Mostrando las entradas para la consulta Avellana ordenadas por relevancia. Ordenar por fecha Mostrar todas las entradas
Mostrando las entradas para la consulta Avellana ordenadas por relevancia. Ordenar por fecha Mostrar todas las entradas

domingo, 22 de enero de 2023

XIII. Ordinatio ecclesiae Illerdensis: an. MCLXVIII. (1168)

XIII. 

Ordinatio ecclesiae Illerdensis: an. MCLXVIII. (1168) (Vid. pág. 62.)

Ex autogr. in arch. eccl. Illerd. 

Vere laudabilis et misericors Dominus qui ecclesiam suam Ilerdensem gentili jugo diu oppressam in forti manu Raymundi Berengarii, gloriosi Comitis Barchinonensium, Aragonensium Principis nostris temporibus feliciter liberare dignatus est. Quia vero divina cohoperante gratia me Guillermum licet indignum Episcopum eidem ecclesiae simul et Rotensi praeesse concessum est, illius pristinam libertatem ac prerrogativam dignitatem attendens ipsam canonice comunicato consilio et assensu Archidiachonorum, canonicorum Illerdensium et Rotensium et Abbatum nostrae diocesis, proborum etiam virorum Ilerdensis civitatis et totius cleri et populi ad honorem Omnipotentis Dei et gloriosae Virginis Mariae et omnium Sanctorum et ad salutem vivorum et mortuorum fidelium disponere et ordinare desidero. Communi itaque deliberatione et consensu volumus et statuimus viginti quinque canonicos usque ad decem annos in ecclesia nostra esse, nec aliquem de coetero creari canonicum nisi aliquo vel aliquibus defuncto de numero illorum viginti quinque. Illi autem qui substituentur canonici nullo modo recipiantur nisi in habitu B. Augustini, et hoc in Assumptione B. Mariae habita comuni convenientia totius Capituli. Tempore vero procedente prout facultates ecclesiae Deo adjuvante adcreverint juxta communem mei providentia et successorum meorum et totius conventus numerus canonicorum augmentetur. Cum autem sine administracione temporalium divinis vacare misteriis humana non sustinet fragilitas, nos Spiritu Sancto inspirante caritatis largitione communi mensae illorum providere desiderantes donamus et libere tradimus ecclesiam S. Johannis de Segria cum ecclesiis de villa de Ratera, de Raesmat, et S. Salvatoris de Ilerda, ecclesia Sanctae Mariae Magdalenae cum ecclesiis S. Egidii et S. Pauli, ecclesiam Sancti Johannis de platea cum ecclesiis de Zudanel, et S. Thomae cum cimiterio pauperum, ecclesiam S. Andreae, ecclesiam S. Ilarii, ecclesiam S. Laurencii cum ecclesiis S. Martini et de Villanova et de Palacio et cum decimis et primiciis vineae Regis et vineae Comitis Urgellensis et possesionum Judeorum et Sarracenorum quas modo habent in dominicatura Regis et Comitis in Rofea, ecclesias de Alcaraz (Alcarraz más abajo) et de Monteacuto (Montagut) et de Sosas (Soses) et de turribus (Turribus más abajo) cum hereditate quam habemus in Albares quae sit caput praepositurae, ecclesiam de Belloloco (Belloch) cum ecclesiis de Avinsellon et de Alamurs et de Alcolega (Alcolea) cum quarta parte decimarum castri et termini de Almenara. Has inquam ecclesias et omnes alias quae sunt vel erunt in civitate Ilerdensi et in terminis eius, donamus integre et libere tradimus praefatae comuni mensae canonicorum cum universis pertinentiis, redditibus, possesionibus quas habent seu habiturae sunt simul cum coenis, deffunctionibus, oblationibus, primiciis et decimis quas nos modo habemus vel habere debemus, vel Deo volente adquisituri sumus in parrochiis et terminis praedictarum ecclesiarum, salvis per omnia jure et dignitate episcopali. De decimis vero et primiciis ita decernimus unaquaque harum ecclesiarum ex integro accipiat decimas et primicias de possesionibus parrochianorum suorum quas ipsi excoluerint. Sin autem parrochiani unius ecclesiae possesiones parrochianorum alterius ecclesiae excoluerint, illarum possesionum decimae et primitiae inter duas ecclesias per medium dividantur. Si vero aliquis parrochianus de una parrochia in aliam se transtulerit, vel si possesiones suas parrochianus alterius ecclesiae donaverit, vendiderit, impignoraverit, sive aliquo modo alienaverit, ecclesia cuius parrochianus fuit eodem tenore quo prius illarum possesionum decimas et primicias possidebat in perpetuum habeat. De dominicaturis vero huius Sedis disponimus, ut decimas e primicias illa ecclesia habeat, cuius parrochianus est ille qui eas coluerit. Statuimus ergo ut ecclesia S. Johannis de Segria cum ecclesiis de villa de Ratera et de Raxmad (Raesmat más arriba; Raimat), et S. Salvatoris et cum universis quae sibi assignavimus, conventum nostrae Sedis por duos menses procuret. Similiter ecclesia Sanctae Mariae Magdalenae cum ecclesiis S. Egidii et S. Pauli et universis sibi asignatis conventum per duos menses procuret. Eodem modo ecclesia S. Johannis de platea cum ecclesiis de Zudanel et S. Thomae et universis sibi asignatis per unum mensem procuret conventum. Ecclesia Sancti Laurentii cum ecclesiis Sancti Martini et de Villanova et de Palacio cum universis sibi assignatis per menses duos conventum procuret. Ecclesia de Belloloco cum ecclesiis de Avinsellon et de Alamurs et de Alcolega cum quarta parte omnium decimarum castri et termini de Almenara, et cum omnibus sibi assignatis per mensem unum conventum procuret. Per mensem unum vero hereditas de Albares cum ecclesiis de Alcarraz (Alcarrás), de Monteacuto et de Sosas et de Turribus cum universis sibi pertinentibus conventum procuret. Numerus autem canonicorum et eorum quibus a praepositis praedictarum ecclesiarum deinceps ministrari destinavimus ultra XL. duos per decennium non excedat. De administratione vero ciborum sic disponimus ut XXV. canonicis pauperibus et servientibus sicut a nobis deliberatum est, et scriptura constitutionis nostrae super hoc factae continetur, cibaria honeste ministrentur, quatinus divinis laudibus die noctuque sine offensa unanimiter vacare possint. Qui vero divinis misteriis interesse contempserint secundum censuram Prioris et Capituli corrigantur. Extra claustrum quidem nulli canonicorum vel serventium praebenda donetur, nisi causae manifestae necessitatis. Michi vero et successoribus meis, cum in refectorio seu in palatio nostro comedere placuerit, duae praebendae dentur in persona nostri, et capellano nostro una, et diacono una. Et quoniam elemosinae munus Deo acceptabile sacra scriptura testatur, nos affectu pietatis inducti donamus et concedimus helemosinae decimas omnium decimarum, primiciarum, defunctionum et fructuum omnium rerum quas nos habemus vel Deo propitio habituri sumus in Miquinenza (Mequinenza, Mequinença, Mequinensa), et in Tamarit (Tamarite de Litera, Llitera), et in Stupannano (Estopinyá, Estopiñán) et usque ad Balagarium (Balaguer), et in omnibus hiis eiusdem terminis et infra citra Sicorim (Segre) et ultra exceptis oblationibus quae in ecclesiis altari vel sacerdoti offerentur; insuper decimarum rerum movilium (: mobilium) vel sese moventium quas novitii huius ecclesiae obtulerint. Hac itaque parte primo data pauperibus retineo michi et successoribus meis quartam partem omnium decimarum et defunctionum integre quas praedictae ecclesiae sive praepositurae habent, vel Deo largiente habiturae sunt, cum quarta parte terrarum quas hodie habet ecclesia Ilerdensis preter hereditatem de Albares quas est caput praepositurae cum illis quae sibi assignavimus, et praeter vineas et ortos quos jam concessimus cum decimis et primiciis suis clericis nostris in vita sua: post mortem vero eorum quarta pars michi vel successoribus meis, tres autem communi mensae canonicorum cedant. Sed si aliquis ipsorum redditus vel possesiones aliquas sive ex patrimonio sive ex aliquo adquisierit, liceat illi pro salute animae suae cuilibet praepositurae vel obedientiae ecclesiae nostrae ex integro relinquere. Retineo etiam mihi et successoribus meis quartam partem censuum huius civitatis et termini eius quos in praesenti ecclesia ista habere dinoscitur, videlicet, aureorum denariorum et aliarum rerum censitarum cum tertia parte piperis. Omnem autem ceram censualem Sacristae concedimus ut tam ex ea quam ex candelis Sacrista mihi et successoribus meis et maiori prepositurae et comuni mensae canonicorum et collationi et infirmis, prout necesse fuerit, serviat. Tertia autem parte piperis retenta michi duas reliquas maiori praepositure assignamus. Tres partes aureorum denariorum et aliarum rerum censitarum michi quarta retenta inter maiorem praeposituram et cameram ex equo dividimus ubique et in omnibus, helemosinae decima salva. Insuper retineo mihi medietatem rerum mobilium vel se moventium, quas novitii huic ecclesiae et nobis obtulerint. Aliam vero medietatem communi mensae et camerae concedimus; pro inmobilibus vero quae novitii Deo et huic ecclesie obtulerint quoniam tres partes comuni mensae canonicorum quartam vero camerae in perpetuum assignavimus. Retineo michi et successoribus meis Almunia de Segriano cum terminis suis. Iterum retineo mihi et successoribus meis vineam de Sarradal et ortum minorem qui adheret columbario. Ortum autem maiorem et vineam maiorem cum ecclesia S. Ilarii et cum omnibus oblationibus huius Sedis, praeter denarios, thus et ceram et quaelibet ornamenta cum decimis et primiciis, defunctionibus illorum qui habitant vel habitaturi sunt in çuda Ilerdensi (Zuda de Lérida), exceptis clericis cum domibus etiam et turre Petri S. Vincentii quae sunt infra çudam et cum medietate almuniae de Arinor et cum donis etiam quae ecclesia ista consuevit habere de nuptiis et cum propria hereditate maiori praepositurae donamus et tradimus et in hiis nichil michi et successoribus meis retineo praeter quartam partem decimarum et deffunctionum illorum qui habitant vel habitaturi sunt infra muros zudae. Similiter et unicuique praepositurae vineam unam et campum et ortum absque ulla retentione donamus et tradimus. Coetera vero quae amodo in posterum Deo donante sive ego sive successores mei sive ecclesia nostra oblatione fidelium seu donatione adquisierimus quartam partem mihi et successoribus meis retineo. Tres vero partes communi mensae canonicorum concedo. Similiter si Deo propitio decimam passaticorum et leudarum recuperare poterimus, quam invictoriosus Comes Barchinonae ecclesiae nostrae pia mente obtulit, et scripto corroboravit, mihi quarta retenta aliam quartam camerae concedo: aliam vero quartam praepositurae maiori: ultimam quartam communi mensae canonicorum assigno, salva tamen in omnibus decima pauperum. Statuimus etiam ut praepositurae seu quaelibet aliae obedientiae Ilerdensis ecclesiae nulli alii de coetero comendentur nisi clericis eiusdem; qui ante quam illas suscipiant, fidelitatem in manu nostra et successorum nostrorum et totius Capituli promittant. Et ut nostrae piae devotionis affectus ratus et firmius perpetuis temporibus habeatur, consensu supra dictorum omnium statuo perempniter et confirmo me et successores meos suplere praedictis praeposituris, si forte de hiis quae illis superius assignata sunt sicut constitutum est procurationem facere non potuerint. Inde est quod nos addimus et donamus integre et absque ulla retentione ecclesiae Stae. Mariae Magdalenae et suis praeposituris tertiam partem omnium decimarum de Castro Asinorum, (castell de ases; castillo de asnos) et de omnibus suis terminis, et de Castellotis et terminis suis praeposituris S. Johannis de platea. Donamus similiter praeposituris S. Johannis de Sigriano (Segriano más arriba; Segriá, Segrià) tertiam partem omnium decimarum de Corbins et terminis eius. Donamus iterum praeposituris S. Laurentii ecclesiam de Calaterra, et ecclesiam de Valle magna (Val o Vall magna, Valmanya o Vallmanya), et ecclesiam de Gemenells et ecclesiam de Suchs cum omnibus earum pertinentiis, coenis et quartis mihi et successoribus meis integre retentis, salva etiam dignitate episcopali et jure Archidiaconi. Damus insuper et tradimus camerae ecclesiam de Jabud cum omnibus pertinentiis et quarto, michi et successoribus meis coena tantum retenta. Cui etiam donationi addimus aliam quartam partem omnium decimarum castri et termini de Almenara. Donamus similiter Sacristae ecclesiam de Albalat et ecclesiam de Calava., coenis et quartis nobis retentis et jure Archidiaconi salvo. Item donamus praeposituris S. Laurentii ecclesiam de Almacellas (Almacelles) cum decimis et primiciis et oblationibus, et cum omnibus suis pertinentiis, salvo quarto et coena et dignitati episcopali et jure Archidiaconi. Iterum Sacristtae donamus et concedimus ecclesiam de Montmenet, ecclesiam de Çaydin, (Çaidí, Zaidín) salva dignitate episcopali, coenis et quartis et jure Archidiaconi. Et quoniam universa hominis actio eiusque felicitas benefficiis debent respondere Creatoris, ego Guillermus per Dei gratiam jam dictae Ilerdensis ecclesiae Episcopus de eius largitione confisus haec omnia superius scripta rata et inconcussa et cum omni melioratione firma perpetim habenda et possidenda vel omnibus fratribus et filiis meis Ilerdensis Sedis clericis, praesentibus et futuris dono, concedo et firmiter trado ad servitium et honorem Omnipotentis Dei et Genitricis eius Beatae Virginis Mariae et omnium Sanctorum. Ut autem haec nostrae constitutionis pagina canonicis subscriptionibus munita firma in perpetuum stabilisque permaneat, ac nulli Episcoporum, clericorum sive laycorum liceat ex ea aliquid diminuere, auferre vel in deterius mutare, ego verbo veritatis ac fidei confirmo et corroboro statuens in perpetuum ut quicumque in Sede Ilerdensi substituetur Episcopus, antequam in ea intronizetur, hanc nostram ordinationem ad honorem Dei et gloriosae virginis Mariae, omniumque Sanctorum, ad utilitatem ecclesiae nostrae factam, sacramento super altare Beatae Mariae huius Sedis prestito confirmet. Si quis vero eandem ordinationem infringere vel in deterius permutare praesumpserit, nisi canonicae comonitus debita satisfactione emendaverit, Omnipotentis Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti Beatorumque Apostolorum Petri et Pauli auctoritate et nostra eum a divinis separamus officiis et beneficiis, donec resipiscat, et digne satisfaciat. Quod nisi satisfaciat, anathema sit in die judicii. = Sig+num Guillermi Illerdensis. = Ego Ugo Sanctae Tarraconensis ecclesiae Archiepiscopus Apostolicae Sedis Legatus. = Sig+num Berengarii Tarraconensis Archiepiscopi. = Sig+num Raimundi Illerdensis Archidiaconi et Prioris. = Sig+num Petri Rotensis Prioris. = Sig+num Raymundi de Benavento Archidiaconi. = Sig+num Raymundi Agerensis Abbatis. = Sig+num Pontii Alaonensis Abbatis. = Sig+num Petri Lavacensis Abbatis. =  Sig+num Raymundi de Stata Archidiaconi. = Sig+num Petri de Tonaria Archidiaconi. = Sig+num Petri Claustrensis Prioris. = Sig+num Guillermi Claustrensis Prioris. = Sig+num Guillermi Rotensis Sacristae. = Sig+num Odonis Eleemosinarii. (limosnero; almoyner) =  Sig+num Berengarii Camerarii. = Sig+num Magistri Seguini. = Sig+num Petri de Aura. = Sig+num Guillermi de Medietate. = Sig+num Olivarii. = Sig+num Boneti de Avellana. =  Sig+num Martini Guillermi. = Sig+num Bernardi de Claromonte. = Sig+num Raymundi Rotensis Capellani. = Sig+num Arnaldi de Barrabes. = Sig+num Raymundi Petri. = Sig+num Bernardi de Gudel. = Sig+num Durandi. = Sig+num Petri Bernardi. = Sig+num Adan. = Sig+num Raymundi de Benasch. = Sig+num Arnaldi de Colle. = Sig+num Petri de Gabalda. = Sig+num Petri de Tudela. = Sig+num Petri de Fita. Sig+num Raymundi de Barrabes. = Sig+num Bernardi de Cornutella. = Sig+num Petri de Alasguarre. (Alasquarre, Alasquarr) = Sig+num Raymundi de Pelestar (: quizás Belestar). = Sig+num Bernardi de Abellana (con b; Abin, Bin, Ben “llana” ?, Avellana). = Sig+num Raymundi de Tudela. = Sig+num Bernardi de Podio alto. = Sig+num Raymundi Illerdensis Capellani. = Sig+num Magistri Guillermi. = Sig+num Gombaldi. = Sig+num Petri de Tallatello (Talliatello). = Sig+num Bernardi de Acuta. = Sig+num Petri de Gallinario. = Signum Magistri Guidonis. = Sig+num Petri Sancti Vincentii. = Sig+num Arnaldi Petri. = Sig+num Guillermi Repositarii. = Sig+num Raymundi Sancti Andreae. = Sig+num Petri de Sagarra. = Sig+num Johannis Sanctae Mariae Magdalenae. = Sig+num Petri de Matrona. = Sig+num Guillermi de Segarra. = Sig+num Nicolai Hospitalarii. = Sig+num Gullermi (: Guillermi, Guilermi) de Cervaria. = Sig+num Berengarii de Boixadors. = Sig+num Geraldi de Jorba. = Actum est hoc Dominicae Incarnationis anno CLXVIII. post millesimum ordinante venerabili ac liberali Guilelmo praenominatae Sedis Episcopo, ilustri Ildefonso Rege Aragonensium (Alfonso II) in Aragone, Barchinona, Dertosa, Ilerda et in Provintia regnante III. kalendas maii, inditione II. era MCCVI. (1206 - 38 = 1168) = Guillermus Archidiaconus, P. de Falcibus, P. de Aura, A. de Cornutella, B. de Avellana, M. Guillermi, R. Archidiaconus, G. de Benavent, G. de Camporrellis, A. de Acuta, P. de Talliatello, R. de Polaçano, A (.) de Lilet, P. de Gallinario, Olivarius, G. Repost, P. de Segarra, P. Sancti Vincentii, M. Raynaldus, M. Guido, P. de Cubels, P. Guillermi, B. de Avellana, R. Abbas. = Ego Arnaldus canonicus et sacerdos mandato Domini Episcopi praenominati, die et anno quo supra hanc cartam scripsi et hoc sig+num feci.

