inferni, et haec testatio  in antea firma persistat in secula, quemadmodum premissum est, et nos testes fideliter et sinceriter atque legaliter testficamus per super adnixum iuramentum in Domino. Revelamus autem omnibus Deum... bus, presentis et posteris, obitum prefato Eriballo bonae memoriae episcopo; quia postquam haec omnia ordinavit, postea consentiente divina pietate, parvos supervixit dies, inter quos ibat in servitio Domini nostri Ihesu Christi, et sancti Sepulcri, sive fidelis eiusdem Domini, ubi ire cupiebat. Quibus antequam complesset itineris labore, subito ipse auctor, vel eius ductor, ad eterea regna ex huius tenebris ad lucem adsumsit, et inter agmina sanctorum suscepit, scilicet, sicut a quibusdam auditum est revertentibus, in mense denique Decembrio, videlicet VI. feria, XIIII. die precedente Kalendarum Ianuarium. = + Giffredus iudex. = Latae istae conditiones Kalendis Mai anno X. Henrici regis. Testes sumus de hac causa, et has conditiones publicamus, et iurando legaliter testificamus. Sig+num Arnallus Mironis baiul, vel elemosinari. = Sig+num Seniofredus de Cardona. = Sig+num Onofred Dach. = Sig+num Bonifilius de Falcs, nos advocati elemosinarii hos testes proferimus, et fideliter predicta ordinatione, vel voluntate istius defuncti publicamus. = Wilielmus sacer, vel abba sancti Vincentii SS. = Vidal sacer SS. = Gaucebertus sacer, qui et caput scolae SS. = Petrus sacer, qui has conditiones scripsit, et sub + scripsit in prefato anno et die.

XXVIII. Litterae Episcoporum Turiasonensis, Oxomensis et Calagurritani mittentium Romano Pontifici

XXVIII.

Litterae Episcoporum Turiasonensis, Oxomensis et Calagurritani mittentium Romano Pontifici actitata in controversia ecclesiarum Oscensis et Illerdensis: an. MCXCIV. (1194) (Vid. pág. 126.)

Ex arch. eccl. Rotens.

Sanctissimo Patri et Domino C. Dei gratia sanctae et universalis ecclesiae Pontifici, J. Tirasonae, M. Oxomae, G. Gallagurrae (Calahorra) Dei munere Episcopi salutem et debitae subiectionis famulatum. Placuit sanctitati vestrae causam quae inter Oscensem ex una parte ecclesiam et Hilerdensem ex altera vertebatur super ecclesias scilicet de Barbastro et Belsa et Gestau et Alkezar cum pertinenciis earum nobis per litteras vestras committere decidendam, quarum litterarum transcriptum verbo ad verbum sigillis nostris munitum, et etiam transcripta privilegiorum et instrumentorum Ilerdensis ecclesiae ad causam istam faciencium, quorum vetustatem et auctoritatem commendamus per Ilerdensem Episcopum venerabilem fratrem nostrum Gombaldum vestrae paternitati digne duximus transmitenda, qualiter in ipsa causa processimus intimantes. Partibus siquidem a nobis legitime citatis, et ante praesentiam nostram constitutis a Garsia, Camerario Oscensis ecclesiae in causa ista constituto, ab Oscensi Episcopo procuratore fuit propositum nos in supra dictae causae cognicione minime debere procedere, tum quia ante citationem a nobis factam Oscensis Episcopus nuncium suum super hoc negotio ad vestrae pedes sanctitatis ut dicebat premiserat, tum quia litteras comissionis per falsi suggestionem impetratas fuisse asserebat. Quae cum incontinenti procurator Oscensis probare non posset legitimis induciis super his ad quaerendos testes sibi datis, diem et locum sub peremptorio assignavimus ut nobis tunc plena fides ab Oscensi procuratore fieret super his quae ab eo fuerant allegata. Cum autem die assignata instantibus quibusdam maximis negotiis duo nostrum convenire nequiverimus, tercio veniente Episcopus affuit Ilerdensis et Archidiaconus quidam Oscensis ecclesiae F. nomine qui coniudici nostro ibidem invento litteras sui Episcopi nobis tribus missas presentavit, in quibus continebatur quod quicquid in causa supra dicta ipse Archidiaconus ageret, ratum et firmum ab Oscensi Episcopo haberetur. Cumque die illa propter absenciam duorum nostrum nichil agi potuisset, inter nos postea comunicato consilio aliam diem partibus assignavimus, Oscensi ecclesiae et Episcopo sub peremptorio iniungentes ut vel testes super duobus praefatis capitulis, ad quae probanda jam alias indulseramus inducias, si quos haberent, producerent, vel Ilerdensi Episcopo sine qualibet occasione responsuri advenirent. Cum vero die assignata convenissemus, Ilerdensi Episcopo ante nostram presentiam constituto, supra dictus F. Oscensis ecclesiae Archidiaconus qui prenominatas litteras sui Episcopi sicut diximus uni nostrum optulerat varians et vacillans, nec dicebat se non ad hanc diem sed ad proximam preteritam tantum constitutum fuisse procuratorem, nec asserebat se non habere mandatum defendendi sed excusandi tantum sui Episcopi absentiam. Tandem cum ab Ilerdensi Episcopo de absentia per contumaciam Oscensis Episcopus argueretur, eo quod nec venisset nec sufficientem responsalem missiset, prenominatus Archidiaconus F. adiunxit se ad totius causae defensionem subeundam mandatum sui Episcopi habere. Unde cum interrogatus fuisset a nobis an probare paratus esset id ad quod probandum ecclesia sua sub peremptorio citata fuerat, se inparatum dicens, aliam ad producendos testes super hoc eodem petiit dilacionem. Quia ergo supra dictus F. Oscensis ecclesiae Archidiaconus visus est nobis diffugia et occasiones petere, item quia Episcopum Oscensem ad curiam Romanam iter arripuisse didisceramus, licet de jure aliter procedere deberemus, vobis et Sedi Apostolicae deferentes totam causam cum his quae sub nobis hucusque fuerant actitata vestrae sanctitatis examini dignum duximus referendam. Sane cum Dominus Ilerdensis conquaereretur se a nobis gravatum esse, eo quod in causa sua contra Dominum Oscensem minime procedebamus adiecit quosdam ex testibus suis senes esse et valitudinarios, de quorum morte plurimum timebatur. Nos quoque habito consilio virorum prudentum ad recipiendos testes, si qui essent senes et valitudinarii, diem sibi assignavimus quorum attestaciones sub sigillis nostris clausae et a nobis fideliter servabuntur, et vobis tantum vel cui vos preceperitis earum copiam faciemus. Vestrae igitur sanctitati supplicamus attencius quatinus Ilerdensi ecclesiae in justitia sua dignemini providere. Data Tutelae pridie kalendas decembris anno Incarnationis Domini M.C.LXXXX.IIII. (1194)

XII. Constitutiones, Dominicum, 1428

XII.

Constitutiones factae in synodo celebrata per reverendissimum Dominum Dominum Dominicum, Episcopum Illerdensem, anno Domini millesimo CCCC vicesimo (leo viscesimo) octavo. (1428) (Vid. pág. 33.) 

Placeat Reverendo Patri et Domino Domino Episcopo Ilerdensi concedere ea que secuntur, cum sint justa et consona. 

Primo cum clericis laici opido sint infesti et pluribus acusationibus et infamiis sint vexati et fatigati sine justa ratione, et saepius procurator fiscalis proprio officio conetur eos vexare sine accusatore, propter quae plurimum expensis et dampnis fatigantur indebite, quod cedit in grande periculum animarum et eorum infamiam: quare supplicant quod talis acusati, si non constet eos fore accusatos ad instantiam partis sed solum fisci, quod talis causatio non habeat locum. Si vero ad instantiam partis, quod talis pars acusans se habeat nominare in libello ut veritas clarius eluzescat. Placet Domino Episcopo quod ubi aliquis privatus acusaverit presbiterum vel clericum in sacris ordinibus constitutum, quod acusans habeat se scribere ad poenam talionis.

Item cum aliquis clericus fuerit accusatus coram vobis reverendo Patre vel coram vestris officialibus dum tamen non sit causa criminalis talis debeatur scitari personaliter ad respondendum quaerelis contra eum datis, aut fiat comissio alicui alteri de receptione testium, ad hoc ut non vexetur talis accusatus per officialem fiscalem notarium superfluis expensis et dietis supra dictorum cum mulctociens multi per emulos accusentur indebite et vexentur dictis expensis. Placet Domino Episcopo nisi arduitas causae aliud exposcerit.

