Tomo 6, apéndice 33. Decretum concilii Narbonensis habiti anno MLV. in favorem ecclesiae Ausonensis.

XXXIII.

Decretum concilii Narbonensis habiti anno MLV. in favorem ecclesiae Ausonensis. (V. pág. 198.) 

Ex autogr. in arch. eiusd. eccl. n. 1414. 

Universis ortodoxis, et cultoribus christianae religionis, quos una et intemerata fides per gratiam regenerationis fecit filios adoptionis... Nos ecclesiarum Dei pontífices optamus munus salutis et benedictionis. Inter procellosum huius saeculi mare sepe nitimur navim ecclesiae anchorâ... ad tranquillitatis portum reducere. Unde etiam, ne eructantis cataclismi fluctibus naufragetur, quas... scripturarum... et ad nostri adiutorii incrementim, catholicorum congregamus concilia. Ex qu... concilium Deo inspirante in Galliarum partibus, in Narbonensi urbe, eiusdem urbis reverendo metropolitano in pontificali trono praesidente, stipante praefulgidâ sacerdotum Dei coronâ undique. Quorum unus fuit egregius Guilelmus pontifex Urgellensis, alter Guilelmus eximius antistes Ausonensis, et alius inclitus praesul Gerundensis, alius quoque... Biterrensis, alter Lutovensis, tertius Agatensis. Cum igitur tales ac tanti próceres certatores... inter se quaererent de utilitate ecclesiae, et unusquisque requiesceret in proprio eliotedro (1) intra sinum matris eius, oblatus est textus cuiusdam scripturae, factus sophisticâ machinatione, cuius argumento res auferebantur a iure Ausonensis ecclesiae. 

1: Eliotedri nomine cathedram episcopalem hic designatam accipe; quam sic scribenti vocare placuit, vel quod eam radii solaribus similes ornarent, vel certe ob splendorem doctrinae, quâ episcopi velut sol omnibus praelucere debent. Porro Eliotedrum nunquam in lexicis graeco-latinis apparet. 

Sed praelibati pii pastores hunc legentes, et contra ius divinum factum fuisse intelligentes... hic quaerulam vocem suggerentes, condoluere sponsam Christi depraedari, et esse in paupertate, quae regina est in vestitu deaurato circum amicta varietate. Igitur oblatam sibi repudiantes scripturam, unanimiter decrevere nullo... tempore iam valituram. Haec erat quae contra divinam admonitionem facta fuit propter rerum ambitionem, et personarum deceptionem, quae falce recisa anathematis et excommunicationis semper evanescat a statu nefandae... cuius excomunicationis ordo tali incipit modo. In Dei aeterni nomine nos praescripti et subscripti... admonemus, et contestamur omnes devastatores ecclesiae, ut a sacrilegii resipiscant crimine, et... (res) restituant, quas noscuntur auferre vel abstulisse; inter quos etiam spetialiter admonemus et contestamur Guillermum Bernardi Sendredi filium, et per hoc nostrum obsecramus concilium, ut inveteratum dimittat sacrilegium, et Ausonensi ecclesiae atque canonicae deliberet parrochias et ecclesias, quas scimus canonicae praesulem dedisse Borrellum. Commonemus quidem tam illum, quam suos, per omnem coeli militiam, ut talem ac tantam sacrilegii deserant malitiam. Si nostram audierit et exaudierit admonitionem, a Deo et a nobis aeternam percipiat benedictionem; quod si non exaudierit, aeternae maledictionis et excommunicationis feriatur sententiâ, et ut ab Ausonensi episcopo sit excomunicatus, et excomunicandus, nostrâ suademus obedientiâ. Sic semper fiat a praesenti ac successore, sicut olim factum fuit a praecesore. Ideo enim hunc, qui nunc est, ut excommunicet impellimus nobis obediendo, ne crimen periurii incurrat male tacendo, qui pro rebus ecclesiae conservandis noscitur fidem dedisse iureiurando. Haec, quae praelibata sunt, sic excommunicamus, et ut ab omnibus obediatur nostrâ manu consignamus, sub die V. Kalendas Octobris anno XXV. regni Henrici Francorum regis. = Guifredus archiepiscopus subsc. = Berengarius Dei gratiâ Gerundensis episcopus +. = + Rostagnus Llutevensis praesul +. = Gonterius episcopus subsc. = Bernardus Biterrensis episcopus subsc. = Guislibertus gratiâ Dei episcopus Barchinonae cum coeteris confirmo +. = Guilelmus gratiâ Dei Urgellensis episcopus +. = Nos simul in unum praelibati episcopi manu nostrâ consignavimus, et sicut illa pseudographa continebat scriptura, post Bernardi Sendredi obitum et filii eius, in iure Ausonensis sedis praedictas ecclesias atque parrochias semper habendas redintegramus, et direptorem cum suis adiutoribus, ut diximus, excommunicamus, et a nostris successoribus excommunicandos obsecramus. = Wilielmus gratiâ Dei episcopus Ausonensis ecclesiae +. = Raimbaldus gratiâ Dei Arelatensis archiepiscopus subsc. + excommunico = Ego Poncius Aquensis archiepiscopus excommunico. = Berillus grammaticus ad conculcationem sacrilegae scripturae hanc scripturam per auctoritatem episcoporum supradictorum scripsit die et anno quo supra +. 

Tomo 6, apéndice 35. Scriptura hostatici in favorem Berengarii episc. Vicen.

XXXV. 

Scriptura hostatici in favorem Berengarii episc. Vicen. super possessione eccl. Barcinon. aut forte Tarracon. (V. pág. 209.) 

Ex arch. eccl. catedr. Vicens. ms. sec. XI. exeunte. 

Notum sit omnibus hominibus praesentibus atque futuris, quod mater ecclesia Barchinonensis captivata, et destructa a perversis hominibus longo tempore mansit. Sed postquam Dei misericordia voluntatem Berengarii comitis inspirare dignata est, ut ipsam ecclesiam Barchinonensem de tanta captivitate liberaret, et eam ad Dei servicium restitueret, voluit ipse comes B. ut Berengarius Ausonensis in sua potestate Barchinonensem sedem et episcopatum teneret, et ipsam ecclesiam sine suo enganno reciperet. Sed ipse B. comes timuit, ut Bernardus Guillelmi, propter discordiam, quae est inter eos, ipsam ecclesiam invaderet, et per eam ipsi comiti honorem auferret. Propter quam causam ipse comes praecepit B. Ausonensi episcopo, ut acciperet securitatem per hostaticos a praedicto Bernardo Guillelmi, ne invaderet ipsam ecclesiam. Et ideo Bernardus Guillelmi mittit hostaticos in potestate B. Ausonensis epi, scilicet, Ramundum Berengarii, et duos fratres suos, Bernardum Berengarii, et Guillelmum Berengarii, Ricardum Guillelmi, et Berengarium Bernardi, et Berengarium Ermengaudi, et Guadaldum Guadaldi, et Adalbertum Bonepari, et Petrum Amalrici, et Bernardum Bernardi de Gurbo; ut isti omnes sint homines praedicti episcopi Ausonensis propter hanc causam tantum; et insuper promittant ei fidem suam, quod si Bernardus Guillelmi de Karalt invaserit ipsam sedem aut kanonicam per se, aut ullus homo, aut ulla femina per suum consilium, aut per suum ingenium, aut per suam voluntatem, praedicti hostatici deveniant, et incurrant in potestate praefati Ausonensis episcopi, et non exeant antea de potestate sua, donec unusquisque redimat se per ducentas uncias auri Valentiae. Si vero alius perversus homo utriusque sexus ipsam sedem invaserit, vel rapuerit, et Bernardus Guillelmi inde inculpatus fuerit, expurget se per sacramentum, et per batallam per unum militem, et postea adiuvet recuperare praedictam sedem B. comiti, et Bertrando (sic) episcopo per fidem sine engan. Quod si non fecerit, praedicti hostatici similiter incurrant in potestate Ausonensis epi, et ipse episcopus Ausonensis non constringat praefatos hostaticos propter aliam causam, nisi propter ipsam sedem. 

Tomo 6, apéndice 11. Acta concilii Barcinonensis anno DCCCCVI.

XI. 

Acta concilii Barcinonensis anno DCCCCVI. (906) habiti, nunc denuo ad autographi fidem in arch. eccl. Ausonensis exacta. (V. pág. 123.) 

Annuente atque inspirante divinâ clementiâ, anno verbi incarnati DCCCC.VI. conventus pontificum reverendorum factus est aput nobilem civitatem Barchinonam, in quo affuerunt reverentissimus metropolita Arnustus, primae Narbonae civitatis antestis, pariterque Servus Dei, et Reinardus nec non Aiquinus, et Nantigisus, seu aetiam Hidalcharius, et Teudericus sanctissimi praesules: eximius quoque princeps et marchio Wifredus: (como Ramón Berenguer IV, príncipe y marqués, el principal de los condes de Barchinona, Barcelona) cum his omnibus aetiam abbatum et diversi ordinis clericorum maxima conglobatio, et religiosorum laicorum inmodica caterva. His igitur omnibus in ecclesia Sanctae Crucis in unum congregatis, surrexit quidam in medio sanctae religionis episcopus Ausonensis ecclesiae, nomine Hidalcharius, proferens quaerimoniam suae aecclesiae, dicensque: Attendat, et consideret vestra reverenda paternitas, ó venerande archipraesul Arnuste, nec non et omnes, qui in hoc sacro concilio adestis. Cum priscis temporibus tota Hispania atque Gotia sacris insisteret erudictionibus, et vernaret clero atque fulgeret ecclesiis Christo dicatis, inter reliquas ipsa quoque Ausonensis ecclesia nobilis habebatur. Peccatis vero exigentibus illorum qui tunc habitatores erant illarum terrarum, ut omnes nostis, barbarico gladio divino iuditio traditi sunt; ita ut ne aliquis christianorum in praedicto pago Ausonae remaneret. Post multorum autem annorum curricula misertus Dominus terrae illi, suscitavit in ea nobilissimum principem Wifredum, et fratres eius, qui ex diversis locis et gentibus homines pio amore colligentes, praelibatam ecclesiam cum suis finibus in pristinum instauraverunt statum. Cum autem adhuc in paucitate consisteret, donec dum talis esset, ut per se episcopum, sicut antiquitus, habere posset, adiit praedictus marchio reverendum Sigebodum episcopum et Narbonensem metropolitanum, ut iam fatam ecclesiam sub suo teneret regimine, et tam per se, quam per suos convicinos sufraganeos, illam ordinaret atque disponeret, donec favente Deo paulatim ad incrementum perveniret, qualiter in ea proprius episcopus iuxta antiquum morem consistere posset. Cum vero pietas superni numinis ipsam aeclesiam per iam dictum principem longe lateque dilatasset, et cuncti cernerent illam proprium debere episcopum habere, iam venerabilem Sigebodum divinâ vocatione ex ac luce subtractum, expetiit tam idem marchio, quam omnis clerus et populus Ausonensis, reverendum Teodardum praelibatae Narbonae pontificem, ut sepe dictae aecclesiae Ausonensi proprium ordinaret episcopum. Qui unâ cum caeteris pontificibus dignis illorum peticionibus annuens, in pontificium eiusdem aeclesiae decessorem meum divinae memoriae Gotmarum sacrâ benedictione consecrare non distulit. Illis quoque uterque universae carnis viam carpentibus, eximio archipontifice Arnusto Narbonam Teodardo succedente, me quoque inmeritum Ausonensi per cleri et plebis electionem praefecit aecclesiae. Iniunctum est autem decessori meo a reverendo Teodardo, et mihi a praesenti metropolitano, ut aecclesiae Narbonensi, quae est in honore Sanctorum Martyrum Iusti et Pastoris sita, per singulos annos libram argenti persolveremus. 

Nunc itaque videat sanctissimus metropolita, et omnes reverentissimi, qui adestis, episcopi, et revolvat omnia volumina sanctae legis christianae, si equum est episcopum fiscalem esse, vel si cathedra episcopalis alicui aecclesiae tributum debeat solvere, nisi tantum, quod iura canonum resonant, humilem subiectionem, atque debitum honorem proprio defferre metropolitano. Diutissime autem illis de hoc tractantibus, et perspicientibus ratam episcopi quaerimoniam, tandem isdem respondit metropolita: 

De hoc quod strenua sagacitas dilecti confratris nostri Hidalcharii episcopi quaerelatur, iusta quidem nobis eius videtur quaerela; sed in hoc nos, acta quidem prioris decessoris nostri  sequentes, inprovise atque inconsiderate aegimus. ldeoque quia quaerimonia eius recta nobis ac vobis videtur, differamus illud usque ad plenam synodum, et perfectum duodenarium numerum confratrum nostrorum, iuxta statuta sacrorum canonum; et tunc secundum divinam inspirationem, ex hoc, quod rectius est statuamus. Sequenti denique anno sancta synodus congregata est in caenobio Sancti Tiberii territorii Agatensis, in quo iterum affluerunt reliqui episcopi, qui priori defuerant conventui; in qua iterum sinodo eadem quaestio a cunctis iterum ventilata est. 

