Mostrando las entradas para la consulta Rotensis ordenadas por relevancia. Ordenar por fecha Mostrar todas las entradas
Mostrando las entradas para la consulta Rotensis ordenadas por relevancia. Ordenar por fecha Mostrar todas las entradas

miércoles, 28 de diciembre de 2022

LIII. Translatio Beati Raymundi ad sepulcrum lapideum.

LIII.

Translatio Beati Raymundi ad sepulcrum lapideum. (Vid. pág. 158). 

Dominus noster Jesus Christus qui in Sanctis suis splendor est semper mirabilis, et qui non vult lucernam abscondi nec poni sub modio sed super candelabrum ut ingredientes lumen videant, per gloriossisimum confessorem suum Beatum Raimundum qui tunc temporis Rotensis ecclesia praeerat Episcopus, exemplo vitae et religione et verbis suae doctrinae eam illuminavit et multis ditavit bonis. Post felicem vero eius transitum innumeris et diversis decoravit miraculis.

Procedente vero tempore Deus qui non vult lumen accenssum extingui sed radiis corruscantibus longe lateque diffundi, fama miraculorum meritis praedicti confessoris crescente, in anno MCLXX (1170). Guillermus bonae memoriae Rotensis seu Illerdensis primus Episcopus nutu divino et Dei providentia de comuni consilio Rotensium cannonicorum Episcopos confraganeos suos et Ildefonsum Regem convocavit et secum ad praedictam Sedem Rotensem adduxit cum magno comitatu proborum Principum et clericorum multorum ubi festo Natalis Domini sollemniter ac honorifice celebrato tertio die post dictum festum convenientes cum magna reverentia et devotione in ecclesia coram altari gloriosae Dei Genitricis semperque virginis Mariae Beatissimi Raimundi corpus cum laudibus et hymnis de monumento ubi prius positum fuerat extraxerunt, et in vase novo lapideo mirifice operato cum magna reverentia reposuerunt, a quo tam suavissimus et mirificus odor exivit quod videbantur astantibus ut prae nimia suavitas suae fragrantia superaret aromata universa. Repleti vero tam suavissimo odore laudes Deo decantaverunt. Celebrata autem translatione praedicti Episcopi constituerunt ut dies ipsa factae translationis semper celebris haberetur, et ut devotissime dictum diem celebrarent et ad vigiliam suae translationis libentius convenirent praedicti Episcopi indulgentiam absolutionis fecerunt in hunc modum. Nos Guillermus, praedictus Rotensis Episcopus de misericordia Dei confidens omnibus hominibus ad stutam diem convenientibus quadraginta dies de injuncta sibi poenitentia relaxamus. Nos Petrus, Caesaraugustanus Episcopus omnibus hominibus ad dictum diem translationis devotissime venientibus de ipsa Dei misericordia confisus de accepta poenitentia quadraginta dies relaxamus. Et nos Guillermus, Barchinonensis Episcopus similiter ad honorem praedicti confessoris translationis diei convenientibus quadraginta dies relaxamus. Praeterea praedictus confessor Beatus Raymundus quondam Rotensis Episcopus edificavit altare gloriosi Antonini martiris in ipsa ecclesia Sancti Vincentii, et consecravit illud et constituit festum praedicti martiris honorifice coli, et dedit in dicto festo absolutionem, ut quicumque ad vigiliam praedicti festi veniret, absolutus de quadraginta de injuncta sibi poenitentia gaudens recederet. Similiter ut erat benignus et pius ad honorem reliquiarum multarum et propter corpora Sanctorum Episcoporum quae in ipsa ecclesia habentur instituit, ut in die gloriossisimi Vincentii martiris et tertio die post festum Penthecostes omnes homines qui ad vigilias celebrandas praedictorum dierum venirent in utroque festo absolutionem quadraginta dierum de injuncta sibi poenitentia haberent. Praeter haec omnia predictus Beatus Raymundus qui semper fuit misericors et pius nolens benefactores praedictae Rotensis ecclesiae vacuos esse a munere, de comuni consilio Prioris et totius conventus Rotensis ecclesiae constituit et concessit, ut omnes homines benefactores ipsius ecclesiae Rotensis et qui ad praedictam ecclesiam semel in anno venirent causa orationis ob remissionem peccatorum suorum vel suas oblationes mitterent, participes essent omnium orationum et benefactorum quae in ipsa ecclesia fierent. Deo gratias.

martes, 27 de diciembre de 2022

XLIX. Charta dotationis ecclesiae Rotensis: an. MXCII. (1092)

XLIX.

Charta dotationis ecclesiae Rotensis: an. MXCII. (1092) (Vid. pág. 151). 

Quamvis unumquemque fidelium oporteat post semel acceptam fidem perseveranter operando eam retinere et juxta humanae fragilitatis permissionem in nullo a recto eius itinere deviare, si quis tamen propriae carnis infirmitate devictus aberraverit, sed quandoque perpetrata diu mala digne penitendo planxerit, apud misericordem Judicem non reprobus vel damnabilis servus, sed dilectus reputabitur adoptionis filius. Hac igitur Conditoris nostri pietate confisus ego Raimundus Sedis Rotae divinae gratiae dono Episcopus, licet a Christi vineae cultura diutissime torpuerim ociosus, tandem divinitus inspiratus comissae michi ecclesiae filiorum dolens lapsus auxiliante Deo reformare eos elaboro ad clericalis rectitudinem primatus atque ad interioris decorem ornatus. Constituo etenim divino cooperante adiutorio apud praedictam Sedem ut clerus ibidem modo ad serviendum Deo devotus, atque sub canonicae vitae dignitate victurus tam moderni quam eiusdem sancti propositi sequaces futuri nichil umquam sibi proprium vendicent, nec etiam nominent; sed juxta primitivae ecclesiae formam, sicut debet illis esse una fides et idem spiritus, ita semper sit eis comunis praesentis vitae sumptus proprioque Episcopo ac sibi Praepositis ab eodem canonice constitutis secundum Sanctorum Patrum sententias obedientes existant in omnibus. Ad observandam ergo religionis huius institutionem ne qua forte occasio transgrediendi necessariorum indigencia cuilibet fratrum oriatur comuniter viventium, ex ipsius ecclesiae et episcopalis juris rebus tantum ad ipsorum stipendium confero, unde largiente Deo semper eis sufficent victus et vestius et coetera quae necessarius poposcerit usus. In primis videlicet dono et concedo ac confirmo in perpetuum canonicis in prenominata Sede regulariter viventibus praesentibus et successoris ad honorem Omnipotentis Dei, eiusque gloriosae Genitricis et Beatissimi Vincentii Martiris, omniumque Sanctorum ecclesiam eiusdem castri et omnes decimas et primitias, defunctiones et oblationes omnium terminorum ad eundem castrum, videlicet Rotam pertinentium, necnon et ecclesiam Sanctae Mariae de Pedrui cum omnibus ad illam pertinentibus et quartam partem decimarum et primiciarum et defunctionum ecclesiae Sancti Stephani, et quartam partem decimarum et primiciarum et defunctionum ecclesiae de Montmesma. Dono etiam ipsis quartam partem decimarum, primiciarum (et o ,) defunctionum ecclesiae Sanctae Mariae de Alasquar (Alasquarr) cum exqusato eiusdem villae nomine Atone et cum molendinis ipsius loci: et in Avellana totum hoc quod Dominus meus Rex dedit michi. Addo quoque huic donacioni omnem alodem quem habeo apud Alcastrum, et quartam partem decimarum et primiciarum et defunctionum ecclesiae de Pan (Pano), et ecclesiae de Pannel (Panillo), et ecclesiae de Clamosa. Dono insuper illis ecclesiam Sancti Martini de Cavallera cum omnibus suis pertinenciis; simili modo ecclesiam Sanctae Mariae de Sancta Listra (Santa Liestra) cum omnibus suis pertinenciis. Augeo quoque ad predictam donacionem quartam partem decimarum, primiciarum, defunctionum ecclesiae de Avinazar. Ecclesiam vero de Vacca mortua (: vaca muerta), et ecclesiam de Terraza et ecclesiam de Merle, et ecclesiam de Villapaternini quae antiquitus dicuntur fuisse alodium Sancti Vincentii praescriptae donacioni ab integro adicio: similiter et ecclesiam Sancti Petri de Lastonosa cum omnibus suis pertinenciis. Concedo etiam ipsis omnem alodem quem Miro Rogerii canonicus dedit Sancto Vincentio, et totum meum alodium quod habeo in Alchezar, et quicquid in Castellone de Sos habeo et habere debeo, et quartam partem decimarum et primiciarum ac defunctionum ecclesiarum de Bessaur. Ecclesiam vero Sancti Felicis praescriptae donacioni ab integro trado. Dono quidem abaciam Sancti Andreae de Barraves cum omnibus suis apendiciis, necnon et castrum Vivum eiusdem vallis cum cunctis suis pertinentiis. Abaciam Alaonis insuper eis trado et paecipio (praecipio) ut semper monachorum conventus ibi maneat. Abas (con una b) vero qui ibi erit ab Episcopo et canonicis Sancti Vincentii eligatur, et semper sit eis subditus. Dono etiam ipsis ecclesiam Sancti Martini de Aquilanido cum sua abacia, et cum omnibus ad illam pertinentibus quae hodie habet, nec in antea adquisierit cum quarta parte decimarum et primiciarum et defunctionum eiusdem ecclesiae cum capud manso de Sclua et fratribus suis cum omnibus quae hodie habent nec in antea adquisierint sive empcione aut eschalido, et illam vallem quae dicitur Vallis Sancti Vincentii totam ab integro circumdatam et terminatam per caput Penna acuta, et per fundus Morral rivus, et ad orientem de Penna acuta, sicut vadit Serramolar, et vertit aqua in Morral; et de occidente Penna acuta vadit ad Maruein maiol, et de Maruin maiol ad Fontem Besvei, et de Fonte Besvei ad sumitatem de Pui Besvei, et de sumitate de Pui Besvei, sicut aqua vertit a parte vallis usque in Morral et per fundum vallis est rivus Morral. Quantum istae afrontationes et terminaciones intra se includunt et est terminus de Aquilanido et debet esse terminus eius cultum et incultum, heremum et populatum totum habeant ad proprium alodium ad omnem suam voluntatem faciendam de illa cum caput manso de Man, de Benasch (Benasco, Benasque) et filiis suis, ut habeant et possideant eo tenore ut post obitum meum memoria mea in ecclesia Rotensi sit memorialis in generacione omnium saeculorum. Castrum vero cum villa retineo michi ad voluntatem meam faciendam. Item quia volo et opto ut idem clerus augeatur et in nullo minuatur adicio huic donacioni ecclesiam Sanctae Mariae de Montson, ut habeant et possideant cum omnibus suis pertinenciis quas hodie habet et deinceps adquisierit praeter quartum et coenam et placita episcopalia. Deinde in necessaria vestitus adicio huic donacioni quartam partem decimarum et primiciarum et defunctionum ecclesiae de Griaol, et ecclesiae de Mur, et ecclesiae de Montclus, et ecclesiae de Pal, et quartum cannabi (cáñamo, canem, cannabis) et lini et agnorum tocius archidiachonatus de Terrantona. Haec omnia superius scripta et nominata dono et bona mente concedo filiis et fratribus meis praesentibus et futuris canonice viventibus in ecclesia Sancti Vincentii de Rota. Si quis autem clericorum vel laicorum haec dona, et haec scripta irrumpere (falta una r) temptaverit, sit maledictus et excommunicatus et anathema fiat, quousque se emendet, et morte Ananiae et Saphirae dampnetur, et particeps sit Judae Schariocis, et a Corpore et Sanguine Jhesu Christi sit alienus. Qui vero scriptis nostris consenserit, partem habeat in regno Dei, et inter filios Dei in libro vitae justus scribatur, et sit benedictus eterna Domini benedictione. Amen.

