APÉNDICE DE DOCUMENTOS
I.
Constitutiones Synodales Terraconenses ab anno 1335 ad 1420. (Vid. pág. 2.)
Ex cod. Cartac. in Bibl. FF. Praed. Valent. Monitum.
Tarraconensis eccl. toto orbe notissimae concilia multa tum prov. tum synod. latent adhuc, ut in itinere nostro litterario dolenter diximus, potius quam contumeliose. Dum alia non suppetunt, his, lector, fruere synodalibus constitutionibus, quas ex codice Valent. ap. FFr. Praedicat. descripsimus, ac cum aliis Tarraconensis eccl. accurate contulimus.
Id scias tamen, ex eis unam tantum aut alteram lucem vidisse hucusque in volumine Constitutionum synodalium edito a D. Antonio Augustino, Tarraconensi Arch. Ille porro quas ipse condiderat, ac praedecessor suus Ferdinandus de Loazes protulit: vetustiores, quod suo tempori parunt prodessent fere omnes omissit.
Arnaldus (a) Arch. Terracon. in prima synodo per eum celebrata anno Domini MCCCXXXV multitudinem constitutionum synodalium ad infrascriptas redegit et compilavit.
(a) Arnaldus Cescomes Aragonus, a Sede Illerdensi ad Tarraconensem promotus circa ann. 1336.
Cum constitutionum nimia multitudo animarum periculum inducere dinoscatur, infrascriptas constitutiones synodales, a nris. praedecessoribus salubriter promulgatas, in praesenti volumine quibusdam amonitis (a: Al. cod. amotis) providimus redigendas: decernentes easdem et non alias haberi pro constitutionibus synodalibus Terrachonae, ac mandantes easdem inviolabiliter observari.
Contra clericos ludentes ad ludum taxillorum.
Statuimus quod nullus clericus civitatis et diocesis Terrachonae ludat alicubi ad ludum aliquem texillorum (b: Al. cod. taxillorum). Qui vero contra fecerit, qualibet vice penam X. solidorum se noverit incurrisse.
Contra clericos concubinarios, et eorum concubinas.
Penas suspensionis in clericos detinentes publice concubinas, et excommunicationis in concubinas ipsorum, latas per constitutionem bonae memoriae Jo. (c: Al. cod. Domini Jo.) Sabinens. Epi. in partibus Ispaniae Appcae. (Appostolicae, doble p) Sedis Legati, in infrascriptas penas auctoritate Appca. nobis in hac parte commissas in Terrachone civitate et dioc. comutamus. Videlicet (d: Al. cod. ut si) si qui clericorum pictae civitatis vel dioc. inventi fuerint de coetero detinentes publice concubinas, si beneficia habuerint cum cura, vel sine cura, a perceptione fructuum anni illius, in quo reperti fuerint incidisse in praedictum vitium, sint suspensi. Quos quidem fructus deducto ipsius beneficii debito, servitio ordinationis nostro (e: Al. cod. nostrae) arbitrio reservamus.
Si autem beneficium non habuerint, et in sacris ordinibus fuerint constituti, decem morabatinorum penam eo ipso se noverint incurrisse. Alios siquidem non habentes beneficia in minoribus ordinibus constitutos, arbitrio nro., seu successorum nostrorum decernimus puniendos. Concubinas vero dictorum clericorum X. morabatinorum pena statuimus puniendos; decernentes praedictos clericos et concubinas praefatis suspensionis et excommunicationis sententiis, ut animarum pericula evitentur, de coetero non ligari.
Quod nullus clericus dioc. alienae celebret misam in dioc. Terracon. sine licentia.
Praesenti constitutione inibemus (a: Al. cod. iubemus) ne quis clericus dioc. alienae ad celebrandum missam in civitate vel dioc. Terrachonae de cetero admittatur, nisi super hoc a nobis vel Officiali nostro per patentes litteras licentiam habuerint specialem.
De quibus bonis beneficiati possint facere testamentum, et quod recognoscant Praelatum in decima parte.
Statuimus, et praesenti constitutione ordinamus quod universi et singuli clerici saeculares civitatis et dioc. Terrachon. habentes beneficia cum cura, vel sine cura, de omnibus bonis suis mobilibus et se moventibus, quae per ecclesiam sunt adepti; exceptis vasis vinariis, bladariis et oleariis, in quibus bladum, vinum vel oleum ecclesiarum seu benefficiorum reservatur (quae penes ecclesias seu benefficia volumus remanere, etiamsi empta seu adquisita fuerint ab eisdem); et exceptis servis, lectis el aliis superlectilibus domus, quae tempore collationum eisdem factarum de dictis beneficiis in venta fuerint in eisdem seu aestimationem eorum, si perdita postea fuerint vel consumpta, possint distribuere in sua ultima voluntate; proviso tamen quod solutis debitis, et injuriis restitutis, in decima parte totius residui patrem suum Terrachonensem Archiepiscopum recognoscant. De bonis autem patrimonialibus, vel quocumque modo intuitu personarum per eos adquisitis, prout jura volunt, suam valeant facere voluntatem. Quicumque vero ausu temerario contra hanc constitutionem nostram bona clericorum decedentium rapere, furari seu asportari praesumpserit, nisi infra octo dierum spacium ea restituerint, ex tunc duplici poena sine spe misericordiae puniantur.
Contra rectores et curatos non residentes.