Item quod per vos reverendum Dominum Episcopum fiat de preteritis omnibus generalis absolutio tam de ignotis excomunicationibus, dum tamen non sint ad instantiam partis, quam de aliis civilibus. Placet et jam fuit factum, exceptis excomunicatis pro libellis diffamatoriis.

Item quod citati modo ad synodum qui per ignorantiam vel importunitatem notarii non potuerunt interesse in dicta synodo vel facere procuratores quod detur eis tempus oportunum ad hoc quod non incidant in poenis comminatis. Jam sunt remissae eis poenae per Dominum Episcopum, dum tamen habuerint grata et rata facta in synodo.

Item quod omnes casus papales et episcopales scribantur in constitutionibus. Placet.

Item quod per annum duret tempus curatis habendi constitutiones a die qua eis positis in pulcro et notificato in ecclesiis principalibus ubi debent haberi, et quod dictae constitutiones abrevientur, et taxetur salarium notarii ut dicti curati non vexentur superfluis solucionibus. Placet.

Item quod unusquisque solvens pro uno vel pro duobus vel pro tribus vel pro pluribus beneficiis suis quod in qualibet solutione talliae non teneatur solvere nisi unum albaranum. Placet.

Item reverende Pater, quod beneficiati cuiuscumque dignitatis seu preheminentiae existant deservientes in uno beneficio quod non solvant pro alio vel aliis beneficiis alibi non deservientibus absentiam, neque illi qui non deservierunt temporibus alabsis quod habeantur pro absolutis et pro relaxatis. Et quod in futurum non sint astricti ad solvendum absentiam pro aliquo beneficio facto. Placet Domino Episcopo remittere absentias preteritas, et quod in futurum benefficiati in pluribus benefficiis possint deservire in illo quod magis servicium requirit ad arbitrium Domini Episcopi vel sui Vicarii.

Item fuit conventum quod novem solid. pro libra promissi per clerum Domino Episcopo solvantur in tribus solutionibus per modum qui sequitur. Prima solutio in festo Resurrectionis Domini proxime venturo. Secunda prima die setembris proxime sequentis. Tertia in festo Sancti Andreae sequenti.

Item fuit inpositum quod clerici simpliciter tonsorati non habentes patrimonium solvant Domino Episcopo duos solidos. Habentes vero patrimonium, si contribuerit in muneribus publicis civitatis, villarum vel locorum ubi morantur, solvant quatuor solidos. Si non contribuunt in dictis muneribus publicis, solvant duos solidos pro libra bonorum quae habent. 

VIII. Charta venditionis factae Sisebuto II. episcopo Urgellens. anno DCCCXL (840).

VIII. 

Charta venditionis factae Sisebuto II. episcopo Urgellens. anno DCCCXL (840). 

(V. pág. 62.) 

Ex autogr. in arch. eccl. Urgell. 

In Dei nomine, nos Iesalmarus et Alevia tivi Sisebuto episcopo. Certum quidem, et manifestum est enim, quia placuit animis nostris, et placet nullius quogentis imperio, nec suadentis ingenio, set propria et expontanea nostra elegit bolumtas (voluntas), ut tivi iam dicto Sisebuto episcopo aliquid vindere deveremus, sicuti et vendimus vineam, quam abemus ex comparacione de omine nomine Ioanne, in territorio Orgelletano, infra fines de Villanoba, ubi dicitur Ripafracta, de una parte conlatentem vinea Monnelii presbyteri, et de alia parte infrontat ad vinea sancte Marie, de tertia parte via publica discurrente ad Cerdania. Vindimus tivi iam dicto Sisebuto episcopo ipsa vinea iam dicta, cum arboribus suis ab omni integritate, vel cum omne voce adpositionis nostre, in aderato, et definito pretio, quod inter nos vone pacis placuit et convenit, idest, solidos X, quod tu emtor Sisebutus episcopus nobis dedistis a nos vinditores Iesalmarus et Alevia manibus nostris de presente recepimus, et nicil quod de ipso pretio aput te emtore remansit. Manifestum est enim ipsa vinea iam dicta cum arboribus suis ab omni integritate a nos vinditores tradita, et a te emtore recepta abeas, teneas, et possideas iureque tuo in perpetuum vindices hac defendas, vel quidquid exinde facere agere, vel iudicare bolueris, inde maneat tivi concessa potestas. Si quis sane, quod fieri minime credimus esse venturum, si nos Iesalmarus et Alevia, aut aliquis de filiis nostris, vel quislibet homo te iam dicto Sisebuto episcopo pro ipsa vinea iam dicta aliquis te inquietaverit, aut inquietaverimus, inferant vel inferamus tivi, aut partique tue, insistente ipsa vinea iam dicta cum arboribus suis dupla tivi componere faciat, et in abantea (abant : avant; in antea : en adelante) ista scriptura vindiccionis firmis permaneat. Peracta scriptura vindictionis sub die idus Iunias, anno XXVII. domno nostro glorioso Ludoico imperatore. = Sig+num Iesalmari. =  Sig+num Alevies, qui hanc vindictionem fecimus, et fieri boluimus, et testibus tradimus ad roborandum. Sig+num Martini clerici. = Sig+num Fluini. = Sig+num Wiliemundus Dei miseratione presbyter. = Sig+num Serbandus presbyter. = Sig+num Purapuri. = Alaricus presbyter, qui hanc vindictionem scripsi, et subscripsi die et anno quo supra. 

XLVI. Ranimirus Rex Aragonum concedit Rotensi ecclesiae ecclesiam Barbastrensem an. MCXXXV. (1135)

XLVI. 

Ranimirus Rex Aragonum concedit Rotensi ecclesiae ecclesiam Barbastrensem an. MCXXXV. (1135) (Vid. pág. 142.) 