= Signum + Raimundi Dei gratia Rotensis Episcopi. = Signum + Bernardi Adelmi Abbatis Alaonis. = Signum + Miro Prioris. = Signum + Arnaldi Gomballdi Archidiachoni. = Signum + Berengarii Raimundi. = Signum + Arnaldi Petri. = Visores et auditores istius donacionis Raimundus Guillermi de Capella, et Gaucerandus Galin, et Guillermus Roztangni, et Raimundus Gombaldi de Porta Spana. = Facta carta huius donacionis anno Dominicae Incarnacionis MXC.II. II. idus novembris, regnante Santio Rege, filio Ranimiri Regis. = Guillermus canonicus Sancti Vincentii rogatus ab Episcopo scripsit, et hoc signum + fecit. = Ego Poncius Dei gratia Barbastrensis Episcopus hanc donacionem laudo, et proprio signo + corroboro. = Ego Raimundus Dei gratia Barbastrensis Episcopus hoc donum laudo et proprio signo + confirmo. = Ego Petrus Dei ordinacione Barbastrensis Episcopus laudo, et confirmo + supra scriptum donum. = Ego Rannimirus Dei gratia Barbastrensis electus hoc donum laudo et proprio signo + corroboro. = Ego Gaufridus Dei gratia Barbastrensis Episcopus laudo et confirmo + hoc donum. Sig+num Guillermi Rotensis Episcopi. = Sig+num Berengarii Illerdensis atque Rotensis Episcopi et Abbatis Montis Aragonis. = Ego Gomballus Illerdensis Episcopus et Rotensis confirmo et hoc + facio. = Ego Berengarius electus Illerdensis et Rotensis confirmo et hoc + facio. = Sig+num Petri Illerdensis Episcopi salvis constitutionibus factis super ecclesiam de Montsone et Sancti Andreae. = Sig+num fratris Raimundi Illerdensis et Rotensis electi qui omnia supra scripta laudo et confirmo. = Ego G. misericordia divina Illerdensis Episcopus ss. = Nos P. Dei gratia Illerdensis Episcopus supradictis composicionibus subscribimus. = Nos Poncius Dei gratia Illerdensis Episcopus subscribimus.

viernes, 7 de octubre de 2022

IX. Convenientia inter episcopos Urgellensem et Ripacurciensem, anno MCXL

IX. 

Convenientia inter episcopos Urgellensem et Ripacurciensem, anno MCXL (Vid. pág. 43).

Ex autogr. in arch Episc. Urgell. 

In nomine Domini nostri Jhesu Christi: notum sit omnibus hominibus, quod ego Willelmus Aretalensis Archiepiscopus, et apostolicae sedis legatus, cum consilio Comitum Palearensium Arnaldi, scilicet, et Artaldi, et cum consilio Raimundi Petri de Heril (Eril, Erill), et abbatum Benedicti, videlicet, sancti Saturnini, et Berengarii (hay 3 i) Lavicensis ecclesiae, et in presencia archidiaconorum Urgellensium Giraldi, scilicet, et Petri Willelmi, et Prioris Rotensis ecclesiae Willelmi Bonifilii, et Willelmi Petri Rotensis archidiaconi, et in conspetu (conspectu) multorum aliorum, tam Clericorum quam laycorum, talem concordiam feci inter episcopos Petrum, scilicet, Urgellensem, et Gaufredum Rotensem de ecclesiis, quae sitae sunt in Palearensi, et Urgellensi comitatu, quas predictus Gaufredus Rotensis possidebat, et Petrus Urgellensis ab eo requirebat, quod earum medietatem Petrus Urgellensis recuperet, et quiete habeat, et possideat in vita sua. Aliam vero medietatem G. Rotensis quiete similiter habeat, et possideat in vita sua. Factis inter eos competentibus divisionibus, sine utriusque partis deceptione. Haec autem concordia taliter facta est, quod Petrus Urgellensis deinceps quamdiu vixerit, Gaufredo Rotensi episcopo, neque alicui successori suo super illis ecclesiis aliquam litem moveat. Similiter G. Rotensis episcopus Petro Urgellensi, neque alicui successori suo deinceps quamdiu vixerit super illis ecclesiis aliquam litem moveat. Post obitum vero illorum, utriusque successoribus libera sit potestas huic concordiae stare, vel denuo in presencia Domini Papae vel legati eius litem suscitare. Haec est pars divisionis huius, contingens Urgellensi episcopo, ecclesiae, videlicet, omnes, quae sitae sunt, vel erunt in valle quae dicitur Vallis Sennid, et in Valle de Bovino, et ecclesia Sancti Martini de Aren cum suis pertinenciis, et ecclesia de Girbeta cum suis pertinenciis, et omnes aliae ecclesiae Palearensis et Urgellensis comitatus, quae sunt vel erunt ultra flumen de Nogairola (Noguerola), et de ista parte ipsius fluminis, ecclesia Sancti Stephani de Sarga cum suis pertinenciis. Facta est haec convenientia anno ab Incarnacione Domini MCXL, sexto nonas Maii. = Ego Guilelmus Arelatensis ecclesiae archiepiscopus, et Apostolicae sedis legatus confirmo. = Ego Petrus Urgellensis episcopus hoc signo + confirmo. = S¡g+num Arnaldi Comitis Palearensis. = Sig+num Artaldi Comitis Palearensis. = Ego Gaufridus Barbastrensis ecclesiae presul, et exul confirmo. Sig+num Willelmi Petri archidiaconi Barbastrensis. = Sig+num Petri Willelmi archidiaconi Urgellensis. = Sig+num Raimundi Petri de Heril. = Sig+num Geralli archidiaconi. = Nicolaus Canonicus Sancti Rufi hanc cartam scripsit, et hoc sig+no roboravit.

lunes, 23 de enero de 2023

XXX. Charta electionis Petri de Albalato, Episcopi Illerdensis, an. MCCXXXVI.

XXX.

Charta electionis Petri de Albalato, Episcopi Illerdensis, an. MCCXXXVI. (Vid. pág. 135.)

Reverendo in Christo Patri ac Domino G. Dei gratia Terrachonensi electo R. Suavis Prior et totum Capitulum Ilerdense salutem et reverentiam debitam et devotam. Justus est Dominus in omnibus viis suis et in omnibus operibus suis sanctus. Res quidem agitatur miraculi, et gaudendum est singulis in generationibus populorum. Attendite igitur Pater misericors, et laudate Dominum quia magnifice fecit. De coelo enim prospexit ad restauracionem suae ecclesiae Ilerdensis quae tam potenti quam etiam digno nuper viduata Pastore, videlicet, Berengario inclitae recordationis Episcopo viam universitatae carnis ingresso, videbatur undique auxilio destituta. Convenientibus siquidem nobis canonicis universis ad tractandum de substitutione Pontificis ut per celerem substitutionem morbo plusquam caduco, quem ex morte memorati Episcopi mater nostra ecclesia contraxerat, mederetur, et ne pro deffectu Pastoris gregem dominicum lupus rapax invaderet, aut in facultatibus suis viduata ecclesia laberetur, nec non ut occurreretur periculis animarum, et subiectarum ecclesiarum indempnitatibus caveretur. Post multiplicem electionis tractatum in hominem qui nostro conveniebat proposito occulos direximus puro et ecclesiastico delinitos collirio, nulloque caligine caligantes. Hominem utique cui aetatis maturitas, morum gravitas et competens quinnimo eminens litterarum scientia suffragatur; qui etiam in se ipso potest ostendere, qualiter subditos in domo Dei oporteat conversari, electa itaque una de formis canonicis quae visa fuit singulis expedire, magistrum Petrum Sacristam nostrum electione per divinam inspirationem absque vicio celebrata, nobis concorditer elegimus atque unanimiter praefecimus in Pastorem. Quam quidem electionem supplicantes petimus ut confirmare dignemini ex suscepti cura regiminis et officio pietatis. Denique per presens decretum formam continens praeelectam circumspectionis vestrae prudentiae tam de processu electionis quam etiam forma vobis plena certitudo constare poterit. Quod quidem sigillo Capituli insignitum propriis subscripcionibus curavimus roborare. Quod est actum pridie idus octobris anno Incarnationis Christi M.CC.XXX. sexto. = Sig+num R. Suavis Prioris qui electioni interfui et consensum praebui. = Ego P. Vitalis Rippacurcensis Archidiachonus qui electioni interfui et consensum praebui confirmo. = Signum Petri, fratris Dominis J. Regis Aragonum qui electione interfui et consensum praebui et hoc + feci. = Sig+num R. Cappellant Sancti Petri et canonici Ilerdensis qui interfui electioni ei consensum prebui. = Ego P. de Zarocha, Ilerdensis canonicus qui electioni interfui et consensum praebui sub+scribo. = Ego B. Vitalis, Ilerdensis canonicus qui electioni interfui et consensum praebui sub+scribo. = Ego B. Repositarios, Ilerdensis canonicus qui electioni interfui et consensum praebui sub+scribo. = Sig+num Fortui de Albalato, Prioris ecclesiae Sanctae Mariae Montissoni et canonici Rotensis qui huic electioni interfui et consensum praebui, et proprio signo meo corroboravi. = Sig+num Guillermi de Conudella (Cornudella), Rotensis Sacristae qui huic electioni interfui et consensum prebui et proprio signo meo corroboravi. = Sig+num Bertrandi de Cornudella, Rotensis camerarii qui huic electioni interfui et consensum praebui et proprio signo meo corroborari (corroboravi). = Sig+num Raimundi, Rotensis canonici qui huic electioni interfui et consensum praebui, et proprio signo meo corroboravi. = Sig+num Bernardi de Avellana, Rotensis canonici qui huic electioni interfui et consensum praebui et proprio signo meo corroboravi. = Sig+num Bernardi de Zaclusa, Praecentoris Ilerdensis qui electioni interfuit et consensum praebuit. = Ego magister Matheus, Archidiachonus Terrantone huic electioni interfui et consensum praebui et hoc sig+num posui. = Ego Berengarius, Archidiachonus Ben., qui electioni interfui et consensum prebui per oblatum +. = Ego Guillermus Vitalis electioni interfui et consensum praebui et ideo subscribo. = Ego Petrus de Lerato, Ilerdensis camerarius qui electioni interfui et consensi subscribo. = Sig+num Guillermi de Acuta, Ilerdensis canonici qui electioni interfui et consensum praebuit. = Ego Bernardus Anatyarii, canonicus Ilerdensis qui electioni interfui et consensum praebui subscribo. = Ego R. de Angularia, Ilerdensis canonicus qui huic electioni interfui et consensum praebui subscribo. = Ego magister G. Ilerdensis canonicus qui huic electioni interfui et consensum praebui subscribo et hoc sig+num pono. = Bernardus de Juneta, Ilerdensis canonicus qui huic electioni interfui et consensum praebui hoc firmo et hoc + pono. = Ego P. Ilerdensis canonicus et succentor subscribo et hoc sig+num pono. = Berengarius Bardina, notarius publicus Ilerdensis scripsit hoc, et hoc sig+num fiete, set rasit et scripsit in secunda linea ubi dicitur etiam, et in octava ubi dicitur concorditer.

martes, 27 de diciembre de 2022

XLVII. Ordinatio circa electionem Episcoporum Illerdensium, an. MCCXLIV. (1244)

XLVII.