Rectores seu curatos, qui in suis parrochialibus ecclesiis per duos menses cessaverint residere, a nobis vel a nostris successoribus per patentes litteras licentia non obtenta, a perceptione fructuum dictarum ecclesiarum per annum ipso facto praesentis constitutionis auctoritate noverint se privatos, quos ordinationi nostrae spetialiter ducimus reservandos.
Quod nullus abstrahat notas vel instrumenta de sua parrochia.
Deliberatione provida statuimus ut nullus rector seu vicarius vel quivis alius notarius seu locum tenens rectoris, vicarii seu notarii cuiuscumque ecclesiae, loci seu parrochiae nostrae diocesis Tarraconensis, aut alia quaecumque persona etiam (a: In al. cod. deest etiam) ecclesiastica vel etiam secularis notulam seu notulas aut prothocollum seu prothocolos (b: Al. cod. prothocolla) notularum ipsius ecclesiae, loci seu parrochiae, instrumentum seu instrumenta aut quamcumque aliam scripturam publicam, quod vel quae idem notarius vel locum tenens notarii tenere debeat, extra fines aut terminos loci seu parrochiae aut notariae ipsius extrahat seu extrahi faciat quovis modo, absque nostra vel officialis nostri licentia et permissu. Quicumque autem huius prohibitionis seu statuti temerarius extiterit violator, excommunicationis sententiam ipso facto incurrat, a qua absolvi nequeat, nisi prius ecclesiae, loco seu parrochiae ipsi, et passis inde injuriam sive dampna, integre satisfecerit, arbitrio nostro vel Officialis nostri de transgressione huiusmodi nichilominus puniendus.
Quod nullus recipiat notas vel conficiat instrumenta in parrochia alicuius rectoris qui habeat notariam.
Item cum in messem alienam nemo falcem suam ponere debeat, statuimus ut nullus infra parrochiam alicuius rectoris, qui habeat notariam, audeat conficere instrumenta seu notas vel notas recipere de eisdem sine rectoris ipsius vel vicarii ipsius expressa licentia et permissu. Qui facere vero contrarium praesumpserit, ipso facto sententiam excommunicationis incurrat, a qua nullatenus absolvatur, nisi de injuria et dampno dato Rectori, infra cuius parrochiam instrumentum confecerit, seu notam receperit, prius satisfecerit competenter.
Quod nullus inducat notarium ad recipiendum notas vel conficiendum instrumenta in parrochia alicuius rectoris, qui habeat notariam.
Eos qui propriae temeritatis audatia presumunt infra parrochiam alicuius rectoris nostrae diocesis Terrachonensis, qui habeat notariam, publica conficere instrumenta, aut notam vel notas recipere de eisdem, non habita super hiis parrochialis presbyteri vel ipsius vicarii licentia spetiali, excommunicationis mucrone percellit salubris nostra constitutio synodalis. Quia vero plerique, qui per se forsan dictam constitutionem nullatenus violarent, inductionibus tamen et sucgestionibus contrahentium ad violandum ipsam, non absque eorum gravi periculo inducuntur; nos animarum periculis ocurrere cupientes, ac volentes dolosas inductiones ac sucgestiones praedictas, quantum nobis est posibile, cohibere et insuper provide attendentes quod agentes, inducentes, suggerentes, necnon fieri facientes pari poena Scripturae testimonio plecti debent; idcirco omnes et singulos contrahentes qui aliquem vel aliquos ad dictam constitutionem temere violandam non verebantur inducere, vel eos (eis) contra praemissa in aliquo consentire, praesentis nostrae constitutionis autoritate eadem excommunicationis sententia eo ipso decernimus innodari; a qua nullatenus absolvantur, nisi prius ad arbitrium nostrum eis, quibus per praemissa dampnum vel injuria fuerint irrogata, satisfactionem exhibuerint competentem.
Quod nullus sacerdos exerceat curam animarum sine licentia.
Mandamus etiam quod nullus sacerdos seu vicarius curam animarum exerceat in aliqua ecclesiarum dioecesis nostrae sine spetiali commisione nostra, de qua constet.
Casus reservati. (a: Al. cod. adit: domino Archiepiscopo.)
Infrascriptos casus nobis decernimus reservare: absolvere videlicet excommunicatos majori excommunicatione: interdictos vel suspensos ab homine, vel a jure: imponere poenitentias blasfematoribus Dei vel Sanctorum: degerantes (f. deierantes) scienter, seu periuros in dampnum proximi, nisi praecedat restitutio, et satisfaciant dampna passis: commutationes quorumlibet votorum, restitutiones male ablatorum, incertorum vel certorum, quando non extant hii quibus est restitutio facienda, nec injurians, per quem fieret restitutio, ordinavit, cuius quantitas excedat sumam viginti solidorum: absolutionem eorum qui interfuerunt clandestinis matrimoniis, vel contra interdictum Ecclesiae celebratis: poenitentiam omnium publicorum criminum: oppresionem liberorum: sacrilegium: abusum crismatis, Eucaristiae vel alterius rei sacrae: promotionem per saltum vel ab alio sine nostri licentia factam: dispensationem simoniae. In coeteris autem casibus nobis de jure, consuetudine, seu alias per praedecessores nostros specialiter reservatis, rectoribus et eorum vicariis, de eorum discretione confidentes, solvendi (a: Al. cod. absolvendi) gratiose potestatem et licentiam impertimur, donech eandem duxerimus revocandam, et aliter super praedictis duxerimus ordinandum: constitutione aliqua in aliquo non obstante. (b: Al. cod. aliqua contraria non obstante)
Apéndice II