Sub Christi nomine et eius gratia et imperio, Rannimirus Rex, gloriosi Regis Sancii filius cunctis primoribus, magnatibus et populis eius regno constitutis. Notum vobis omnibus praesentibus scio, et futuros pleniter nosse cupio, qualiter gloriosus Rex Sancius, pater meus Barbastrensem civitatem a Paganorum dominio liberatam episcopatui Rotensi addiderit temporibus Salomonis Episcopi. Hoc enim eiusque posteritati Romana auctoritate concessum esse, manifestis probatur indiciis, ut quicquid a Paganorum erueret potestate, cuicumque vellet daret ecclesiae, proprioque ordinaret arbitrio. Deinde inter Raimundum Dalmacium, Rotensem Episcopum et Garsia, Jaccensem Episcopum pro eiusdem ecclesiae terminis ortam contentionem proprio discussit judicio, ipsosque pro se et suis successoribus de episcopatus sui terminis fecit concordare, et concordiam scriptis firmare. Patre vero meo defuncto frater meus Petrus regni adeptus culmina, patris mei per omnia sequens vestigia, Poncio, Rotensi Episcopo Barbastrensem cum suis terminis dedit ecclesiam, ipsumque primum Barbastrensem vocavit Pontificem, episcopalem Sedem in eandem mutans civitatem, usquequo Dominus Illerdam manibus reddat Christianorum. Et ne hoc statutum esse vel a regni sui successoribus aliqua posset destrui occasione, eundem Barbastrensem Episcopum ad Romanam dirigens Sedem, quod ipse pio statuerat animo, Urbani Papae fecit firmare privilegio. Eodem vero Papa defuncto, Paschalis Secundus Romanam adeptus Sedem, eiusdem Regis annuens petitionibus, praedecessoris sui decretum et concordiam inter Episcopos de terminis sui episcopatus factam, Apostolica auctoritate proprioque firmavit scripto. Rege itaque de hac instabili vita ad coeli Sedem transmutato, frater meus Adefonsus regni suscepit jura. Ipso namque ad regnum electo, Raimundus bonae memoriae Episcopus, regio assensu et populorum acclamatione in Barbastrensi ecclesia ad episcopalem electus est dignitatem, praesente Stephano, Oscitano Episcopo ipsius electionem cum reliquis ordinante. Sicque idem gloriosus Praesul multis diebus eandem rexit ecclesiam. Sed quia plus coelesti quam terreno voluit Regi militare, invidia diaboli quae primum hominem a proprio dejecit solo, eiusdem Regis animum contra eum injuste comovens, quorundam perversorum hominum malitia, eum a propria expulit Sede. Illo vero contra vim et injuriam sibi illatam Deum et Romanam interpellante Sedem, tandem ex hac luce subtractus, cui humana defuere auxilia, divina post eius obitum affuere consilia. Invictissimus namque Rex Adefonsus animadvertens quanta hoc egerat perversitate, et recognoscens se graviter in Dei famulum peccasse, tandem perfidiae suae finem imponens, quod ei injuste abstulerat eius successori juste recteque reddere decrevit. Oscensem namque et Rotensem Episcopos super illius ecclesiae controversiam coram multis expectabilibus et reverentissimis personis, scilicet Auxensi Archiepiscopo, et Tolosano, et Ausonensi, Caesaraugustano etiam, et Tirassonensi, et Nagarensi Episcopis, Abbatibus quoque, et nobilissimis regni sui viris quamplurimis in eadem Barbastrensi civitate ad judicium convenire praecepit. Statutis vero judicibus de judicio diu multumque decertantibus, tandem communi utriusque partis acclamatione ipsi ambo Pontifices cum suis fautoribus eiusdem Regis adiere curiam, eumque in Pampilonensi civitate reperere, suas rationes ante expositas in ipsius praesentia refferentes. Ubi Rotensis Episcopus per Apostolica privilegia, per regalia statuta, per Pontificum utriusque diocesis certas definitiones, Barbastrensem Sedem decessoribus suis et successoribus eorum in perpetuum irrefragabiliter esse datam ostendit. Quod Oscensis Episcopus contradicere minime potuit; et diligenter etiam inquisitus a Rege a proprietate juris praenominatae Sedis unde prius quaerelas moverat, nullas auctoritates ostendere valuit, sed omnino defecit. Quod ut gloriossisimus Rex audivit, ea quae Romani Pontifices privilegiis confirmaverant, quae praedecessores sui gloriosi Aragonum Reges immobiliter constituerant, quae etiam Pontifices utriusque diocesis regio consilio inter se definierant, illibata et inconvulsa manere debere, ex deliberato curiae suae consilio respondit, parique tenore laudavit et confirmavit. Quapropter ego Ranimirus, Aragonensium Rex, divina compunctus clementia et Romana fretus auctoritate, pro anima patris et matris meae fratrumque meorum et pro regni mei stabilitate et animae meae salute Barbastrensem ecclesiam cum suis terminis dono et concedo et perpetua stabilitate confirmo juri Rotensis ecclesiae, et ne in perpetuum ab aliquo regni mei successore patris et fratrum meorum et mea donacio auferri possit vel mutari, regali auctoritate corroboro. Hanc autem donacionem facio et confirmo VII kalendas julii nobilissimis regni mei clericis et laycis quamplurimis coram astantibus, scilicet Martino, Sancti Victoriani Abbate, Arnaldo Mironis, Comite Paliarensis, Raimundo Petro de Eril, et Petro Raimundo, filio eius et Petro Jozpert de Cornutella, et Petro Raimundo de Stata, et Gombaldo de Benavent, et Galindo Garzez de Sancto Vincentio, et Petro Mironis de Entenza, et Bernardo Petro de Laquares, et Ferriz, et Lope Belasquiz de Pomar, et Sango Sangiz de Eresun, et Arpa et David de Osca. Facta carta donationis era MCLXXIII in mense junio in villa quae dicitur Rota, regnante me Dei gratia in Aragone et in Superarbi sive in Ripacurcia, Episcopo Don Dodo in Osca et in Jacca, Episcopo Garsia de Maxones in Caesaraugusta, Episcopo Don Michael in Tirassona, Episcopo Sancio in Pampilona, Fertungo Galindez in Osca, et in Elesone, Lope Fertugnones in Albero et in Civitate, Frontino in Sos, Castange in Bel, Fertungo Dat in Barbastro, Enneche (Eneco) Lopez in Napal (Naval), Ramon Pere in Calasanz. 
Ego Raimundus de Banasto sub jussione Domini mei Regis hanc cartam scripsi et de manu mea hoc sig+num feci. 

Tomo 13, apéndice de documentos, 1-10

I.

Notitia judicati super villam de Bascara in favorem ecclesiae Gerundensis. (Vid. pág. 11.)

Ex Lib. virid. Capit. Gerunden. fol. LI. collat. cum Capitul. Reg. Franc. ap. Baluz. (Baluzio) app. num XXXIV: et cum Dorca Hist. SS. MM. Gerund. pag. 314.

Condiciones sacramentorum atque exordinationes de missos gloriosissimos Domino nostro Lodovico Imperatore Nifridius Gerundensis Episcopus Christianeritem Episcopum seu et Judices qui jussi sunt de ipsos missos dirimere causas, id est, Atroarius, Cirella, Adaulfus, Calbus, Provatius, Sculpiliarius, et Romulus seu et Magnentio, Salone vel in praesentia aliorum multorum hominum qui cum ipsis ibidem aderant, juraverunt testes prolati quos profert advocatus Wadarilico Episcopo id est vicarius dicens in fatiem Godaldi pro causa unde intentio vertebatur in testes. Haec sunt nomina testium qui jurare debent et jurant, id est, Argemirus, Vitales, Cavatus, Valerius, Maurilio, Auripino, Segontio, et Eondesindo qui juraverunt dicimus per Deum Patrem Omnipotentem et per Jhesum Christum filium eius et per Spiritum Sanctum qui est in Trinitate unus et verus et ad locum venerationis Sancti Andreae quae fundata est in villa Borraciano in territorio Bisuldunense super cuius sacrosanctum altare has condiciones manibus nostris continemus vel jurando contangimus. Quia nos suprascripti testes scimus et bene in veritate notum habemus et praesentialiter fuimus, quando erat Ragonfredus Comes palatio una cum Judices dominicos Donatum et Ugabaldum in villa quae dicitur Baschara et perquisierunt terminos de ipsa villa Archas et Frixorias et Undenantes. Nos vidimus testantes in omnibus Kuetiando, Truncato, Mantildo, Oderius, Comparatus et Ababdela qui vocatur Maradon et Avenatus et testificaverunt et juraverunt et fuerunt per ipsas archas et sicxorias. Unde nos supradicti testes pedibus circuivimus et manibus nostris hostendimus signa et sic revestivit Waralico Episcopo de ipsa villa suprascripta cum terminos vel omnes fines suos a parte Sanctae Felicis beatissimi Martiris Christi Sedis Gerundensis et ea quae scimus recte et fideliter testificamur per supradictum juramentum in Domino. Latae condiciones sub die octavo XI. kalendas januarii anno IIII. imperante feliciter gloriosissimo dompno nostro Lodovico Imperatore. = Sig+num Vitales ubi juravi et subscripsi. = Sig+num Valerius ss. = Sig+num Maurilio ss. = Sig+num Aurisino ss. = Sig+num Redoratio qui hunc juramentum juramus. = Cavatus ss. = Argemirus presbiter ss. = Sig+num Godoaudi qui hunc juramentum recepi. = Sig+num Doralderius ss. = Sig+num Concordius ss. = Sig+num Teuderius ss. = Sig+num Wierati ss. = Sig+num Dompni qui interfuimus. = Marinus clericus interfuit = Veraculus interfui. = Adulfuscus interfui et ss. = Sculpilianus ss. = Pravasius. ss = Omulus ss. = Cisxila has conditiones in nostro juditio alligatas ss. = Adaulfus ss. = Magnetus Salgo qui hunc juramentum per jussionem de missos dominicos vel Judices recepi. = Riculfus qui has conditiones scripsi et subscripsi die et anno quo supra.

II.

Judicatum pro Gondemaro Episcopo Gerundensi anno DCCCXLI (Vid. pág. 14.)

Ex cartor. curiae episc. Gerund. pag. 89.