Ordinatio circa electionem Episcoporum Illerdensium, an. MCCXLIV. (1244) (Vid. pág. 144)

Ex. Libro viridi eccl. Illerdensis fol. 297 b. 

Nos Petrus miseracione divina Terrachonensis Archiepiscopus et Raymundus per eandem Illerdensis Episcopus auditis rationibus utriusque partis super jure eligendi Episcopo in ecclesia Illerdensi taliter duximus statuendum. Quod quandocumque electio fuerit celebranda de Pontifice in ecclesia Illerdensi, quod Capitulum Illerdense teneatur hoc notificare Priori et conventui Rotensis ecclesiae, et teneantur recipere et admittere ad electionem praedictam Priorem Rotensem, et eius canonicos. Itaque si fiat electio per compromissum, eligantur duo de ecclesia Illerdensi et unus de Rotensi, vel tres de Illerdensi et duo de Rotensi et sic deinceps. Si autem per scrutinium electio juxta numerum canonicorum Illerdae qui tempore electionis fuerint residentes, tercia pars de canonicis Rotensis assumatur, ita videlicet quod si fuerint XX canonici Illerdae, decem intersint Rotenses: si autem fuerint triginta canonici Illerdenses, intersint quindecim Rotenses, et ita secundum magis et minus secundum numerum canonicorum Illerdensium observetur. Item quia invenimus quod ecclesia Illerdensis a tempore suae fundationis familiaritatem et societatem habuit cum canonicis Rotensis ecclesiae, statuimus quod nomina canonicorum Rotensium quae sunt deleta de Martyrologio Illerdensis ecclesiae, reparentur et restituantur ibidem, ut sit fraterna caritas inter eos et commemoratio canonicorum defunctorum fiat communiter in alterutra ecclesia. Statuimus etiam quod quociensqumque et quandocumque Prior et canonici Rotenses accesserint ad civitatem vel ecclesiam Illerdensem quod Prior et Capitulum Illerdae teneatur eis dare portiones cotidianas per tres dies, secundum quod datur et dabitur coeteris canonicis ecclesiae Illerdensis. Super petitione procurationum quam dictus Prior et conventus Rotensis ecclesiae faciebant ab Archidiachonis Ripagurciae, de Benasco (Benasque) et de Terranthona (Terrantona), ipsi Priori et eius conventus silencium duximus imponendum. In predicta vero sententia, composicione vel arbitrio retinemus, quod si quid sit omissum vel minus vel obscure dictum, quod possimus supplere et interpretari vel declarare, prout nobis visum fuerit expedire, infra tempus superius comprehensum. Super omnibus aliis quaestionibus vel demandis quas alterutra ecclesiarum praedictarum posset movere contra alteram usque in presentem diem, eis perpetuum duximus silencium imponendum. Lata sententia septimo kalendas aprilis anno Domini MCCXL quarto.

miércoles, 28 de diciembre de 2022

L. Altera charta donationis ecclesiae Rotensis an. MXCIII. (1093)

L.

Altera charta donationis ecclesiae Rotensis an. MXCIII. (1093) 

(Vid. pág. 152).

Debitum humanae condicionis nullus in carne positus evadere potest. Igitur in Dei nomine ego Raimundus Dei gratia Rotensis ecclesiae Episcopus, cupiens subvenire paupertati meae novellae plantacionis, consilio et voluntate omnium fratrum nostrorum, videlicet Bernardi, Abbatis Alaonis et Mironis Rogerii Prioris, et Arnaldi Gombaldi, Archidiaconi Rippacurciensi, Bernardi Guillermi, Archidiachoni Terrantone, et Raimundi, Archidiachoni de Benasch, et Petri Onifredi, Archidiachoni Paliarensis, et Guillermi Arnaldi, Sacristae, Baronis, Helemosinarii et Berengarii Raimundi, Prioris Sancti Martini de Cavallera et Ichilanis, Prioris Sancti Andreae vallis Arravensis, dono et perpetualiter concedo ut isti supra dicti et successores eorum qui supra dictos honores tenuerint de bonis huius eclesiae a Deo sibi collatis et a nobis multo labore adquisitis semel in anno unusquisque Rotensem ecclesiam intus et exterius honorifice procurent. In primis Archidiachonus Ripacurciae die Natalis Domini, Archidiachonus de Montanis scilicet de Benasch die Circhumcisionis Domini, Prior Sancti Andreae die Apparicionis, Sanctum Pentecosten Prior Sancti Martini de Cavallera, die Sancti Michaelis capellani Sanctae Listre (Listrae, Listra, Liestra) et de Besens, die omnium Sanctorum Archidiachonus Terrantone, die Sancti Martini Sacrista, dominica qua cantatur Ad te levavi Elemosinarius. Supra dictae vero donacioni voluntate et assensu fratrum nostrorum Archidiachonorum addo et bona mente concedo Deo et Sancto Vincentio et filiis et fratribus meis canonicis Rotensibus Deo servientibus tam praesentibus quam futuris mensuraturas et redecimationes ecclesiarum, videlicet de Montmesma et Sancti Stephani et de Fronced, de Pan et Pannel et de Sancta Listra, de Avinozar (Avinazar más arriba) et de Merle et de Terraza et Vaca morta, de villa Paternin et de Bessaurre (Bessaur más arriba) et Sancti Felicis de Berin, ut libere habeant et possideant per secula cuncta. Si quis autem successorum meorum, aut aliqua ecclesiastica secularisve persona hoc donum nostrae karitatis et a fratribus nostris supra dictis benigne concessum canonicis Rotensibus filiis et fratribus nostris Deo servientibus tam praesentibus quam futuris infringere, auferre vel minuere tentaverit, auctoritate Dei Patris Omnipotentis et Filii et Spiritus Sancti et Apostolorum Petri et Pauli omniumque Sanctorum et nostra sub anatematis sententia indissolubiter vinciatur. Amen. = Sig+num Raimundi Dei gratia Rotensis Episcopi. = Sig+num Bernardi Abbatis Alaonis. = Sig+num Mironis Rogerii, Prioris. = Sig+num Arnaldi Gombaldi, Archidiachoni. = Sig+num Bernardi Guillermi, Archidiachoni. = Sig+num Raimundi, Archidiaconi. = Sig+num Petri, Archidiachoni. = Sig+num Guillermi, Sacristae. = Sig+num Baronis, Elemosinarii. = Sig+num Berengarii Raimundi. = Sig+num Ichile, Prioris Sancti Andreae. = Facta carta huius donacionis anno Incarnationis Domini MXCIII. in festivitate omnium Santorum, regnante Santio Rege, filio Ranimiri Regis in Pampilona, in Aragone, in Superarbi, et in Ripacurcia. = Ego Ruderichus Domini mei Episcopi mandato hanc cartam scripsi et hoc sig+num feci. 

sábado, 24 de diciembre de 2022

XXXVI. Convenientia inter Episcopos Aragonensem et Rotensem an. MLXXX. (1080)

XXXVI. 

Convenientia inter Episcopos Aragonensem et Rotensem an. MLXXX. (1080) (Vid. pág. 145). 

Ex arch. eccl. Rotensis, et ex autentico et coaevo translato in eccl. Illerd. (Lérida) 

In nomine sanctae Trinitatis. Hoc est testamentum pacti quod fecimus nos Episcopi, scilicet, ego Garsias, Aragonensis Episcopus, et ego Raimundus, Rotensis ecclesiae Episcopus. Orta namque contencio fuerat inter nos de antiquis terminis nostri episcopatus, quia olim, Christiana religione expulsa ex nostra patria, invadente impia Ismaelitarum gente Ispaniam, destructis Sedibus, captivata patria, fuerant nobis longa oblivione incogniti. Venientes itaque ante praesentiam excellentissimi ac piissimi Principis nostri Sancii facta ad invicem concordia constituimus causam iudicio eius. At ille divina inspirante clemencia statuit nobis certos finium limites per quos omnis occasio altercationis possit ammoveri et a nobis et a successoribus nostris. Itaque in Suprarbiensi (Sobrarbe) regione constituit terminos, ut sicut surgit illa serra quae vocatur Arvi (super Arvi o Arbi), habens ex septentrionali latere oppida quae vocantur Elson et Avinzanla, et protenditur in orientem contra castrum quod vocatur Civitas, pertingens usque ad fluvium qui dicitur Cincha (río Cinca): omnis haec regio Suprarbiensis ex supradicta parte septentrionalis lateris usque ad Pirineos montes, sicuti dividit supra dictus fluvius Cincha decurrens a Pirineo, sit juris Aragonensis episcopatus. Villa vero quae dicitur Belsa sita inter duos ramos fluminis ad radices eiusdem montis Pirinei totaque provincia ultra praedictum fluvium ad orientalem plagam, sit juris Rotensis ecclesiae. Iterumque constituit ut si miserante Deo fuerit gens Ismaelitarum a nostris finibus expulsa, sicuti ipso largiente in proximo futurum esse credimus et speramus, omnis regio Barbutana, sicuti descenditur ex supra scripta serra Arvi, habens ex meridiano latere castra quae vocantur Nabal (Naval) et Salinas et Alchezar (Alquézar, al qsar) et alia quamplura usque ad rivum qui dicitur Alcanadre, simili modo sit juris ecclesiae Rotensis (a). Castrum vero quod dicitur Situli, et villa quae vocatur Biarag simulque omnis regio quae est infra supra scriptum rivum, sit juris ecclesiae Oscensis urbis. Hoc igitur decretum omni tempore ab omnibus Episcopis qui nobis loco et ordine successerint, volumus firmum illibatumque servare, ut pax et concordia sit inter eos, ut nulli deinceps pro supra dictis terminis litigandi occasio oriatur. Facta confirmationis pagina III. idus decembris, anno ab Incarnatione Domini LXXX. era vero C. XVIII. post M. in monasterio Sancti Johannis Babtistae de Penna, (San Juan Bautista de la Peña) anno XVIII. regni supra dicti Principis, (rey Sancii, Sancio, Sancho) consistente Abbate Sancio in eodem monasterio Sancti Johannis, Grimaldus vero Abbas in monasterio Sancti Victoriani, Sancius Galindez, (de Galindo, Sancho Galíndez) Comes in Boltangna (b: In Cartorali Bolutania) (conde en Boltaña) et in Atares (Atarés) et in Sosi (Sos), Centullus Bigorrensis Comes (Céntulo de Bigorra) in Penna et in Ara, Sancius Ranimiriz, (Sancho Ramírez) frater Regis in Benavarre et in Fontova, Guillermus Servi Dei in Capella. = Ego Sancius gratias Deo Rex Pampilonensis et Aragonensis hanc definitionem laudo et proprio signo corroboro. = Signum + Sancii Regis. = Ego Petrus, Sancii Regis filius hanc definitionem laudo et proprio signo corroboro. = + (Firma en árabe) +. = Ego Sancius Porcho jussione Domini mei Regis hanc cartam scripsi et isto signo + feci. 

