XVIII. Carta libertatis ecclesiae S. Petri de Pontibus, anno MCLXIX

XVIII. 

Carta libertatis ecclesiae S. Petri de Pontibus, anno MCLXIX (Vid. pág. 59). 

Ex arch. Epis. Urgell. 

In nomine Domini certum sit cunctis quod multae contenciones fuerunt inter Episcopos Urgellenses Bernardum scilicet Sancii, et Bernardum Roggerii, et Petrum de Podioviridi (Puigvert o Puigverd): atque inter Arnaldum Urgellensem Episcopum postea et P. de Podioviridi filium scilicet predicti Petri pro stabilimento Ecclesiae Sancti Petri de Pontibus (Sant Pere de Pons o Ponts) et sufraganearum ipsius quod praedicti Petri scilicet pater et filius ad se pertinere asserebant. Tandem P. de Podioviridi filius pro anima patris su recognoscens injustum esse quod Ecclesiae per manum laicam stabilirentur, atque sub tirannica servitute detinerentur, easdem Ecclesias omnino in potestate A. Urgellensis Episcopi deliberavit, et stabilimentum Ecclesiae Sancti Petri de Pontibus atque omnium sufraganearum eius liberum semperi pro voluntate sua, et omnium successorum eius praedicto Episcopo dimisit. Et ego P. de Podioviridi sicut superius scribtum est, Ecclesiam Sancti Petri de Pontibus et eius sufraganeas cum omnibus quae ad eam, et ad eas pertinent pro remedio animae patris mei dimitto et trado francham et liberam Sanctae Mariae Urgellensis Sedis et tibi A. eiusdem Sedis Episcopo atque successoribus tuis in perpetuum. Et habeatis stabilimentum ipsarum Ecclesiarum liberum semper ad voluntatem vestram ita quo ibi ponatis vos et successores vestri quales clericos volueritis, et eosdem quando volueritis pro voluntate vestra eiciatis, et totum quod ad easdem Ecclesias et ad predictum stabilimentum pertinet sit in arbitrio et voluntate atque libera disposicione vestra, et omnium successorum vestrorum in perpetuum. Et istum finem et hanc liberacionem facio ego P. de Podioviridi per me et per omnes successores meos vobis et omnibus successoribus vestris in perpetuum. Et manutenebo atque defendam ego et omnes qui in hereditate mea venerint post me, et habebo in baiulia domum et possessiones Sancti Petri contra cunctos homines et foeminas bona fide absque enganno Ecclesiae, exceptis Urgellensibus Episcopis contra quos ego et omnes successores mei nunquam ea defendemus et... statu quod Dominus meus E. Comes Urgelli et Dulcia Comitissa uxor eius, et eorum filius Ermengaudus et castellanus - sub me suo in Castro de Pontibus, scilicet, Guillermus et Arnallus atque omnes successores eorum, et omnes parrochiani... Ecclesiarum. Si ego vel aliquis de successoribus meis contra istam predictam libertatem venerimus, teneant se de hoc cum Episcopis Urgellensibus et de hoc absolvo eos, et non de alio. Et ego A. Urgellensis Episcopus recipio hanc liberacionem supradictae Ecclesiae, et omnium ad eam pertinentium a te P.° de Podioviridi, et propter istam liberacionem ut firma sit et permaneat atque a vobis et ab omnibus successoribus vestris fideliter observetur omni tempore, dono tibi de avere Beatae Mariae CC. morabetinos bonos, et ut haec mea deliberacio et definicio rata et firma perpetuis temporibus habeatur, ego presenti pagine propria manu subscribo, et Domnum Ermengaudum Urgellensem Comitem, et Dulciam Comitissa (N. E. no es Comitissam?) uxorem eius, et E. filium eorum subscribere, et hanc meam definicionem ratam ac firmam in perpetuum habere rogo ac desidero. Acta carta deliberacionis VIII.X. kalendas julii anno Dominicae Incarnationis C.LXVII. post Millesimum. = Sig+num Petri de Podioviridi, qui hanc cartam deliberacionis fieri jussi, firmavi, firmarique rogavi. = Sig+num Geralde uxoris eius quae hoc firmo et laudo sicut superius scribtum est. = Sig+num Guillermi de Pontibus qui hoc firmo et laudo. = Sig+num Arnaldi de Pontibus qui hoc firmo et laudo. = Sig+num Petri de Belvis qui hoc firmo et laudo. = Sig+num Arnaldi de Zaguardia (ça guardia, ipsa guardia) qui hoc firmo et laudo. = Sig+num Guillermi de Montfalcho (Montfalcó, Montfaucon) qui hoc firmo et laudo. = Sig+num Guillermi Petri de Zaguardia. = Sig+num R. de Ponts (Pontibus). = Sig+num Petri de Finestres. = Sig+num A. de Caguasta (a veces esta C es Ç: ça guasta). = Sig+num Guillermi Cunil. = Sig+num Ugonis de Puigverd. (Podioviridi anterior) = Sig+num Rossel. (Rossell) = Sig+num Berenguer Esclavina. = Sig+num Benuz. = Sig+num Poncii de Cagardia (ça guardia con otra versión, hay varias).