Universi igitur, qui inibi residebant, Sancti Spiritus illustratione aflati, decernentes pariter decreverunt, non debere episcopum tributarium esse, neque cathedram episcopalem, quae domina et mater... proprii cleri et plebis, alicui servitio mancipari, sed liberam esse ab omni iure fiscali. Placuit itaque omnibus, quorum nomina subter tenentur inserta, ut hoc decretum scripturae propriis roborarent manibus; et sub divinum anathema, atque aeternâ censurâ statuerunt, ne quis umquam successorum illorum sanctae Ausonensi aecclesiae inponeret, quod pia consideratione illis omnibus decernentibus ab ea funditus amputatum est. Igitur ego Arnustus gratiâ annuente supernâ exiguus Narbonensis episcopus, omnium confratrum nostrorum rectissimam ex hoc perspiciens definitionem, caedo atque per-dono tam eidem suprataxato ldalchario episcopo sanctae Ausonensis aecclesiae, quam omnibus successoribus suis, praedictum argenti librae censum, quod a decessore meo Domno Teodardo, vel a me inprovise impositum est, ut neque a me, neque ad successoribus meis ullo modo requiratur; sed liceat memorato episcopo, suisque successoribus immunes esse ab omni iure fiscali, sicut  reliqui in nostram provintiam. vel ubicumque christiana religio pollet, sancti in omnibus videntur esse episcopi. Si quis vero, quod absit, temerario ausu contra hoc decretum, a nobis pio amore statutum, agere voluerit, sicut supra scriptum est, divino iuditio, et anathematis vinculo feriatur.

+ Arnustus sanctae Narbonensis ecclesiae humilis episcopus hoc decretum roboravi.  + Audgarius episcopus SS. = Gunteris episcopus SS. = Reginardus episcopus SS. = Gimera (Guimerá, como yo) episcopus SS. = Geirardus episcopus SS. = Riculfus episcopus consensi et subscripsi. = + Guigo sanctae Gerundensis ecclesiae SS. = Nantygisus sanctae Urgelitanae ecclesiae episcopus consensi et subscripsi. = Teudericus sanctae Barchinonensis aecclesiae episcopus consensi et subscripsi. = Sig+num Stephanus clericus, qui hunc decretum sanctae aecclesiae Ausonensis scripsit et subscripsit die et anno quo supra.

Tomo 6, apéndice 45. Concordia Raimundi Gaufredi episc. Ausonensis cum canonicis eiusdem ecclesiae,

XLV. 

Concordia Raimundi Gaufredi episc. Ausonensis cum canonicis eiusdem ecclesiae, incerto anno. (V. pág. 226.) 

Ex autogr. in arch. eccl. Vicensis. 

Quoniam Christi ecclesia in hoc erumnoso solo posita, cotidianis peccatis hominum exigentibus, saevissimis sepe quatitur procellis, necessarium est et perutile, ut assiduis protegatur et muniatur fidelium orationibus et auxiliis. Quapropter ego Raimundus Dei gratiâ Ausonensis ecclesiae episcopus, providens utilitati ecclesiae Dei, quam a Deo regendam, licet indignus, suscepi, convenio Omnipotenti Deo et beato Petro Apostolorum principi, et fratribus meis Vicensis ecclesiae canonicis, quod ab hodierno die et deinceps fidelis sim de thesauris ipsius ecclesiae, et de omni honore canonicae prefatae ecclesiae, quem modo habet vel habere debet, vel in antea Deo dante adquisitura est, et de vita et corporibus clericorum canonicorum, et de omnibus honoribus eorum, ipsos et omnes res eorum defendendo contra cunctos homines vel feminas, eorum velle et consilio. Hoc insuper adiciens, quod si me aliquando huius ecclesiae prelationes, videlicet, archidiachonatum, sacristaniam, oapitiscoliam, stabilire contigerit, non eas diminuam, sed integre et canonice, sanioris partis consilio ipsius capituli, eas stabiliam. Quapropter obedientiam et humilitatem sectando, ego Gerallus archilevita, et Berengarius sacricustos, et Petrus primicherius, coeterique istius ecclesiae canonici convenimus Deo et beato Petro Apostolo, et tibi Raimunde Ausonensis sedis episcope, quod ab hodierna die et deinceps fideles simus de thesauris praefatae ecclesiae, et de omni honore canonicae, quem modo habet vel habere debet, vel in antea Deo dante adquisitura est, et de vita et corpore tuo et membris, sive de omni honore, quem modo habes vel habere debes, vel in antea Deo dante et nostro consilio adquisiturus es, te, et omnes res tuas defendendo, sicut boni filii facere debent atque fideles. Et nos omnes pariter episcopus, videlicet, atque canonici convenimus, quod si aliqua discordia vel propter honorem vel propter sermonem sive aliquam occasionem inter episcopum et clericos, vel inter clericum et clericum instigaste diabolo supervenerit, consilio et laudamento vel iudicio illorum IIII.or, qui electi sunt vel fuerint, in capítulo coram fratribus terminetur, et diffiniatur, absque appellatione alterius capituli, vel sine intromissione aut acclamacione alicuius laicalis personae. Hoc adiungendo ut nullus hanc fraternitatem nostram, idest, canonicum fieri, adipisci possit, qui istam convenientiam, sicut nos, non laudaverit et firmaverit, nisi aetas vel stultitia illum impedierit. Quicumque vero ab hac convenientia superius scripta ingenio vel superbiâ se substraxerit, si episcopus sit, careat obedientia, amore, dilectione, et servitio omnium canonicorum: si vero canonicus fuerit, canonicali beneficio privetur, et neque episcopus neque canonicus sibi in aliquo solatium fraternitatis, beneficium amoris exibeat vel impendat. = + Raimundus Dei gratiâ Ausonensis episcopus. = Berengarius sacrista, qui hoc confirmo +. = G. scriptis favet archidiachonus istis +. = Guillermus sacerdos subscribo. = Berengarius sacriscrinius. = Hoc ea quae laudat Guillermus carmine firmat +. = R. Bertrandus levita. = Berengarius levita subsc. = Petrus Berengarii levita. = Sig+num Guillermi de Solario. = Berengarius levita +. = Berengarius diaconus +. = Bernardus sacerdos + = Iohannes Bachonis + atque levita. = Arnallus sacerdos subscribo. = Guillermus prior qui hoc firmo +. = Petrus levita subscribo. = Petrus adest scriptor confirmans scripta fidelis +. 

Tomo 6, apéndice 42. Consecratio ecclesiae S. Martialis in monasterio Montis Signi, ann. MCV (1105).

XLII. 

Consecratio ecclesiae S. Martialis in monasterio Montis Signi, ann. MCV (1105). 

(V. pág. 223.) 

Ex autogr. in monast. S. Salvatoris Bredensis. 

Anno ab incarnacione Xpi millesimo centesimo IIII. Indicione XII. venit domnus Arnallus Ausonensis episcopus ad monasterium Sancti Marcialis, quod est edificatum inter duo montis signa, ad principium fluentis Tordariae, eo quo isdem locus ad diocesim Ausonensis sedis aecclesie Sancti Petri pertineat; et rogatu Bonihominis prioris eiusdem, unâ cum domno Bernardo Ierundensi episcopo, in cuias patrimonio cognoscitur esse constructum. Et constipatus venerabili collegio clericorum, hac nobilium laicorum undique confluencium, consecravit uterque iam dictum monasterium in onore Sancti Marcialis epi et confessoris; et facta sollemniter dedicacione, confirmaverunt illi monasterio universa, que hactenus a domno Umberto et uxore eius Sicarde, et aliis Dei fidelibus ibi collata sunt, et in futuro dabuntur ei. Et constituerunt sub anatemate, ut universa predia et alodia, que Arnallus prior Balneolensis (Banyolas, Banyoles, Bañolas) inde transtulit ad aliam aecclesiam in episcopatu Barchinonensi, sine ulla reservacione restituat ei. Ea scilicet deliberatione, ut saepe dictum monasterium ita sit stabilitum et ordinatum ad Dei servicium, sicut resonat in privilegio ex altera parte conscriptum (1) et a domno Wilelmo Ausonensi presule, et clericis eius sub vinculo excomunicacionis alligato et confirmato. Constituimus eciam, ut abba vel prior eiusdem monasterii faciant semper sinodalia instituta et observationes Sancte Ausonensis ecclesie, sicut olim ab abbate Guifredo eiusdem loci factum est ibi, vel esse debuit. Proinde ego Arnallus prelibatus Ausonensis ecclesie presul hanc dotem, sicut est superius comprehensum, corroboro, et ut a nemine infringatur anatematizo; atque ut firmius teneatur, per solitum signum subterius meâ manu confirmo. Que est facta Nonas Februarii anno XL.V. regni Philipi regis = + Arnallus graciâ Dei Ausonensis episcopus. = Iohannes monachus et sacerdos, qui hanc dotem scripsi die et anno quo supra. 

1: Praesens carta exarata est in dorso alterius autographae et antiquioris, quae est scilicet de prima constitutione monasterii S. Martialis anno 1066. (V. sup. n. XXXIV.)

Tomo 6, apéndice 26. Ausonensis ecclesiae consecratio, anno MXXXVIII (1038)

XXVI. 

Ausonensis ecclesiae consecratio, anno MXXXVIII (1038) (V. pág. 185.) 

Nunc denuo ad autographi in eiusdem eccl. arch. asservati fidem exacta. 