sábado, 17 de diciembre de 2022

CARTA CVI. Episcopologio Rotense (hasta Guillermo Pérez)

CARTA CVI. 

Episcopologio Rotense (a: Sobre este catálogo véase el que publicaron los Diaristas de Madrid, lunes 29 de enero de 1787, núm. 213, en que hay algunos errores, singularmente el suponer que el Sanctus Raymundus de la inscripción sepulcral de la pilastra es San Ramón de Barbastro.)  

Mi querido hermano: Aunque el P. Don Jaime Pascual publicó el Episcopologio de Roda en la Disertación del de Pallás; mas como no todos disfrutan de esta obrita, que sólo se ha extendido en Cataluña, quiero repetir este trabajo, extractando ligeramente las memorias de aquellos Prelados, y añadiendo mis observaciones sobre algunos documentos que él publicó.

ATÓN

desde el año 939 hasta 955.

Ya quedó sentado en las cartas anteriores que la iglesia de Roda cuenta entre sus Prelados a Atón, según indica la inscripción trabajada en el siglo XII; y no habiendo memoria de Obispo de este nombre entre los sucesores de Odesindo, es fuerza tenerle por su antecesor y contarle por primer Prelado Rotense: puesto que no cabe tenerle por Obispo Palliarense, como se dijo. Era hijo de los Condes Raimundo y Ermesinda, y hermano de los Condes Isarno, Unifredo, Guillem y Odesindo, que le sucedió en el obispado. Las memorias que hay de él en los años sobredichos son ciertas, y se reducen a subscripciones y otras pruebas puras de su existencia en la ribera oriental de la Noguera de Ribagorza, toda la cual quedaba sujeta y lo estuvo hasta todo el siglo XII al obispado de Roda. Su muerte no debe fijarse en el ano 955, puesto que las del sucesor no comienzan en ese año como creyó el señor Pascual (pág. 80). 

ODESINDO O AUDISINDO

desde 957 hasta 975.

Así debe llamarse este Obispo, como le llaman todas las escrituras en que se expresa su nombre, no Odisendo. Y en cosas de esta clase no cabe libertad. Era hermano del antecesor Atón. Pascual produjo una memoria de él en el mes de mayo de 955, y es una sentencia dada a favor de Mirón, Abad de Lavax, año I de Lotario. Este sabio anticuario podía haber observado que el Cartoral de aquel monasterio, donde está copiada esta escritura, padece algunas equivocaciones en las fechas de los instrumentos, y que la de este es manifiesta, pues en ese año 955, 956, 957 y 958 no era Abad Mirón sino Quinto, como consta de seis o siete escrituras que deben prevalecer contra una. Mirón no suena constantemente hasta el 959 y siguientes; y así se ha de creer que esa sentencia, dada por el Obispo Odesindo, es de los años siguientes, en que es cierta la existencia de ambos personajes.