In presentia donni Gondemari Sedis Gerundensis Episcopi, Vifredo Vice comiti, Leopardi, Udesindi, Sperandei, et Calipodii Judicum, Nifridi, Isadeti, Deodigni, Sisiscli, et Petri, Sindrerii, necnon Johanni Aldesindi, Amitoni, et Melei, et aliorum bonorum hominum qui ibidem aderant recognosco me ego Dominicus et a petionibus Gondebe doni mei et advocato donni Gundemari supradicti Episcopi, unde me mallavit pro juditio hoc denegare non possum. Manifestum est quia ipsas terras vel ipso ortile quod ego teneo pro villare ad Terratellas qui est infra terminos de villaribus earum quod supradictus Episcopus ante prescriptos judices atque sacerdotes, vel spexia est de ipso torrente quod ipso villare de Terrutellas discurrit ipsas terras vel ipsos ortales pro benefitiis debet esse de sepe dicto Episcopo quartibus villa Baschara pro omnibus et per omnia. Et ea quae dico recte et veraciter me recognosco in vestra presentia. Facta recognitione sub die IIII. nonas septembris anno II. post obitum donni Lodovici Imperatoris.= Sig+num Dominici qui hanc recognitionem feci. = Sig+num Ametini. = Sig+num Melchi. Sig+num Abdesindi. = Sig+num Amalrici. = Calabodus ss. = Vulfredus ss. = Leopardus ss. = Maurellus presbiter hanc recognitionem scripsi et ss. anno quo supra.

III.

Aliud judicatum pro eodem Episcopo Gondemaro, anno DCCCXLII. (Vid. pág. 15.)

Ex Lib. virid. Capitul. Gerunden. fol. 53.

Condiciones sacramentorum ad quas in presentia domini Gondemari Sedis Gerundensis Episcopo vel per ordinationem Adalarico Comiti, Wadamiro, Carpione et Ciriaco vassos dominicos, Heldefredus, Graphyolo et Donato sacerdotum, vel Judices quod jussi sunt causas audire vel dirimere, id est, Ansemundo Vice Comiti, Trasoarius, Servus Dei, Obasio, Geruntio, Salomon, Ildesindo, Sanson, Sentrarie, Venerello, Daniel et Fortem Saione vel aliorum multorum bonorum hominum quod ibidem aderant jurant testes prolati quos profert Ansulfus quod est mandatarius supradicto Comite pro causa unde intentio vertitur inter eos. Nomina testium haec sunt: id est, Martinus, Ildericus, Givericus, Donatus, Santio, Dominicus, Maurebertus, Ricardus, Recosindus, et Germanus. Juramus in primis per Deum Patrem Omnipotentem, et per Jhesum Christum filium eius Sanctumque Spiritum quod est in Trinitate unus et verus Deus, et per reliquias Sancti Martini confessoris cuius basilica sita esse dignoscitur infra muros Empurias civitate, supra cuius sacrosancto altario has conditiones manibus nostris continemus, vel jurando contangimus, quia nos suprascripti testes scimus et bene nobis notum est in veritate de ipso pascuario vel teloneo de Impuritanense seu et Petralatense, unde intentio est inter Ansulfo et Selubane vidimus et de presentes fuimus, quando venit Guimex condam Episcopus qui fuit antecessor praedicti Gondemari Episcopi a Gerunda civitate cum gratia Domini Lodovici Imperatoris bonae memoriae et sic recepit pleniter ipso episcopatu Gerundense, necnon Bisuldunense, Impuritanense vel Petralatense una cum ipsos pascuarios et teloneos, id est tertiam partem tam de terra quam etiam de mare de ipsos teloneos quod de predictos comitatos exeunt. Unde et per jussionem predicti Imperatoris revestivit Bernardus Comes condam Gimarane Episcopum de ipso episcopatu cum tertiam partem de ipso pascuario et teloneo de Gerundense atque Bisuldunense et supervenit à Suniario Comite hic Impurias civitate et hostendit ei jussionem imperialem. Tunc statim ipse Soniarius Comis revestivit supra memorato Episcopo de ipso episcopatu Impuritanense vel Petralatense cum tertiam partem de ipso teloneo atque pascuario tam de mare quam etiam de terreno pleniter et sic vidimus predicto Episcopo condam vel suos homines terciam partem prendere vel exhigere de ipsos pascuarios et teloneos de supradictos comitatos. Et quando ipse Episcopus Guimas ab hoc saeculo migravit plenam vestituram exinde habebat de omnia quae superius sonuit una cum terciam partem de teloneo de ipsos mercatos quod in praedictos comitatos sunt. Et ea quae scimus recte et veraciter testificamus per supra nixum juramentum in Domino. Latae condiciones sub die duodecimo kalendas septembris in anno tercio postquam obiit Lodovicus Imperator. = Signum + Martini. = Signum + Iderici. = Signum + Donati. = Signum + * Guivensi. = Signum Sancti +. = Signum + Dominico. = Signum + * Ruardi. = Signum + Ricosindi. = Et signum + Germani qui hunc juramentum juravimus. Freiulfus ss. = Servus Dei presbiter ss. = * Casanatinius ss. = * Mivisarles ss. = * Nazacui ss. = Sisebertus presbiter praesens fui et ss. = Servicolus Presbiter ss. = Sclubet hic Judex ss. = Jirsyemen bia. + recepi ss. = Sarsay ss. = Wadamirus ss. = Crispio ss. = B. Quiriacus ss. = Salomon ss. = Ildefredus presbiter ss. = Vadormirus ss. = Boresindus presbiter. = ... Obafius ss. = Sanson ss. = Senarasius ss. = (se repite) Senarasius ss. = Ansemundus hic et Dominus ss. = Serba hic Judex ss. = Abraam presens fui. = (se repite) Serba hic Judex ss.= Ifosates ss.

IV.

Judicatum pro monasterio S. Quirici de Colera sub Gondemaro Episcopo Gerundensi: anno DCCCXLIV. (Vid. pág. 17.)

Ex. libr. XXIV. feudorum curiae episcopalis Gerund. ubi additur eam cartam produxisse (en el original con una s) Fr. Br. Abbatem S. Quirici de Colera pro se et suo monasterio. Porro translatum est sec. XIII. exaratum.