Anno Incarn. dominicae millessimo XXX.VIII., Era millessima LXX.a VI.a, Indictione V.a (VI.) venit domnus Guifredus sanctae primae sedis Narbonensis archiepiscopus, vir excellentis ingenii, et sapientiae singularis, ad sedem Beati Petri apostolorum principis ecclesiae Ausonensis, atque cum eo episcoporum suae dioceseos venerabile collegium, cum katerva praemaxima diversi ordinis clericorum, occurrente simul variae dignitatis, ac utriusque sexus grandi multitudine populorum, ad consecrandam eiusdem sedis baselicam in honore Beatorum apostolorum Petri et Pauli constructam. Agebantur autem haec sub potentatu et praesentia domnae Ermessindis comitissae, divinae legis operatricis magnificae, suique nepotis domni Raimundi comitis et marchionis, pueri egregie indolis. Horum vero numerosa katervatim prefluens congeries advocatorum, et conventus reverendorum, quem supra retulimus, praesulum, facta sunt instinctu et industriâ mentisque devotione paratissimâ domni Olivae praefatae sedis venerandi pontificis, qui eandem ecclesiam strenuiter a solo ceptam, multisque sumptibus et labore perfectam, diversis sanctorum pignoribus undecumque contractis, ad sanctitatis cumulum perhornavit, atque cum praecellentissimo episcoporum agmine, et sacro plebis ordine, divinâ se iuvante gratiâ, dedicavit. Denique his, de quo supra retulimus, domnus Guifredus ecclesiae Narbonensis archipraesul eximius, et multimodis laudibus efferendus, pontificum sibi assistentium corus, iocunde celebritatis laudibus perpulcre solutis, divinique consumato fine misterii, hanc constitutionis dotem eidem ecclesiae contulere, eamque perpetuâ lege valituram pontificali censurâ promulgavere. In nomine summi et incomutabilis Dei et Salvatoris nostri Ihesu Christi: ego Guifredus, primae sedis Narbonensis archiepiscopus, et Oliva pontifex Ausonensis, et Berengarius Elenensis, et Guislabertus Barchinonensis, et Eriballus Urgellensis, et Guifredus Carchassonensis, uno animo et indivisâ sententiâ simul omnes hanc dotem corroborationis sanctae matri ecclesiae Ausonensi, in honore beatorum apostolorum Petri et Pauli fundatae, et consecratae concedimus, et confirmamus; et ut inrefragabili iuris perpetuitate inconvulsa permaneat, sub divini nominis obtestatione, et nostri ordinis auctoritate, sancimus. In primis eandem ecclesiam statuimus esse omnino liberam, nec cuiuscumque servicii qualibet executione obnoxiam. Omnes ecclesias vel universa praedia, quantacumque, vel ubicumque quorumlibet fidelium dono sibi iuste concessa, vel usque in perpetuum iuste concedenda, libere teneat, et secure possideat, ea videlicet, quae actenus habuit, et nunc habet, vel quicquid in omnibus mortalium temporibus habuerit: tertiam partem de reditibus ecclesiarum, vel silvarum, aut de pratis, aut eremis, sive rafigis, vel quos huius patriae vulgus tertios absolute vocat, quemadmodum hucusque habuit, vel habere debuit, vel etiam pascuarios undecumque habet vel habere debet, ut in perpetuum sine quorumlibet impedimento possideat, confirmamus, et ut semper habeat statuimus. Monetam publicam suae regionis, et toloneum de mercatis ipsius loci, et Minoricae, ut semper obtineat, omnimodo roboramus. Interdicimus quoque, iuxta statuta sanctorum cannonum et auctoritatem antiquorum patrum, ut nullus quorumlibet pontificum infra fines ipsius episcopatus ecclesiam consecrare, vel penitentes eiusdem episcopii suscipere, nec eius clericos ordenare praesumat, nisi forte praesul praenominatae sedis assensum spontanee praebeat. Nemo praedia ipsius ecclesiae, ubicumque debita illi noverit, celare audeat, sed mox ubi cognoverit, ad profectum illius confestim manifestare non pigeat. Nullus princeps, nulla quaelibet potestas magna vel parva, nec alicuius cuiuscumque dignitatis aut sexus, aut ordinis homo terminos ipsius episcopatus adbreviare presumat, nec ad damnum praefatae sedis quolibet modo transferre vel alienare contendat. Terminus vero totius episcopatus sanctae Ausonensis ecclesiae incipit a finibus Bergitani, et conscendit usque in montem qui dicitur Era mala, et usque in montem Surroca, et venit usque ad pratum Campi rotundi, vaditque per ipsam serram sicut aquae divertunt usque ad Gurni. Deinde ascendit ad petram Lavandi, atque per ipsam rupem de Latione, descenditque usque in fluvium Tezer, et pervenit usque ad plantaticios, quod terminus est inter Gerundensem et terminos Ausoris, usque in rivum Ausoris. Conscendit quoque per ipsam serram usque in Ierundellam (Gerundellam, Geronella, Gironella), deinde per ipsam viam, quae venit ad Bellam pollam, et progreditur usque ad terminos, qui sunt inter Iohannet, et ipsam Elzetam, et venit in finibus Arbutie, et inde ascendit usque ad cacumen montis qui dicitur Sen (Montseny) et usque ad Calm (Sacalm), quae dicitur Eramala, et pervenit usque in collem montis Nigri. Deinde ad rivum Congusti, venitque ad castellum Bertillis, et usque super rupem Sancti Ienesii, et inde ad montem Sancti Saturnini, et ad montem Calvum, atque inde protenditur usque ad montem Serratum (Montserrat, Monserrat, Monserrate). Progreditur autem per medios terminos, qui sunt inter marchiam (marca) Barchinonensem et Ausonensem, sicut dividuntur ipsae marchiae, et vadit usque in castrum quod dicitur Cheralt (Queralt), et pergit per mediam divisionem ipsarum marchiarum usque in fluvium Sigorim (Segre). Similiter ab eo latere, quod superius scriptum est in finibus Bergitani (Bergadá), vadit ipse terminus inter marchiam Ausonensem et marchiam Berchitanensem, sicut dividuntur ipsae marchiae, et pergit usque in fluvium Sigorim. De ipsa quoque terra, vel universis ecclesiis aut parroechiis, vel qualibuscumque praediis, quae ad cannonicam eiusdem sedis beati Petri apostoli pertinent, videlicet, quae hodie iuste possidet, vel abhinc per universa tempora iuste possederit, vel adquisierit, per auctoritatem beati Petri apostolorum principis, et per ordinem nostrum excomunicamus et interdicimus, excepto quantum frater et coepiscopus noster domnus Oliba solverit; ut nullus homo cuiuslibet potestatis, aut sexus, aut ordinis aliquid inde audeat tollere aut alienare, vel ad damnum praedictae cannonicae quolibet modo transferre vel comutare. Hoc ipsum vero, quod iuris ipsius cannonicae fore dinoscitur, eo tenore obligamus, ut quemadmodum supra dictum est, quicquid exinde praefatus pontifex Oliba solverit, solutum permaneat, quicquid solvere noluerit, excomunicatum pontificali censurâ persistat. Igitur hanc universam nostrae constitutionis dotem superius promulgatam perbenni lege valituram censemus, omnemque hominem illam observantem, et ut stabilis permaneat adiuvantem pro posse, benedicimus, et ut diuturnitatem vitae praesentis, et perpetuitatem semper manentis obtineat, praeobtamus. Statuimus autem sub divini iudicii obtestatione, et anathematis interditione, ut si quislibet homo cuiuscunque potestatis aut ordinis hanc disrumpere vel violare nisus fuerit, aut disrumperit aut violaverit, hic de parte Dei Omnipotentis, et beati Petri apostoli, omniumque sanctorum, et nostrâ excomunicatus permaneat, et a conventu sanctae eeclesiae, et omnium christianorum alienus existat, tartareisque vinculis innodatus inferorum poenas aeternaliter sentiat. Quod si ab incepto desistat, et dignâ poenitudine simul et emendatione satisfaciat, ab hac excomunicatione solvatur, et haec nostra constitutio inrefragabilis, et inconvulsa perpetualiter habeatur. Actum est hoc in sede beatorum apostolorum Petri et Pauli II. Kalendarum Septimbrium anno VIII regni regis Henrici. = Raimbaldus Arelatensis archiepiscopus. = Poncius Aquensis archiepiscopus. = Scriptum manu Ermemiri eiusdem sedis cannonici, et praesbyteri, ad vicem Arnaldi Olivae pontificis notarii. = Guifredus Sanctae Narbonensis ecclaesiae (ecclesiae) archiepiscopus, qui hanc ecclesiam nostrae metropolis dedicavi, et subscripsi +. = Oliba episcopus. +. = + Guislibertus gratiâ Dei Barchinonensis episcopus. = Eriballus + episcopus. = Arnallus archipresbyter. = Wilielmus archidiachonus +. = Godebalo de Bisaura. = Folco vicecomite +. = Reimundus comes et marchio. +. = Adalbertus levita qui et prepositus subscripsi. = + Ermessindis gratiâ Dei comitissa. = + Wifredus gratiâ Dei Charcassonensis praesul. = + Petrus episcopus. = + Arnaldus episcopus. = + Berengarius nutu Dei Sanctae Elnensis ecclesiae praesul haec supra scripta confirmo. = + Barnardus (Bernardus) gratiâ Dei episcopus Coseranensis. = + Bernardus subscribo. = Girallus vicescomes subscribo. = Ermemirus quamvis indignus sacerdos, qui in supradicto anno vel die scripsit haec quae superius dicta sunt, sub iussu praefatorum pontificum et procerum, et comite Remundo, et subscripsit. 

Tomo 6, apéndice 43. Decretum Arnalli episc. Ausonensis super ecclesia de Manlleu, anno MCV (1105).

XLIII. 

Decretum Arnalli episc. Ausonensis super ecclesia de Manlleu, anno MCV (1105). 

(V. pág. 224.) 

Ex arch. episc. Vicens. tom. 4. n. 38. 

Regnante Domino nostro Ihesu Christo in perpetuum. Ego Arnallus Dei nutu praesul Ausonensis ecclesiae, cum assensu canonicorum eiusdem sedis Sancti Petri supterius annotatorum, vobis clericis Sanctae Mariae de Mauseolo, praesentibus et futuris, secundum regulam Beati Agustini canonice Deo militantibus in eadem ecclesia, hanc perhenniter facimus libertatem. Quoniam in credita nobis ecclesiarum cura solerti studio nos semper condecet vigilare, consultissimum officii nostri speramus remedium provenire, dum pro utilitatibus ecclesiae, quae debent observari, nostrâ auctoritate iuxta canonum statuta sancimus. Ideoque praesenti firm... mus, ut quicquid in praesentiarum memorata habet ecclesia, vel in perpetuum per Dei gratiam iuste adquisierit, secure ac quiete... possideat inquietudine. Nulli ecclesiasticâ dignitate fulto, neque seculari potestate utriusque sexus erecto liceat de rebus eiusdem ecclesiae aliquid auferre ad dampnum illius, neque ut ullus ibi amplius subrogetur capellanus, sed secundum electionem san(ioris partis) fratrum ibi degentium eiusdem loci ibi prior sublimetur. Si vero quislibet ibi dignus huic officio repertus non fuerit, cuiuslibet loci huic ministerio congruum eligendi potestatem habeant. Quae electio, si regulariter facta fuerit, ab episcopo et eiusdem sedis clericis approbetur. Quod si eiusdem loci fratres hanc electionem secundum Deum statuere noluerint, sive ignoraverint, episcopi electione seu aliorum canonicorum secundum canonicalem regulam ibidem prior praeponatur, qui episcopo et eiusdem sedis clericis secundum Deum obediens existat, et observet cerimonias eius iuxta canonum instituta. Et ecclesiae praetaxatae non prohibeatur divinum officium praeter culpam canonicorum ibi degentium, nisi forte coeterae canonicales ecclesiae per episcopatium vel monasteria propter aliquod piaculum a pontífice vel a clericis sepedictae sedis fuerint interdicta. Laycis ab hac immunitate divini cultus prohibitis, si rebelles extiterint, quod absit, canonicis institutis a sede propensius divulgatis. Si quis autem huius nostri decreti violator extiterit, donec resipiscat, et ecclesiae illi vel canonicis eius satisfaciat, anatematis gladio feriatur, et cum Iuda traditore loris igneis averni perpetim comburatur. Sinodales insuper redditus et ebdomades, et coetera quae reddere solet nostrae sedi, retinemus ad opus eiusdem sedis Sancti Petri. Factum est decretum anno dominicae Incarnationis M.C.V., regis Philippi XLVII. = Bernardus archiepiscopus Toletanae sedis, et sanctae Romanae ecclesiae legatus subscribo. = + Arnallus gratiâ Dei Ausonensis episcopus. = Ego Boso cardinalis subscribo. = Bernardus archidiachonus subscribo. = Berengarius iudex atque sacrista +. = Berengarius Eriballi, canonicus Sancti Petri +. = Petrus Bernardi subscribo. = Guillermus Bernardi, clericus Roturensis subsc. = Berengarius paraphonista hic adsunt sua scripta +. = Raimundus caput scolae +. = Ut res monstravit + sic Poncius ista notavit.

Tomo 6, apéndice 29. Encyclica littera monasteriorum S. Mariae Rivipollensis, et S. Michaëlis Coxanensis

XXIX. 

Encyclica littera monasteriorum S. Mariae Rivipollensis, et S. Michaëlis Coxanensis super obitu D. Olivae episcopi Ausonensis, et utriusque monasterii abbatis, anno MXLVI (1046). (V. pág. 187.) 

Ex arch. monast. Rivipoll. 

Dilectissimis katholicae matris aecclesiae filiis universis, quibus haec scedula fuerit porrecta lacrimabilis, grex caenobiorum gloriosae virginis Mariae Rivipollentis et principis aetherei Mikaelis archangeli Coxianensis, merens, et destitutus solatio piissimi patris, iugem faelicitatem commodi temporalis, et interminabile gaudium gloriae perpetualis. Fracti dolore, perculsique merore, nostrae vobis anxietatis angores patefacimus, ut vestro iuvamine qualiacumque remediorum solamina capiamus. Nolumus autem admodum esse verbosi, ne vestrae videamur karitatis auribus honerosi. Sed resumpto calamo ebetescit animus, obmutescit lingua, tenebrantur oculi, marcescunt digiti, dolorque cordis tunc demum renovatur, cum tremebundis manibus causa doloris litteris annotatur. Erat nobis, quem perdidimus, totius pater patriae domnus Oliva praesul et abbas beatae memoriae, desiderabilis facie et nomine, cuius dulcis affabilitas, et affectuosa paternitas, ita sibi nostras colligavit animas, ut eum vitâ carius haberemus, et nichil post Deum eius dulcedinis affectibus preponeremus. Hic ergo, ut ab exordio repetamus, nobilissimis extitit natalibus ortus, et gloriosâ maiorum stirpe progenitus. Qui ab incuntis evi primordiis divinis litteris eruditus, patriae principatum hereditario sibi iure delegatum optinuit, quem praeclarissime rexit, hac mundialis gloriae supplementis, multisque honorum profectibus perornavit. Tactus autem divino spiramine saeculi actibus renuntiavit, et admodum iuvenis in caenobio gloriosae virginis Mariae iuxta regulam Benedicti patris, sub abbatis imperio militavit. Abbatibus interea praefatorum caenobiorum uno pene tempore ab hac luce subtractis, adclamatione cunctorum fratrum curam regiminis repugnans, nolensque suscepit. Electus autem omnibus aequalem se praebuit, sanctaeque conversationis opera verbis docuit, et operibus praemonstravit. Aecclesiarum quoque statum doctrinâ sapientiae, et hedificiorum mirabili structurâ, diversorumque ornamentorum gloria summis honoribus ampliavit. Obeunte etiam ipsius regionis pontífice, coniventiâ clericorum et hominum totius episcopii, et principum electione magnificâ, et diversorum praesulum ordinatione promtissimâ, pontificali est sublimatus in cathedra. Qui de prioris continentiae nichil rigore laxavit, sed humilitatis et patientiae ac totius boni operis exempla subditis insinuavit. Succinte quidem nos promissimus loqui; sed dolorum stimulis incitati, finem excessimus iam loquendi. Hic ergo cum bonis polleret moribus, et propter eximiae karitatis affectum fieret amabilis cunctis, in praedicto caenobio gloriosi archangeli Mikaelis corporis langore preventus, atque ad extrema perductus, gregem sibi commissum Domino commendavit. Sicque multis coram astantibus, misereque lugentibus et flentibus, III. Kalendas Novembris, V. feriâ, horâ VIIII. iam decente, ab hac luce decessit, et nobis inennarrabiles luctus, et inamabiles fletus suâ morte reliquid. Hunc ergo quanto carius amabamus, tanto artius vestrae pietatis vestigiis inculcamus; quatinus quaecunque illi ex terreni contagio pulveris peccatorum inesere maculae, vestrae excutiantur orationis iuvamine, ut a malis omnibus eximi, et in caelestis regni gaudiis mereatur adiungi. Et quia in multis offendimus omnes, et nemo est hominum absque peccato, praesidia sanctae intercessionis ei impendite, ut non patiatur illum trudi gehennalibus claustris, filius Dei qui eum pretio sui redemit sanguinis, faciatque sui consortem in paradisi amenitate, quem perornavit in hoc saeculo sacerdotii dignitate. Nostrorum vero fratrum defunctorum nomina, quibus vestrae pietatis deposcimus solatia, ideo hic non sunt notata, quoniam ei sunt nota, qui nichil nesciens novit omnia. Cursores praeterea nostri, diebus quibus vos adierint, vicem quas obtineant mendicantis, et de mense vestrae fragmentis expleant inediam animae esurientis. Additoque eis qualicumque supplemento viatici, remittite illos in viam pacis, ut Deus pacis et karitatis sit semper cum omnibus vobis. Hanc epistolam encyclicam sequuntur responsiones plusquam octoginta ecclesiarum et monasteriorum, tum prosâ, tum vorsâ oratione, quibus scilicet praefati Olivae mors nuntiata fuerat. Quas inter epistolam ecclesiae Ausonensis, et monasterii Karroffensis describendas *selegimus speciminis gratiâ. 