(a) In Cartorali eccl. Roten., núm. 24. sic: Sit juris ecclesiae Barbutanae urbis quae debet esse episcopalis Sedes loco antiquae urbis Hictosae, quia in suburbio eius est fundata pro ea. Castrum vero, etc. Haec verba desunt in transl. eccl. Illerd.

https://es.wikipedia.org/wiki/Pedro_I_de_Arag%C3%B3n (Petrus, Sancii Regis filius; Pedro I, hijo de Sancho I, Sancho Ramírez)

sábado, 31 de diciembre de 2022

LXXVI. Charta electionis Gaufredi, Episcopi Rotensis, an. MCXXXV

LXXVI.

Charta electionis Gaufredi, Episcopi Rotensis, an. MCXXXV. (Vid. pág. 203.) 

Venerabili Oldegario Dei gratia Terraconensis metropolis dispensatori, dignitate conspicuo, clerus et populus Barbastrensis sive Rotensis ecclesiae totius devocionis famulatum. Credimus non latere archiepiscopatus vestri celsitudine quod nostra ecclesia suo sit viduata Pastore, hac propter hoc solacio proprii sit destituta rectoris. Quapropter ne Pastore absente grex dominicus perfidorum luporum morsibus pateret, improbique raptoris fieret praeda, communi voto atque consensu elegimus nobis Pontificem Gaudfridum presbiterum monasterii Beati Poncii monachum, virum utique prudentem, hospitalem, ornatum moribus, castum, sobrium, mansuetum, Deo et homibus placentem. Quem ad archiepiscopatus vestri dignitatem mittere curavimus, unanimiter postulantes et obsecrantes a vestra maiestate nobis illum ordinari in Pontificem, quatinus auctore Deo nobis velut idoneus Pastor praeesse valeat et prodesse, nosque sub sacro eius regimine Domino semper militare possimus. Ut autem omnium nostrum vota in hac electione convenire noscatis, huic canonico decreto propriis manibus roborando subscripsimus. = Ego Guillermus Bonifilii, Prior Rotensis subscripsi. = Ego Garsias, Prior claustrensis ss. = Ego Guillermus Petri, eiusdem ecclesiae Archidiachonus ss. = Ego Garsias, Barbastrensis Archidiachonus ss. = Ego Garsias Archidiachonus ss. = Ego Guillermus Sacrista ss. = Ego Ainardus, Prior Sancti Andreae ss. = Ego Bertrandus Cellararius ss. = Ego Bernardus Barravensis ss. = Ego Berengarius de Cornuta ss. +. = Ego Stephanus Cantor ss. +. = Ego Raimundus de Benascho ss. +. = Ego Petrus de Biura ss. +. = Ego Nicholaus ss. +. = Ego Petrus Exemeno ss. +. = Ego Guillermus de Capella ss. +. Ego Forto ss. +. = Ego Martinus, Abbas Sancti Victoriani ss. +. = Ego Bernardus, Abbas Alaonis ss. +. = Ego Raimundus Archidiachonus ss. = Ego Raimundus Martini Archidiachonus ss. +. = Ego Petrus Gauzperti laudo hanc electionem +. = Ego Petrus Mir de Entenza laudo +. = Ego Gombaldus de Benavent laudo +. = Ego Bernardus Petri de Petra rubea laudo +. = Ego Bardina laudo +. = Ego Bartholomeus laudo +. Ego Peregrin de Alchezar laudo +. = Ego Fertung Dato (Fertungo Dat más arriba) de Barbastro laudo +. = Ego Asalid de Gudel laudo +. = Ego Raimundus Helemosinarius scriptor istius cartae subscripsi +.

sábado, 24 de diciembre de 2022

XLIII. Charta consecrationis ecclesiae S. Mariae de Tolva: an. MCXXX. (1130)

XLIII. 

Charta consecrationis ecclesiae S. Mariae de Tolva: an. MCXXX. (1130) (Vid. pág. 128). 

Ego Petrus Dei gratia Barbastrensis et Rotensis ecclesiae Episcopus cum consilio clericorum meorum Jhesu annuente ecclesiam Sanctae Mariae Tolbensis dedicavi, ad quam dedicationem Dompnum Ollegarium, Terraconensem Archiepiscopum invitavi, qui peticionibus nostris obaudiens, libenter advenit, et nobis cum Deo gratias praedictam dedicationem honorifice peregit. Qua dedicatione peracta cum praefato Archiepiscopo et Raimundo, Ausonensi Episcopo qui in eadem dedicatione adiutor et consecrator similiter fuit, atque Archidiachonibus ac Sancti Vincencii canonicis de dignitate et statu ipsius Sanctae Mariae ecclesiae tractare convenienter disposui, ut sicut ceterae ecclesiae in die dedicationis suae secundum statuta sacrorum canonum cimiterio et baptisterio honorantur ac legitime corroborantur, haec pari modo a nobis corroboraretur et dote, cimiterio, hac baptisterio honoraretur. Decimas quoque sui juris vel quorumcumque aliorum quas usque in diem dedicationis accipere consueverat vel illarum possesionum quae a quibuslibet fidelibus personis presenti consecracionis vel subsequenti altera die pro dote praedictae Tolbensi ecclesiae concessae vel donatae fuerint, liberas et ingenuas habeat, et deinceps ecclesiastico jure possideat et accipiat. Si quid vero deinde ampliare quocumque modo in termino de Falcibus vel adquirere potuerit, decimam Beati Justi ecclesia habeat. Quod verbum Archiepiscopus et Ausonensis Episcopus dignum esse laudaverunt, et ut fieret annuerunt, cum quibus ego annuens praecibus Archidiachonorum et canonicorum hoc sponte laudavi, et ut ita facerem coram omnibus mandavi. Postea vero cum Dompno Arnaldo, Oscensi Episcopo, karissimo nostro, veniens Rotam de hac re cum eo provide consilium habui, qui ut superius praetitulatum est, laudavit et utile et valde bonum esse praefixit. Igitur auctoritate Dei et nostra et Oscensis Episcopi in Rotensi Capitulo coram fratribus nostris ecclesiam Tolbensem, veluti praenotatum est, cimiterio ac baptisterio ampliavi, et hoc tale moderamine ut qui illius ecclesiae Tolbensis hereditario jure homines sunt, in praefata ecclesia Tolbensi semper baptizentur ac sepeliantur. Alii vero homines nostri episcopatus sive nobiles seu ignobiles habeant licentiam sepeliendi in ecclesia Tolbensi si voluerint, facta primitus donatione rerum suarum parrochialibus ecclesiis suis, et sicut Domnus Ildefonsus Rex ecclesiam Tolbensem cum omnibus quae in praesenti habebat, et in futuro ubicumque juste adquirere posset, liberam et ingenuam per scripturam fecit et proprio signo firmavit, ita ego ipsam eandem libertatem ex parte Dei Omnipotentis et nostra corroboro et laudo. Insuper dono totum quartum et quicquid est juris Episcopi Falcensis ecclesia, excepta coena et praecaria, Deo et eius Genitrici et Beato Vincencio Rotensi, et canonicis ibidem Deo servientibus pro meorum remissione delictorum, el perpetuo firmo, ita quod nulli Episcoporum liceat hanc donacionem irrumpere, sed semper firma valeat permanere. Facta carta kalendis marcii anno Incarnacionis Domini M.C.XXX. era M.C.LX.VIII. = Sig+num Arnaldi Oscensis Episcopi. = Sig+num Guillermi Bonifilii, Rotensis Prioris. = Sig+num Fortonis Prioris. = Sig+num Petri Archidiachoni. = Sig+num Guillermi Petri. = Sig+num Guillermi Sacristae. Sig+num Garsiae Camerarii. = Sig+num Stephani. = Sig+num Garsiae Barbastri. = Sig+num Raimundi Ennechonis. = Sig+num Garsiae Castellazoli. = Sig+num Martini Galindonis. = Sig+num Bertrandi Capellani. = Sig+num Ennechonis Helemosinarii. = Sig+num Ramon Oriol Archidiachoni. = Coeteri fratres visores et auditores fuerunt. = Ego Petrus, Barbastrensis Episcopus laudo et confirmo hanc cartam et hoc + facio. = Ollegarius Archiepiscopus confirmo. = Ego Nicholaus, Rotensis ecclesiae diachonus et canonicus per iussionem Domini Petri Episcopi hanc cartam scripsi et hoc signum + feci. 

martes, 30 de agosto de 2022

XXVII. Acta consecrationis eiusdem episcopi Rotensis, ex decreto eiusdem episcopi Urgellensis, eodem anno.

XXVII.

Acta consecrationis eiusdem episcopi Rotensis, ex decreto eiusdem episcopi Urgellensis, eodem anno.

Ex. autogr. in eodem loco.

Locorum primates preceptorum, quibus gerarchice atque telatargice vigent prischa, modernaque ecclesiarum moderamina, teoloqueriis sancxere cannonibus, quo (quod) arripientibus viam universe terre quarumlibet sedium presulibus, per vicionerem (viciniorem) episcopum, aut per quemlibet alium episcopum, cui archimadrita iniunxerit, extincti fratris tumulatorem, orbateque sedis visitatorem, atque consolatorem, sine cuius conscientia sacri vetant cannones confiteri atque confici, de subrogacione episcopi perficiatur ecclesiasticarum inventarium rerum. Tunc vero prioribus viduate sedis dispositis echonomis comendetur; postmodum autem cleri plebisque ordinis desideriorum consensus requiratur. Quinimmo amotis simoniacis saculis, postpositisque omnium cupiditatum argumentis, universa fideliter noticie archiepiscopali significentur. Quo disponente cuncta in talibus expedit cum suffraganeorum consilio sub divina censurâ disponi negociis atque ordinari. Igitur metropolitano Dominica vocatione rebus humanis utraque (vitaque) perfuncto, hec eadem fideliter sunt exigenda omnia a visitatore atque tumulatore, et omnium condiocesanorum, si fieri potest, cognicionis (cognicioni) significanda prudencialiter, quo urbes, que gentilium temporibus abebant idolicole flamines, nunc gubernent Christicole presules. Cum ergo pastorem contigerit subrogandum, post adclamationem et vocationem cleri, petitionemque viduate plebis, ne urbs presulem minime optatum aut spernat, aut odium abeat, fiatque minus religiosa quam convenit, cui aut liceat abere quem voluit, quoniam difficile est quo (quod) bona peragantur exitu, que mala sunt incoata principio, expedit orbate sedi cum episcoporum eleccione, cleri ac populi ipsius comitatibus aclamatione, episcopum ordinari atque intronizari. Quapropter ego Ermengaudus, sedis Orgellensis ecclesiae episcopus, unâ cum caterva venerabilium clericorum alme Marie sedis prefate, cognoscentes obitum beate memorie Aimerici pontificis Rodensis civis, ecclesieque sancti Vincentii ipsius loci sedem, cuius memoria ethereo describat in albo, uti sacra cannonum auctoritas iubet, cum consensu domno Wilielmo comite, cum eius optimatibus, ac plebe non exigua concione expostulantibus, cannonico calciati privilegio, Borrellum, filium Richellis femina, urbis prefate Rodensis, unâ per vocationem et adclamationem archidiaconorum, cenobitarum, et ruralium clericorum, vocamus, aclamamus, et petimus, ac prodesse poscimus episcopum subrogandum, consecrandum, et intronizandum Borrellum prenotatum in gremio sancte sedis ecclesiae Vincentii Rotensem civem, et eum principem constituimus ecclesie sanctorum, quorum predicte urbe site sunt. Ab ipsis utpote cunabulis, et fidei rudimentis, scimus eum clericum, ac studiis litteralibus eruditum, nobilem, ortodoxum, humilem, modestum, ospitalem, karitativum, castum, misericordem, et iuxta Apostolum armis divinis decentissime ac pleniter adornatum. Hunc ergo Borrellum ego Ermengaudus prefatus episcopus, unâ cum cetu clericorum alme Marie sedis iam dicte, et cum consensu domno Wilielmo inclito comite, adclamamus eum, et advocamus sub tuicione vel dominatione prefate sedis Orgellensis, sive domnum episcopum Ermengaudum, vel omnes episcopi, qui post eum venturi sunt. Postulo itaque ego Ermengaudus episcopus prefatus domnum Adalbertum Karchasensem civem pontificem, ut per singulos grados ecclesiasticos sit ordinatus, et ministerio sacerdotali sit dedicatum. Igitur in Dei nomine interrogamus populum, hunc Borrellum prefatum adclamantem: “¿Vultis eum abere episcopum?” “Volumus" usque tercio respondit omnis clerus et populus... “Volumus.” Nos quidem humiles Ihesu Christi pontifices Ermengaudus prefate sedis Orgellensis, in qua ordinacio ista consistit, et Adalbertus pontifex Karkasensis, et Petrus episcopus Comenensis, audientes, et cernentes tantam adclamatorum unanimitate proficuam ecclesiam utilitatem, recipimus in nostro episcopali numero, atque collegio preclamatum Borrellum, et cum per auctoritate cannonica benedicendo ordinamus, et electum episcopum in ipsa sede sancti Vincentii episcopum exaltamus, et in nomine sancte Trinitatis intronizamus, et ipsis ecclesiis pastorem constituimus, sub dominatui alme Marie sedis Orgellensis, et domno Ermengaudo episcopo, vel successores eius. Acta scedula huius indaginis a corporea trabeacione Verbi Divini anno millessimo XVII, era millesima quinquagesima quinta, indicio VX, (signo) I. (concurrente I.), pacta XX, VIII. Kalendas Decembris, anno XXI regnante Rothberto rege. = Witardus sacer, qui hanc aclamacionem scripsit domno episcopo Borrello sub die annoque superius exarato, ad laudem et honorem: et gloriam sancte Dei Genitricis Mariae sedis Vico Orgellensis, et episcopos ibidem permanentes feliciter. Amen.