Con esto viene abajo la supuesta traslación de la Sede de Pallás a Roda, hecha por este Obispo; porque si él no lo era dos años antes de 957, es más verosímil que la nueva Sede de Roda fuese obra de su antecesor. Y aun cuando preexistiese a ese año 957, desde el primer día de su pontificado se intituló Obispo Rotense, según lo ya dicho.

Halló Odesindo la fábrica de su Catedral en estado de perfección y la dedicó a San Vicente Mártir, logrando que en 957 viniese a consagrarla y confirmar su solemne dotación Aimerico, Arzobispo de Narbona, como lo verás en la escritura que ya se envió, y de que ya se dijo en su lugar. Las memorias de la existencia de este Prelado llegan hasta el 975. Las más insignes de ellas son dos consagraciones de iglesias: una fue la de Santa María, San Miguel y San Vicente in loco qui nominatur vallis Axenis super flumen quod antiquitus vocabatur Calónica, nunc vero Esera (Ésera) vocatur, hecha en 960. La otra es la de San Esteban, llamado ahora del Mall, que habían construido el Conde Unifredo y su mujer Tota, verificada en 971. Va copiada esta curiosa escritura con la confirmación de la dotación de dicha iglesia, que hizo después el Obispo de Zaragoza Juan, porque importará examinar en adelante cierta especie que de ella infería el Sr. Pascual (a: Ap. núm. LXII.). Este anticuario no hizo hincapié en la expresión con que los Condes dan a esta iglesia totum ipsum alodem, qui fuit de Ezone traditore; que yo sospecho sea el traidor Conde Aizón de los tiempos de Ludovico Pío, aquel que destruyó Rotam civitatem. 

AIMERICO 

desde antes de 988 hasta después de 991.

La primera memoria de este Prelado es la consagración de la iglesia de San Pedro in comitatu Ripacorcense in civitate quae vocitatur Rota in loco que vochabulum est Lastonosa. Así habla la escritura original, donde por estar rota, falta el nombre del Obispo, mas es sin duda Aimerico. Su fecha entera es esta: anno DCCCC.L.XXXVIII. indictione VI. kal. julii, luna VIII. anno II. regnante Hucho (Hugo y variantes) Rege, secundum post transitum Leotharii. (Lotario)

Firmó también este Obispo el decreto de excomunión que el Obispo Salla, de Urgel, promulgó en 991 contra los que impedían a su iglesia los derechos que le correspondían en los condados de Berga y Cerdaña. De esto se dijo ya en el Episcopologio de Urgel, cuando envié los documentos tocantes a esta causa. 

JACOBO. 

Año 996.

Una sola memoria nos queda de este Prelado, y es la consagración de la iglesia de Guel, día 13 de diciembre de 996, como se ve en la escritura que se conserva original en este archivo. El hallarse esta iglesia situada a tan corta distancia de Roda prueba que la invasión de los Árabes en este país, que suena hecha por estos tiempos, no se verificó hasta después de ese año y en los días del sucesor. 

AIMERICO II

desde antes de 1010 hasta después de 1015.

Por las noticias que nos conservan los Cartorales de esta iglesia, consta que invadieron los Moros repentinamente esta ciudad e iglesia, donde se apoderaron del Prelado Aimerico, el cual dejó en rehenes a un sobrino suyo, pasando a Francia a buscar con qué rescatarle. Trasladó entonces su Sede a un lugar llamado Llesp (a: En el Cartoral mayor de Roda (pág 41) se lee: Haec est carta notitiae de illo molino de Rialbo quem comparavit Petro Borrello de illis parentibus Aimerici Episcopi de Lespe. Predictus Episcopus posuit quasi Sedem in Lespe, et ibi asportavit cartas Sancti Vicentii, et ut ferunt, alia ornamenta. Otro Cartoral más pequeño, en una breve noticia de Condes y Obispos de Roda, dice así: Aimericus Episcopus fuit captus a Sarracenis in ecclesia Sancti Vincentii de Rota. Qui dedit nepotem suum obssidem pro se, et pergens Franciam, redemit nepotem suum, inde ferens redemptionem. )

Como este lugar está en el condado de Pallás, el señor Pascual (pág. 85) califica esta traslación de restauración de la Sede de Pallás, olvidándose este escritor de que Llesp, con gran parte del condado de Pallás, era de la diócesi de Roda, y que por hallarse un Obispo fuera de su Catedral, no se dice mudarse la Sede. Así no tiene nada que admirar, que subscribiendo este Prelado en la institución de la canónica de Urgel, hecha por San Ermengol, su Obispo, se llame Obispo de Ribagorza, porque real y verdaderamente lo era en cualquiera punto de su obispado en que hubiera fijado su Sede. El mismo Padre conjetura que esta cautividad de Roda por los Moros debió acaecer hacia los años 1009. Fúndase principalmente en la confirmación que el Obispo Juan de Zaragoza hizo en todas las donaciones hechas a la iglesia de San Esteban del Mall, que ya dijimos arriba, en el año 971. Esta confirmación dice que se hizo era MX(rasguillo)VII, leyendo con rasguillo la X, que realmente equivale a 40, y así es del año 1009, en que por hallarse Roda cautiva y su Obispo ausente en Francia, vino a confirmar la donación de San Esteban del Mall el Obispo de Zaragoza. Por mi desgracia no he podido dar con la escritura original de aquella consagración, al pie de la cual se continuó esta confirmación. Mas he visto una copia del siglo XII, y en ella no se lee era M.X.(rasguillo)VII, 

sino M.XVII, como verás en la copia que envié. Sin embargo, se debe deferir al dicho de aquel escritor, y fijar la invasión de los Árabes en la época referida. Algún escrúpulo causa que para cosa de tan poca entidad, como es la confirmación de los dotales de una iglesia tan pequeña como San Esteban del Mall, viniese un Obispo de Zaragoza atravesando parte de la Ribagorza, dominada por los Moros, que habían llegado hasta Roda. Prosiguiendo ahora las memorias de nuestro Obispo, sabemos que se hallaba en Roma en el año 1012, y en el concilio que allí se celebró, donde subscribió a la bula de Benedicto VIII, en que se confirmaron las posesiones de la iglesia de Urgel. En el año 1015 se hallaba en el monasterio de Labax consagrando las dos iglesias de San Pedro y Santa Cruz, como se dirá en lo de aquella casa. Y esto es lo último que se sabe de él. 

BORREL

desde 1017 hasta poco después de 1018.

De la elección de este Prelado, hecha en la Catedral de Urgel a 21 de noviembre del año 1017 por los canónigos de Roda, durante su cautiverio, se habló en el Episcopologio de aquella, donde se copiaron de nuevo los dos preciosos documentos sobre ello, aunque ya publicados por Baluzio (Capitular. ed. París. 1780. col. 630). Ahora sólo me resta repetir que las palabras sub tuitione et dominatione Sedis Urgellensis sólo aluden a la necesidad que la de Roda tenía del auxilio de la de Urgel, no a sujeción metropolitana, como algunos piensan. Era hijo de Richildis, natural o vecina de Roda. Debió esta ciudad reconquistarse ese año por los Cristianos, o debieron estos por lo menos recobrar en ella la libertad de culto, puesto que a 5 de mayo del año 1018 ya consagró el Obispo Borrel la pequeña iglesia de Santa María de Roda, situada junto a esta ciudad, al poniente, como se puede ver en el señor Pascual (pág. 91), donde está bien reducido a este año el de 1056 que expresa la escritura, en lugar de decir era 1056. También es oportuna la observación de este escritor sobre la expresión regnante Sancioni Regem expectantem, es decir que en Roda no reinaba todavía el Rey Don Sancho, aunque los Moros que la dominaban le eran sus tributarios. El mismo año consagró Borrel la iglesia de Santa María de Satarrui (hoy Sarradui). La fecha entera de la escritura es: Facta... die dominico in mense octubrio Incarnationis Dominicae anno XVIII post millesimum anno II regnante Sancio Rex in comitatum Ripachurzensem. 

ARNULFO

desde antes de 1023 hasta 1067.

De este Obispo dice el catálogo de Alaón (Pascual, pág. 93) que fue consecratus apud Burdegalam. Lo estaba ya en el año 1023 cuando asistió al concilio tenido en Pamplona, donde el Rey Don Sancho el Mayor determinó restaurar la Catedral de aquella ciudad. Intitúlase allí Obispo de Ribagorza (V. Sandoval, Catálogo de los Obispos de Pamplona). Varias memorias se hallarán (ibid.) de su existencia en los años sobredichos, reducidas a suscripciones en concilios, y escrituras y algunas consagraciones de iglesias. Lo más notable entre estas memorias es su asistencia al concilio de Jaca de 1063, donde firma con estas palabras: Arnulfus ecclesiae Rodensis Episcopus, quamvis postea ab ordine privatus subscribo. Continuaba en esta deposición dos años después, porque subscribiendo en una donación al monasterio de Labax dice: Arnulfus qui nutu Dei fui Episcopus, sum testis. No se han descubierto hasta ahora los motivos y el suceso de esta degradación de nuestro Obispo. Lo cierto es que en dos documentos de los años siguientes se nombra Obispo sin esas cortapisas, y obra como legítimo Prelado en las consagraciones de iglesias. El Rey Don Sancho Ramírez, era 1106, año 1068, decía en esta escritura de la iglesia de Roda que nomen solumodo dignitatis retinebat, et privilegio pontificalis apicis omnino carebat. Es muy notable en este género la que ya dije y extracté en su lugar de la iglesia Catedral de Roda, restaurada por el Rey Don Sancho II, hijo de Ramiro I, bien reducida por el señor Pascual al año 1067, como allí se demostró. También se habló allí mismo de la singularidad con que intitula a su iglesia S. Valerii et S. Vincentii: cosa que apoya grandemente la verdad del hallazgo del cuerpo de San Valero, y su traslación a Roda desde Estada o de otra parte (a: En un cuaderno fol. ms. siglo XV están las lecciones de San Valero, de cuyo destierro y muerte hablan así: Beatus igitur Valerius cum iam tamdem venisset in villam quae dicitur Anetum, oppidum aliquantulum incelebre, sed tunc tanto habitatore celebrius... cuius loci ad fluvium Cinga (g: c : k : Cinca), iuxta Extandis adhuc vestigia visuntur aliqua... Al hablar de su muerte dice: Prius tamen Deum precatus est, ut posset edificare ecclesiam in honorem Sancti Vincentii, cuius victoriam et passionem gloriosissimam audierat. Quam ecclesiam primus ibi erexit ipse beatissimus Valerius... Sepelitur in castro Stata (Estada) dicto, eidem loco proximo... De allí dice que fué trasladado a Roda a Beato Arnulfo.) 

Sucesos que harán siempre memorable este pontificado, aunque la calamidad de los tiempos pudieron poner en él algún borrón. 

SALOMÓN

desde 1068 hasta después de 1074.