Mota fuit quaestio in praesentia domini gloriossimi Caruli Regis in civitate prope Tolosam in monasterio Sancti Saturnini inter domino Alaricho Comite ex una parte et Giemundo monacho et suo monasterio Sancti Cirici et Sancti Andreae sito in territorio Tolonense ex altera parte et dati Judices a dicto Carolo Rege, scilicet Guondemaro Gerundensi Episcopo, Eienrico Comite Pictavensi et Gaefero Burdalensi Comite e, Servo Dei Judex, et Petri Archilevitae Sancti Stephani Tolosae ut audiamus, judicemus ac diffiniamus hanc causam. Venit in nostra praesentia ubi dictus Giemundus monachus, et petivit dicto Alarico Comite pro suo monasterio Sancti Cirici et Sanct Andreae dicens: quod libentius avunculus meus una cum genitore meo nomine Assinario per preceptum dompni gloriossisimi Caroli Imperatoris prendiderunt primi homines Castro Tolon et fines et adjacentias suas, et tota terra illa et montaneas et valles Leocarcari, el ibi plantaverunt et edifficaverunt monasterio Sancti Cirici et Sancti Andreae et in Castro Tolon domo Sancti Martini fecerunt, et ibi villam, mansos, mansatas, vilarunculos poblaverunt, et parrochiam constituerunt, et postea nomen Petralata ibi miserunt quae antea a Paganis Tolon sive terra mortua vocaverunt. Et in tota terra illa et montaneas et valles Leocarcari villas, vilarunculos, mansos, mansatas poblaverunt, et ecclesias fecerunt, et parrochias constituerunt, habuerunt et tenuerunt et judicaverunt totum hoc predictum secundum ipsorum voluntatem per XL. annos et amplius, et ad mortem illorum totum hoc predictum dimiserunt liberi ac solidi dicto monasterio, vel ad illi qui ibi vitam monasticam vivebant. Et dum erimus ibi domini possessores post mortem illorum per X annos et amplius sic venit dictus Alarius Comes (Alaricho, Alarico) et depotestavit nos injuste, et contra lege et multas malas exacciones extorsit ab hominibus qui erant populati in omnibus dictis locis. Nos supradicti Judices interrogavimus dicto Alarico Comite quid respondit ad ea quae sibi aponunt. Ille dictus Comes ita respondit: Iste Castro Tolon cum fines et adjacentias earum, et tota terra illa et montaneas et valles Leocarcari quod iste Giemundus monachus mihi requirit pro suo monasterio Sancti Cirici et Sancti Andreae infra meo comitatu est, et debeo habere et possidere et judicari quasi res proprias de meo comitatu, et non credo ullo modo quod a divae memoriae Carolo imperatore donacio fuisset facta jam dicto Libencio Abba vel ad suo fratre nomine Assenario monacho, sive a dicto monasterio et nunc potui credere quod omnia predicta essent aprisiones de illis dictis, nec illis essent populatores de omnibus predictis locis. Nos supradicti Judices interrogavimus dicto Giemundo monacho si haberet firmas scripturas et bene corroboratas, vel testes boni testimonii ut ea quae dicis in veritate mittere possis, et si facere nequivis de jure, vox tua extincta sit de hac re, et ea amplius non resolves. Qui statim dictus Giemundus monachus protulit nobis testes veraces IIII presbiteri, et IIII milites, et VI paienses. Nos Judices statuimus eos testes jurare super altare consecrato in honore Sanctae Mariae Virginis in ecclesia Sancti Saturnini, et super reliquias dicti Sancti Saturnini, et super quator Evangelia, et ita haec fecerunt. Et post sacramentos nos dicti Judices singuli ac discussi sicut lex docet, exquisivimus ab illis rei veritatem, et omnes dicti testes concorditer quasi una voce protestabant hunc testimonium ita: nos vidimus et audivimus et presentes fuimus quando domno gloriossisimo Carolo Imperatore dedit de fischo suo Libentio Abbate, et ad suo germano Assenario monacho Castro Tolon cum fines et adjacentias suas, et tota terra illa et montaneas et valles Leocarcari cum fines et adjacentias eorum tali pacto, ut in ipsas valles Leocarcari plantent et edifficent monasterium Sancti Cirici et Sancti Andreae. Item postea vidimus et audivimus et presentes fuimus quando Libentius Abba una cum Assenario monacho prendiderunt primi homines post mortem Galaffre et Biuxan filio eius et aliorum Sarracenorum dicto Castro Tolon cum fines et adjacentias et tota terra illa et montaneas et valles Leocarcari cum fines et adjacentias eorum, et ibi in dictas valles plantaverunt, et edifficaverunt monasterio Sancti Cirici et Sancti Andreae, et in Castro Tolon domo Sancti Martini fecerunt, et ibi villa, mansos, mansatas, vilarunculos poblaverunt, et parrochiam constituerunt, et postea nomen Petralata ibi miserunt, qui antea a Paganis Tolon, sive terra mortua voceaverunt (vocaverunt), et in tota terra illa et montaneas et valles Leocarcari mansos, mansatas, villas, vilarunculos poblaverunt et fecerunt ecclesias scilicet in Novis Sanctae Eulaliae et in Daltiano Sancti Romani, et in Moleto Sancti Cipriani, et in Maseracho Sancti Martini, et juxta rivo Agneti Sancti Clementi, et in Cantalupis (Cantallops) Sancti Stephani et in Rechisindo (Requesens) Sanctae Mariae, et in Baneigis Sancti Martinis, et juxta rivulo Urline Sancti Genesii, et in Rabedoso Sancti Juliani, et in Spodilia Sancti Jacobi, et in Turnebule Sanctae Mariae et parrochias constituerunt in dictas ecclesias et postea fecerunt cellulas sanctorum in dictas parrochias habuerunt ac judicaverunt omnia predicta secundum illorum voluntatem. Item postea vidimus et audivimus et presentes fuimus quando dompno gloriossisimi Ludovicho filio dompno Carolo Imperatore venit ad expugnandos omnes Sarracenos qui erant in Barchinona et cepit ea, et ibi dimisit genitori de isto dicto Alaricho Comite domino super totam Cataloniam. Et vidimus et audivimus et presentes eramus quando dictus Ludovichus mandavit atque precipiendo dixit dicto Comite quod non tangat neque capiat vel judicet nullam rem de rebus vel honoribus dicti monasterii Sancti Cirici et Sancti Andreae quia de fischo patri mei est hereditatus, sed manuteneas ac deffendas quasi res proprias de fischo genitori meo habuerunt et possederunt ac judicaverunt in bona pace totum hoc predictum heremum et condirectum pratis, pascuis silvis, garricis, aquis aquarumve molendinis et molinaris, piscatories, ruppes, petras, fontes, plano monte, vie ductibus, vel reductibus omnia et in omnibus quicquid visum est habere infra fines et terminis de omnibus predictis locis per XL annos et amplius, et postea totum hoc predictum liberi dimiserunt predicto monasterio, et ad illi qui ibi vitam monasticam vivebant. Et dum essent domini possesores post mortem illorum per X annos et amplius nos videntibus sic venit dictus Alaricus Comes et depotestavit illos injuste et contra lege, et multas exactiones judicando sive rapiendo injuste extorsit ab hominibus qui erant populati in omnibus predictis locis et hodie plus... tur omnibus predictas parrochias cum fines et adjacentias et terminis eorum a isto Giemundo monacho, et ad suo monasterio sive ad illis qui ibi vitam monasticam vivent ad expletandum et regendum ac judicandum quam a nullo alio homine viventi. Nos supradicti Judices interrogavimus dicto Alarico Comite si voluit nec potuit nulla bona ratione ponere contra istos testes, ut ea quae testantur invalidum sit. Et Comes Alaricus ita respondit: Nollo ponere ulla ratione contra illos testes. Et nos supradicti Judices pariter ac diligenter exquisivimus hanc causam rey veritatem. Auditis rationibus, allegationibus, renunciatione exinde facta, donavimus hanc diffinitivam sententiam; ita ut dictus Comes Alaricus pleniter reddat dicto monasterio Sancti Cirici et Sancti Andreae, et ad suorum monachorum tam presentium quam futurorum dicto Castro Tolon cum fines et terminis adjacentias suas et tota terra illa et predictas parrochias cum fines et terminis adjacentiis eorum habeant heremum et condirectum quantum visum est infra fines et terminis adjacentiis de omnibus predictis locis, et possideant, regant et judicent et per alodium teneant in perpetuum de fischo Imperatoris sive Regis totum hoc predictum sine omni retentu et servicio et judicio ac justitia quod ibi in omnibus praedictis locis dictus Comes, necne alii non habeant vel capiant pro ulla ratione. Item pleniter reddat in triplo omnia mobilia quae habuit receptas pro vi sive gratis, vel aliqua alia ratione in omnibus predictis locis sicut eas certas sive veras poterint hostendere in presentia dicto Gondemaro Episcopo quando fuerit presens in dicto monasterio. Data fuit haec sententia in civitate Tolosa in dicto monasterio Sancti Saturnini VIII. kalendas junii anno IV. regnante dompno Carolo Rege. = Gondemarii Gerundensis Episcopi. + = Sig+num Eyenrici Pictavensi Comiti. = Sig+num Gauferi Burdolensi Comiti. + Petri Archilevitae Sancti Stephani Tolosae. = Pe+tro Judex ordinarius in curia Regis. Nos Judices mandato Carolo Rege hanc sententiam donamus et corroboramus. = Sig+num Gaucperti de Castronovo. = Sig+num A. de Barbaveteri. = Sig+num Gaucerandi de Avalrino. = Sig+num Eymerici Castellanus de Castro Tolon quem modo vocant Peralada. = Sig+num Samarelli presbiteri. = Sig+num Ugo presbiteri. = Sig+num Falcuchii presbiteri. = Sig+num Salomoni presbiteri. Sig+num Rodulfi. = Sig+num Novelli. = Sig+num Eriberti.= Sig+num Sancii. = Sig+num Clementi. = Sig+num Roberti. Nos testes producti in hac causa confirmamus sententia data.= Sig+num Giberti Domino Terragonae. = Sig+num Eymerici domino Narbonae. = Sig+num Bocardi de Portaclusa. = Sig+num Esquivi de Caput stagni.= Sig+num Umberti de Accuta. = Sig+num Fulchi de Sancto Martino testes rei huius. = Iterius presbiter et publicus scriptor in civitate Tolosa in Burgo Sancti Saturnini rogatus a predictis Judicis scripsit die et anno prae+fixo. = Gondemarii Gerundensis Episcopi praescripta sententia sigillari + feci. Servo Dei Judex ordinarius Carolo Regi + similiter feci.

V.

Praeceptum Carolimanni in favorem Ecclesiae Gerundensis.

(Vid. pág. 23.)

Ex autogr. in arch. eccl. Gerundensis. (Priv. Rs. Pl. 1 n. 1.)