Epistola ecclesiae Ausonensis. 

Religioso coetui in monasterio Rivipollentis Christo eiusque Genitrici assidue militanti, Ausonensis clerus ecclesiae universus, et vitae instantis diutina commoda, et praemia futurae foelicia. Cum feriâ quintâ nuper elapsâ iam ferme per medium orbis axem titane alipedes agitante, XII. Kalendarum Iuniarum die, gerulus vester communis moestitiae vestrae, scilicet, nostraeque, ad nos per litteras monimenta detulisset, pro comendando spiritu dilectissimi patris vestri, nostri vero pontificis, Redemptori omnium praeces impensius post paululum offerre non distulimus, sicut facere pridem curavimus. Quis enim tanti viri imaginem mente referens, eius non tristetur amissione? Quis vero eius animae aeternam non debeat optare et orare salutem? Qui quoad vixit in corpore, non solum ignaros dogmate coelesti imbuit, verum etiam misericordiae actibus viam lucis ostendit. Quem quidem fugandis tuis tenebris, o quondam felix Hesperia, divina cessit clementia. Sed sorte mortali, tempore clauso, fidelis officii beatum iam recepisse munus a retributore omnium bonorum non ambigitur sui laboris. Qua propter, dilectissimi, hac fiduciâ consolati, ne de discessu eius tristitiam sinatis diutius mentium vestrarum dominari. Hinc potius fideliter nobiscum gaudete, quia vos patrem talem, nos vero talem meruimus pontificem, immo vere utrique patrem, et pontificem, quem apud divinam clementiam credimus nobis affore intercessorem. Sperantes igitur quod domnus noster Oliva pater et episcopus partem beatae resurrectionis sit habiturus, suscipite verba doctoris gentium, qui in Thessalonicensibus nos ita consolatur: “Nolumus enim vos (dicens) ignorare, fratres, de dormientibus, ut non contristemini, sicut et coeteri, qui spem non habent. Si enim credimus quod Iesus mortuus est, et resurrexit, ita et Deus eos, qui dormierunt per Iesum, adducet cum eo &e. Itaque consolamini invicem in verbis istis." Nos igitur praedicti patris nostri ac pontificis, donec nostros spiritus rexerit artus, memorabimur, et pro beatificanda eius anima in coelestibus divinam clementiam postulabimus, et salutares hostias offeremus. Tandem fraternitatem vestram deposcimus, ut pro caris nostris a carne solutis itidem faciatis ita dudum vocatis, Borrello pontífice divae memoriae, Riculpho archidiachone, Bonfilio sacrista, Guifredo iudice, Galeno quoque sacrista, et reliquis quorum nomina novit, cuius scientiam latet nihil. 

Vivite felices, felicia gesta gerentes,

Ut post hanc vitam policam scandatis ad aulam. 

Epistola monasterii Karroffensis. 

Karroffensis enim monachorum contio Christi, 

Fratribus atritis gaudia cum superis. 

Ponite iam luctum pro tanti funere patris: 

Non lugendus adest, quem propria vita decorat. 

Credimus esse cum bonis, studuit qui vivere

Christo, 

Hunc praece cum nimia cuncto pulsante metallo 

Iuncximus aeternis rogitando cuncta regentem. 

Inpendi nostris cunctis quoque sic rogitamus.

Quorum haec sunt nomina: Fulcherius abbas, Hebolus abbas, Bernardus monachus, item, Bernardus, Rogerius, Ramnulfus: sic etiam pro cunctis reliquis quorum nomina solo Deo sunt nota, agi praecamur. 

Tomo 6, apéndice 16. Acta consecrationis ecclesiae S. Bartholomei de Lazesses in comitatu Ausonensi,

XVI. 

Acta consecrationis ecclesiae S. Bartholomei de Lazesses in comitatu Ausonensi, anno Domini DCCCCLXI. (V. pág 154.) 

Ex transl. in arch. reg. Barcin. 

In nomine Domini Del aeterni sub die X. Kalendas Madii anni Incarnationis Domini DCCCCLXI. Indictione XVIII (1). 

(1) Multa heic peccasse escribentem fatemur. Nec enim Indictionum series ultra XV. numerum excurrit; nec annus VI. Lotarii, qui in calce indicatur, anno 961 respondet, sed 960. Lector quod magis placeat sibi eligat. Nos annum dominicae Incarnationis retinuimus in carta expressum 961, cui annum VII. Lotarii, Indictionemque IV. adscribenda esse certo certius est. 

Veniens vir reverentissimus domnus Ato sanctae Ausonensis ecclesiae humilis episcopus ad consecrandam ecclesiae, quae est sita in comittatum Ausona, in locum, que nuncupant Kastro Lazesse, et est ipsa ecclesia in honore Sancti Bartolomei apostoli, quem hedificavit domna Ranlo misericordiâ Dei abbatissa. Cunctorum fidelium devotioni congruit, ut ad coelestem patriam toto desiderio anelent, quatenus sanctis monitis inhaerendo, coelestium bonorum potiantur effectibus. Hunc igitur secuti sunt morem ab exordio sanctae ecclesiae omnes religiosae, sanctique viri, qui in ipsa ecclesiastica edocati, piis operibus insudare, et ipsa ecclesia enutrire, et augmentare satagerunt. Horum itaque formam sequentes, oportet nos itaque coelestia inspicere, ut ad caduca respuentes, ad sublimia manentia toto adnisum tendere valeamus. Denique in Dei nomine, ego Ranlo abbatissa dono ad ipsa ecclesia supra scripta in honore Sancti Bartolomei supra scripta de ministerio ecclesiastico alba, casulla, stola, manipulo. Et ego in Dei nomine Ranlo abbatissa ad diem dedicationis de supra scripta ecclesiae haec omnia dono quod superius resonat ad praelibata ecclesiae a perpetim possesura, ut amodo et deinceps ad ipsum locum vel ministris ibidem servientibus, ad aucmentum et subplementum proficiant. Qua propter et ego Ato gratiâ Dei Ausonensis episcopus, tantam devotionem nobilissimam Ranlo abbatissam, concedo ad ipsa ecclesia supra scripta Sancti Bartolomei apostoli decimas, et primitias, et oblationes fidelium. In primis de ipsa villa Lazesse, ubi iam dicta ecclesia sita est, cum terminis et aiacenciis, et provencha, cum terminis et aiacenciis suis, et casas Langovardo cum aliis vilarunculis, et castello Palumi cum terminis et aiacenciis suis, et Cheroalto cum terminis et aiacenciis suis, et vilarunculis, quae dicunt Amessados, cum terminis et aiacenciis suis, et ipsa Spungola cum terminis et aiacenciis suis. Iam dictas villas supra nomine nominatas habent affrontationes de parte orientis in Malango, vel in ipsa Calnulga, et pervenit ad ipso collo de Meleingolo, et de meridie in ipsa Serra de Beviru, et de occiduo in rivo Valle faecunda; et de circio in Serra de castello Palvini. Haec autem omnia supra scripta ego Ato humilis episcopus sanctae Ausonensis ecclesiae ibidem dono decimas, et primitias, et oblationes fidelium ad ecclesiae supra scripta; constituens atque episcopali censura, ut nulli in postmodum hoc nostrum dotis decretum ullatenus violari liceat, sed inconvulsam omni tempore et inviolabilem permaneat in subdicione Sancti Iohannis caenobii. Degesta est autem haec scriptura dotis X. Kalendas Madii anno VI. regnante Leutario rege filio Ludovici.

+ Ato sanctae sedis Ausonensis humilis episcopus subscribo. = Suniarius hac si merito indignus sacerdos subscribo. = Brunchardus, quem vocant Gufredo, humilis sacerdos subscribo. = Elderigus levita subscribo. = Ato sacerdos subscribo. = Amalricus levita subscribo. = Argimirus subscribo. = Embremares praesbyter subscribo. = Gondebertus levita subscribo. = Durandus praesbyter, qui hanc dote scripsi et subscripsi + die et anno quod supra. 

XXIII. Consecratio Guislaberti episc. Barcin., et ecclesiae S. Petri de Portella,

XXIII.  

Consecratio Guislaberti episc. Barcin., et ecclesiae S. Petri de Portella, tum et institutio confratriae in eadem, anno MXXXV (1035).: acta denique cuiusdam concilii Narbonensis. (V. pág. 117.) 

Ex autogr. in arch. monast. S. Petri de Portella. 

Anno Incarnationis dominice XXXV. post millesimum, era M.LXXIII, indictione III, epacta XX, XI. Kal. Octobris, anno V. regni Aienrici regis, convenerunt in unum in Dei Omnipotentis nomine Wifredus Sancte Narbonensis ecclesie archiepiscopus, ac nobilissimus antestis Ermengaudus, necne Guifredus episcopus Carcasonensis, ut consecraret episcopum Barchinonensem nomine Guilabertum, in cenobio Sancti Petri Frontenianensis, et consecraverunt eandem ecclesiam in honore Domini nostri Iesu Christi, et beati Petri apostolorum principis, ac Sancti Iohannis Bastiste (Baptista, Babtista, Bautista), simulque beati Martini confesoris Christi. Extulerunt autem eundem locum consecrando, et grates Deo rependendo, attollentes supra sidera, et dotaverunt eamdem ecclesiam fideles et proceres, qui ad dedicacionem venerunt, de rebus sibi a Domino conlatis, prout continent scripture ab eis condite. Nos ergo iam dicti pontifices confirmamus supra dicto cenobio quidquid constructores, idest, Wifredus, et mater eius Doda, necnon uxor eius Ermetruitis, eidem loco quoqumque modo profligaverunt, vel quidquid fideles pro Dei amore ibidem contulerunt. Quam conscriptionem manibus nostris firmatam manibus praedicti Wifredi tradidimus, ut nostro iussu obediens, futuro in concilio Narbonensi illam deferens, omnibus coepiscopis illic venientibus ostentet, quatinus quod a nobis nunc est estabilitum, illorum omnium afirmacione sit roboratum. Constituo etiam inter ea ego Ermengaudus praesul sedis Urgelli, cum domno archiepiscopo Narbonensi, aliisque episcopis michi consencientibus, ut quicumque homo vel femina ad iam dictum cenobium Sancti Petri venerit, vel ad ipsam ecclesiam, atque ad alia opera ex suo proprio avere aliquem adiutorium fecerint in pane et vino, auro et argento vel aliis rebus, ab Omnipotentis Christi dextera absolutus permaneat ex omnibus maioribus peccatis, unde penitenciam abet. Si quis vero ad ipsam caritatem, que vulgo fratrias vocant, bono animo pro Dei amore convenerit, vel adiutorium ibi fecerit, seu candela per se vel per sum nuncium direxerit, similiter in Christi regno a ianitore regni celorum introductus, permaneat absolutus ex omnibus peccatis, unde penitentiam accepit, quantumque ad nos ex nostra parte attinet, totum indulgimus. Si vero aliquis in hoc sanctissimo conventu adiunctus, in propria domo aut alicubi morte fuerit preventus, constituimus ut, si fieri potest, omnes alii fratres occurrant, maximoque cum honore a confratribus deductus cum missarum sollempniis in praedicto cenobio honorifice sepeliatur, sive dives, sive pauper sit. S¡ vero indigens fuerit in tantum ut indigeat victu atque vestitu, aut certe fuerit infirmitate detentus, non neglegatur ab aliis confratribus, sed unusquisque per se aut per suum nuncium visitare curet fratrem infirmum usquequo avidius sanetur. Ut autem quis fuerit morte preventus, unusquisque ex habitatoribus huius loci in conventu monachorum annumeratus III missas in conventu celebratas, unusquisque presbiter XXX narium pro eo curet expleri. Si vero clericus fuerit, qui propriam ecclesiam teneat, et honore sacerdotali sit fultus, III tantumodo missas cantare studeat. Si autem clericus tantum, et non sacerdos fuerit, tria psalteria pro excessu fratris decantet. Enim vero si frater in longinqua regione obierit, et non potuerit corpus ad hunc monasterium deportari, statim ut eius transitus omnibus fuerit (cognitus), hoc quod statutum est, peragatur pro illius anima, et in adiutorio iam dicte ecclesie dimittat unusquisque homo vel femina unum solidum, qui vulgo dicitur grossum. Si ergo pauper fuerit, ut hoc ipsum non possit abere, quantum vires sufficierint, tantum ad iam dictam operam dimittat. 