Era monje de Ripoll, como dice el Catálogo citado de Alaón, e indica su retiro a aquel monasterio. De una carta suya, que se dirá después, parece que fue electo en el monasterio de San Victorián. Muy gloriosa es para este Obispo la primera memoria que de él se nos ha conservado, y es la donación de la ciudad de Roda con sus diezmos, etc., hecha a esta iglesia por el Rey Don Sancho Ramírez a 18 de agosto 1068. En esta escritura se hace memoria del cautiverio pasado, y de la restauración presente, conforme se fijó en la carta anterior. El Rey habla así: Sancius... filius Ranimiri... pro anima patris mei Ranimiri, et matris meae nomine Ermesindis, cui vocatur per baptismum Gilberga. Omito las puras memorias de su existencia en los años ya dichos, a los cuales sobrevivió depuesto de la Silla por acusación de los suyos, como dice el citado catálogo, sin dar más razón. Sábese que se retiró al monasterio de Ripoll, donde aún vivía por los años 1095, que fue consultado por el Obispo de Roda Lope y por el Rey Don Pedro, sobre el derecho de la Sede Rotense y de algunas parroquias y monasterios de la Ribagorza. Escribioles él una carta humildísima y llena de sencillez, la cual va de nuevo copiada, no sólo del Cartoral, sino de otro ejemplar suelto de este archivo (a: Ap. núm. LXIII.). Murió después en Ripoll, es a saber, en 1097, como lo dice un Cronicón de aquella casa así: Anno MXCVII. obiit Salomon Episcopus et monachus. En Roda le sucedió 

RAIMUNDO DALMACIO

desde el 1076 hasta 1094.

Electo en Terrantona en un concilio que allí celebró Amato, Legado del Papa, el año 1076 (a), y confirmado después por el Papa Gregorio VII y su nuevo Legado Ricardo en 1078. El año sobredicho de su elección consta de una escritura de donación que él hizo al Arcediano Pedro anno MLXXX. Incarnat. Dominicae, pacta VII, septimo kal. decembr., luna VII, anno II. castri Munionis, anno XVIII regnante Sancio Rege filio Ranimiri Regis: en cuyo exordio dice el Obispo que esto hacía in anno IIII ordinationis suae. El sobredicho Papa Gregorio VII le dirigió luego un breve, confirmando todas las posesiones y derechos de su iglesia. Lo he copiado, aunque sólo está concebido en términos generales: porque entiendo que es el primer diploma pontificio que se halla a favor de esta iglesia (b: Ap. núm. LXIV.). 

(a) De esto da razón la siguiente breve escritura del Cartoral mayor de esta iglesia, pág. 33: Notum sit omnibus Christianis quod Rotensis eccla. electione cleri, et aclamatione populi, et confirmatione Regis Sancii, Ranimiri filii, Raimundum Dalmacii pastorem sibi elegit in concilio facto in Terrantona, praesente et confirmante Amato Romanae ecclesiae Legato, et Pontio Bigorritano Episcopo et Petro Adurensi Episcopo, et Wilelmo Convenarum Episcopo, ceterisque Episcopis et Abbatibus. Nam praedicta eccla. pastore viduata diligenter sibi pastorem requirebat secundum (sed) idoneum praeter hunc reperire non poterat. Haec autem electio fuit facta era MCXIIII, anno Incarnationis Domini millesimo septuagesimo VI, epacta XXIIII. 

También honró el mismo Papa a nuestro Obispo, recomendándole al Rey Don Sancho de Aragón con palabras que indican que el Obispo estuvo en Roma, y fue bien recibido del Papa.

En el año 1080 ya tenemos dos insignes memorias de este Prelado. Una es la concordia que pactó en San Juan de la Peña con el Obispo de Aragón Garsias sobre los límites de ambos obispados, la cual fue ya copiada, como también la segunda, esa saber, la restauración de la iglesia de Tolba. Llamo a estas memorias insignes porque nos conserva la noticia de la antigua Sede de Ictosa, que los críticos tienen por fingida en la supuesta división del Rey Wamba. La primera escritura la sitúa junto a Barbastro; la segunda en Tolba. De esta diferencia, y de lo poco que ella perjudica a que se tenga por cierta la existencia de Ictosa, Sede episcopal, se habló ya en los correos anteriores.

Dejo aparte varias donaciones y privilegios que hizo el Rey Don Sancho al Obispo y su iglesia, que cuenta este pontificado por la segunda época de su grandeza. He copiado, y va adjunto, un privilegio del año 1084, en que dicho Príncipe ofrece no entrometerse en adelante en las elecciones de los Obispos de Roda (a: Ap. núm. LXV.). Este debía ser uno de los gravámenes que dicho Rey Don Sancho Ramírez había ocasionado a varias iglesias, para cuya satisfacción se sujetó a la penitencia delante de todo el pueblo, ofreciendo en manos de nuestro Obispo la enmienda (Vid. Mariana, lib. X. cap. 2. Sandoval, Catálogo de los Obispos de Pamplona, fol. 69.)

De este Prelado decía el Cartoral de Alaón: Astucia, sanguine, et precibus a religioso Domino Sancio Rege effectus ex paupere episcopatu mediocrem. Et posuit Sedem suam in Rota; et vocatus est primus Rotensis Episcopus; quia antea Ripacurcenses vocabantur (Pascual, pág. 103). Con esto se da harto a entender, que aunque la restauración de esta iglesia comenzase algunos años antes del obispado de Raimundo; mas nunca estuvo en estado de poder fijar aquí su Sede el Obispo con la estabilidad y decoro correspondiente hasta el presente, el cual pudo de lleno entender en el orden y reforma de su clero, estableciendo la canónica Agustiniana en el año 1092, conforme se dijo los correos anteriores. Gran bien y muy trascendental fue el que hizo a su iglesia con este establecimiento, en la cual se granjeó un nombre eterno. Poco más le duró la vida: la opinión común es que murió en 1094; mas aquí hay, y va copiada (a: Ap. núm. LXVI.), una donación del Rey Don Pedro a Garcia Ennecones de Asieso, hecha en la era MCXXXIII in mense janero, en cuya fecha, según la costumbre, se cita Episcopus Raymundus Dalmacius in Sede Rota. El enero de la era 1133 corresponde al año 1095 de Cristo, en el cual todavía vivía nuestro Obispo. Mas pudo morir tan luego que en el mismo año tuviese ya sucesor, como lo tenía. En su testamento hace mención de algunos mancusos que le debían en Lérida, todavía sujeta a Moros. 

LUPO O LOPE

desde 1095 hasta 1096.

La sucesión de este Obispo consta por varias memorias de su existencia que produce de esos dos años el señor Pascual (pág. 108), 

y no repetiré por su poca importancia. De él dice el Catálogo de Alaón: Dimissit episcopatum, nec diu tenere voluit. En una escritura de la era 1134 (año 1096), la cual he visto, entre varios datos de señoríos, dice: Lope Fortuniones de Biskarra (Fortuny, Fortuño de Biscarre y variantes) Episcopo in Rota. Sucediole 

PONCE

desde 1097 hasta 1103.

El Sr. Pascual inclina a que este es el Obispo, cuya elección confirmó el Papa Urbano II, pudiendo ser igualmente el antecesor Lupo. De todos modos va copiada esta bula (a: Ap. núm. LXVII.), como también la carta (que cita brevemente aquel escritor) del Rey Don Pedro al mismo Papa (b: Ap. núm. LXVIII.), en que pide la confirmación de los límites del obispado de Roda, y la nueva adjudicación que le había hecho de Barbastro, Alquézar (Al-qsar), Monzón, Chalamera, Almenara, recién conquistados de los Moros. Habiendo muerto el Papa Urbano II antes del 1099, esta carta se ha de tener por anterior a la conquista de Barbastro, cuya villa y términos se daban ya por pertenecientes a Roda, aun antes de salir de las manos de los Árabes. Dice el Rey que su padre Don Sancho había ofrecido pagar a Roma anualmente 500 manchones, no escudos (Huesca, tom. V, pág. 224): y que él imitando tan loable costumbre enviaba por mano del Abad de San Ponce mil manchones correspondientes a dos años. Así ganó este Príncipe la voluntad del Papa contra las instancias de la Sede y Obispo de Urgel, que por estos tiempos reclamaba algunas parroquias cercanas a Lérida. Comúnmente se cree que la conquista de Barbastro no se verificó hasta el 1101. Gran esperanza había de este suceso cuando tan anticipadamente ya dio el Rey Don Pedro un privilegio, año 1099, que va copiado de este archivo (a: Ap. núm. LXIX.), en que fija ya los términos de la Sede de Barbastro en presencia de los señores de Barbastro y de Ponce, Obispo de la misma ciudad. Añade la escritura que se hizo esto en el año que praefatus Episcopus perrexit Romam ut impetraret a Domino Papa Urbano, ut Barbastrum esset Sedes episcopatus sui et caput, etc. Confirmó esto el Papa Urbano II. Hay escrituras del año 1100 en que suena ya Obispo de Barbastro. Una diré de este archivo, fecha era MC.XXXVIII in castro quod dicitur Vilella, septimo die quod Deus illum nobis donavit, regnante... Episcopus Stephanus in Oscha, Episcopus Poncius in Sede Barbastro. Es una donación que hizo el Rey Don Pedro a Lope Garcés de las casas de Zabazabala in Puego. Efectivamente, estaba ya resuelta de mucho atrás la anexión de Barbastro a Roda, como consta de la efectiva traslación de esta silla a la nueva conquista, y de la consagración de su iglesia de Santa María, hecha la dominica segunda después de Pascua del año 1101, cuando se acabaron de fijar y señalar los límites de su obispado. Véase la copia adjunta (a: Ap. núm. LXX.), y la de otra escritura que ha de ser del mismo año en que el dicho Rey ordena el estado y subordinación de las parroquias, y establece muchas cosas tocantes a la parte exterior del culto. Esta última escritura está sin fecha, y no es original; pero es copia muy antigua y casi del mismo tiempo (b: Ap. núm. LXXI.). 

Otras memorias hay de Ponce hasta 1103. En una donación del año 1101 firma así: Pontius Dei gratia Barbastrensis Episcopus, S. Vincentii Rotae servus. 

SAN RAIMUNDO

desde 1104 hasta 1126.

Llamado Raimundo Guillem (Guillermi), comenzando sus memorias desde ese año con el dictado de Obispo de Barbastro y Roda, y continuándose sin interrupción hasta el día 21 de junio de 1126 en que murió. Las más principales son las gravísimas persecuciones que le suscitó el Obispo de Huesca Esteban, de que ya se habló y se enviaron documentos (Vid. P. Huesca, tom. VI, pág. 162). Arreció la tormenta con el odio que le tuvo el Rey Don Alfonso I, Rey que tan distante se halló de seguir las pisadas de su antecesor Don Pedro I en proteger la nueva silla de Barbastro. Crisol fue este de sus virtudes que cuentan sus historiadores, y en particular su contemporáneo Elías, canónigo de Barbastro, el cual escribió la vida de nuestro Obispo en 1138, y es la que fue copiada de un códice de este archivo escrito en 1191. Fue también adjunto el rezo antiguo con que ya entonces se celebraba su fiesta; de todo lo cual y la época de su culto, traslaciones, capilla, etc., se habló en carta anterior, a que me remito. En 1122 consagró la iglesia de Santa María y San Clemente de Merlo VIII kal. decemb. posuitque reliquias Sancti Cornelii Papae et Martiris. Una memoria suya no publicada he hallado aquí, y es la noticia de un viaje que hizo a tierra de Campos, donde se hallaba en la villa de Osorno, ribera de Pisuerga, en el mes de octubre del año 1110; y allí con su consejo y el del Arzobispo Bernardo de Toledo dio su consentimiento para una donación que el Rey Don Alfonso Emperador hizo a San Martín de Petra rubea (piedra roja). Va copia (a: Ap. núm. LXXII.). 