XXVIII. Notitia iudicati pro S. Ermengaudo episcopo Urgellensi de Gissona civitate, eiusque terminis, anno MXXIV. (1024)

XXVIII.

Notitia iudicati pro S. Ermengaudo episcopo Urgellensi de Gissona civitate, eiusque terminis, anno MXXIV. (1024) (V. pág. 144.) 

Ex autogr. in arch. eccl. Urgell. 

Notum sit, tam praesentibus, quam futuris, quod anno Dominicae incarnationis millessimo XXIIII, et Roberti regis Franchorum XXVIIII, infra terminos Gessonae priscae civitatis acta est audientia inter Ermengaudum Orgellitanum episcopum,  et Guilelmum Lavanciensem, assistentibus ibidem iudice Bonofilio Marcho instituto a domno Ermengaudo comite in Orgellitano comitato dirimere causas, et Mirono de Pontibus, Borrello de Tarravallo, et Bonofilio Santio, et Guitardo fratre suo, et Isarno Rivoperarum (Riudeperes), Mi*no (Mirono supongo) de Benehabente (Benavente), Ostendo, et fratre suo Santio, et Otone, de Rubione cum filio suo Mirono, et Mirono clerico Gessonensi, Compagno de Sanaugia, et Ermemiro, atque Marcho, et Mirone Dachone, aliisque multis, quorum nomina longum duximus scribere. Aiebat enim praefatus episcopus in suis petitionibus, quas faciebat per subditos suos Mironum de Pontibus, et Bonumfilium, et Guitardum, utrosque fratres, quod iam dictus Guilelmus prevaserat illi maxsimam partem terrarum infra suos legales terminos positarum, quos ipse legali ordine designaverat ampliando, et colonis adibitis ad culturam perducendo spacia terrarum circa Gessonam civitatem, quam ipse de manibus paganorum multo labore abstraxerat, et prout melius potuit edificaverat, et adhuc Deo auxiliante edificat. Ad haec praenotatus Guilelmus respondebat: non prevasi hanc terram; sed quando apprisiavi locum, qui dicitur Laurus, ubi constructum habet castrum, quod eodem nomine appellatur, apprisiavi et hanc terram, unde appellatus sum per terminos praedicti Lauri, cum spatio terrarum eremi, qued mihi abstulit hic episcopus transcendendo meos terminos, quos monstrare possum. Verumtamen ego iam comprobavi supra fato episcopo per testes, quod ipsum Laurum, quod mihi requirebat, melius erat mei iuris per meam apprisionem, quam sui. Unde aspicite scripturam iudicii exinde factam, quam domnus Raymundus comes mihi firmavit cum coniuge sua Hermessinda comitissa. Cumque in praesentia supra dictorum virorum et iudicis perlecta fuisset, inventum est quod contra ordines legum acta est, quia non potuit iuste fieri, nisi prius conditionibus aeditis, per quas ipsi testes testimonium reddidissent; quoniam lex ita dicit: Iudex causâ finita, et sacramento, ut ipse ordinaverit, a testibus dato, iuditium emittat. Nam et ipsum sacramentum per ordinem iudicis non fuit factum, et ipsi testes non testificavere aliud aliquid, nisi solummodo ipsum Laurum sine terminis, ubi in hac audientia nil requirebat Ermengaudus praefatus. Insuper et multo tempore post sacramentum iam dictum et apprisionem Ermengaudi, iniuste facta fuit per iussionem Raymundi principis supra meminita scriptura, in qua sibi et suae posteritati vocem habere statuit. Nulli tamen dubium est non pertinere hoc ad Barchinonensem aut Ausonensem comitem. Cumque in hoc victus apparuisset Guilelmus, dixit: episcopus Ermengaudus dedit mihi hoc, quod ego demonstrabo, infra terminos meae apprisionis, et hoc quod mihi requirit. Attamen cum hoc probare nequivisset, et monstrare non potuisset ipse praecedendo, et aliis supra scriptis cum episcopo subsequentibus, aliquos legales terminos, scilicet, aggeres terrae sive arcas, quas propter fines fundorum antiquitus apparuit fuisse congestas, atque constructas: lapides etiam, quos propter indicia terminorum notis evidentibus sculptor constiterat, aut notas in arboribus, quas Decurias vocant. Et cum probare non potuisset quod aliquis umquam vidisset aliquid supra dictorum terminorum in locis, quos demonstraverat, Ermengaudus praenotatus ostendit cunctis inspectoribus suos legales terminos. Et iudex supra nominatus ad nihilum proficere adiudicavit supra dictam scripturam a Guilelmo ostensam; quoniam lex, quae continetur libro II, titulo I, cap. XXX. ita edocet: Nonnunquam gravedo potestatis depravare solet iustitiam sanctionis. Quae dum sepe valet, certum est quod semper