martes, 27 de diciembre de 2022

XLVI. Ranimirus Rex Aragonum concedit Rotensi ecclesiae ecclesiam Barbastrensem an. MCXXXV. (1135)

XLVI. 

Ranimirus Rex Aragonum concedit Rotensi ecclesiae ecclesiam Barbastrensem an. MCXXXV. (1135) (Vid. pág. 142.) 

Sub Christi nomine et eius gratia et imperio, Rannimirus Rex, gloriosi Regis Sancii filius cunctis primoribus, magnatibus et populis eius regno constitutis. Notum vobis omnibus praesentibus scio, et futuros pleniter nosse cupio, qualiter gloriosus Rex Sancius, pater meus Barbastrensem civitatem a Paganorum dominio liberatam episcopatui Rotensi addiderit temporibus Salomonis Episcopi. Hoc enim eiusque posteritati Romana auctoritate concessum esse, manifestis probatur indiciis, ut quicquid a Paganorum erueret potestate, cuicumque vellet daret ecclesiae, proprioque ordinaret arbitrio. Deinde inter Raimundum Dalmacium, Rotensem Episcopum et Garsia, Jaccensem Episcopum pro eiusdem ecclesiae terminis ortam contentionem proprio discussit judicio, ipsosque pro se et suis successoribus de episcopatus sui terminis fecit concordare, et concordiam scriptis firmare. Patre vero meo defuncto frater meus Petrus regni adeptus culmina, patris mei per omnia sequens vestigia, Poncio, Rotensi Episcopo Barbastrensem cum suis terminis dedit ecclesiam, ipsumque primum Barbastrensem vocavit Pontificem, episcopalem Sedem in eandem mutans civitatem, usquequo Dominus Illerdam manibus reddat Christianorum. Et ne hoc statutum esse vel a regni sui successoribus aliqua posset destrui occasione, eundem Barbastrensem Episcopum ad Romanam dirigens Sedem, quod ipse pio statuerat animo, Urbani Papae fecit firmare privilegio. Eodem vero Papa defuncto, Paschalis Secundus Romanam adeptus Sedem, eiusdem Regis annuens petitionibus, praedecessoris sui decretum et concordiam inter Episcopos de terminis sui episcopatus factam, Apostolica auctoritate proprioque firmavit scripto. Rege itaque de hac instabili vita ad coeli Sedem transmutato, frater meus Adefonsus regni suscepit jura. Ipso namque ad regnum electo, Raimundus bonae memoriae Episcopus, regio assensu et populorum acclamatione in Barbastrensi ecclesia ad episcopalem electus est dignitatem, praesente Stephano, Oscitano Episcopo ipsius electionem cum reliquis ordinante. Sicque idem gloriosus Praesul multis diebus eandem rexit ecclesiam. Sed quia plus coelesti quam terreno voluit Regi militare, invidia diaboli quae primum hominem a proprio dejecit solo, eiusdem Regis animum contra eum injuste comovens, quorundam perversorum hominum malitia, eum a propria expulit Sede. Illo vero contra vim et injuriam sibi illatam Deum et Romanam interpellante Sedem, tandem ex hac luce subtractus, cui humana defuere auxilia, divina post eius obitum affuere consilia. Invictissimus namque Rex Adefonsus animadvertens quanta hoc egerat perversitate, et recognoscens se graviter in Dei famulum peccasse, tandem perfidiae suae finem imponens, quod ei injuste abstulerat eius successori juste recteque reddere decrevit. Oscensem namque et Rotensem Episcopos super illius ecclesiae controversiam coram multis expectabilibus et reverentissimis personis, scilicet Auxensi Archiepiscopo, et Tolosano, et Ausonensi, Caesaraugustano etiam, et Tirassonensi, et Nagarensi Episcopis, Abbatibus quoque, et nobilissimis regni sui viris quamplurimis in eadem Barbastrensi civitate ad judicium convenire praecepit. Statutis vero judicibus de judicio diu multumque decertantibus, tandem communi utriusque partis acclamatione ipsi ambo Pontifices cum suis fautoribus eiusdem Regis adiere curiam, eumque in Pampilonensi civitate reperere, suas rationes ante expositas in ipsius praesentia refferentes. Ubi Rotensis Episcopus per Apostolica privilegia, per regalia statuta, per Pontificum utriusque diocesis certas definitiones, Barbastrensem Sedem decessoribus suis et successoribus eorum in perpetuum irrefragabiliter esse datam ostendit. Quod Oscensis Episcopus contradicere minime potuit; et diligenter etiam inquisitus a Rege a proprietate juris praenominatae Sedis unde prius quaerelas moverat, nullas auctoritates ostendere valuit, sed omnino defecit. Quod ut gloriossisimus Rex audivit, ea quae Romani Pontifices privilegiis confirmaverant, quae praedecessores sui gloriosi Aragonum Reges immobiliter constituerant, quae etiam Pontifices utriusque diocesis regio consilio inter se definierant, illibata et inconvulsa manere debere, ex deliberato curiae suae consilio respondit, parique tenore laudavit et confirmavit. Quapropter ego Ranimirus, Aragonensium Rex, divina compunctus clementia et Romana fretus auctoritate, pro anima patris et matris meae fratrumque meorum et pro regni mei stabilitate et animae meae salute Barbastrensem ecclesiam cum suis terminis dono et concedo et perpetua stabilitate confirmo juri Rotensis ecclesiae, et ne in perpetuum ab aliquo regni mei successore patris et fratrum meorum et mea donacio auferri possit vel mutari, regali auctoritate corroboro. Hanc autem donacionem facio et confirmo VII kalendas julii nobilissimis regni mei clericis et laycis quamplurimis coram astantibus, scilicet Martino, Sancti Victoriani Abbate, Arnaldo Mironis, Comite Paliarensis, Raimundo Petro de Eril, et Petro Raimundo, filio eius et Petro Jozpert de Cornutella, et Petro Raimundo de Stata, et Gombaldo de Benavent, et Galindo Garzez de Sancto Vincentio, et Petro Mironis de Entenza, et Bernardo Petro de Laquares, et Ferriz, et Lope Belasquiz de Pomar, et Sango Sangiz de Eresun, et Arpa et David de Osca. Facta carta donationis era MCLXXIII in mense junio in villa quae dicitur Rota, regnante me Dei gratia in Aragone et in Superarbi sive in Ripacurcia, Episcopo Don Dodo in Osca et in Jacca, Episcopo Garsia de Maxones in Caesaraugusta, Episcopo Don Michael in Tirassona, Episcopo Sancio in Pampilona, Fertungo Galindez in Osca, et in Elesone, Lope Fertugnones in Albero et in Civitate, Frontino in Sos, Castange in Bel, Fertungo Dat in Barbastro, Enneche (Eneco) Lopez in Napal (Naval), Ramon Pere in Calasanz. 
Ego Raimundus de Banasto sub jussione Domini mei Regis hanc cartam scripsi et de manu mea hoc sig+num feci. 

miércoles, 28 de diciembre de 2022

LI. Charta consecrationis ecclesiae Rotensis.

LI.

Charta consecrationis ecclesiae Rotensis. (Vid. pág. 155).

Almitas Dei Patris clementia, qui es unus in Trinitate, et trinus in Unitate, et in nomine Jhesu Xpi. filii eius, et Sancti Spiritus. Veniens reverentissimus Arnulfus Episcopus ex comitatum Ripacurzense per preces Domno Miro Senior et … , et Altemiro, et ceterorum bonorum ominum de Rota, tam clericis, quam et laicis. Et ideo Incarnacionis Dominice annos rennante Sancius Rex et filiis suis, et Magor Regina, et dondam Magor Comitissa, in loco venerabile ad consecranda ecclesia Sede Sancti Vincentii et Sancti Valerii Episcopi in civitate Rota, que prefactus, qui iam supra scripti sunt, pro amore Dei et remissionem peccatorum suorum, et per desiderium celestis patrie ad cuius dedicacione et devotissimi populi hac catholica religione concurrentes, devotionis sue vel parentum decessorum facinus absolvendum ad ethereo ultimum consequi valeant, et cum Sanctis in celestis regione coruscent. Ego Arnulfus Episcopus dono in ornamentis ecclesiae Sancti Valerii Episcopi et Sancti Vincentii Archilevitae qui sunt fundati in civitate Rota, I. dossale constantinatum, et unum palleo cum auro factum, unum bancale palleum, et II. cortinas, et II. superaltares lineos obtimos, et I. dalmatica sirica, et I. camiso de tirez, et I. calice de argento desuper aurato, et VI. chortinas, et III. mapiles, et III. tapites. Ego Bernardus Chomes, et Garsendes Chomitissa sic mittimus in domum Sancti Vincentii unum kanpum (campum)... Siguen varias donaciones de alodios y tierras por personas particulares: entre ellas a renglón seguido de la indicada del conde Bernardo dice: et ego Hunufredus Chomes sic mitto I. campo, etc... Otra donación de Ennego de Rivopetroso (Riudeperes, Río de piedras) y su mujer Ermesindis tiene esta fecha peculiar suya: Facta carta donacionis anno V. regnante Sancio, Rege filio Rannimiri Regis, VII. idus aprelis. Esta fecha creyó el Sr. Pasqual que es la de toda la carta; mas no lo es sino de esa donación particular incluida entre las otras donaciones. La de la total donación y comprehensiva de toda la escritura, y por consiguiente la de la dedicación está al fin, en que el Obispo vuelve a hablar así: 

Ego Arnulfus Episcopus ad iam supra dicta ecclesia in die dedicationis eius primicias et oblaciones, sicut olim constitutum fuit secundum canonica... sicut sanctus kannonus canet: decimas et primicias ad Deo sunt donandas, et ad Episcopum dividendas. Et est manifestum... ab odierno die et tempore ad iam dicta ecclesia, et ab Episcoporum illorum, et servientes illius abeant, teneant atque possideant. Et si quis contra hanc dote vel donacione venerit ad irrumpendum, minime scindatum, et sciat se anathematum ignodatum, etc... Facta... XV. kals... agnos Xpo. regnante Sancio Rex (a) = Sig+num Arnulfo Episcopo, qui hanc dotem rogavit scribere et... = Signum + Barone, Archipresbitero. = S. Miro Giscafredo. = Sig+num Onifredo... = Galindo pbtr. rogitus scripsit. 