En un Cronicón de Ripoll se lee: anno MC.XXVI obiit, ac claruit virtutibus Raimundus, Episcopus de Rota. 

ESTEBAN.

1126.

De las pocas memorias de este Obispo, sucesor de San Ramón, una es cierta concordia sobre un alodio de Avellana, facta in Rota, anno quando Moabites venerunt ad Alasquarr in mense novembrio in vigilia Sanctae Ceciliae; y en ella firma así: Ego Stephanus Dei gratia electus Sanctae Ecclesiae Barbastrensis confirmo. En otra carta idéntica añade el año MCXVI, donde es claro que se omitió una X y debe leerse 1126. así que en el noviembre siguiente a la muerte de San Ramón era ya Obispo sucesor Esteban. Aínsa (Historia de Huesca) dice que murió electo por haber renunciado en un viaje que hizo a Roma. Sucediole 

PEDRO, 

desde 1139 hasta 1134,

monje de San Ponce de Tomeras o de San Victorián, como dicen otros, cuya primera memoria es del año 1130, a saber, la dedicación de Santa María de Tolba, cuya escritura envié ya hablando de ello. Dicen que murió en una batalla que se dio a los Moros junto a Fraga en el año 1134, y debió ser muy en los principios, pues en el febrero del mismo año ya suena electo Obispo 

RAMIRO,

monje de San Ponce de Tomeras, hermano del Rey Don Alfonso I y su sucesor en el trono, con la circunstancia rara de haber conservado el dictado de Obispo electo, aun después de ser Rey. Es esto tan cierto como glorioso para esta iglesia. Dos o tres escrituras se guardan en su archivo, que lo acreditan. Una es la donación que él mismo hizo a esta iglesia de la cuadra de San Martín de Caballera de Fontfreda, fecha in mense februario era MCLXXII, en que dice: regnante me in Aragonia, etc... et electus Episcopus Barbastrensis. Otra de la misma era, y del mes de septiembre, en que da a dicha iglesia et Beato Raymundo varias posesiones por la salud de sus padres Sancho y Felicia, y sus hermanos Pedro y Alfonso. Llámase igualmente en ella electus in Barbastro. Esta va copiada (a: Ap. núm. LXXIII.). En otra dice: in Barbastro et in Rota. Si en la primera escritura no hay yerro en la era, que acaso deberá ser la de 1173, correspondiente al año 1135 (1173 - 38 = 1135), síguese de ella que antes del febrero de 1134 era ya muerto su hermano Alfonso, y así que no pudo morir el día 7 de septiembre de ese año. Con el mismo dictado de Obispo, y como tal, confirmó la donación y constituciones que ya dije de la canónica establecida en 1092 por el Obispo Raimundo Dalmacio. En otra dice: In Barbastro et Rota. Ya no hay más memorias de este dictado, pues en las que siguen del mes de diciembre de 1134 nada dicen de ser Obispo, lo cual no debe tomarse por argumento de que sólo lo fuese hasta ese tiempo, porque del mismo hay otras escrituras en que lo calló. De ello van algunas copias que lo acreditan (b: Ap. núms. LXXIV y LXXV.). En resolución Don Ramiro, aun siendo Rey, se gloriaba de ser Obispo. Como en estas escrituras, en que el Rey omite el dictado de Obispo, no suena otro que ocupe la Sede de Barbastro, no podemos fijar el año en que comenzó su pontificado el sucesor

GAUFRIDO

desde antes de 1136 hasta 1143.

El cual, sin embargo, no tardó en ser electo por el clero de Roda y Barbastro, puesto que el decreto de su elección, de que va copia (a: Ap. núm. LXXVI.), está dirigido a San Olegario, Arzobispo de Tarragona que, como se sabe, murió a los principios de 1137. El decreto va firmado además por varios nobles del país. En él se dice que el electo era monje de San Ponce (de Tomeras), en lo que debió influir sin duda el Rey Ramiro, que de aquel monasterio había sido sacado para esta silla y para el trono. Grandes dificultades tuvo San Olaguer para consagrar a Gaufrido por haber el Papa puesto entredicho en la iglesia de Barbastro, sobre lo cual escribió una gravísima carta a S. S., que publica el señor Pascual (pág. 121), donde hay buenas memorias para la historia de aquel tiempo. Al fin suena ya consagrado en 1138, en que dedica la iglesia de San Miguel de Cornutella. He dicho que no tardó en efectuarse la elección de Gaufrido, porque muy cierto es que lo estaba ya en el mayo de 1136 (era 1174), en que el Rey Don Ramiro dio y unió la iglesia y abadía de Benavarre a la de San Vicente de Roda propter amorem Dei et de illo Episcopo Domno Gauzfredo; y entre los Obispos de la fecha se cuenta praedictus Domnus Gauzfredus in Rota. Va copia (a: Ap. núm. LXXVII.). 

Otra donación hallé posteriormente en Lérida hecha por el Rey Ramiro a nuestro Obispo, sino que suena en la copia del libro verde de aquella Catedral, hecha en la era 1172 (año 1134) con grande equivocación, porque el Rey Don Ramiro, contando en ella su vida, como lo verás en la copia (b: Ap. núm. LXXVIII.), dice cosas posteriores a dicho año.

Pues como decía, en 1138 consagró ya nuestro Obispo la iglesia de San Miguel de Cornudella, que va copiada de este archivo (c: Ap. núm. LXXIX.). También remito copia del decreto con que el mismo año instituyó una cofradía o sea cruzada para defensa de Barbastro y su restauración en honor de Santa Eulalia (a: Ap. núm. LXXX.), de quien dice que había extramuros de Barbastro antiquissimam ecclesiam olim a Christianis hedificatam, sed a Sarracenis destructam et desolatam, et hac de causa Christianis ignotam nostris temporibus revelavit et rehedificari praecepit. Entraron en esta hermandad el mismo Obispo Gaufrido, Sancho de Pamplona, Sancho de Nájera, Miguel de Tarazona, Dodo de Huesca y Berenguer de Gerona. No parece que deba entenderse que el Obispo reedificó dicha iglesia de Santa Eulalia, puesto que en el año 1091 suena ya dada por el Rey Don Pedro I al monasterio de San Gil de la Provenza; donación que poco después confirmó Ponce, Obispo de Roda y Barbastro. Va el documento (b: Ap. núm. LXXXI.). Papebrochio habla de otra cofradía de ese año en Roda (V. vit. S. Raim.), y añade que pensó en elevar el cuerpo de San Raimundo; la cual dice que se efectuó en 1143. Si por esto entiende origen de culto, antes de eso le oímos muchas veces llamar Santo: la traslación de un sepulcro a otro es posterior. En 1140 Gaufrido concordó con Pedro, Obispo de Urgel, sobre las parroquias de Pallás, según se dijo en lo de Urgel: allí firma exul ¿Quid hoc?

Otra memoria no se halla de este Obispo, sino la de su muerte, y esta la sabemos por un Cronicón de Ripoll que dice: anno MCXLIII. obiit... Gaufredus monachus, fuit Episcopus Rotae. Por este modo de hablar parece que lo tuvieron por monje de Ripoll, porque en el Cronicón sólo cuentan las muertes de los monjes de aquella casa. Su muerte sería en los principios de ese año, pues a fines del mismo ya era electo el sucesor, como se dirá, y sábese que luego le sucedió 

GUILLERMO PÉREZ.

Llamado así con el apellido patronímico por ser hijo de Pedro Gauzpert y de Urraca. Estos nombres de sus padres, desconocidos hasta ahora, constan en la donación que el Obispo hizo a la iglesia de Roda en 1173 de una almunia, quam, dice, dominus Petrus Gauzpert, pater meus et domna Orracha mater mea quibus sit requies, habuerunt ante villam de Montson. Sin duda sería el mismo Pedro Gauzpert el que suena en la fecha de una donación del Rey Don Ramiro el monje a la iglesia de Roda era 1173 (1135) exeunte martio, regnante me Dei gratia in Aragone et Superarbi (Sobrarbe) atque in Ripacurcia, et Rex Garcia per mea manu in Pampilona... Petrus Gauzpert in Sancto Stephano... Acaso sería el lugar de San Esteban del Mall.

Asistió como electo a la junta o Cortes de Gerona, que celebró el Conde Don Raimundo para restablecer la cruzada o sea introducir la orden de los Templarios en estos países. En esta escritura, que publicaron Marca y Aguirre, se lee entre otras firmas: S. Guillelmi Rotensis electi. Y así se ha de creer que ya lo era ese año y día, si no se engañaron los copiantes, como sucedió en el S. Petri Barchinon. Episcopi, donde el original que está en el archivo real de Barcelona pone S. Petri Archidiach. Barchinon., por cuyo error se introdujo un Obispo fingido en la serie de los de aquella iglesia, como ya se dirá en su lugar. Siguió gobernando su iglesia hasta que se verificó la conquista de Lérida en 1149, cuando se restauró la Sede de Lérida, pasando él a ser el primer Obispo, donde hizo los bienes que se dirán.

martes, 20 de diciembre de 2022

XXV. Confirmatio dotationis monasterii S. Petri Bisuldunensis facta a Mirone Episcopo Gerundensi. an. DCCCCLXXVIII. (978)

XXV. 

Confirmatio dotationis monasterii S. Petri Bisuldunensis facta a Mirone Episcopo Gerundensi. an. DCCCCLXXVIII. (978) (Vid. pág. 92).

Ex autogr. in arch. S. Petri Bisuldunen. 