In nomine Domini Dei aeterni et Salvatoris nostri Jhesu Christi Karlo Mannus gratia Dei Rex. Si utilitatibus locorum divinis cultibus mancipatorum, servorumque Dei necessitatibus in eisdem degentium operam frequentamus regiae celsitudinis exercemus morem ac per hoc ad aeternam beatitudinem facilius provenire omnimodis confidimus. Itaque notum sit omnibus sanctae Dei ecclesiae fidelibus et nostris praesentibus scilicet et futuris quia venerabilis vir Theotharius Gerondae ecclesiae Episcopus nostram adiens celsitudinem petiit ut memoratam Sedem cum vilis et hominibus a domno et genitore nostro Lhudovico aliisque devotis hominibus eidem Sedi collatis quas num possidere (con una s en el original) dinoscitur, id est in pago Puritano villam nuncupantem Olianam cum suis terminiis, et villam vocantem Caccanianum ac villare antiquum cum Villanova, quam vocant Vellosos et cum castello suoque terminio, et in pago Geronnense medietatem de Villamolleto et Miliasam villam caeterasque res, quas a longo tempore inibi possidere dinoscitur simul cum tertia parte de pascuario et teloneo de ipso pago, aliasque villas quarum vocabula sunt Castellum fractum et Parietes Ruffini cum tertia parte de pascuario et teloneo de ipso pago. (,) Cellam Sancti Clementis cum Petra alta cum terminiis suis atque arcis. Concedimus etiam praefato Pontifici et suae Sedi villas quas pater noster divae recordationis Lhudovicus Rex per praeceptum condonavit villam scilicet Sanctae Mariae quam alio nomine vocant Fontanetum et Palatii Mororum cum suos villares, villarem quem dicunt Julio et villarem Maurellum necnon et villam Quartianum et Felgerclas (o Felgerelas) cum omnibus adiacentiis et terminiis suis cultis et incultis necnon et villam que vocatur Fonsaedictus uno nomine. Alteram vero Apiliarem cum propriis videlicet finibus vel adiacentiis cultis et incultis quas etiam res sicut et supranominatas aequa conditione sub defensionis nostrae munimine pariter recipimus. Vineas quoque et terras quas castellanus Prbt. et parentes eius traxerunt de heremo libenti animo condonamus Sanctae Mariae et Sancto Felici atque rectoribus eius pro remedio animarum patrum nostrorum, nostroque facinore. Et villarem Fuiam cum vineis, terris, silvis et omnibus terminiis suis et plantadicium Gundemari Episcopi cum omnibus terminibus et arcis suis, et villam quae est in pago Bisildunense et vocatur Bascara cum suis villaribus et suo terminio et arcis. Et villarem vocantem Spedulias et alium villarem quae est infra memoratarum villarum terminos; villas etiam duas quae vocantur Crispian, et Miliarias cum tertia parte de pascuario et teloneo de ipso pago. et in pago Petrelatense villam quae vocatur Faras cum omni suo terminio propter infestationes malivolorum hominum sub nostra tuitione et immunitatis defensione constituissemus. Cuius petitioni annuentes propter amorem Dei memoratam Sedem cum suprascriptis villis praesenti tempore in jure eius consistentibus sub nostra tuitione constituimus et hanc nostram constitutionem circum eamdem Sedem fieri decrevimus, per quam decernimus ut nullus Judex publicus vel quislibet ex judiciaria potestate maior minore (f. minorve) predita persona in aecclesias aut loca vel agros seu reliquas possessiones memoratae Sedis quas moderno tempore infra ditione Imperii nostri legaliter possidet vel quae deinceps in jure ipsius loci divina pietas augere voluerit ad causas judiciario more audiendas vel discutiendas aut freda exigenda, aut mansionaticos vel paratas faciendas, aut fidejussores tollendos aut homines ipsius aecclesiae contra rationis ordinem distringendos, nec ullas redibitiones vel illicitas occasiones ullo umquam tempore ingredi audeat vel ea quae supra memorata sunt penitus exigere aut undecumque modo legaliter vestituram habet, abstrahere presumat, sed liceat memorato Episcopo suisque successoribus res predictae aecclesiae cum omnibus quae possidet quieto ordine possidere et nostro fideliter parere Imperio et pro nobis ac patribus nostris Domini misericordiam jugiter exorare. Et ut haec auctoritas confirmationis nostrae per curricula annorum inviolabilem atque inconvulsam optineat firmitatem manu propia subter firmavimus, et anuli nostri impressione adsignari jussimus. Signum + Karlo Manni (Carlomán) gloriossisimi Regis. = Norbertus notarius ad vicem Wifardi recognovit et subscripsit. = Datum quarto kalendarum septembrium anno tertio regni Karlomanni gloriosissimi Regis, indictione XIIII. = Actum apud Fosianum villam in Dei nomine feliciter. Amen.

VI.

Notitia judicati pro ecclesia Gerunden. anno DCCCLXXXI. (Vid. pág. 24.)

Ex Lib. virid. ecclae. Gerunden fol. LI. b.

Cum in Dei resideret vir illuster Teotharius Sedis Gerundensis Episcopus una cum viros illustros Deilane et Suinarii Comites in villare quod dicitur Purtos quod est in territorio Impuritano in Mallo publico per multorum causas ad audiendum et rectis et justis judiciis ad diffiniendum seu in presentia Petrone Vicecomite vel Judices qui jussi sunt judicare vel dirimere causas id est Furiolo, Undilane, Godemare, Teodardo, Manuel, Frugello, Lenteo et Ruderico Judicum Ardovaste Sajone, Sperandeo, Hostalese necnon Juniano, Trastildo, Benedicto, Furiolo, Blanderico, Eldegodo, Vifredo, Eripione, Sdrunane, Untrilla, Comparato, Leupardo, Daniel, Undisco, Armentorio, Mirone, Petrone, Adalane, Fluctario, Galinno, Castino, Agilane, Adilone, Senderico, Parerello, Tructerio, Salomon, Leo, Elantio, Paschale, Revello et Segobrando vel coeterorum presbiterorum clericorum multitudo laycorum plurimorum bonorum hominum qui ibidem aderant. Sic in eorum presentia veniens Stremirus Archipresbiter, mandatarius qui est supradicto Episcopo, et dixit: jubete me audire cum isto presente Andreo domos, curtes, ortos et pomiferos et terras qui sunt infra termines de villa Uliano qui est in territorio Impuritano, illas debent esse supradicto Episcopo pro partibus, ipsa causa de Sancta Maria et Sancto Felice quod satis in Gerunda vel justa (juxta) ipsa civitate per praeceptum dompni Regis quod illi fecerunt ad jam dicta Sancta Maria et Sancto Felice ad propio. Iste Andreas eas retinet ad aprisione pro partibus de villa quae dicitur quamque vocant Bedenga. Iste Andreas eos retinet injuxte (injuste) et contra lege. Tunc supradicti Comites Vicecomes vel Judices interrogaverunt praedicto Andreae quid ad haec responderet. Ille tunc in suis responsis dixit quod ipsas domos, curtes, ortos, pomiferos et terras supradictas quod iste Stremirus presbiter quod est mandatarius supradicto Episcopo requiret, non eos teneo injuste set per legis ordine eos teneo, per aprisione et per praeceptum Regis et pro partibus de supradicta villa Bitinga, sicut ceteri Hispani faciunt. Tunc supradicti Comites, Episcopus Vice comites vel Judices fuerunt super ipsa archa vel signa quod est in monte Grinio (Montgrí, Mongrí) et dividit inter jam dictas villas et invenerunt vel extimaverunt quod jam dictas Andreas tenebat et preceperunt jam dicto Undilane Judices ut ipsas terras mensurare fecissent quod jam dictus Episcopus et predictus Andreas inter se habere debuissent sicuti et fecerunt, et diviserunt ipsas terras, sicut lex Gothorum commemorat. Et venit supradictus Undila una cum supradictos sacerdotes vel plurimorum bonorum hominum et mensuravit ipsas terras in latitudine quantum jam dictus Andreas habere debuisset, et sic de ipso puteo qui est in jam dicto villare et contra occidente habet perticas LXXX, et habet ipsa pertica quae est mensurata pedes VIII, et medio et pervenit usque ad ipsa Petra fita (fita, hito, Piedrafita, Piedrahita) quod jam dicti Comites et Episcopus preceperunt figere et contra partibus Uliano, de oriente habet perticas XL in latitudine quod jam dictus Stremirus recepit de jam dicto Andreo pro partibus predicto Episcopo cuius mandatarius est, et contra occidente recepit in latitudine perticas XXXVIII et habet ipsa terra quod termiaverunt jam dicti Judices de parte orientis in latitudine LXXVII et media. Et tum ordinaverunt jam dictus Episcopus, Comites vel Judices ut infra ipsas villas Uliano et quarto quae vocatur Bitinga fixuras vel terminia mitterent V petras fictas, sicuti et fecerunt. Et recepit jam dictus Andreas medietatem de ipsas perticas contra ipsum puteum a partibus circi, et Stremirus Archipresbiter similiter alia medietate contra villa Uliano a partibus meridie. Et tunc covenit inter predicto Episcopo et jam dicto Andreo ut unusquisque teneat et possideat usque ad ipsas petras fictas per illorum villas divisione judicent atque deffendant et securi possideant quisque in perpetuum quieto ordine. Tunc apertum fuit ut unusquisque haberet exinde notitiam de ipsas res supra scriptas firmatas atque roboratas sicut et est, et gaudeat se unusquisque in nostro Mallo suam percepisse justitiam. Data notitia sub die XVI kalendas junii anno III quod obiit Ludovicus Rex. = + Ricardus Archipresbiter ss. = Guischafredus Archipresbiter ss. = Petrus presbiter ss. = Recharetus presbiter ss. = Teudegildus presbiter ss.