(a) Esta fecha es la misma que la del exordio: en ambas se calla el año del rey Sancho; pero está bien reducida al año V. que dice la donación particular, porque es regular que se hiciese el mismo año.

sábado, 24 de diciembre de 2022

XLIV. Acta consecrationis ecclesiae Rotensis. an. DCCCCLVII. (957)

XLIV.

Acta consecrationis ecclesiae Rotensis. an. DCCCCLVII. (957) (Vid. pág. 137.)

Ex archiv. eccl. Roten. 

In nomine Dei Omnipotentis Patris, et in nomine Jhesu Christi, Filii eius, et Spiritus Sancti: ego Ragimundus Dei gratia Comes simulque et coniux mea AEresindis opitulantem clementiam Comitissa expuncxit nobis Deus et Trina Maiestas ut hedificaremus domum in honorem Domini nostri Jhesu Christi et Salvatoris in civitate quae vocitatur Rota, ut sit Sedis episcopalis secundum metropolitanae Sedis Narbonensis ab Emerico Archiepiscopo et patri nostro insertum atque concessum est. Et ideo anno DCCCCLVII veniente beato Episcopo intercedentes nosmedipsos superius nominatos ad locum venerabilem consecrandum, cuius basilica ab Hodesindo Presule vocabulum sumpsit Sancti Vincentii Martiris atque Levite: ad cuius dedicationem christiani et devotissimi populi religione katholica concurrentes ob devotione sua vel parentum decessorum facinus absolvendum, vel pro remedium animarum suarum, et incolomitate futura compuncti de rebus suis donaria adstante clero cum devotissimum populum praedicti Sancti Vincentii Martiris et Levite et ad servientes illius qui ibidem serviunt sub iussione Episcoporum quorum nomina inserta tenentur. Ego Ragimundus simulque et uxor mea AEresindis pro dotalis titulo donamus ad ipsa ecclesia iam dicta uno casale ante ipsam domum Sancti Vincentii, et una terra Adebuni capiente semente ex VI modiatas, et alia terra in loco ubi dicitur ad ipsum Siscare in litus Ysavana (Isábena) usque ad Penna. Et ipsa vinea plana subtus civitate Rota quae mihi Ragimundo advenit ex parte parentum meorum. Donamus et in ornamentis ecclesiae I calicem de argento, et una cruce de argento et I signo de metallo et III libros, missale, lectionario atque antiphonario et II vestimentos. Haec omnia donamus ut ad diem judicii ac tremende Maiestatis merces nobis exinde crescat, quia qui bene ministrat, gradum bonum sibi adquirit. Et est manifestum ut ab hodierno die et tempore iam dicta ecclesia et servientes illius habeant, teneant atque possideant, jureque perpetuo vindicent ac defendant, et indissolubile funiculum hereditatis possideant cum stipulatione subnicxa. Si quis sane, quod fieri minime credimus esse venturum, quod si nos supranominati, aut aliquis de heredibus nostris aut quilibet homo subposita persona de supra dicta donaria iam dictum locum venerabilem temptaverit, in primis iram Dei et Sancti Vincenti Martir et Levita incurrat, et super hoc quod repetit in quadruplo restituat, et ista donatio firma permaneat in omni robore et firmitate. Facta carta donationis in die kalendas decembrias anno III regnante Leutario Rege. = Sig+num Ragimundi Comitis. = Sig+num Eresindis Comitissa qui hanc donariam fecerunt et testes rogaverunt ut eam firmarent. Sig+num Bernardi. = Sig+num Galindoni. = Testes Chintus Abbas. = Sig+num Baroni clerici. = Sig+num Aponi. = Sig+num Dachoni. = Dedicatio Baselize Sancti Vincentii Martiris die kalendas decembrias. = Oriolus presbiter hanc donationem scripsit et subscripsit sub die et anno quod supra. 

domingo, 29 de enero de 2023

XI. Ordinationes factae in synodo celebrata per Reverendissimum Dominum Dominicum, Episcopum Ilerdensem: anno Domini millessimo CCCC. vicessimo octavo. (1428)

XI. 

Ordinationes factae in synodo celebrata per Reverendissimum Dominum Dominicum, Episcopum Ilerdensem: anno Domini millessimo CCCC. vicessimo octavo. (1428) (Vid. pág. 33).

Pastoralis cura solicitudinis nobis divinitus super cunctos populos nostrae diocesis injuncta nos invigilare remediis subjectorum animarum saluti intendere cultumque divinum ampliare districte compellit, idcirco nos D. Dei gratia Ilerdensis Episcopus cum assensu et aprobatione nostrae praesentis synodi sequentia duximus ordinanda. Primo quod propter singularem illuminationem universalis status ecclesiae quam attulerunt doctrinae excellentes sanctorum confessorum Jeronimi et Thomae de Aquino in nostra diocesi Ilerdensi perpetuis temporibus fiant octabae simplices de festo praefati Beati Jeronimi per hunc videlicet modum: pro qualibet octabarum fiat sola commemoratio de eo in vesperis et matutinis, majoritas vero sit de octabis Sancti Miquaelis. In capite autem octabarum fiant novem lectiones et VI. lectio sit de Sancto Marcho Papa.

De festo vero Beati Thomae de Aquino fiat festum duplex: officium vero eiusdem Sancti per illos qui non habent eius proprietatem, fiat de comuni unius confessoris non Pontificis. Et quia praedictum festum cadit in die Sanctarum Perpetuae et Felicitatis, fiat de eis VI lectio. 

Secundo quod per totam diocesim Ilerdensem diebus ferialibus et novem lectionum in matutinis et vesperis majoribus fiant duae commemorationes ordinariae. Prima per Añam. Salvator mundi. v. Salvum fac populum tuum. Oratio: Deus qui nos in tantis periculis. Secunda per Añam. Domine Rex Deus Abraam. v. Rigans montes. Oratio: Deus in quo vivimus. Oratio: A domo tua. Diebus vero solempnibus in festis duplicibus ac infra octabas solempnes minime fiant.

Quomodo clerici presbyteri ad invicem possunt confiteri et absolvi.

Tertio quod licet per constitutionem provintialem concessum fuerit presbiteris ad invicem ab excomunicatione minori se absolvere. A peccatis vero solum concessum existat in defectum proprii curati. Nos vero ut animarum periculis obvietur omnibus presbyteris nostrae diocesis concedimus quod ad invicem a prefata minori excomunicatione et ab omnibus peccatis de quibus curati proprii potestatem habent absolvendi, sive habeant copiam sui curati sive non, se valeant absolvere.

Quarto statuhymus et ordinamus capellanus Sancti Petri, Rectori Sancti Johannis et Sancti Laurentii civitatis Ilerdensis, necnon ecclesiae infra nominatae sive Priores eorum Rectores vel Vicarii habeant et teneantur habere constitutiones provintiales et synodales sub poena viginti solidorum quam ipsos volumus incurrere ipso facto si infra unum annum a presentium publicatione numerandos.

Primo de Archidiaconorum Ilerden. ecclesia Rotensis, ecclesia Sanctae Mariae villae Montissoni, ecclesia Tamariti, ecclesia Fragae, ecclesia de Pertusa, ecclesia de Çaydino, ecclesia Dalmenar: de archidiaconatu Terraconae ecclesia de la Granadella, ecclesia Castriasinorum, ecclesia de Alcolegie de Cinqua (Alcolea de Cinca), ecclesia de Stadella (Estadilla), ecclesia de Gradibus (Graus): de archidiaconatu Benascensi (Benasque) ecclesia de Canuy (Çanuy, Azanuy), ecclesia Almunyae Sancti Johannis (Almunia de San Juan), ecclesia de Stopannya, ecclesia de Fontova, ecclesia de Benasco: de archidiachonatu Ripacurtiae (Ribagorza) ecclesia de Benavarie (Benavarre), ecclesia de Aragast. ecclesia de Plano in valle de Gistau, ecclesia de Bielsa, ecclesia de Benasch, ecclesia de Villaler in valle de Barraves.

Quinto quod omnes presbyteri in suis altaribus dum missarum solempnia celebrabunt, teneant verba consecrationis Corporis et Sanguinis Christi scripta de litera formata sive grossa.

Sexto statuimus quod in curia nostra non admittantur cesisones (cessiones) bonorum fiendae per quoscumque, nisi predictam cessionem facere voluerint predictis, juxta formam a jure civili super cessione bonorum tradita, exceptis dumtaxat clericis in sacris ordinibus constitutis. 

Septimo quia inhonesta laycis sunt valde in clericis reprehendenda, idcirco in virtute sanctae obedientiae, et sub poena quadraginta solidorum districte prohibemus omnibus clericis tam simplicibus quam constitutis in sacris ordinibus, ne in missis novis aliqua enormia seu inhonesta verbo vel facto perpetrent tam in ecclesiis quam extra. Prohibemus insuper sub eisdem poenis, ne utantur vestibus mulierum, nec monstris larnorum (certe larvarum) sive caraças utantur, nec vestibus bipartitis seu triperticatis aut nimia brevitate notatis aliquomodo utantur. Honeste autem et letanter festivare missas novas per haec non intendimus prohibere. 

Haec enim copia fuit ab eorum originali fideliter recepta et cum dicto originali per me Benedictum Ferrarii, publicum regia auctoritate notarium, regentem scribanias officialatus et vicariatus reverendi Domini Episcopi Ilerdensis comprobata fuit quae copula predicta facta et concordata in sancta synodo quae celebrata fuit per reverendum in Christo Patrem et Dominum Dominum Dominicum miseratione divina Episcopum Ilerdensem in mense decembris anno a Nativitate Domini millessimo quadrigentessimo vicessimo VIII. In quorum fidem et testimonium mei tabellionatus officii solitum hic aposui sig+num et clausi, nichil addito, nichilque remoto.

jueves, 11 de agosto de 2022

XXIII. Consecratio Guislaberti episc. Barcin., et ecclesiae S. Petri de Portella,

XXIII.  

Consecratio Guislaberti episc. Barcin., et ecclesiae S. Petri de Portella, tum et institutio confratriae in eadem, anno MXXXV (1035).: acta denique cuiusdam concilii Narbonensis. (V. pág. 117.) 

Ex autogr. in arch. monast. S. Petri de Portella. 