Si famulorum meritis debite compellimur compensare lucra mercedis, quanto jam copiosius pro remediis animarum divinis cultibus terrena debemus impendere et impensa per scripturas legaliter confectas decentissime adfirmare. Quapropter ego Miro nutu Dei Sanctae Gerundensis ecclesiae per humilis Episcopus una cum conibencia meorum caterve clericorum laicorumve fidelium elegi quendam ecclesiolam a dominatu omnium ecclesiarum libera quam venerandus habet propriam Beatissimus Apostolorum Princeps Petrus edem nomine sub cuius sanctificata nitet, sita videlicet juxta opidum quem olim Bisuldunem voluit vocitare vetustas. Sed cuius meritum scimus percurrere mundum, huius ubique jure surgere templa decet, et quemadmodum ab ipso Domino Jhesu Christo didicimus quecunque vinclis super terra strincxerit erit ligatum super coelos fortiter, et quod resolvit in terris arbitrio erit solutum supra coelis radios: in fine mundi judex erit aevi. Ob tanti igitur Patroni amorem pro remediis animarum meorum parentum meaeque, et super omnia pro remedio animae Domni Soniefredi Comitis ac fratris mei qui mihi copiosa bona dum vixit contulit, quem Deus Omnipotens ad illut perducat regnum quod primus homo perdidit gustando proibito pomo, possit et ad lignum vitae perducere gustum ut valeat aeternos semper carpere fructus ex quibus eternum ducat sine mensibus annum, et sine sole diem, lucem sine nocte perennem in patria, paradisse, tua quam rite beatus dilexit hic Comes, vita dum fuit in ista. Pro remedio igitur animae predicti Comitis et pro salute tam animarum quam corporum meorum fidelium in ac terra degentium qui in illo coenobio aliquo praestiterint benefitium, seu pro statu celsitudinis sive salute Domni Olibani Comitis suaeque coniugis, suorumque filiorum quorum vitas Omnipotens Deus multis protelare dignetur temporibus ut vivant Deo felices longo faeliciter aevo, et post huius vitae excursum celeste mereantur perfruere regnum, in quo detineant magnarum gaudia rerum, gaudia quae nullus vivens decernit ocellus, nec aliquis vigili poterit comprendere corde, quod Deus in terris voluit promittere Sanctis, et residens celos voluit concedere justis. Ob praefata igitur ratione in praelibata ecclesia conatus sum fieri coenobium quem per scripturam donationis tradidi ecclesia Beatissimis Apostolorum Principis Petri ad proprium, ut sub eius defensione atque munimine consistat in perpetuum et quinos solidos per singulos annos Abbas qui praeerit prefato coenobio, eidem ecclesiae Sancti Petri Romae persolvat in censum. Advectus est igitur in eodem coenobio Deo disponente corpus venerandi martiris nomine Primi, pro cuius intercessionibus omnipotens Deus multis in eodem loco dignatus est fieri virtutibus, et laudatur glorificaturque Omnipotens Deus ab omni populo qui talem illis contulere dignatus est Patrono. Oportet enim tantorum Sanctorum patrocinia quaerere, et de rebus transitoriis eorum ditare Basilicis, ut annuente Deo per eorum intercessiones ab omnibus liberemur adversis, et in eternam beatitudinem eorum mereamur adipisci consorciis. Proinde igitur ego prelibatus Episcopus dono in subsidium monachorum egenorumque a prefatum cenobium alodes meos quos fratres mei post eorum obitum mihi relinquere jure hereditario, et illi eos aquisiere de nefandissimis transgressoribus qui scandala vel conturbationes nefarias in quantum potuere in contrarietate eorum in predicto comitatu Bisuldunense conati sunt agere. Et ob hanc causam res eorum legaliter in fisco transiere quemadmodum insertum est in legibus mundanis de his qui contra Principem vel gentem aut patriam refugiunt et insolenter existunt. Sunt autem hi alodes in comitatu Bisuldunense in villa quae dicunt Maliano vel in terminio de Laurenciano atque in Valle alta vel ad ipsa Lagurnagra, et in monte quae vocitant Malareto. Terminatur vero haec omnia superius scripta a parte orientis in rio quae dicitur Agemalo, et a parte vero meridiana infrontat in ipsa via quae est ad ipsa Devesa, et pergit ad castro Bisulduno; et a parte occidentale infrontat in ipsa Petramala; et a parte vero circi infrontat in Montecalvo, vel in monte quae dicitur Malareto. Infra predictas afrontationes dono ego prelibatus Episcopus ad prefatum coenobium casas casalibus, curtes curtalibus, ortos ortalibus, vineas vinealibus, terras cultas vel incultas arboribus pomiferis vel inpomiferis, omnia et in omnibus quicquid dici vel nominari potest, quantum alodem Soniofredus sacer vel transgresor infra predictas affrontationes habuit vel retinuit pro qualicunque voce. Et ipsa casa quod adquisivit de Trasegoncia cum ipso orto et cum ipsos arbores qui ibidem sunt similiter dono ad prefatum coenobium. Et ipsum alodem quod adquisivi de Eldovara similiter, et ipsos plantarios quae dicunt Cleirano ad ipsos medianos qui fuerunt de Soniofredo sacer quod ille donavit a Soniefredo Comite, et ille dimisit a Mirone Episcopo. Et affrontat de oriente in via qui discurrit a Juviniano, et de meridie in terminio Tuspino, et de occiduo in alode de Emerico vel eres (heres, herederos) suos, et de circi in ipso torrente vel in terminio Campaniano. Et dono ad prefatum coenobium alodes quos abeo in predicto comitatu in locum que dicunt Porrarias (Porreres). In jam dicto loco dono ad prefatum coenobium ecclesiam in honore Sancti Andreae sitam cum decimis et primitiis et oblationes fidelium et cum omnibus que habere videtur sicut condam Sesemundus illam retinuit. Et dono ego praelibatus Episcopus ad prefatum coenobium in jam dicto loco casas casalibus, curtes curtalibus, ortos ortalibus, terras cultas vel incultas, vineas vinealibus arboribus pomiferis vel inpomiferis, molendinis et molendinaribus, silvis et aquis necnon et pascuis, omnia et in omnibus quantum ibidem habeo vel condam Sesemundus ibidem habuit vel retinuit pro qualicumque voce et advenit mihi haec omnia per scripturam emptionis. Et dono ad prefatum coenobium ipsum pascuarium qui de prefato alode exigitur ab omni integritate (se lee integrietate). Terminatur vero predictus alodus a parte orientis in Avellana curba vel in Longania, et de meridie in rivulo Lizerca, et de parte occidentis infrontat in Porrerolas vel in alode Sancti Johannis. De parte vero circi infrontat in terminio de Bolosso, et pergit usque ad ipso buxo. Et in ipso bago dono ad prefatum coenobium manso uno, qui affrontat de omnibusque partibus in alode de Teudemundo vel heredibus suis. Et in ipso monte de Tregurano (Tragurano en otro texto) in locum que dicunt Pontirono dono ad prefatum coenobium pascuam qui mihi advenit per successionem patris et fratribus meis, qui terminatur a parte orientis in ipso jungente (apellido Junyent, que es una más de la broza de la ANC) vel in ipsa Broza comitale, et de meridie in ipso torrente qui discurrit in flumen Tezeri, (Tezer y variantes, Ter) et de occiduo infrontat in serram qui dividit comitatum Bisuldunensem et Cerdaniensem, et de circi infrontat in torrente qui discurrit in flumine Tezero, vel in terminio de Tregurano. Et in Gissano dono ad prefatum coenobium manso uno quod mihi dedit Emiterius et ipso manso quod ibidem fecit Argobadus presbiter cum curtibus et ortibus et terris et vineis et cum ipsis olivariis et ceteris arboribus pomiferis vel inpomiferis, sicut in mea scriptura emptionis resonat. Et in Juviniano dono ad prefatum coenobium mansos duos in locum que vocant Stupino qui mihi advenit de homine nomine Adalberto vel fratribus suis qui scandalum vel conturbationem in ac terra movere non dubitarunt cum terris et vineis et olivariis et cum omnibus que modo habere vel retinere videntur, et cum ipsos duos campos qui fuerant de Aderico presbitero. Et infrontat hec omnia de oriente in ipsa Buada vel in flumine Fluviano, et de meridie in terminio de Juviniano, et de occiduo in ipsa serra de Ursiniano, de parte vero circi in terminio de Campaniano. Et in iam dicta villa Juviniano dono ad prefatum coenobium manso uno quod emi de Morgato presbitero cum quartas VI de terra, et semodiata una de vinea, sicut in ipsa scriptura emptionis resonat. Et ipsum alodem que dicunt Ortonos dono ad prefatum coenobium ab omni integrietate. Qui affrontat de parte orientis in ipsa strata vel in terminio de Roseto, et de meridie in ipso torrente vel in terminio de Sabadello, et de occiduo in ipsa serra (se lee serro) que dicunt Vulture mortuo (buitre muerto), de parte vero circii in terminio de Juviniano. Et dono ad prefatum cenobium in villa Maliana iuxta ecclesiam Sancti Vincencii casa cum curte et orto et olivarias qui ibidem esse videntur. Et in villare que dicunt Fredeberto dono ad prefatum cenobium alodem qui fuit de homine nomine Adalberto, que alium nomen vocant Bono homine (buen hombre; bon hom), et de uxori sue Sesenanda; quod mihi dederunt in compositione pro placito quod ante me habuerunt. Et sunt casas casalibus, curtes curtalibus, ortos ortalibus, vineas vinealibus, pratis et pascuis, necnon et olivariis, ceteris arboribus pomiferis vel impomiferis, terras cultas vel incultas, omnia et in omnibus quantum predictus Bonus homo et uxor eius infra terminio de predicto villare Fredeberto habuere vel retinuere. Et dono ad prefatum cenobium in terminio de Lucduno terras et vineas quod Acfredus Archilevita mihi dedit cum fines et termines et illorum affrontationibus. Et adfirmo per hanc scripturam alodem que dicunt Argemundo, quod frater meus Soniofredus ad prefatum coenobium dedit. Qui affrontat de parte orientis in medio alveo Fluviani, et de meridie in torrente qui discurrit in flumine Fluviano, et de occiduo in terminio de Fornellos in locum que dicunt Villare malo, de parte vere circi infrontat in alode de predicto coenobio, vel in ipsas archas. Et dono ad predictum coenobium alodem meum quod frater meus Soniofredus mihi relinquid: et est ipse alodus in villa Redi, et afrontat de parte orientis in Rio sicco, et de meridie in rio qui discurrit ad Cistella, et de occiduo in ipso collo que dicunt Palomarias (Palumbarias, Columbarias), et de circi ad ipsa archa, vel in rocha Pennarigii. Infra predictas affrontationes dono ad prefatum cenobium casas casalibus, curtes curtalibus, ortos ortalibus, vineas vinealibus, terras cultas vel incultas arboribus pomiferis vel impomiferis, omnia et in omnibus quicquid dici vel nominari potest, quantum alodem Amelius et Wisilo uxor eius infra predictas affrontationes abuerunt vel retinuerunt pro qualicumque voce. Et dono ad prescriptum coenobium infra terminio de villa Asenarii vel de Cocollellos mansos IIII cum omne alodem meum quod ipsi homines retinent qui ibidem habitant, aut ego ibidem habere debeo pro qualicumque voce cum ipsa condamina dominica, et ipso maso quod Sesemundus mihi composuit per