VII.

Decretum electionis Servi Dei Episcopi Gerundensis anno circiter DCCCLXXXVI. (Vid. 31.)

Ex. arch. Eccl. Gerund.

Hoc est translatum fideliter factum. In nomine Domini Dei summi post obitum condam Teuterii Sedis Gerundensis Episcopi. Convenientibus omnibus canonicis Sancte Dei Genitricis Mariae cum Archipresbiteris necnon et Archidiachonis, seu omnium ruralium sacerdotum sive clericorum maioresque nobilium laycorum tam Comites ibidem commanentes quam etiam omnis plebs simul in unum concordantes uno sensu, unaque voluntate omnes in uno positi voluntatem Dei obtemperantes et consencientes direxerunt has litteras ad Domnum Teodardum Sedis Narbonensis Archiepiscopi poscentes electionem Dei et suam, necnon et omnium Episcoporum in Septimaniam comorancium. Eligentes siquidem in ordine presulatus predicte Sedis virum preclarum et inclitum terre prefate natum et nutritum sacerdotem nomine Servum Dei, si voluntas Dei adfuerit et vestra consentio, volumus et petimus ut curam pastoralis regiminis super nos accipiat. Sinderedus canonicus Sancte Marie ss. = Fricco presbiter et cannonicus Sancte Marie ss. = Conparatus (Comparatus arriba) sacerdos et canonicus ss. = Romeus presbiter et canonicus ss. = Adajo Presbiter et canonicus ss. = Fuctuosus (Fructuosus) Presbiter et canonicus ss. = Baro presbiter et canonicus ss. = Argobadus levita et canonicus. = Tedeletus canonicus. = Turtolerus canonicus. = Galindus canonicus. = Sig+num Raimundi de Viridaria qui hoc anno Domini MCCXXX nono (1239), VI. kalendas madii fideliter translatavit cum litteris suprascriptis in I. linea.

VIII.

Acta dedicationis ecclesiae S. Mariae etc. de Fontanet sub Servo Dei Episcopo Gerundensi anno DCCCCI. (901) (Vid. pág. 36.)

Ex. autogr. in arch. S. Petri Roden.

In nomine Domini Dei summi et Salvatoris nostri (pone notri) Jhesucristi sub era DCCCCIIII. (a: Quod hic eram scriba dixit, annum intellige Incarnationis Christi: ut alibi saepe notavimus, idque ex aliis notis chronologicis eruere facillimum est.) indiccione VII. anno VI. regnante Karulo Rege filio Ludoici, veniens vir reverentissimus domnus Servus Dei Sedis Jerundensis (con jota : ierundensis : gerundensis : ierunda : Gerunda: Gerona o Girona) Episcopus ad consecrandas ecclesias quae sitas sunt in pago Jerundense in terminio de villa Fontanedo (Fontaneto, Fontanet) qui sunt edificatas in honore Sanctae Mariae Virginis, et Sancti Michaelis Arcangeli, et Sancti Johannis Babtistae, Praecursoris Christi, quae redificaverunt homines pro Dei amore is nominibus Wilisclus levita, Ansulfus, Audesindus, Anla, Ansalon presbitero, Desiderio, Salvator, Formesindo, Ariulfo, Wimara (: w : g : Gimera, Guimera), Beato, et Stephano. Et dederunt isti supranominati ad predictas ecclesias pro Dei onore, et propter remedium animas illorum, id est Wilisclus levita dono atque trado ad jam dictas Baselicas, id est Missale, et Epistolas Pauli, et Actus Apostolorum. Et in jam dicto comitato Jerundense infra terminio de villa Fontanedo dono ibidem de terra modiatas VI. Et afrontat ipsa terra de oriente in vinea de me jam dicto Wilisclo levita, et de meridie in terra de Ermumfredo, et de occiduo in terra de Benduto, et de cerci (circi, circio, cierzo, cerç) terra de Anla et in praedicto... nio trado ibidem vinea mea, et afrontat predicta vinea de parte oriente in vinea de Vietario, et de Argela, et de meridie in vinea de Bas... et de occiduo in terra de Sancta Maria, et de cerci in vinea de Fele presbitero. Et ego Audesindus dono a prefactis ecclesiis in comitato Jerundense infra terminio de villa Caneposto vinea mea propria; et afrontat de parte oriente in terra erma, (yerma, no cultivada; erema; que no da fruto, estéril, título de una obra de Federico García Lorca) et de circio in vinea de Fauvane. Et ego Audesindus dono ad jam dictas ecclesias propter remedium animae de femina nomine... vinea una in terminio de villa Caneposto, id est, modiatas II. Et afrontat ipsa vinea de parte oriente in strada publica, et de meridie, et de occiduo, et de cerci in terra erma. Et infra terminio de villa Vulpiliaco campo I. et afrontat ipsa terra de parte oriente in vinea de Sancti Juliani, et de meridie in terra de Eldegudo (Eldegodo antes), et de occiduo in via qui inde discurrit, et de cerci in ipsa strada qui inde pergit. Et ego Ansalon presbiter dono atque trado ad jam dictas Ecclesias casale meum et terra, et afrontat ipse casale de parte oriente in terra de Maurelde, et de meridie in terra de me Ansalon, et de occiduo in terra de me jam dicto Ansalon presbitero, et de cerci in domum Sanctae Mariae. Et nos omnes supranominati, id est, Anla, Desiderio, Salvator, Formesindo, Ariulfo (,) Wimara, Beato, et Stefano donamus adque tradimus ad jam dictas Ecclesias campos II., et ortale I. et afrontat ipse campus unus de parte oriente in ipsa strada, et de meridie in terra de ex ipso, et de occiduo in ipsa strada et cerci in ipsa (falta la i) strada; et ipse alius campus afrontat de parte oriente in ipsa strada, et de meridie in terra de Lunare, et de occiduo (falta una c) in Rio Adaron, et de circi in terra de Quintilo. Donamus nos omnes supranominati ista omnia superius scripta ad jam dictas Ecclesias, ut de ab ordierno (odierno, hodierno: hui, avui, hoy) die et tempore ibidem subjaceat man... ta et potestatem abeant, sacerdotes ibidem Deo famulantes ista omnia laborare et exfructare, et usibus illorum ipsas fruges dispensare per jussione proprii Episcopi ut nullus Comes, Vicecomis (Vicecomes), Vicarius vel centenarius, neque ulla saecularis potestas hoc exinde abstrahere presumat, set teneant hoc ipsas ecclesias usque in perpetuum. Tunc supra nominatus domnus Servus Dei Sedis Jerundensis Episcopus aparrohaciavit adque concessit decimas et primicias ad jam dictas baselicas de villas vel villarunculos is nominibus villa Fontaneto et villa Palacio Maurore cum suos fines, et villa Fonsedictus, et villare Abiliares (Apiliarem más arriba), et villare Perductus, et villare Murello, ut sacerdotes (falta la s inicial) qui in ipsas jam dictas ecclesias Deo deserviunt decimas et primitias inde recipiant usque in futurum per jussionem proprii Episcopi. Et nos omnes supranominati donamus ad jam dictas ecclesias, sicut superius scriptum est. Quod si nos donatores aut ullus homo qui contra hanc donacione ad inrumpendum venerit, aut nos venerimus de ista omnia superius scripta, non hoc valeat vindicare, set componat ad jam dictas ecclesias ista omnia superius scripta in duplo, et in antea ista dotis vel donacio firmis permaneat. Facta dote vel donatione VI. idus novembrii, anno VI. regnante Karulo Rege, filio Leudeici. = Absalon presbiter ss. = Sig+num Anla. = Sig+num Stefanus. = Sig+num Wimara. = Sig+num Salvator. = Willisclus diaconus qui hanc donationem feci ss. = Servus Dei humilis Episcopus Sancta Jherundensis Ecclesiae Episcopus ss. = + Gischafredus Archipresbiter (falta la t) ss. = + Audesindus ss. = Modicus Georgius Abba exiguus, et sacerdos indignus interfui et subscripsi +. = Trasemirus Diaconus ss. = + Nifridius Diaconus ss.