Anno Incarnationis dominice XXXV. post millesimum, era M.LXXIII, indictione III, epacta XX, XI. Kal. Octobris, anno V. regni Aienrici regis, convenerunt in unum in Dei Omnipotentis nomine Wifredus Sancte Narbonensis ecclesie archiepiscopus, ac nobilissimus antestis Ermengaudus, necne Guifredus episcopus Carcasonensis, ut consecraret episcopum Barchinonensem nomine Guilabertum, in cenobio Sancti Petri Frontenianensis, et consecraverunt eandem ecclesiam in honore Domini nostri Iesu Christi, et beati Petri apostolorum principis, ac Sancti Iohannis Bastiste (Baptista, Babtista, Bautista), simulque beati Martini confesoris Christi. Extulerunt autem eundem locum consecrando, et grates Deo rependendo, attollentes supra sidera, et dotaverunt eamdem ecclesiam fideles et proceres, qui ad dedicacionem venerunt, de rebus sibi a Domino conlatis, prout continent scripture ab eis condite. Nos ergo iam dicti pontifices confirmamus supra dicto cenobio quidquid constructores, idest, Wifredus, et mater eius Doda, necnon uxor eius Ermetruitis, eidem loco quoqumque modo profligaverunt, vel quidquid fideles pro Dei amore ibidem contulerunt. Quam conscriptionem manibus nostris firmatam manibus praedicti Wifredi tradidimus, ut nostro iussu obediens, futuro in concilio Narbonensi illam deferens, omnibus coepiscopis illic venientibus ostentet, quatinus quod a nobis nunc est estabilitum, illorum omnium afirmacione sit roboratum. Constituo etiam inter ea ego Ermengaudus praesul sedis Urgelli, cum domno archiepiscopo Narbonensi, aliisque episcopis michi consencientibus, ut quicumque homo vel femina ad iam dictum cenobium Sancti Petri venerit, vel ad ipsam ecclesiam, atque ad alia opera ex suo proprio avere aliquem adiutorium fecerint in pane et vino, auro et argento vel aliis rebus, ab Omnipotentis Christi dextera absolutus permaneat ex omnibus maioribus peccatis, unde penitenciam abet. Si quis vero ad ipsam caritatem, que vulgo fratrias vocant, bono animo pro Dei amore convenerit, vel adiutorium ibi fecerit, seu candela per se vel per sum nuncium direxerit, similiter in Christi regno a ianitore regni celorum introductus, permaneat absolutus ex omnibus peccatis, unde penitentiam accepit, quantumque ad nos ex nostra parte attinet, totum indulgimus. Si vero aliquis in hoc sanctissimo conventu adiunctus, in propria domo aut alicubi morte fuerit preventus, constituimus ut, si fieri potest, omnes alii fratres occurrant, maximoque cum honore a confratribus deductus cum missarum sollempniis in praedicto cenobio honorifice sepeliatur, sive dives, sive pauper sit. S¡ vero indigens fuerit in tantum ut indigeat victu atque vestitu, aut certe fuerit infirmitate detentus, non neglegatur ab aliis confratribus, sed unusquisque per se aut per suum nuncium visitare curet fratrem infirmum usquequo avidius sanetur. Ut autem quis fuerit morte preventus, unusquisque ex habitatoribus huius loci in conventu monachorum annumeratus III missas in conventu celebratas, unusquisque presbiter XXX narium pro eo curet expleri. Si vero clericus fuerit, qui propriam ecclesiam teneat, et honore sacerdotali sit fultus, III tantumodo missas cantare studeat. Si autem clericus tantum, et non sacerdos fuerit, tria psalteria pro excessu fratris decantet. Enim vero si frater in longinqua regione obierit, et non potuerit corpus ad hunc monasterium deportari, statim ut eius transitus omnibus fuerit (cognitus), hoc quod statutum est, peragatur pro illius anima, et in adiutorio iam dicte ecclesie dimittat unusquisque homo vel femina unum solidum, qui vulgo dicitur grossum. Si ergo pauper fuerit, ut hoc ipsum non possit abere, quantum vires sufficierint, tantum ad iam dictam operam dimittat. 

Huic institutioni statim in eadem charta adnectitur subsequens decretum concilii Narbonensis. 

Sancta Synodus apud Narbonam celebrata X. et VII. episcoporum, presidente domno archiepiscopo sancte Narbonensis ecclesie Guifredo, atque sanctissimo sancte Arelatennensis ecclesie Raiamballo, dilectissimis filiis et fratribus catolicae atque appostolicae matris ecclesiae subditis, sacreque fidei religione instructis, omnibus videlicet hanc nostre institutionis decreta ceruentibus, benedictionis divine donum, et cum sanctis perpetuum regnum. Notum facimus dilectioni vestre, quoniam adiit nos quidam illustris vir Guifredus nomine, petens confirmari a nobis ea quae cenobio beati Petri apostolorum principis a se suaque genitrice amore Dei constructo fuerant tradita atque concessa iure hereditario, quaeque fuerant adquisita adquirendaque alicuius dono. Nos vero petitionibus illius faventes, et Santorum Patrum precepta servantes decernimus, iustoque indicio agendum putamus, ut cuncta que illius cenobii sunt iuris, inconvulsa permaneant, atque integra nostrâ auctoritate confirmata. Interdicimus itaque atque obtestamur omnes, ut nemo aliquando presumat, neque ipsius Guifredi filii, neque quisquam sui generis futuris veniens temporibus, quicquam abstraere, tollere, minuere, disrumpere ex his quae supra dicto debentur cenobio. Si qui autem nostris praeceptis paruerint, et ammonitionibus obtemperaverint, Dei nostri gratiam eos cupimus consequi, et eterne retributionis gaudiis ditari. Qui ergo, quod nolumus, contemptores huius sancte institutionis extiterint, et nostrarum precum vocibus non obedierint, noverint se Dei Omnipotentis, et Sanctorum omnium illius iudicio damnari, et nostri excomunicatione conventus a cetu fidelium cunctorum separari, donec digno satisfactionis munere spem consequatur venie. Hec autem ut diligentiori, et ampliori firmentur decreto, manibus nostris firmavimus, et cunctis coepiscopis nostris firmandum mandavimus. 

Et ego Wifredus sancte prime sedis Narbone archiepiscopus, cum sanctissime vite merito sancte Arelatensis ecclesiae Raiamballo episcopo, cum aliis coepiscopis X et VII in concilio Narbonensi congregatis, rogatu Guifredi venerabilis viri, qui iam dicti loci noviter fundator extitit, pro Dei amore et beati Petri apostolorum principis honore, facimus constitucionem prephato loco, ut quicumque homo vel femina iam dictam institucionem domni Ermengaudi episcopi Urgellitani obaudiens, ad iam dictam fratriam venerit, sicuti prelibatum est, pro remissione suorum peccaminum, vel ad iam dictam ecclesiam ex rebus propriis, vel in lumine ecclesie adiutorium fecerit, quantum unius denarii precium potest estimari, de parte Dei et nostra maneat absolutus de I. ex maioribus peccatis, quod plus timet, et unde maiorem penitentiam abet. Constituimus etiam ut in diebus XL.e quicumque fidelium ibi usque in Pascha in servicio Dei perseveraverit, et lampada eius tota XL.a in ecclesia beati Petri apostoli arserit, sive ille qui toto tempore XL.e aliqua necessitate constrictus ibi perseverare minime potuerit, et tamen lampada ipsius per totum tempus XL.e in prephata ecclesia competenti tempore arserit, si penitentiam trium vel duorum aut certe unius diei tenuerit pro amore Dei et honore Sancti Petri, ex tribus vel duobus unum diem usque in capud XL.e, solvimus. Si quis autem pro remissione peccatorum in penitentiam abet, ut ad ecclesiam Sancti Petri Rome cupiat pergere, et ad iam dictum cenobium Sancti Petri peregrinus cum propria candela septies venire studuerit, tantum illi prossit, quomodo si longi itineris peregrinationem tenuerit. Qui vero ad iam dictam ecclesiam tres magistros (sic) vel certe duos XL.e diebus in pane et vino atque redemptione detinuerit, tantum mercedis accipiat, quantum si sancti sepulcri desiderio ductus, illic pergere voluerit, et gratiam Dei promereatur, et apostolicâ benedictione roboratus, nostrâ omnium adfirmatione et absolutione solvatur. Amen. Ermengaudus gratiâ Dei Urgellensis epus SS. (ab anno 1010 ad 1035.) = Guifredus Narbonensis ecclesiae epus SS. = Raiambalo (Riamballo antes) archiepiscopus Arelatensis +. = Stefanus epus Atensis +. = Willelmus epus Agatensis +. = Oliva epus Ausonensis + (ab anno 1018 ad 1046). = Raimundus gratiâ Dei Ausonensis epus (a 1110 ad 1146). = Bernardus epus Coseranensis +. = Arnallus presul + Tolosa +. = Wifredus praesul Carcasonensis + (ab an. 1031 ad 1054). = Ugo epus ecclesiae Uzetensis +. = Barnardus (sic) epus Comeniensis +. = Barnardus Lutevensis epus +. = Arnallus epus Magalonensis +. = Berengarius epus Elnensis +. = Froterius epus Nemaucensis +. = Petrus epus Cabalonicensis +. = Berengarius archiepiscopus Terragonensis + (a 1174 ad 1194). = Petrus epus +. = Bernardus Bitterrensis ecclesiae praesul +. = Willelmus gratiâ Dei Ausonensis ecclesiae + (a 1046 ad 1075). = Bertrandus epus Barchin. confirmat (a 1086 ad 1095). = Guislibertus Barchin. praesul (a 1035 ad 1065). = Berengarius Dei gratiâ Gerundensis epus (a 1051 ad 1093). = Remundus epus Rotensis SS (a 1076 ad 1094). = Guillelmus gratiâ Dei Urgellitanus praesul, qui haec statuta auctoritate episcopali confirmat (a 1040 ad 1075) = Arnulfus epus (certe Rotensis ab ann 1025 ad 1067.) = Dalmacius archiepiscopus Narbonensis. = Fulconi gratiâ Dei Barchinon. epus (a 1095 ad 1099.) = Raimundus Dei gratiâ Ausonensis epus (a 1186 ad 1194). = Petrus Ausonensis epus (a 1147 ad 1185.) = Datum per manus Bonifilii notarii die et anno prefixo. = Oto indignus gratiâ Dei tamen Urgellensis epus (a 1095 ad 1122.) = Bernardus gratiâ Dei Urgellensis epus (a 1142 ad 1162.) = Ego Bernardus Rogerii licet indignus Urgellensis ecclesiae epus hanc confratriam ex parte Dei et nostra laudo et confirmo (a 1163 ad 1166).

sábado, 17 de diciembre de 2022

CARTA CVI. Episcopologio Rotense (hasta Guillermo Pérez)

CARTA CVI. 

Episcopologio Rotense (a: Sobre este catálogo véase el que publicaron los Diaristas de Madrid, lunes 29 de enero de 1787, núm. 213, en que hay algunos errores, singularmente el suponer que el Sanctus Raymundus de la inscripción sepulcral de la pilastra es San Ramón de Barbastro.)  

Mi querido hermano: Aunque el P. Don Jaime Pascual publicó el Episcopologio de Roda en la Disertación del de Pallás; mas como no todos disfrutan de esta obrita, que sólo se ha extendido en Cataluña, quiero repetir este trabajo, extractando ligeramente las memorias de aquellos Prelados, y añadiendo mis observaciones sobre algunos documentos que él publicó.