ipso homicidio, unde consiliarius fuit de ipso homine nomine Adroario; et affrontat hec omnia de parte orientis in Palatio, vel in ipsa Archa, et de meridie in rio que dicunt Manivulo, et de occiduo in terminio Cistella, et de circi infrontat in puio Male, vel in Rio sicco; et alios duos mansos in villa Avundanti cum omne alodem meum quod ibidem abeo que ad ipsos masos pertinent, cum finibus et terminos earum: et ipsos campos que donavit Wisilo condam a Sesemundo condam cum eorum affrontationibus et cum exiis et regressiis earum. Et dono ego supra scriptus Episcopus a prefatum coenobium alodem meum quod habeo in predicto comitatu in aiacentias de miliarias, in locum que vocant Villare Briulfo, et in locum que dicunt Turno, et in locum que nominant Villare novo (Vilarnou : Vilarnau), et in locum que nuncupant Ventaliolo. In predicto loco Turno dono ad prefatum coenobium ecclesia mea propria cum decimis et primiciis et oblaciones fidelium, et cum omnibus que habere videtur ab omni integrietate. Terminatur vero predictus alodus a parte orientis in villare que dicunt Astar, vel in rivulo que dicunt Sesario sive in Sabadello, vel aetiam in Ortones, et pervenit usque in Cavalliano, et de meridie infrontat in alode de Petro qui fuit condam, vel in alode de Tassione... ipso mulnello usque in Brugariolas, et de occiduo in alode Sancti Stephani et pervenit usque in Cavalliano, de parte vero circi infrontat in iam dicto Cavalliano. Infra predictas affrontationes dono ego prelibatus Episcopus a prescriptum coenobium casas casalibus, curtes curtalibus, ortos ortalibus, vineas vinealibus, terras cultas vel incultas arboribus pomiferis vel impomiferis, pratis et pascuis, silvis garricis et aquis, molendinis et molendinaribus, omnia et in omnibus quantum infra predictas affrontationes abeo vel habere debeo pro qualicumque voce, sicut in ipsa scriptura resonat, que condam Emo femina mihi fecit. Et dono ad prefatum coenobium alodem meum que dicunt Taras, et ipsum quem abeo in Roseto, vel in Villa mala, et in Palatiolo, et in Marifonte, sicut fuerunt ipsi alodes de Soniofredo sacerdote transgressore, et de Guarino et filiis suis. Terminatur vero predictus alodus a parte orientis in ipso fisco que dicunt Juncarias vel in terminio de Petriniano, sive in terminio de Portello, et de meridie infrontat in Boscheronos vel in Rixaco, sive in Sirianio, vel in ipsa isola, et de occiduo infrontat in Sabadello, vel in Ortonos, sive in terminio de Juviniano; de parte vero circi infrontat in terminio de Lugarzano, sive in terminio de Maliano. Infra predictas affrontationes dono ego prelibatus Episcopus ad prefatum cenobium casas casalibus, curtes curtalibus, ortos ortalibus, vineas vinealibus, terras cultas vel incultas arboribus pomiferis vel impomiferis, pratis et pascuis, silvis garricis et aquis, molendinis, molendinaribus cum eorum decursibus, omnia et in omnibus, quantum alodem infra predictas affrontationes (se lee affrotationes) abeo vel abere debeo pro qualicumque voce, et quantum alodem Soniefredus sacer et Guarinus et filii sui infra predictas affrontationes abuerunt vel retinuerunt pro qualicumque voce, exceptus ipsas ecclesias, id est, Sancta Maria et Sancto Martino quae sunt Sancte Marie Sedis Gerunde cum decimas et primicias et oblaciones fidelium, que ad ipsis ecclesiis pertinent. Et dono ego prelibatus Episcopus ad prefatum coenobium alodes meos qui fuerunt de Vivano transgressore; et sunt ipsi alodes in locum que vocant Aquilare (Aguilar) vel in suos termines, et in Ornazones et in suos termines, et in Planizes, vel in suos termines. In predictis locis dono ad prefatum coenobium casas casalibus, etc. omnia et in omnibus, quantum alodem predictus Vives transgresor in predictis locis abuit vel retinuit pro qualicumque voce. Et dono ego prelibatus Episcopus a prefatum coenobium alodem meum quod abeo in valle Manivulo, qui fuit de Sesemundo Blanco: similiter in Cistella, et in eius termines, vel in Palazo, et in eius termines, vel in villa Bodelego et in eius termines. In predictis locis dono a prefatum cenobium casas casalibus, etc. omnia et in omnibus, quantum alodem in predictis locis prescriptus Sesemundus abuit vel retinuit pro qualicumque voce: exceptus ipso puio que vocant Bodelego, ubi iam dictus Sesemundus habitavit, et exceptus ipsas III. casas que iuxta ipso puio sunt, et exceptus ipsos verdegarios qui sunt iuxta ipso Puio, et exceptus ipsos molendinos qui iuxta ipso puio sunt. Et dono ad prefatum caenobium ipso maso quod abeo in Cistella ubi Blandericus habitat, cum omnibus rebus que ad ipso maso pertinere videntur. Et dono ad prefatum coenobium ipsum alodem qui fuit de Servo Dei et de uxore sua, qui est in Fornellos, sicut illi eum retinuere; et ipsas vineas qui sunt in Valle alta cum illorum affrontationes. Et dono ad prefatum coenobium in valle Monte acuto maso uno quod Letus dedit a Wiffredo Comite, et ego abeo per succesionem iam dicti Comitis. Et dono in iam dicto loco ipsas casas cum curtibus et ortis, et vineas et vinealibus, etc. omnia et in omnibus, quantum ibidem habeo vel hereditare debeo pro qualicumque voce, vel quantum condam Letus ibidem abuit vel retinuit pro qualicumque voce, sicut in ipsa scriptura resonat, que iam dictus Letus fecit a Wiffredo Comite. Ipsum vero alodem que vocant Faras, et que vocant Palazolo (: Palatiolo), et que vocant Villa mala, et que vocant Roseto, et Marifonte, et que dicunt Turno et Villare novo cum ipsa ecclesia Sancti Andree qui est ipso Turno, et ipso villare que dicunt Achilare (: Aquilare : Aguilar) et Ornazones et Planezes (Planizes más arriba), et ipso alode qui fuit de Sesemundo Blanco, qui est in Manivulo et in Cistella, et in Palatio dono istos alodes ad prefatum cenobium sub ista videlicet ratione, ut dum ego vivo teneam et possideam; post obitum meum remaneant a prefato coenobio sine nulla ocasione. Haec omnia superius scripta trado vel caedo ad prefatum coenobium, ut tam presens Abba et monachi quam successores ibidem Deo sub regula almi Patris Benedicti militantibus jure perpetuo habeant retineantque sine alicuius minoratione vel contradiccione, sicut superius insertum est. Quia sicut sancti cannones aiunt, devotio etenim uniuscuiusque sicut gratanter votum contulit Deo ita definivit quod plenitudo votorum conservaretur in loco, in quo velut si conlata tenetur manet gratia offerentis, ita si frustratur imminet pernities defraudantis. Nam Dominus noster Jhesus Christus in Evangelio sic fertur dixisse suis discipulis: Si duo ex vobis consenserint super terram, de omni re quaecumque petieritis, fiet vobis à Patre meo. Et incirco (idcirco) ego prelibatus Episcopus una cum meorum caterve clericorum petimus clemenciam Omnipotentis Dei ut constructores benefactoresque prefati cenobii per intercessionem supra dictorum Sanctorum hic et in eternam beatitudinem remunerantur: detque eis benedictiones atque promisiones quae praecepta sua observantibus promisit dicens: “Si in preceptis meis ambulaveritis et mandata mea custodieritis et feceritis ea, dabo vobis pluvias temporibus suis et terra gignet fructum suum et pomis arbores replebuntur. Aprehendet messium tritura vindemiam et vindemia occupabit sementem, et comedetis vetustissima veterum et vetera nobis supervenientibus proicietis. Et comedetis panem vestrum in saturitate et absque pavore habitabitis in terra vestra. Dabo pacem in finibus vestris: dormietis et non erit qui exterreat. Auferam malas bestias et gladius non transibit terminos vestros. Persequemini inimicos vestros et corruent coram vobis. Persequentur quinque de vobis centum alienos et centum de vobis decem millia: cadent inimici vestri in conspectu vestro gladio. Respiciam vos et crescere faciam; multiplicabimini et firmabo pactum meum vobiscum. Ambulabo inter vos et ero vester Deus, vosque eritis populus meus." Has benedictiones atque promissiones petimus clementiam omnipotentis Dei ut tribuat constructoribus benefactoribusque prefati coenobii ut hic pie valeant vivere, et sic transeant per bona temporalia ut adipisci mereantur eterna. Nam sicut bonitas et conlatio elemosinarum in sanctis Dei basilicis veniam tribuit conferentibus, ita damnum rite preparat fraudatoribus. Deo igitur datur quicquid a fidelibus in sanctis Dei basilicis pia devocione offertur. Ergo et justitiam rescindit, quisquis aliena vota corrumpit. Cum igitur Deus justitia sit, qua insania agitur ut de manu Dei quis auferat et in usus suos ea que Dei sunt usurpare presumat? Quicumque igitur de rebus a nobis prefato coenobio amodo conlatis vel deincebs conlaturis sive a nobis seu ab aliquo fideli aliquid exinde subtraxerit aut fraudaverit, nisi se correxerit et Deo satisfecerit, male distracta juxta leges mundanas componere cogatur, et si Creatorem suum non honoraverit et in contumacia perstiterit (se lee persteterit), et male distracta cum confusione restituat et a liminibus sanctae Dei ecclesiae quam offenderit ut sacrilegus arceatur, et insuper juxta sanctorum canonum sententias sacrilegii ulcione feriatur, et cum Juda traditore qui ea quae Domino mitebantur asportabat, flammis atrocibus perenniter cruciandus tradatur. Datan et Abiron judicium sentiat et ad instar eorum in infernum vivus descendat. Ponatque illum omnipotens Deus ut rotam et sicut stipulam ante faciem venti. Sicut ignis comburit silvam et sicut flamma comburit montes, ita persequatur illum in tempestate sua et in ira sua exturbet eum. Erubescat et conturbetur in seculum seculi et confundatur et pereat: fiantque dies eius pauci et res eius accipiat alter. Et fiant filii eius orfani et uxor eius vidua. Non sit illi adjutor, nec sit qui misereatur pupillis eius. Fiat contra Dominum semper et dispereat de terra memoria eius, pro eo quod non honoraverit ecclesiam Dei. Et cognoscat quia nomen tibi Dominus et tu es super omnia Deus benedictus in secula seculorum Amen. Exarata est igitur haec scriptura donationis die VI. nonarum julii, era I.XVI. anno Dominicae Trabeationis DCCCC.LXXVIII. indiccione VI. anno bisdeno IIII quod Franchorum Rex Leutharius regnandi sumpsit exordium. Miro gratia Dei Comes atque Episcopus ss. qui hanc donationem vel tradiccionem feci et idoneis testibus firmare rogavi. = + Wandalgarius Vices-Comes. = + Teudemundus. = + Teudebertus. = + Stefanus. = + Bera. = + Oliba. = + Bernardus. = + Joannes. = + Hacfredus Archilevita ss. = Oliba gratia Dei Comes. = Antenor presbiter ss. = Miro sacer ss. = Aimericus levita ss. = Deia levita ss. = Sig+num Oriol. = Sig+num Radegarius. = Sig+num Miro Vices-Comes. = Sig+num Odone. = Sig+num Ermemirus. = Sig+num Sentebeles. = Desiderius levita qui hanc scripturam donationis scripsi et ss. sub die annoque prefixo.