IX.

Acta electionis et intronizationi Wigonis, Episcopi Gerundensis (doble n en el original): anno DCCCCVIII (908). (Vid. pág. 42.)

Ex autogr. in arch. Ecclae. Gerunden.

Dominicae Incarnationis anno DCCCCVIII. annuente atque inspirante eodem Domino nostro Jhesu Christo conventus clericorum atque plebegium factus est citra portam Gerundae civitatis in aecclesiam Sanctissimi Foelicis, Christi martyris in quo conventu extitit reverendus Metropolita et Antestis almae Narbonensis aecclesiae Arnustus, pariterque cum eo venerandi Presules Nantigisus Urgelitanus, et Teudericus Barchinonensis. Extitit quoque inibi Princeps maximus et Marchio Wifredus, corde et ore atque opere verissimus risticola (falta una c, cristicola) et maxima conglobatio religiosi cleris Gerundensis atque nobilium et fidelium laicorum. Cum itaque omnis cetus infra septa praescriptae extaret aecclesiae, obtulit omnium obtutibus praelibatus Archipraesul virum spectabilem et tam Deo quam hominibus affabillimum nomine Wigonem, asserens eum a regia aula prolatum et eius jussione atque sanctorum Episcoporum Gotiae electum et tam ab ipso Archiepiscopo quam a caeteris ad episcopalem infulam in Gerundana aecclesia consecratum, indicans eum nobillima nativitate honestatum, et sanctis moribus comptum, magnae quoque sophiae redimitum, regioque palatio enutritum, et omni perspicatia decoratum. Cum autem christianissimus Princeps omnisque nobillima caterva illi assistens tantam virtutum famam de eo audissent Omnipotenti Domino gratias retulerunt et tam factis episcopalibus quamque monitis aecclesiasticis atque regiae iussioni se promptissime obedituros professi sunt. Omnes itaque subsequentes jam fati Principis voluntatem et praedictum virum Dei Wigonem dignum Deo et homnibus perspicientes pari animo pronaque voluntate Episcopum eum sibi petentes atque amplectentes benignissime susceperunt et in cathedram episcopalem sublimaverunt, atque ut hanc scripturam susceptionis atque sublimationis attentissime propriis corroborarent manibus, unanimiter decreverunt. = Exaratus est autem textus huius scripturae confirmationis atque intronizationis XII. kalendarum decembrium anno XI gloriosissimi regis Karoli, in indictione XI. inspirante atque auxiliante divina misericordia, cui est decus et virtus, honor et potestas per inmortalia saeculorum saecula. Amen. + Arnustus Sanctae Narbonensis Ecclesiae humilis Episcopus ss. = + Idelherus Episcopus ss. = Teudericus Barchinonensis Episcopus ss. = + Wifredus Comes +. = Servus Dei Archipresbiter ss. = Gischafredus Archipresbiter ss. = Sonifredus Archipresbiter ss. = * Pressius diaconus ss. = Prunetus presbiter ss. = Romeus presbiter ss. = Rotgarius presbiter ss. = Durandus presbiter ss. = Amelius diaconus ss. = Wihadus presbiter ss. = Addaulfus (Ataulfus) presbiter ss. = Argibadus presbiter ss. = Desiderius presbiter ss. = Willisclus diaconus ss. = Teotarius levita ss. = Acfredus umilis Habba ss. = Genesius presbiter ss. = Addila presbiter ss. = Oliba levita ss. = * Eldalecus (no se lee, por eso pongo * asterisco) presbiter ss. = Wiliemundus presbiter ss. = Audesindus presbiter ss. = Adroarius levita ss. = Durandus Archipresbiter ss. = Perasicius presbiter ss. = Teodalecus (Teudalecus y variantes) presbiter ss. = Sasila presbiter ss. = Riculfus presbiter ss. = Recosindus presbiter ss. = Ayyndys (con 3 y griegas) presbiter ss. = Cixila presbiter ss. = Hemmo presbiter ss. = Bulgara presbiter ss. = Sisisclus presbiter ss. = Sindola presbiter ss.= Sendovinus presbiter ss. = Der..olius presbiter ss. = Tivurcius presbiter ss. = Raquel presbiter ss. = Wimera (Guimera, Gimera, Guimerá) presbiter ss. = Elderedus presbiter ss. = Ermegildus presbiter ss. = Miro presbiter ss. = Bellus presbiter ss. = + Sunigildus presbiter ss. = Durandus presbiter ss. = Valdemirus presbiter ss. = Vindemius presbiter ss. = Guillara presbiter ss. = Tolgaredus ss. = Addala presbiter ss. = + Benedictus presbiter ss. = Wisandus presbiter ss. = Hatila (Atila) presbiter ss. = Antenerus presbiter ss. = Ariulfus levita ss. = Adanagildus presbiter ss. = Altimirus presbiter ss. = Atto presbiter ss. = Ennego ss. = Eldericus presbiter ss. = Leuvila presbiter ss. = Salustius presbiter ss. = Johannes presbiter ss. = Alaricus presbiter ss. = Letus presbiter ss.= Teodosius ss. = Seniulfus ss. = Signum + Rainaldus. = Sig+num Oliva. = Godmares ss. = Trasemirus presbiter qui hanc textum huius scripturae confirmationis atque intronizationis scripsi et subscripsi sub die et anno quod supra.

X.

Carta vendictionis factae Wigoni Episcopo Gerund. anno DCCCCXVI. (Vid. pág. 46.)

Ex Cartor. curiae ep. Gerund. fol. 104.

In nomine Domini ego Recesinda et filio meo nomine Manla vinditores tibi Ugone Episcopo emptore per hanc scripturam venditionis nostrae vindimus tibi vinea propria juris nostrae quae nobis advenit per parentorum vel per comparatione. Et est ipsa vinea in comittatu Gerundense infra termino de villa Fontanedo que vocant Sancta Maria. Et affrontat ipsa vinea de oriente in vinea de me emptore vel in vinea de Formesindo, et de meridie in vinea de me emptore, et de occidente affrontat in vinea de Formesindo vel de ansa; de parte vero circii subiungit in vinea de me emptore. Quantun infra istas quatuor affrontationes includunt sic vendimus nos tibi propria cum exeo vel regressio suo, id est in aderato vel de finito propter precium solidos V. tantum quos tu emptor nobis dedisti, et nos venditores de presente manibus nostris recepimus, nichilque de ipso precio apud te emptore non remansit, sed omnia nobis adinplesti. Est enim manifestum quod vero de ipsa vinea sicut superius resonat de nostro jure in tuo tradimus dominio et potestate habendi, vendendi vel quicquid facere vel judicare volueris, in Dei nomine habeas firma potestate. Item quodquod si nos venditores aut aliquis homo qui contra hanc venditionem ista venerit ad irrumpendum, inferant vobis vel inferant tibi partique tuae quantum ad eo tempore inmeliorata fuerit ista omnia, superius scripta in dupla tibi perpetim habitura, et in antea vinditio firmis et stabilis permaneat omnique tempore. Facta venditione XII. kalendas Februarii anno XVIIII. regnante Karolo rege, filio Lodovici. = Sig+num Requisinda. = Sig+num Manla qui simul in unum vinditionem fecimus et testes firmare rogavimus. = Teudesindus presbiter ss. = Quibertus ss. = Ansulfus subdiachonus ss. = Sonifredus subdiaconus ss. = Pulcresindus presbiter qui hanc vinditionem scripsi et ss. sub die et anno quo supra.

(Continúa del 11-20)