Huic institutioni statim in eadem charta adnectitur subsequens decretum concilii Narbonensis. 

Sancta Synodus apud Narbonam celebrata X. et VII. episcoporum, presidente domno archiepiscopo sancte Narbonensis ecclesie Guifredo, atque sanctissimo sancte Arelatennensis ecclesie Raiamballo, dilectissimis filiis et fratribus catolicae atque appostolicae matris ecclesiae subditis, sacreque fidei religione instructis, omnibus videlicet hanc nostre institutionis decreta ceruentibus, benedictionis divine donum, et cum sanctis perpetuum regnum. Notum facimus dilectioni vestre, quoniam adiit nos quidam illustris vir Guifredus nomine, petens confirmari a nobis ea quae cenobio beati Petri apostolorum principis a se suaque genitrice amore Dei constructo fuerant tradita atque concessa iure hereditario, quaeque fuerant adquisita adquirendaque alicuius dono. Nos vero petitionibus illius faventes, et Santorum Patrum precepta servantes decernimus, iustoque indicio agendum putamus, ut cuncta que illius cenobii sunt iuris, inconvulsa permaneant, atque integra nostrâ auctoritate confirmata. Interdicimus itaque atque obtestamur omnes, ut nemo aliquando presumat, neque ipsius Guifredi filii, neque quisquam sui generis futuris veniens temporibus, quicquam abstraere, tollere, minuere, disrumpere ex his quae supra dicto debentur cenobio. Si qui autem nostris praeceptis paruerint, et ammonitionibus obtemperaverint, Dei nostri gratiam eos cupimus consequi, et eterne retributionis gaudiis ditari. Qui ergo, quod nolumus, contemptores huius sancte institutionis extiterint, et nostrarum precum vocibus non obedierint, noverint se Dei Omnipotentis, et Sanctorum omnium illius iudicio damnari, et nostri excomunicatione conventus a cetu fidelium cunctorum separari, donec digno satisfactionis munere spem consequatur venie. Hec autem ut diligentiori, et ampliori firmentur decreto, manibus nostris firmavimus, et cunctis coepiscopis nostris firmandum mandavimus. 

Et ego Wifredus sancte prime sedis Narbone archiepiscopus, cum sanctissime vite merito sancte Arelatensis ecclesiae Raiamballo episcopo, cum aliis coepiscopis X et VII in concilio Narbonensi congregatis, rogatu Guifredi venerabilis viri, qui iam dicti loci noviter fundator extitit, pro Dei amore et beati Petri apostolorum principis honore, facimus constitucionem prephato loco, ut quicumque homo vel femina iam dictam institucionem domni Ermengaudi episcopi Urgellitani obaudiens, ad iam dictam fratriam venerit, sicuti prelibatum est, pro remissione suorum peccaminum, vel ad iam dictam ecclesiam ex rebus propriis, vel in lumine ecclesie adiutorium fecerit, quantum unius denarii precium potest estimari, de parte Dei et nostra maneat absolutus de I. ex maioribus peccatis, quod plus timet, et unde maiorem penitentiam abet. Constituimus etiam ut in diebus XL.e quicumque fidelium ibi usque in Pascha in servicio Dei perseveraverit, et lampada eius tota XL.a in ecclesia beati Petri apostoli arserit, sive ille qui toto tempore XL.e aliqua necessitate constrictus ibi perseverare minime potuerit, et tamen lampada ipsius per totum tempus XL.e in prephata ecclesia competenti tempore arserit, si penitentiam trium vel duorum aut certe unius diei tenuerit pro amore Dei et honore Sancti Petri, ex tribus vel duobus unum diem usque in capud XL.e, solvimus. Si quis autem pro remissione peccatorum in penitentiam abet, ut ad ecclesiam Sancti Petri Rome cupiat pergere, et ad iam dictum cenobium Sancti Petri peregrinus cum propria candela septies venire studuerit, tantum illi prossit, quomodo si longi itineris peregrinationem tenuerit. Qui vero ad iam dictam ecclesiam tres magistros (sic) vel certe duos XL.e diebus in pane et vino atque redemptione detinuerit, tantum mercedis accipiat, quantum si sancti sepulcri desiderio ductus, illic pergere voluerit, et gratiam Dei promereatur, et apostolicâ benedictione roboratus, nostrâ omnium adfirmatione et absolutione solvatur. Amen. Ermengaudus gratiâ Dei Urgellensis epus SS. (ab anno 1010 ad 1035.) = Guifredus Narbonensis ecclesiae epus SS. = Raiambalo (Riamballo antes) archiepiscopus Arelatensis +. = Stefanus epus Atensis +. = Willelmus epus Agatensis +. = Oliva epus Ausonensis + (ab anno 1018 ad 1046). = Raimundus gratiâ Dei Ausonensis epus (a 1110 ad 1146). = Bernardus epus Coseranensis +. = Arnallus presul + Tolosa +. = Wifredus praesul Carcasonensis + (ab an. 1031 ad 1054). = Ugo epus ecclesiae Uzetensis +. = Barnardus (sic) epus Comeniensis +. = Barnardus Lutevensis epus +. = Arnallus epus Magalonensis +. = Berengarius epus Elnensis +. = Froterius epus Nemaucensis +. = Petrus epus Cabalonicensis +. = Berengarius archiepiscopus Terragonensis + (a 1174 ad 1194). = Petrus epus +. = Bernardus Bitterrensis ecclesiae praesul +. = Willelmus gratiâ Dei Ausonensis ecclesiae + (a 1046 ad 1075). = Bertrandus epus Barchin. confirmat (a 1086 ad 1095). = Guislibertus Barchin. praesul (a 1035 ad 1065). = Berengarius Dei gratiâ Gerundensis epus (a 1051 ad 1093). = Remundus epus Rotensis SS (a 1076 ad 1094). = Guillelmus gratiâ Dei Urgellitanus praesul, qui haec statuta auctoritate episcopali confirmat (a 1040 ad 1075) = Arnulfus epus (certe Rotensis ab ann 1025 ad 1067.) = Dalmacius archiepiscopus Narbonensis. = Fulconi gratiâ Dei Barchinon. epus (a 1095 ad 1099.) = Raimundus Dei gratiâ Ausonensis epus (a 1186 ad 1194). = Petrus Ausonensis epus (a 1147 ad 1185.) = Datum per manus Bonifilii notarii die et anno prefixo. = Oto indignus gratiâ Dei tamen Urgellensis epus (a 1095 ad 1122.) = Bernardus gratiâ Dei Urgellensis epus (a 1142 ad 1162.) = Ego Bernardus Rogerii licet indignus Urgellensis ecclesiae epus hanc confratriam ex parte Dei et nostra laudo et confirmo (a 1163 ad 1166).

Tomo 6, apéndice 34. Scriptura fundationis ac dotationis monasterii S. Martialis in Monte Signo,

XXXIV. 

Scriptura fundationis ac dotationis monasterii S. Martialis in Monte Signo, anno Domini MLXVI. (V. pág. 201.) 

Ex autogr. in arch. S. Salvator. Bredensis. 

(N. E. las tildes no están en el original)

Apostólica atque evangélica verídica refert página, et in canticis canticorum prefigurant epythalamia, quod sponsa Xpi sit ecclesia, que de eius latere formata, anulo fidei est subarrata, et sacri fontis undâ purificata. Unde bene huic aedificatur domus oracionis, in qua per lavacrum regenerationis pariat filios adoptionis, et in die suae disponsationis celebratur festivitas sacerdotalis consecrationis. Quapropter in Xpi nomine ego Guilelmus, gratiâ Dei pontifex Ausonensis principalis aecclesiae, videns Sancti Marcialis ecclesiam inter duo Montis Signa edificatam, ad principium fluentis Tordariae, ad sanctae sedis Ausonensis diocesim pertinere, curavi dedicacionis sollempnitatem consecrando adimplere, et per hanc dotalium tabularum auctoritatem res adquisitas et adquirendas conferre: ut episcopali confirmatione traditas nemo possit ab eiusdem Sancti Marcialis ecclesia iure extorquere; sed omni tempore, et abbas, et monachi ibi in monasterio, et reliqui Deo servientes possint secure possidere. Ubi eciam monachorum precibus, domnique Umberti, eiusque coniugis nomine Sicardis, eorumque filii nomine Guilelmi, aliorumque, Guifredum ordinavi noviter abbatem, ante quem nullus alius abbas locum rexerat multum pauperem. Merito igitur est ordinatus, quoniam a puericia in sacris litteris edoctus, et in monástica regula est educatus, et locus ille Sancti Marcialis per eius curam in monasterium est edificatus, ubi primum cum paucis monachis ieiuniis et vario labore fuit coangustatus. Per huius igitur dotis auctoritatem ego Guilelmus predictus presul, episcopali simul et canonicali firmitate corroboro prefato Sancti Marcialis monasterio omne alodium iuste datum et dandum, et omnes res fidelium oblatione adquisitas et adquirendas, ut tam novus abbas Guifredus, quam eius omnes successores ullo umquam tempore in predicti monasterii servicio teneant, vel utilitate possidendas instituant, vel disponendas disponant. Si quis vero laicus vel clericus cuiuscunque dignitatis aut mediocritatis contra... sive imobiles... dicti monasterii iure... aut quocumque modo auferri fecerit, nisi rediderit, aut emendaverit, et se castigaverit, excomunicatum se noverit. Ita quod omnis sexus et etatis persona sub hac interdictione feriatur excommunicatione, ut cum Iuda traditore Domini tabescat malediccione, pereat dissolucione, et infernalis baratri perpetua condempnatione. 

Ordo ergo rerum, quas pro salute corporum et animarum fideles in consecratione et ante consecrationem sancte Marcialis ecclesie contulerunt, sic incipit. In primis omne alodium ubi monasterium constructum est, et omne alodium per circuitum, scilicet, domos, terre culte et ereme, et diverse arbores, et aque, et ductus, et reductus aquarum, petre, prona, plana, et ardua, et pascua, et omnia in omnibus pertinencia, que bonus et nobilis vir Umbertus per vocem genitoris habens, et eius pia coniux Sicardis per vocem decimi noscuntur eidem Sancto Marciali dedisse votive ac potencialiter, nihil ex his retinentes sibi et liberis suis, quod possit esse in contrarietate, sive in placito, vel in placitis vel actibus, nisi solam suam principalem defensionem: hec tota ab integro cum primiciis, et decimis, et taschis, et omnibus placitis, aliisque serviciis , et omnibus afrontacionibus, ita per hanc dotem sint predicte ecclesie Sancti Marcialis perpetuo confirmata sub vinculo predicte excomunicationis. Similiter et omnia illa alodia in comitatu Ierundensi in loco vocitato Amenula, et apud Tordariam loco quem dicunt Casellas, et in plano etiam apud Pinetam, et in rivo sub monte Palacio alodium cum molendino, et in alio loco apud kastrum Lauretum, et in Macianeto, et in loco Gerundensi dicto Stagneolo: et in comitatu Barchinonaensi apud locum Palacium, ad ipsa Olzeta, ipso manso de condam Guadaldo vel de Petro, vel manso de Lorico prope Sancta Maria, cum alodio: atque in villa Castanea in Monte Signo, que ipsi donatores predicti dederunt ecclesie Sancti Marcialis, confirmata maneant sub nexu excomunicationis. Preterea alodia cum omnibus hedificiis et pertinenciis in valle quam dicunt Arbucias, et in loco nominato Kastaneario, et in rivo Croso terras et vineas, atque alia alodia in ínsula ad ripam Tordariae inter ecclesiam Sancti Iuliani, sanctique Stephani de Palacio, et vineas quas vocant Oldesindas in Monte Signo, que Gerberga, mater prefati Umberti, omnia noscitur ipsi ecclesie Sancti Marcialis quibuscumque modis dedisse, alligata maneant sub hac excomunicatione. Deinde omne alodium apud marítima in loco vocato Argentona (vel Argenema) ubi cognominatur Civitas fracta vel Alcrona, videlicet, terras et vineas in planis et montuosis cum omnibus suis pertinenciis, que Otto Vivas et eius uxor noscuntur Sancto Marciali tribuisse, prescripta excomunicatione... in dote. Insuper et domum cum solo et clausis, et terras... cultas et heremas in territorio Vallensi, quas Ermengaudus et Isarnus Floridii Sancto Marciali contulerunt, et terras ac vineas quas in locis Corrone et Samalucio fideles dedere, atque boschum cum alodio, scilicet, terras, et vineas in termino de Perticacio et apud Palacium, quas fidelium largicio et predicti abbatis emptio prebuere Sancti Marcialis monasterio, presentis dotis stabiliat atque retentet excomunicatio. Nam et sub hac stabilitate permaneat illud alodium apud Pineta in valle Lubrica, quod simul cum domibus, et ortis, et triliis, et vineis et arboribus diversis quidam peregrinus Ermomirus dictus, cum uxore sua Imperia nomine, concessit Sancti Marcialis ecclesie. Sic etiam sit firmum illud alodium in Gerundensi kastro Caciano in planicie, quod quidam vir Gozpertus Guadamiri simul cum coniuge scitur Sancto Marciali dedisse: et illud alodium de Crossannis et de marítimo (quod) Guilia Umberti soror et eius filius noscuntur contulisse: et due partes unius mansi in loco Brugedors nominato, quas Geraldus Gozfredi dedit Sancti Marcialis monasterio: et pecia II. alodii quam Remundus Gozperti tribuit Sancto Marciali in Ierundensi in plano Viliarii: et alodium quod prebuit Guilla de Collo simul cum filio suo Bremundo: et due pecie terre quas dederunt ambo in vicino de Sancto Ipolito: et alodium in parrochia Ursali, et illud quod est apud Sanctam Columbam de Vineolis. Hec quoque confirmatio constringat alodium illud in Monte Signo in loco Vivario, quod Willelmus Poncii largitus est Sancti Marcialis monasterio. Quecumque igitur prescripta sunt, et que per scripturam a fidelibus data, et danda, et quibuscumque modis debitis predicto S. Marcialis monasterio concedenda, ego inquam Guilielmus Ausonensis sedis episcopus pontificali excommunicatione confirmo, et meae manus scripturâ ac propio signo huius dotis libellum pro firmitatis indicio ita corroboro.