nocet; quia dum frequenter vigore ponderis iustitiam praemit, nunquam in statum suae rectitudinis hanc redire permitit. Ideoque quia sepe principum metu vel iussu solent iudices iustitiae interdum contraria legibus iudicare, propter hoc tranquillitatis nostrae uno medicamine concedimus duo mala sanare. Decernentes ut cum repertum fuerit qualecumque scripturae contractum, seu quodcumque iudicium non iustitiae vel debitis legibus, sed iussu aut metu principum esse confectum, hoc quod devium iustitiae vel legibus iudicatum est, atque... in nihilum redeat. Cognita sane ad liquidum, cunctis audientibus, quod iniusta oppositio erat adversus Ermengaudum hoc quod Guilelmus proponebat, prescriptus iudex per ordinem legis consignavit in iure praefati praesulis hoc, quod Guilelmus retinebat infra terminos, quos ipse Ermengaudus monstraverat, et quos paratus fuit comprobare. Sed tamen non illi fuit necesse, quoniam iste Guilelmus recognovit in supra dictorum praesentia, quod ipsa erant signa terminorum Ermengaudi istius petentis. Et quia lex quae continetur libro II, titulo I, cap. XXVI. dicit: Quod si pars, quae pro negotio quocumque compellitur, professa fuerit aput iudicem non esse necessarium a petitore dare probationem, quamlibet parvae rei sit actio, conscribendum est a iudice, suaque manu iudicio roborandum, ne fortasse quaelibet ad futurum ex hoc intentio moveatur: non recepit testes Ermengaudi, sed sicut dictum est consignavit illi hoc quod requirebat, ut licitum illi fuisset id ipsud accipere, et facere exinde quod voluisset, quoniam sui iuris iuste erat. Et de hoc quod Guilelmus in hac scilicet parte illi proclamabat, indicavit, ut nullam responsionem illi pararet, nisi prius hic Guilelmus meliores illi voces aut auctoritates ostenderit, quam ostendit, aut dixit, sed faciat episcopus ex praedictis omnibus rebus quodcumque voluerit. Nec tamen ut prevasorem alienae rei adiudicavit eundem Guilelmum, atque monstravit, quoniam per scripturam comitis sepe dictam infra alienos terminos intravit, quamquam ipsa invalida debeat exhistere. Nec non et de omnibus terminorum Gessonae civitatis locis per hanc iudicii notitiam praesentibus atque futuris intimare procuravit, ut in postmodum inter circummanentes nulla dubietas aut contentio oriatur. Habet quoque apprisio Gessonae civitatis, et locorum illi pertinentium, terminum de parte orientis in ipsa Guardia grossa, quae est in termino inter Sanugiam (Sanahuja), et Taltevul, et Gessonam, et pergit per mediam ipsam serram usque ad ipsam Ilzinellam curvuam, quae est in ipsa serra superiore super alveum Fluviani; deinde pergit per ipsos Pugios rotundos (puig redó, puigs redons o rodons, pueyos redondos), et iungit cum termino Taurani, sive de ipsa Acuta; et sic descendit ad ipsam villam, quam dicunt Archels, in ipsa ecclesia ubi in angulo forinsecus crux termini signata est; deinde pergit ad ipsam villam, quae est subter castrum praedictum Lauri, ubi in duobus lapidibus duae cruces termini designatae sunt; et vadit per ipsam Antiquam usque in ipsam serram, ubi in una rupe crux termini signata est; et sic pervadit usque in ipsam villam subteriorem, quam dicunt Prinnonosam. De parte meridiei ascendit in ipsa Guardia de Sadaone, et vadit usque in flumen Cervariam. De occiduo in alveum Sigeris, in Leritam, et Balagaium, usque in castrum quod dicitur Curvumus. De parte vero circii in ipsa Sponda, quae est inter Sanaugiam, et Gessonam; et descendit in ipso termino quod est inter Palaciolum, et Guarda, sive Mua; et descendit per medium vallis Dalada usque in ipsam fossam comitalem. Actum est hoc IIII. Nonarum Novembrium anno quo supra. = Sig+num Poncii cognomento Bonifilii, clerici et iudicis, qui hoc aedidit atque determinavit, sive consignavit, sicut supra insertum est, et testibus firmare rogavit. = Sig+num Mironis de Pontibus. Sig+num Borrelli de Taravallo. = Sig+num Bonifilii Sancii. = Sig+num Guitardi Sancii. = Sig+num Mironis de Benehabente. = Sig+num Compagno de Sanaugia. = Sig+num Otonis. = Marco subscribo. =  Seniofredus sacricustus +. = Miro sacerdos subscribo. = Sig+num Poncii Bonifilii Marchi iudicis, huius iudicii seriei scriptoris atque subscriptoris die et anno praefixo +.