martes, 27 de diciembre de 2022

XLVIII. Ordinatio altera ciborum seu portionum canonicalium in ecclesia Illerdensi.

XLVIII. 

Ordinatio altera ciborum seu portionum canonicalium in ecclesia Illerdensi. (Vid. pág. 144). 

Ex Lib. vir. eccl. Illerd. fol. 21. 

Cum ad ecclesiae nostrae comodum et decus quaedam de communi fratrum nostrorum Illerdensium canonicorum consilio a nobis promulgata fuissent, et ea omnibus irrefragabiliter observanda firmiter mandassemus; nonnulli tamen eorum illa transgredi minime verebantur, aut quoniam se non audisse, aut oblivioni tradidisse excusabantur. Et quoniam exinde litibus et discordiis materiam sepe numero ministrabant, verbum non timentes Dominicum: Vae illi per quem scandalum venit: et illud Apostoli: Utinam abscidantur qui vos conturbant; idcirco ego Guillermus, Dei gratia Illerdensis Episcopus, paci et profectui ecclesiae nobis a Deo comissae intendens, omnemque crassam negligentiam et supinam ignorantiam de medio tollere cupiens, statuta nostra litterarum fidae custodiae studui commendare, ex parte Dei Omnipotentis praecipiens attentius et obtestans, ne quis illa de coetero praevaricari, vel violare attemptet; verum unusquisque sicut devotus in Christo filius cum omni cautela et diligentia amplectatur, teneat et observet. In primis itaque statuimus quod quando Rotenses canonici regulares cum nostra vel Prioris sui licentia ad hanc civitatem pro gerendis ecclesiae suae negociis venerint, personae eorum in refectorio nostro honeste recipiantur. Sociis vero eorum et servientibus prima die et secunda in prandio ab eo qui praefuerit maiori praepositurae (quae est domus caritatis) necessaria victui subministrentur. Cum vero pro negotiis ad personam nostram spetialiter spectantibus a nobis vocati venerint, Praepositus nostri palatii sociis eorum et servientibus et equitaturis in nostro palatio de nostro provideat. Sane si pro negociis Capituli vocati venerint, quamdiu ibi necesarii fuerint, maior praepositura eis similiter studeat providere. Clericis vero aliarum ecclesiarum, quibus canonicam concessimus, ad ecclesiam nostram venientibus extra claustrum prima die praebenda donetur. Secundo vero et deincebs personae tantum eorum tamquam fratrum in refectorio admittantur. Porro cum aliquem clericorum ecclesiae nostrae ante vesperas aliunde venire contigerit, panis matutinus et serotinus similiter et vinum cum cibariis jam constitutis ex integro sibi donentur. Si venerint postquam signum ad vesperas pulsari ceperit, pane vinoque matutino cum cibariis contentum esse debere censemus. Plane si Prepositus in claustro vel hospitio suo requisitus cibaria non ministraverit diebus quibus carnibus seu piscibus vesci consuevimus, nummos IIII. aliis diebus II. in maioribus vero festis VIII. letiori manu porrigere non moretur. Statuimus etiam ut in maioribus festis, quibus nebulas et pigmenta debere dari jam disposuimus, in prandio VI nebulae cum laudabilis pigmenti semissae justitia: in cena vero IIII. cum semissis justitiae medietate singulis alacriter donentur. Ad hoc et illud repetita promulgatione sanccimus et sub anathematis vinculo interdicimus quod canonica vel victus in fraudem nostrae constitutionis alicui de coetero nullatenus concedatur, donec numerus canonicorum in nostro privilegio constitutus diminuatur. Actum est hoc VI. kalendas novembris anno Dominicae Incarnationis M.C.LXX.II. = Sig+num Guillermi Illerdensis Episcopi. = Sig+num Guillermi Illerdensis Archidiaconi. = Sig+num Raimundi Archidiaconi de Benavent. = Sig+num Petri de Tonaria Archidiaconi. Sig+num Petri de Falcibus. = Sig+num Petri de Aura. = Sig+num Boneti de Avellana. = Sig+num Petri de Cubels. = Sig+num Olivarii. = Sig+num Martini Guillermi. = Sig+num Gombaldi de Camporrellis (Camporrells). = Sig+num Petri de Talliatello. = Sig+num Magistri Guidonis. = Sig+num Raimundi de Spolazano. = Sig+num Raimundi Abbatis. = Sig+num Petri Sancti Vincentii. = Sig+num Petri Sagarre. = Sig+num Guillermi de Benavent. = Sig+num Guillermi Repositarii. = Sig+num Petri de Gallinario. = Sig+num Magistri Rainaldi. (=) Sig+num Arnal de Acuta. = Signum + Arnaldi Prioris ecclesiae Illerdensis qui hanc cartam scripsit die et anno quo supra. 


domingo, 22 de enero de 2023

XIV. Constitutio cibaria ecclesiae Illerdensis, an. MCLXVIII (1169).

XIV.

Constitutio cibaria ecclesiae Illerdensis, an. MCLXVIII (1169). (Vid. pág. 63.) 

Ex Libro viridi eccl. Illerden. fol. 20. b.

Quoniam rerum gestarum series ad hoc fidei litterarum comittitur, ne illarum veritas memoriae posterorum subtrahatur, idcirco ego Guillermus Dei gratia Illerdensis Episcopus modum et mensuram quam deinceps in comuni mensa clericorum nostrae Sedis firmiter teneri et conservari comuni consilio et assensu ipsorum decernimus et statuimus, scripto comendamus. In primis itaque Prepositos tam praesentes quam futuros quos perpetuo canonicorum servitio destinavimus, diligenter haberi commonitos obtamus illis obnixe precipientes, quatinus tam diligenti sollicitudine et benignitate his deserviant atque ministrent ut sine scandalo vel impedimento aliquo divinis laudibus unanimi studio possint invigilare. In panis itaque et vini mensura hic modus de coetero conservetur. De faneca una frumenti bene purgata XV librae fiant, quarum singulae singulis canonicis dentur in prandio. In coena vero detur unicuique libra semis. Migera autem vini sinceri IIII. clericis detur in die. Servientibus autem dentur cibaria prout necesse fuerit. In Dominicis diebus, in III. feria et V., et in festivitatibus in quibus ecclesiam nostram Prosam cantare consuevit, dentur duo genera carnium, nisi forte jejunia occurrerint. In majoribus festis, videlicet, in Natalis Domini cum tribus sollempnibus diebus subsequentibus, in Epiphania, in Purificatione Beatae Mariae, in Dominica illa in qua cantatur Circumdederunt me, in tribus diebus Dominicae Resurrectionis, in Ascensione et tribus diebus Pentecosten, in Nativitate Beati Johannis Babtistae, et in festivitate Apostolorum Petri et Pauli, in Assumptione Beatae Mariae, in festo Beati Agustini, et in Nativitate gloriosae virginis Mariae, et in Consecratione ecclesiae nostrae, in festo omnium Sanctorum, et in Dominica illa in qua cantatur Ad te levavi administrentur tria genera carnium, insuper pigmenta et nebulae. De carnibus vero ita statuimus, ut carnes unius arietis dentur X. canonicis. Perna porci salsa si valeat XVIII. denarios, detur VI. clericis. Si duos solidos valeat, VIII. clericis detur. Si vero III. solidos valeat, XII. canonicis detur. Recens caro porci si valeat II. solidos, VIII. clericis detur. Si tres solidos valeat, XII clericis detur, et sic deinceps. Mediatas vaccae XXIIII. clericis detur. Quando comedent gallinas si fuerint parvae sive novellae, singulae singulis canonicis dentur cum carne salsa. Si vero fuerint annuales et obtimae, una duobus canonicis detur. Quando anseres comedent, novellus anser (ánsar) duobus clericis detur cum carnibus salsis. Si vero fuerint maioris aetatis et obtimus, IIII. clericis detur. In II. feria, IIII. et VI. in sabbato dentur singulis canonicis V. ova cum sufficienti parte casei, et  unum ferculum de herbis cum condimento quidem. In Dominicis diebus, in tertia feria et V. et in festis Adventus Domini et Quadragessimae dentur tria fercula. Primum de herbis, secundum de leguminibus sive de granis, tertium de piscibus  et hoc juxta providentiam maioris Prepositi sive Prioris claustralis et canonicorum. In aliis vero diebus jejuniorum detur primum ferculum de herbis, secundum de leguminibus, tertium de granis. Haec autem um olei sufficientia administrentur. A principio autem aestatis usque ad finem autumpni de fructibus arborum, vineae et orti maioris praepositurae eiusdem Prepositus canonicis sanis inquam sive infirmis, prout oportunitas sive necessitas exegerit, pacifice administret. Statuimus etiam ut in refectorio nostro nullus comedat vel serviat, nisi sit clericus. Ut autem haec prout a nobis assignata et constituta praesens pagina testatur a Prepositis et canonicis nostrae irrefragabiliter conserventur nos eandem paginam signo nostro munimus et firmamus, perpetuisque temporibus firmum haberi praecipimus. = Sig+num   Guillermi Illerdensis Episcopi. = Sig+num Raymundi Illerdensis Archidiaconi. = Sig+num Petri Prioris Claustrensis. = Sig+num Petri de Aura. = Sig+num Guillermi de Medietate. = Sig+num Olivarii. = Sig+num Boneti de Avellana. = Sig+num Bernardi de Claromonte. = Sig+num Martini Guillermi. = Sig+num Petri de Tonaria Archidiaconi. = Sig+num Magistri Seguini. = Sig+num Gombaldi de Camporrellis. = Sig+num Arnaldi de Accuta. = Sig+num Petri de Talliatello. = Sig+num Magistri Guillermi. = Sig+num Raymundi Illerdensis capellani. = Sig+num Petri de Gallinario. = Sig+num Petri Sancti Vincentii. = Sig+num Petri de Sagarra. = Sig+num Raymundi Sancti Andreae. = Sig+num Magistri Guidonis. = Sig+num Guillermi Repositari. = Actum est hoc Dominicae Incarnationis anno C.LXVIII. post millessimum, ordinante venerabili ac liberali Guillermo praenominatae Sedis Episcopo, illustri Ildefonso Rege Aragonensium in Aragone, Barchinonae, Dertosa, Illerda et in Provintia regnante nonas madii, indictione II. era M.CC.VI. = Arnaldus scriptor et canonicus Sanctae Mariae Illerdae hanc cartam scripsit et hoc signum + fecit.