Ego Wdelardus Gaucefredi dono ad Beatum Marcialem in presenti dedicatione omnem meam hereditatem, quam habeo in duobus mansibus de Macianeto (Maçanet), vel in aliis alodibus, que in quibusque locis mater mea noscitur ipsi ecclesiae S. Marcialis quibuscumque modis dedisse: ita ut nec ego nec ulla persona per me requirat aliquid in his alodibus. = Sig+num Wdelardus Gaufredi.

Ego Bernardus Gaufredi dono ad Sanctum Marcialem hoc quod habeo in duobus mansis de Stagneolo, et in aliis duobus de Macianeto (pone Macaneto), et in unam peciam terre in iam dicto Macianeto, et in aliis alodiis, que dedit mater mea ad iam dictum cenobium, voces quas abeo et abere debeo, ita ut nec ego nec ulla persona per me requirat aliquid in his alodiis. = Sig+num Bernardus Gaufredi. = Wilielmus gratiâ Dei episcopus Ausonensis ecclesiae +. = Ermengaudus arkidiaconus SS. = Heribaldus portitor legis SS. = Guilabertus diachonus SS. = Sig+num Remundi iudicis, Bonifilii prolis SS. = Bonucius sacerd. SS. = Petrus levita +. = Raimundus diachonus SS. = Benedictus diachonus SS. = Amatus levita SS. = Seniofredus sacer SS. = Ermemirus sacerdos SS. = Petrus subdiachonus SS. = Bernardus subdiachonus SS. = Herallus canonicus et sacerdos SS. = Andreas abbas +. = Suniarius gratiâ Dei abbas (scilicet Bredensis). = Amatus monachus SS. = Berillus grammaticus SS. = Bonifilius monachus SS. = Stephanus monachus et pbr SS. = Bernardus sacerdos SS. = Suniarius monachus prepositus. = Sig+num Guinardus Sindredi. = Sig+num Umberti prolis Ottoni. = Sig+num Sicardis femina, qui hanc dotem sub tali modo firmamus, ut omni tempore iam dictum monasterium sub nostro patrocinio vel defensione consistat, tam ipsum, quam omnes res eius adquisitas, vel adquirendas, et similiter fiat de ipsum filium, qui post nostrum obitum nostrum honorem de Monte Signo habuerit. 

Wifredus abbas, qui amore Dei et Sancti Marcialis honore hanc dotem per se ipsum VI. Idus Decembris, et in anno millesimo LX.VI. ab incarnatione Domini scripsit cum litteris superpositis, et VI. anno Philippi regis Francorum sub+scripsit. 

Tomo 6, apéndice 41.

XLI. 

Iudicium de subiectione monasterii S. Ceciliae in Monte-Serrato, latum in favorem monasterii S. Cucuphatis, anno MCVIII (1108). (V. pág. 221.) 

Ex arch. monast. Montis-serrati. (Montserrat, Monserrat, Monserrate) 

Pateat cunctis, qualiter sit orta contentio inter domnum abbatem Rodlandum Sancti Cucuphatis, et monachos Sanctae Ceciliae Montis-serrati, de eodem monasterio Sanctae Ceciliae. Monachi namque praedicti Sanctae Ceciliae monasterii dicebant idem monasterium non debere esse iuris monasterii Beati Cucuphatis, propter praecepta regalia, et quasdam quas proferebant voces. Ad haec respondebat idem Sancti Cucuphatis abbas, idem monasterium Sanctae Ceciliae adquisisse per privilegia Romana et donationes comitum Barchinonensium eiusdem loci Sanctae Ceciliae fundatorum, et tenuisse per longum tempus, constituendo ibi priorem vel abbatem, et regulariter ordinando. His vero altercantibus, interveniens domnus Arnallus Ausonensis episcopus et clerici eius, ad cuius diocesim praefatus pertinet locus, convocato domno Barchinonensi episcopo Raimundo et clericis eius, egit inter eos placitum apud Matam de Pera, multis circum astantibus viris nobilibus. In quorum praesentia prolatae sunt voces ab utrisque partibus. Visis autem hisdem vocibus, et bene ad liquidum exquisitis, canonice iudicaverunt ipsi episcopi electi iudices, cum Ollegario Sancti Adriani priore, sepedictum Sanctae Ceciliae monasterium debere esse proprium alodium Sancti Cucuphatis, secundum privilegium quod papa Urbanus Beato Cucuphati ex eodem monasterio contulit, et largitionem comitum Barchinonensium, salvâ reverentiâ sedis Beati Petri et episcoporum eius. Laudato itaque ab utrisque partibus iuditio, et factâ inter eos concordia ego Arnallus Dei gratiâ Ausonensis episcopus, cum consilio nostrorum clericorum, laudo et confirmo idem monasterium Sanctae Ceciliae Beato Cucuphati, salvâ in omnibus reverentiâ nostrae ecclesiae, nostrorumque successorum pontificum. Actum est hoc XVI. Kalendas Augusti anno XLVIIII. regnante rege Philippo. + Arnallus gratiâ Dei Ausonensis episcopus. = Petrus abba Aggerensis subsc. = Sig+num Berengarii Montecatani (Moncada). Sig+num Gaufredus Isarni. = Sig+num Guillermi Raimundi. = Guilemus subdiachonus subsc. = Bertrandus subsc. = Berengarius clericus S. Petri +. = Petrus sacerdos +. = Bernardus clericus subsc. = Berengarius iudex atque sacrista +. = Alamandus levita +. = Bernardus presbiter vel monachus, qui hoc scripsi die et anno + quo supra.

Tomo 6, apéndice 27. Iudicium latum in favorem archidiaconi Ausonensis super castro de Speut,

XXVII. 

Iudicium latum in favorem archidiaconi Ausonensis super castro de Speut, anno MXXXI (1031) (V. pág. 186.) 

Ex autogr. in arch. eccl. cated. Vicen. n. 179. 

In Dei nomine. Mota est audientia in sancta sede beati Petri Ausonensis ecclesiae coram domno Olibane episcopo, videlicet, ex munificentia alaudis, quae dicunt Speut, quod quondam Sesnanda foemina de castro Guardiola relinquit per scripturam ad opus canonicae praefatae sedis, et praefatus episcopus dedit Guilielmo Guifredo archidiacono cum ipso archidiaconatu, eo quod antecessor eius Richulphus hoc retinebat. Tunc surgens Adalbertus praepositus atque praevisor (f. provisor) iam dictae canonicae cum plures ex cannonicis, promoti sunt in quaerelam ante praefato episcopo, dicentes per iam dictae scripturae in iure canonicae permanere praedictum alodium, et ad opus canonicae fruere. Quem praefatus episcopus legaliter in hoc ordinavit placitum, et precepit prefato archidiacono ex hoc responsum parare. Statimque ille devotus implevit, et taliter in episcopali palatio ante seniores et iudice prosecutus est responsum: Recte mihi debere pertinere praefatum alaudem per pontificalem auctoritatem, quod quondam Unifredus, cuius primitus possesio et proprietatis dominio fuit praedictus alodius, ad suam ultimam voluntatem, per testamentum et conditiones exinde strenue factae, per consilium praefatae Sesnandae, eum integerrime relinquit ad prefatam sedem beati Petri, absque mentionis canonicae. Et sicut adlocutus est prefatus archidiaconus, ita statim ordinante iudice iam dictae sedis Guifredum cannonicum testimonia ad hoc sufficienter testificandum exhibuit, quorum nomina sunt Olibane de Guardiola, et Mirone, quem dicunt de Castro Sorisa, taliter ordinabiliter testificantes: Nos testes praelibati Olibane, et Mirone, testificando iuramus per Deum vivum et verum, quem inennarrabiliter in Trinitate adoramus, et credimus, super altare Sancti Foelicis situm in sede praefata, quod vidimus iam dictum alaudem Speutum ab integrum tenere iure proprio ad praefatum Unifredum in vita sua, et ad sua extrema voluntate per testamentum unde conditiones editae fuerunt, relinquere ad proprietatem praefatae sedis beati Petri liberaliter et absolute, sine conventu cannonicae, post obitum Sesnandae, ad iam dicta sede remanere; et hoc taliter praefatae Sesnandae confirmare. Quem ego Guifredus, gratiâ Dei iudex, sicut legalis docet auctoritas, cum parte channonicorum praesentia recepi iam dictos testes taliter testificantes, una cum iam dicto Antestite, et confirmo et consigno praefatum alaudem in dominatione et potestate praefato archidiacono sub sede Sancti Petri servitio, ut ab hodierno die in antea eum habeat sine obiectu canonicae, vel contentione, quiete et tranquille. Et si quis ulterius hoc repetere vel in aliquo disrumpere voluerit, V. libras auri cum praedicto alaude in triplum pro temeritatis audatiae componat; et haec conditionis vel exemplar scripturae definitionis, atque consignationis, inmunis persistat in soecula (saecula, secula). Acta sunt haec XIIII. Kalendas Madii anno XXXV. regnante Rotberto rege. =Sig+num Oliba. = Sig+num. Mirone, testes praesentiales, et fratres, qui hoc legali auctoritate testificamus, firmamus, firmarique rogamus. = Oliba sacerdos +. = Oliba episcopus +. = Galindus sacerdos +. = Bonefilio levita qui et sacriscrinii +. = Ermemirus diaconus scripsit et subscripsit in praefato die vel anno. = Guibertus grammaticus +. 

Tomo 6, apéndice 13, Acta electionis et confirmationis Georgii episcopi Ausonensis anno DCCCCXIV.

XIII. 

Acta electionis et confirmationis Georgii episcopi Ausonensis anno DCCCCXIV. (V. pág. 129.) 

Ex autogr. in arch. eiusd. eccl. 

Apostolica... sa domus ecclesiasticae sollicitudo pontificali moderetur arbitrio. Quo circa noverit orth... am divina vocatio Ausonensis pastoris domni videlicet Hideiherii spiritum pausare, ut credimus... cum universa eiusdem diócesis accesit cleri plebis et hordinis multitudo ante domnum Teodri... ati viri Dei tumulatorem, orbataeque ecclesiae visitatorem, et uno animo parique consensu, absque si... is, et domesticis simultatibus, a cathedrali clerico usque ad ruralem, a principe usque ad agricolam... itione atque seditione; quasi unâ linguâ, vocaverunt, et petiernut, et acclamaverunt Georgium N... um prudentem, sobrium, kastum, et secundum kanonica auctoritatem cunctis utilitatibus ecclesiae proficuum, strenuum, atque promptissimum, in vinea patris familias operarium indefessum, ad praeesse et prodesse... patrem et episcopum subrogandum. Cumque hanc electionis unanimitatem subscriptionibus et signis, visitatoris... instantiâ, tota unanimiter ecclesia Vicensis corroboraret, praelegatus Teodricus praesul domno Vvigoni (Gerund)ensi antestiti, cum clero et maioribus viduatae parrochiae, et cum eodem acclamato Georgio, et acclama... cuncta innotuit. Guigo igitur, cui maior oportunitas eundi et redeundi erat ad sedem sanctam Narbonensem, ...am metropolim talem vocem et unanimem subplicationem cum consilio domni Riculfi Helenensis episcopi, domno... eginardo Biterrensi, et Teodrico Lutovensi praesulibus patefecit. 

Quorum iterum consultus fuit: quo si domni praesules Artmandus Tolosensis, Gimara Karcassensis, Gerardus Agatensis, Ucbertus Neumassensis, Gunterius Magalonensis, Adulfus Paleriensis assentirent, cum privilegio Narbonensis metropolitani... videlicet Agii archiepiscopi, et magisterio et auctoritate Sanctorum martirum Iusti et Pastoris, et Beati Pauli confessoris, quorum principalis cathedra cum semetipsa XV. tam Septimaniae, quam Ispaniae or... et cum consilio antiquorum patrum kanonumque praesulatu degentium, eundem em Georgium expetitum ecclesiae prae... et inibi insoliarent, et suo pontificali participio cooperatorem consulemque frequenter dispone... dentia sempiterna haec carta... inconvulsa. Quod scribtum, ne esset kanonicae destrue... archi-scribae, notariique kartam ei ipsius metropolitanae kathedrae dari, roborarique censuimus... mationis, electionis et provectionis huius indago. Anno ab exordio saeculi quatermillessimo DCCC.mo LX.mo VI.to Verbi incarnati DCCCC.mo XIllI.mo Indictione II.da, XV. Kalendas Iulii, domini quoque regis Karoli anno XVII. (post obitum) Odonis regis. + … humilis episcopus. = + Reginardus episcopus. = + Gerardus Agatensis episcopus. = + Teodricus Lutovensis ecclesiae episcopus. 

Tomo 6, apéndice 15, Inventarium ecclesiae Ausonensis,

XV. 

Inventarium ecclesiae Ausonensis, factum ab Wilara episcopo Barcinonensi statim post mortem Wadamiri Ausonens. episcopi, anno Dñi DCCCCLVII. (V. pág. 145.) 

Ex autogr. in arch. eccl. Auson. 

Anno III regnante Leutario rege, sub die XVIII Kl. Iulii, sic obiit Wadamirus Ausonensis episcopus Sedis Vicho. Aderat enim ibi domno Wilara Barchinonensis episcopus, qui eum venerat ad visitandum, et tumulavit eum simul cum channonicis de ipsius ecclesiae Sancti Petri. Quo facto cepit inquirere ipsum avere de ipsa ecclesia vocitata. Et invenit ibi cruces argenteas II, et una de auro cum gemmis, et testo I, et archa I, et capsas V, chalicem aureum I, et argenteos III, et tabula I, incensarios II, sifon I, botharigo aureum I, balcos II, perpendulos IIII in chapis, chamisos paratos II, casullas IIII, greteschas (vel grezeschas) amictus cum auro IIII, stolas cum schillis II, cum phanones, et alias IIII cum auro, et phanones suscintas cum auro V, stola una cum argento et suo phanone, capas greteschas (vel grezeschas) V, curcibaldos greteschos IIII, et unum de purpura, et alium de cendato, et de pallio VII, et gonna I, dalmaticas IIII, planedas II, una vermilia (bermeja, roja; vermella), et alia blava (azul), et pallias II, et chamisos linios XVIII, et unum de alchotono (algodón; cotó), et facistergulos XXII, et pallios greteschos IIII, et alios pallios XXVI, mefraphos VI, et trapos polemitos IIII, tapitos veteres III, phanones III, suscintas obradas III, stolas III, obradas cum fanones, et alia cum argento, et suo phanone, corporales V, amictos II lineos, et de challigas parilios III, preceptos III, privilegios I, ampulla I cum balsamo, eptatiquos II, degada I, prophetarum unum, dispositos III, quarantenos III, Salomon I, hactus apostolorum I, Iob I, passionarios II, regum I, channones III, anthimphonarios IIII, martirlegium I, Isidorum I, vita channonicha I, pastorale I, Machabeorum I, lectionarios III, missales IIII, vitas patrum I, testum I, psalterios V, et alios libros IIII, breviario I, gisternos (f. quaternos) cum letania, et duos de dedicatione, guantos parilio I, scrinio ivorio I, chandelabros VI, scutellas de erame II, urceolos III, channadas cum chopertorios de stagno III, chaldeira I eramentea, bacinos parilio I, et alio cum manicho de botaricho I de stagno. 

Tomo 6, APÉNDICE DE DOCUMENTOS. 1. Decretum super restauratione monetae Vicensis

APÉNDICE DE DOCUMENTOS. 

I. 

Decretum super restauratione monetae Vicensis, anno MCLXXIV. (Vid. pág. 9.) 

Ex autogr. in arch. eccles. Vicen. 

Notum sit omnibus hanc scripturam videntibus, quoniam ego Petrus Dei gratiâ Ausonensis episcopus, facio, et restauro monetam Sancti Petri Ausonensis sedis, eiusdem ecclesiae omnium canonicorum consilio, et Raimundi de Monte Scatano (1), et multorum proborum hominum, tam villae Vici, quam episcopatus. Hanc autem monetam facio de lege quatuor denariorum argenti puri, et de legitimo pondere; ita quod XVIII. solidi denariorum exeant ad marcham (2). 

1: Hic praedictae urbis superiorem partem, velut dominus, in ipsius tamen ecclesiae feudum, tenebat. 

2: Hi XVIII. solidi, denariorum argenteorum, qui tunc cudebantur, accipiendi sunt; quorum quilibet quatuor denarios comunes valebat; adeo ut marcha, quae in hac moneta Vicensi XVIII. solidos non excedebat, ex comparatione tamen cum aliis denariis in Catalonia communibus LXXII. solidos efficeret. 

Et ut ista moneta in praedicta lege et pondere firmiter observetur, et teneatur, convenio ego iam dictus Petrus episcopus in verbo veritatis, et fidei puritate, et facio iurare in periculo animae meae per duos canónicos, scilicet, per Petrum de Tavarted, et Raimundum de Medaia, et per duos nobiles, et egregios viros, scilicet, Raimundum de Monte Scatano, et Petrum de Luciano. Convenio etiam quod praescripta moneta non mutetur in omni vita mea, nec in lege, nec in pondere minuatur per nostrum consilium, vel stabilimentum, vel voluntatem. Quam si quis minueret in aliquo, acciperem inde vindictam consilio nostrorum proborum hominum, si persona illa in meam potestatem pervenerit; et hoc fiat bonâ fide. Praedicti namque canonici, videlicet, Petrus de Tavarted, et Raimundus de Medaia, faciunt hoc sacramentum in periculo animae meae, et animarum suarum, et aliorum canonicorum, quod pro voluntate mea, vel consilio, vel stabilimento meo, vel eorum canonicorum, iam dicta moneta, ut superius dictum est, in nullo minuatur. Nos etiam iam dicti Raimundus de Monte Scatano, et Petrus de Luciano hoc idem iuramus: adicientes quod per nos ipsos bonâ fide eam firmiter teneamus, et teneri faciamus. Actum est hoc Idus Decembris anno XXXVIII. regni regis Lodovici Iunioris. 

Praeterea statuimus quod si quis infra villam Vici vendiderit, vel comparaverit quamcumque rem cum alia moneta, nisi cum supradicta, donet pro iustitia X. solidos, si probus homo est, et potens; si vero mediocris est, donet V. solidos pro iustitia. Et si de minoribus est, ascendat in Ciconia die mercati, et si infra septimanam contigerit, intret in Costel. De villanis, qui exterius venient, et extraneis ita statuimus, quod donent duos solidos unusquisque, quando inter se mercantur cum alia moneta, aut ascendant in Ciconia, aut intrent in Costel. Et si mercentur cum hominibus villae, donent homines villae numerum supradictae pecuniae, scilicet X. aut V. solidos. Haec autem poena sit de illis, qui usque ad centum solidos mercabuntur cum alia moneta; et si ultra centum solidos mercati fuerint, duplicetur iam dicta poena. Hanc etiam poenam statuimus de illis, qui cambiatores fuerint de villa, vel extra villam, praeter illos, qui statuti sunt vel fuerint. = Petrus Ausonensis episcopus subscribo. = Sig+num Raimundi de Monte Catano (Ramón de Moncada). = Sig+num Petri de Tavarted. = Raimundus de Medaia hoc firmo. = Sig+num Petri de Luciano. = Raimundus sacerdos Vicensis claviger (clavario; clavari), tenens locum (lugarteniente, locum tenens) publici villae Vici scriptoris, subscribo. 

// Sabrán algo de esto los imbéciles que pusieron las cruces amarillas en la plaza de Vique, Vic, Vich, Vicus?

apéndice 2

Tomo 6, apéndice 37. Quaerimoniae ecclesiae Ausonensis contra invasores bonorum ipsius, incerto anno.

XXXVII.

Quaerimoniae ecclesiae Ausonensis contra invasores bonorum ipsius, incerto anno. (V. pág. 213.) 

Ex arch. eccl. cathedr. Vicens. 

Conqueritur sancta Ausonensis ecclesia super Deusdedit Bernardi, qui aufert eidem ecclesiae castrum de Monteboyo (Montbuy, Montbui), cum omnibus quae ad ipsum castrum pertinent, qui debet esse dominicum episcopi. De Amato Olivae, qui aufert infra terminum ipsius castri, alodium quod Guillermus sacrista ob remedium animae suae dimisit canonicae praescriptae sedis; et in castro Tous aufert eidem canonicae alodium Salliforas; et in castro de Rigadell in Valle formosa aufert praelibatae canonicae alodium, quod Gaucerandus canonicus ei dimisit. Quaeritur etiam supra Bermundo Enrici, qui aufert et depredatur ibidem in Galliano alodia iam dictae canonicae. Gaucerandus Miro, qui aufert tres parroechias de archidiaconatu nostrae sedis. De Guillermo Guisadi et suis, qui diripiunt et depredantur dominicaturas praelibatae canonicae, videlicet, ipsam de Sancto Bathilio et de Rivolato: et de Bernardo Guillermi de Gurbo, qui aufert nostrae canonicae ecclesiam Sanctae Mariae de Mesleo cum universis decimis et alodiis et omnibus sibi pertinentibus, et de ipso tertio de Granoiariis (Granollers). Conquaerimur de Raimundo Raimundi, et Petro fratre suo, qui aufert nostrae canonicae ecclesiam Sancti Ilarii (Hilari, Hilario) sine ulla ratione. De aliis vero tam magnatibus quam mediocribus, qui auferunt sua praedia iniuste nostrae sedi et nostrae canonicae, tam in Ausone, quam in Oristidano, sive in comitatu Minorissae. De ipsis vero presbyteris et clericis non tacemus, qui habent emptos ecclesiasticos honores, et tenent capellanías per laycales personas: de militibus qui ad suum opus tenent alodia, qui debent esse iuri ecclesiarum, et devenire in potestate clericorum: de filiis praesbyterorum, qui iniuste et per datum praetium faciunt suum ordinem. De hiis non tacemus qui habent facta sacrilegia in nostra sede, et in multis ecclesiis in episcopatu Ausonensi. De ipsis vero quaerelam facimus, qui abent treguam Dei fractam, et ad (ab) episcopatu Ausonensi eiectam. De ipsis vero, qui suas uxores, quae recte habebant, habent dimissas, et alias acceptas. De ipsis vero non tacemus, qui miscunt se cum suis parentibus, et cum ipsis foeminis, cum quibus parentes illorum dormierunt. De Poncio Ugoni de Castrofolet (Castellfollit ?) conquaerimur, qui aufert nostrae canonicae ipsum alodium de Navarcles, quod mater sua eidem canonicae dimisit. Similiter de Raimundo Mironi de Pugo alto (Podio alto, Puig alt), qui abstulit praescriptae canonicae in Buadella suum alodium. De Arnallo de Guardia dicto archidiacono, et de fautoribus eius, qui asalivit nostram sedem et archiepiscopum, et depraedavit equas nostrae canonicae et aliorum hominum, et vult accipere iniuste filiam Bernardi Guillermi in uxorem, quae est consobrina aliae foeminae cum qua multocies ipse se commiscuit.

Iubemus atque admonemus ut Petrus Rigualli, qui habet suam ecclesiam dimissam, et ecclesiam Sancti Iohannis cum omnibus quae sibi pertinent sub prioraticu acceptam, ut revertatur ad suam propriam ecclesiam Sanctae Mariae Villae Bertrandi. Si vero contemptor extiterit, interdicimus eum ab omni divino officio, et ab introitu ecclesiae. 

Tomo 6, apéndice 19. Bulla Benedicti papae VII. in favorem Fruiani episcopi Ausonensis,

XIX. 

Bulla Benedicti papae VII. in favorem Fruiani episcopi Ausonensis, data post annum DCCCCLXXVII. (V. pág. 157.) 

Ex arch. eccl. Ausonen. 

Benedictus episcopus, servus servorum Dei. Notum esse volumus omnibus maioribus, et minoribus totius provintiae Ausoniae et Barkinoniae, atque Gerundense, sive Urdilitense, vel quicumque huic provinciae constituti esse cernuntur, de hunc episcopum Fruia nomine; quia venit ad limina apostolorum, et sedis nostrae, accessit ante nostram praesentiam. Ostendit nobis omnibus suis scripturis, quas seriem acquisivit sui episcopatui, et omnibus qui sibi subiecti esse noscuntur. Ita privilegium nobis postulavit; quod et nobis libenti animo ei confirmavimus, sicut in ipso privilegio reperitur. Qua propter rogamus, et nostrâ apostolicâ auctoritate praecipimus, ut nullus homo, exceptis Burello comite (Borrell), suo solo corpore, et uxori suae Letgardis, et legitimo filio eius Raimundo, si praesumpserit aliquam invasionem, vel contra praedictum episcopum calcaneum erexerit, cuiuscumque ordinis vel sexus, sive clericus, sive laycus, sit excommunicatus, et a regno Dei separatus, atque in ignem eternum, tartareosque chaus demersum, et cum Iuda traditore Domini nostri Ihesu Christi sciat se esse dampnatus, et perhennem incendium concrematum. Insuper omnes maledictiones novi veterisque Testamenti in eis mergatur. At vero qui per omnia observator et custus utiliores extiterint, benedictionis gratiam a iusto iudice Domino Deo nostro consequi mereatur. Interea praecando dirigimus nostrum karissimum et spiritualem filium et confratrem Ermengaus, venerabilem archiepiscopum Narbonensem, at hanc nostram epistolam dum ad eum venerit, manu suâ eam confirmet, et in omnibus adiuvet, ubicumque praedicto episcopo Fruiae necesse fuerit, ipse una cum omnibus episcopis sufraganeis, et illis similiter confirment. 

+ Ego Ermengaudus, Narbonae metropoleos Dei gratiâ praesul, edicto patroni subscribens, anatematis lorum tentantibus invadere res ecclesiae Ausonensis Fruiani antistitis, nulli nisi satisfactioni solvendum, pretendo. = + Ego Adalongus gratiâ Dei sanctae Luchanae ecclesiae humilis episcopus, huic apostolicae epistolae assensum prebens, benedictione dignum censeo adiutorem huius nostri coepiscopi Frugiae. 

Illi vero, qui eum molestare temptaverit, nodum anathematis ingero.

Tomo 6, apéndice 4, Restauratio et dotatio canonicae Ausonensis ecclesiae a Domino Wadamiro illius sedis episcopo

IV. 

Restauratio et dotatio canonicae Ausonensis ecclesiae a Domino Wadamiro illius sedis episcopo facta anno DCCCCLVII. (V. pág. 34.) 

Nunc primum in lucem prodit ex arch. reg. Barcin. 

Anno Dominicae Trabeationis DCCCC.L.VII. Inditione XV.a cum esset in egritudine reverentissimus vir Wadimirus episcopus in Sancta Sede in ecclesia Beati Petri in loco, quod dudum vocitatum est Vichum, mente sollicitâ, et intento corde venerunt ante eum channonici ipsius aecclesiae cum querela de channonica, quae iam retro fuerat instituta, et per neglegentia erat dissipata. At ille, Domino opitulante, mente conpunctus, libenti animo dedit responsum: Eia, fratres, confiteor peccatum meum, quia non bene custodivi ipsa channonicha retro instituta, sicut debui. Me sciatis Domino auxiliante in quantum vires subpetunt, cum consilio et adiutorio nostros ínclitos marchiones (marqueses) domni Borrelli chomitis, (conde, comte Borrell) et eius frater domni Mironi (Mirón) chomiti, et consultu domni Aemerici (Aimerico etc) nostri archipraesul., et consensu nostris conprovincialibus episcopis domni Wilerani Barchinonensis episcopi (Wilara), et Arnulfi (Arnulfo) sanctae sedis Gerundensis episcopi, et caetheris choetaneis nostris episcopis, et cum consilio congregationis cunctae istius aecclesiae Sancti Petri, et cunctorum procerum istius regionis, in quantum Deus annuerit, et mihi vires praevaluerint, modo eam restituo, et de redditibus nostrae aecclesiae sumpto quicquid vobis necesse fuerit, ut communiter vivere possitis, fideliter administrabo. 

Sed quia magnus est titulus cessionis, in quo nemo potest hactum largitatis inrumperere (sic), sed quicquid bonâ voluntate, hac libenti animo fit inrevochabili modo, et perenniter stabilitum; ob hanc igitur causa ego in Dei nomine Wadamirus episcopus dono atque trado vobis channonicis his praenominatis Ansemundus archilevita, Frugifer, Elías sacerdos, Suniarius sacerdos, Atto sacerdos (1), Brunichardo sacerdos, Elisagar sacerdos, Landoario sacerdos, Ramio sacerdos, Aigmar sacerdos, Salomone seu Vitales sacerdos, Recharedus sacerdos (2), qui in chommune vivere decernitis, vel successoribus vestris in perpetuum possidenda, idest, alaudem unum nomine Cerdanos cum decimis, et primiciis, et thaschis, et cum alium suum servitium, quod procedere exinde debet, et Marganello similiter cum beneficiis suis, et ipsas parroechias de Uristidano 

(1) Hic forte Atto episcopus statim Ausonensis, Tarracon. archiepiscopus, ac Sylvestri II. papae institutor. 

(2) Hic lacuna ingens in autographo conspicitur, in qua nihil scriptum, nec rasum aut emendatum est; sed spatium forte relictum erat aliis numerandis, qui canonicae vitae, qualem Wadamirus restaurari cupiebat, subscribere vellent. 

eum ecclesiis et terminis suis, hoc quod ad ecclesia Dei pertinet, totum ab integrum, et ipsos tercios de Ausona, exceptus eos quos tenent ipsi channonici ipsius aecclesiae, et ipsam terciam partem meritorum (certe mercatorum) terrae, tholoneis ex rebus regalibus a Deo conlatis, et Beato Petro apostolo, et episcopis eiusdem ecclesiae, vel successoribus eorum concessis, seu raficum Ausone transeuntium, seu pascuarium, atque aetiam ipsa moneta; insuper aetiam ex praedictis rebus omnem decimam channonicis eiusdem aecclesiae servientibus, quem chomites a Deo inspirati ibi contulerunt; et ipso alaude qui fuit condam Olibani, et est iuxta prato que vocitant Narbones (1: Hic rursus lacuna, ut aliae donaciones abs dubio escriberentur.). Haec autem omnia superius inserta dono atque trado vobis in perpetuum habenda, ut ab hodierno die et tempore teneatis, possideatis, ut regulariter exinde vivatis, et secundum instituta Sanctorum Patrum fidelissimi dispensatores existatis, in susceptione ospitum, et sustentacione peregrinorum, in sublevatione captivorum, et in omnibus gradibus bene ministrando, ut audire mereatis a Domino quod servus bonus, qui supererogavit triticum conservis suis in tempore suo. Sic autem haec omnia inconvulsa. vobis tribuo habenda, ut neque rex, neque ullus marchio, neque ego, neque successores mei, neque ulla parva vel magna persona aliquit exinde minuare, aut extraere audeat. Quod si quis fecerit, et Deo honore non dederit, et per violentiam inrumpere temptaverit, in primis a liminibus sanctae Dei aecclesiae extraneus fiat, et veniant super eum universae maledictiones veteris hac novi Testamenti; et velut stipula ventu rapta rothaudo depereat. Et sic percutiatur ut curari nequeat; et dum in hoc corpore vivit, nisi resipuerit, et satisfactionem fecerit, numquam bene inveniat; et quod expetit, vindicare non valeat; et a parte regia auri purissimi libras X. quohactus exsolvat; et sub anathemathe maranatha innodatus in exemplum impiissimi Neronis ab hominibus deiciatur. Christus Dominus, qui est capud tocius aecclesiae suae, et cunctorum virorum in se credentium, dignetur respicere ad inquoacionem huius nostrae channonicae restaurationis, ut pro nostrae humilitatis oboedientia dignetur concaedere nobis bonam perseverantiam, ut simul grex cum pastore diu bene valeamus vivere, et post excessum saeculi huius conscendere valeamus regna beata poli. 

Qui autem adiutores, et tutores, vel deffensores huius sanctae institutionis extiterint, benedictionem, et retributionem a Domino mereantur habere. Facto hoc decreto channonicae restaurationis IIII. Id. Iunii, anno III. regnante Leuthario rege (1). 

Wadamirus episcopus, qui hunc decretum restauravi, et coroboravi, et firmare rogavi +. 

(1) Aptissime praesens data respondet anno Christi et Indictioni in huius cartae exordio adnotatis, sive anni regni Lotarii a die 10. Sept. anni 954, quae Ludovico parenti exitialis fuit, supputentur; sive a 12. Novembris eiusdem anni cum in regem unctus et coronatus est; sive (quod Tabellionibus in usu fuit) ab initio anni 955. accipiantur, nullâ  habitâ ratione anni praecedentis. 

Tomo 6, Apéndice 12, Testamentum Idalcarii episcopi Ausonensis circa annum DCCCCIX.

XII.

Testamentum Idalcarii episcopi Ausonensis circa annum DCCCCIX. (909) (V. pág. 124 sig.) 

Ex autogr. in arch. eiusd. eccl. n. 528. 

Dum uni venit, cum in hac versatur mortali carne, et aerumnosa atque caducam deducit vitam, ut mente purâ, totaque sollicitudine ad illam anhelare festinet, quae nullo termino coangustatur, nec fine concluditur; mihi quoque indigno Idelcherio Ausonensi episcopo, diu in infirmitate corporis laboranti, visum est trementer hac suspiriose criminum meorum facinora lacrimabiliter flere, et pro eo quod sint innumera, toto mentis affectu lugere; ut quia in nullo bonitatis meae exigunt merita, peto ut aeterni regis succurrat clementia. Nunc ergo de omnibus quae male gessi, et de bonis quae neglexi, propitio Deo me culpabilem reddo, et omnium iniquitatum mearum scelera profiteor, recolens illud salmographum: “Delictum meum cognitum tibi feci, et iniustitiam meam non abscondi.” Poenitet ergo me male egisse: tibi veniam peto, misericordissime Deus, “qui non vis mortem peccatoris, sed ut convertatur, et vivat." Non enim repperis digna, ut iustificeris; sed si attendis neglecta, magis invenis ut damnes. Meum itaque fuit, ó infelix ego! peccare; sed tuum est, o piissime redemptor! misericorditer dimittere. Et si pro meis reatibus dignus sum mortalem excipere poenam, tuâ tantum miseratione credo salvari, el vel ultimam in domo tua habere portionem. Pro tanta namque fascinorum pondera, et pro tremendo examine aeterni Iudicis, omnium facultatum mearum curam domino ac benignissimo principi Wifredo, atque religioso Nantigiso Urgelitane episcopo, meisque fidelissimis canonicis Audgario, et Adanagildo, scilicet, et Rodulfo committo, ut ipsi, quorum bonitas, hac pietas est inmensa, de hiis faciendo quae iubeo, et largiendo cui decerno, recomp... tam sibi ad Domino in aeterna remuneratione consequantur mercedem. Relinquo namque, hac tribuendo concedo ad ecclesiam Sancti Petri Apostolorum principi, cui ego indignus praesse videor, missale... (codi)cem I, lectionarium I. prophetarum I, passiones apostolorum quodicem I, actus apostorum et epistolas Pauli quodicem I, canonem quodicem I, Smaragdum codicem unum, antifonarium unum, cassullam... culi I, stolam cum auro, et manipulum, et cingulum, stolas siricas duas, manipulum I, alba I, palleos II, annulum aureum I, calices argenteos duos, unum cum gemmis, patenas duas argenteas... gemis, calicem stagneum cum patena: turibulum argenteum I, aliud aereum, sandalia quatuor, urceolos... cum aquamanile, et manutergeum: candelabra stagnea II, sedile cum ar... ad cancellum I, ampullam stagneam I, quaterniones II, capsas duas argenteas, lampades septem stagneas, scrinios ferreos II, schella I, lectum coreum, tapetum et linteos duos: cotum I... ll, banchale polimito I, curtinam I, mapas I, tuvalia, iumenta III, boves II, porcos IIII, oves X, asinum I. Villarem quem comparavi de Adalbaldo praesbytero cum finibus suis in Tonda do... te, quarn comparavi: Gerardo fideli meo iumentum falavum I, Walarando alium, Gomesindo alium, Savarico alium, Ingilchardo alium., Ingilberto pullum iumenti I, Audgario iumentum I, … alium, Suniefredo alium, Gotmaro alium, Adegani alium. Equaliter ad monasterium S. loannis caballum tonsum cum freno et sella. Praesbyteris Ausonae caballum laurum aroendo. Haec igitur praecipio, et dispono vobis supra dictis, ut sicut superius resonat, summâ cum diligentiâperagatis. Reliqua vero, annonam, vinum, utensilia domus, sicut in inventarium reperitur, tertiam partem ecclesiae, cui praesideo, tribuatur; duas vero propter remedium animae meae pauperibus erogentur. Facto testamento XV Kalendas Martii anno XI regnante Karulo rege.

+ Idelherus misericordiâ Dei episcopus, qui hunc testamentum feci, et firmare rogavi, et subscripsi. = Nantygissus Sanctae Urgellitanae ecclesiae episcopus subscribo. = Audgarius archidiaconus subscribo. = Rodulfus levita subscribo. = Animius presbyter subsc. = Savilus praesbyter subsc. = Recaredus praesbyter subsc. = Girmundus diaconus subsc. = Addegaldus praesbyter subsc. = Audgarius levita, qui hanc testamentum scripsit sub die et anno quod supra.