ATÓN

desde el año 939 hasta 955.

Ya quedó sentado en las cartas anteriores que la iglesia de Roda cuenta entre sus Prelados a Atón, según indica la inscripción trabajada en el siglo XII; y no habiendo memoria de Obispo de este nombre entre los sucesores de Odesindo, es fuerza tenerle por su antecesor y contarle por primer Prelado Rotense: puesto que no cabe tenerle por Obispo Palliarense, como se dijo. Era hijo de los Condes Raimundo y Ermesinda, y hermano de los Condes Isarno, Unifredo, Guillem y Odesindo, que le sucedió en el obispado. Las memorias que hay de él en los años sobredichos son ciertas, y se reducen a subscripciones y otras pruebas puras de su existencia en la ribera oriental de la Noguera de Ribagorza, toda la cual quedaba sujeta y lo estuvo hasta todo el siglo XII al obispado de Roda. Su muerte no debe fijarse en el ano 955, puesto que las del sucesor no comienzan en ese año como creyó el señor Pascual (pág. 80). 

ODESINDO O AUDISINDO

desde 957 hasta 975.

Así debe llamarse este Obispo, como le llaman todas las escrituras en que se expresa su nombre, no Odisendo. Y en cosas de esta clase no cabe libertad. Era hermano del antecesor Atón. Pascual produjo una memoria de él en el mes de mayo de 955, y es una sentencia dada a favor de Mirón, Abad de Lavax, año I de Lotario. Este sabio anticuario podía haber observado que el Cartoral de aquel monasterio, donde está copiada esta escritura, padece algunas equivocaciones en las fechas de los instrumentos, y que la de este es manifiesta, pues en ese año 955, 956, 957 y 958 no era Abad Mirón sino Quinto, como consta de seis o siete escrituras que deben prevalecer contra una. Mirón no suena constantemente hasta el 959 y siguientes; y así se ha de creer que esa sentencia, dada por el Obispo Odesindo, es de los años siguientes, en que es cierta la existencia de ambos personajes.

Con esto viene abajo la supuesta traslación de la Sede de Pallás a Roda, hecha por este Obispo; porque si él no lo era dos años antes de 957, es más verosímil que la nueva Sede de Roda fuese obra de su antecesor. Y aun cuando preexistiese a ese año 957, desde el primer día de su pontificado se intituló Obispo Rotense, según lo ya dicho.

Halló Odesindo la fábrica de su Catedral en estado de perfección y la dedicó a San Vicente Mártir, logrando que en 957 viniese a consagrarla y confirmar su solemne dotación Aimerico, Arzobispo de Narbona, como lo verás en la escritura que ya se envió, y de que ya se dijo en su lugar. Las memorias de la existencia de este Prelado llegan hasta el 975. Las más insignes de ellas son dos consagraciones de iglesias: una fue la de Santa María, San Miguel y San Vicente in loco qui nominatur vallis Axenis super flumen quod antiquitus vocabatur Calónica, nunc vero Esera (Ésera) vocatur, hecha en 960. La otra es la de San Esteban, llamado ahora del Mall, que habían construido el Conde Unifredo y su mujer Tota, verificada en 971. Va copiada esta curiosa escritura con la confirmación de la dotación de dicha iglesia, que hizo después el Obispo de Zaragoza Juan, porque importará examinar en adelante cierta especie que de ella infería el Sr. Pascual (a: Ap. núm. LXII.). Este anticuario no hizo hincapié en la expresión con que los Condes dan a esta iglesia totum ipsum alodem, qui fuit de Ezone traditore; que yo sospecho sea el traidor Conde Aizón de los tiempos de Ludovico Pío, aquel que destruyó Rotam civitatem. 

AIMERICO 

desde antes de 988 hasta después de 991.

La primera memoria de este Prelado es la consagración de la iglesia de San Pedro in comitatu Ripacorcense in civitate quae vocitatur Rota in loco que vochabulum est Lastonosa. Así habla la escritura original, donde por estar rota, falta el nombre del Obispo, mas es sin duda Aimerico. Su fecha entera es esta: anno DCCCC.L.XXXVIII. indictione VI. kal. julii, luna VIII. anno II. regnante Hucho (Hugo y variantes) Rege, secundum post transitum Leotharii. (Lotario)

Firmó también este Obispo el decreto de excomunión que el Obispo Salla, de Urgel, promulgó en 991 contra los que impedían a su iglesia los derechos que le correspondían en los condados de Berga y Cerdaña. De esto se dijo ya en el Episcopologio de Urgel, cuando envié los documentos tocantes a esta causa. 

JACOBO. 

Año 996.

Una sola memoria nos queda de este Prelado, y es la consagración de la iglesia de Guel, día 13 de diciembre de 996, como se ve en la escritura que se conserva original en este archivo. El hallarse esta iglesia situada a tan corta distancia de Roda prueba que la invasión de los Árabes en este país, que suena hecha por estos tiempos, no se verificó hasta después de ese año y en los días del sucesor. 

AIMERICO II

desde antes de 1010 hasta después de 1015.

Por las noticias que nos conservan los Cartorales de esta iglesia, consta que invadieron los Moros repentinamente esta ciudad e iglesia, donde se apoderaron del Prelado Aimerico, el cual dejó en rehenes a un sobrino suyo, pasando a Francia a buscar con qué rescatarle. Trasladó entonces su Sede a un lugar llamado Llesp (a: En el Cartoral mayor de Roda (pág 41) se lee: Haec est carta notitiae de illo molino de Rialbo quem comparavit Petro Borrello de illis parentibus Aimerici Episcopi de Lespe. Predictus Episcopus posuit quasi Sedem in Lespe, et ibi asportavit cartas Sancti Vicentii, et ut ferunt, alia ornamenta. Otro Cartoral más pequeño, en una breve noticia de Condes y Obispos de Roda, dice así: Aimericus Episcopus fuit captus a Sarracenis in ecclesia Sancti Vincentii de Rota. Qui dedit nepotem suum obssidem pro se, et pergens Franciam, redemit nepotem suum, inde ferens redemptionem. )

Como este lugar está en el condado de Pallás, el señor Pascual (pág. 85) califica esta traslación de restauración de la Sede de Pallás, olvidándose este escritor de que Llesp, con gran parte del condado de Pallás, era de la diócesi de Roda, y que por hallarse un Obispo fuera de su Catedral, no se dice mudarse la Sede. Así no tiene nada que admirar, que subscribiendo este Prelado en la institución de la canónica de Urgel, hecha por San Ermengol, su Obispo, se llame Obispo de Ribagorza, porque real y verdaderamente lo era en cualquiera punto de su obispado en que hubiera fijado su Sede. El mismo Padre conjetura que esta cautividad de Roda por los Moros debió acaecer hacia los años 1009. Fúndase principalmente en la confirmación que el Obispo Juan de Zaragoza hizo en todas las donaciones hechas a la iglesia de San Esteban del Mall, que ya dijimos arriba, en el año 971. Esta confirmación dice que se hizo era MX(rasguillo)VII, leyendo con rasguillo la X, que realmente equivale a 40, y así es del año 1009, en que por hallarse Roda cautiva y su Obispo ausente en Francia, vino a confirmar la donación de San Esteban del Mall el Obispo de Zaragoza. Por mi desgracia no he podido dar con la escritura original de aquella consagración, al pie de la cual se continuó esta confirmación. Mas he visto una copia del siglo XII, y en ella no se lee era M.X.(rasguillo)VII, 

sino M.XVII, como verás en la copia que envié. Sin embargo, se debe deferir al dicho de aquel escritor, y fijar la invasión de los Árabes en la época referida. Algún escrúpulo causa que para cosa de tan poca entidad, como es la confirmación de los dotales de una iglesia tan pequeña como San Esteban del Mall, viniese un Obispo de Zaragoza atravesando parte de la Ribagorza, dominada por los Moros, que habían llegado hasta Roda. Prosiguiendo ahora las memorias de nuestro Obispo, sabemos que se hallaba en Roma en el año 1012, y en el concilio que allí se celebró, donde subscribió a la bula de Benedicto VIII, en que se confirmaron las posesiones de la iglesia de Urgel. En el año 1015 se hallaba en el monasterio de Labax consagrando las dos iglesias de San Pedro y Santa Cruz, como se dirá en lo de aquella casa. Y esto es lo último que se sabe de él. 

BORREL

desde 1017 hasta poco después de 1018.

De la elección de este Prelado, hecha en la Catedral de Urgel a 21 de noviembre del año 1017 por los canónigos de Roda, durante su cautiverio, se habló en el Episcopologio de aquella, donde se copiaron de nuevo los dos preciosos documentos sobre ello, aunque ya publicados por Baluzio (Capitular. ed. París. 1780. col. 630). Ahora sólo me resta repetir que las palabras sub tuitione et dominatione Sedis Urgellensis sólo aluden a la necesidad que la de Roda tenía del auxilio de la de Urgel, no a sujeción metropolitana, como algunos piensan. Era hijo de Richildis, natural o vecina de Roda. Debió esta ciudad reconquistarse ese año por los Cristianos, o debieron estos por lo menos recobrar en ella la libertad de culto, puesto que a 5 de mayo del año 1018 ya consagró el Obispo Borrel la pequeña iglesia de Santa María de Roda, situada junto a esta ciudad, al poniente, como se puede ver en el señor Pascual (pág. 91), donde está bien reducido a este año el de 1056 que expresa la escritura, en lugar de decir era 1056. También es oportuna la observación de este escritor sobre la expresión regnante Sancioni Regem expectantem, es decir que en Roda no reinaba todavía el Rey Don Sancho, aunque los Moros que la dominaban le eran sus tributarios. El mismo año consagró Borrel la iglesia de Santa María de Satarrui (hoy Sarradui). La fecha entera de la escritura es: Facta... die dominico in mense octubrio Incarnationis Dominicae anno XVIII post millesimum anno II regnante Sancio Rex in comitatum Ripachurzensem. 

ARNULFO

desde antes de 1023 hasta 1067.

De este Obispo dice el catálogo de Alaón (Pascual, pág. 93) que fue consecratus apud Burdegalam. Lo estaba ya en el año 1023 cuando asistió al concilio tenido en Pamplona, donde el Rey Don Sancho el Mayor determinó restaurar la Catedral de aquella ciudad. Intitúlase allí Obispo de Ribagorza (V. Sandoval, Catálogo de los Obispos de Pamplona). Varias memorias se hallarán (ibid.) de su existencia en los años sobredichos, reducidas a suscripciones en concilios, y escrituras y algunas consagraciones de iglesias. Lo más notable entre estas memorias es su asistencia al concilio de Jaca de 1063, donde firma con estas palabras: Arnulfus ecclesiae Rodensis Episcopus, quamvis postea ab ordine privatus subscribo. Continuaba en esta deposición dos años después, porque subscribiendo en una donación al monasterio de Labax dice: Arnulfus qui nutu Dei fui Episcopus, sum testis. No se han descubierto hasta ahora los motivos y el suceso de esta degradación de nuestro Obispo. Lo cierto es que en dos documentos de los años siguientes se nombra Obispo sin esas cortapisas, y obra como legítimo Prelado en las consagraciones de iglesias. El Rey Don Sancho Ramírez, era 1106, año 1068, decía en esta escritura de la iglesia de Roda que nomen solumodo dignitatis retinebat, et privilegio pontificalis apicis omnino carebat. Es muy notable en este género la que ya dije y extracté en su lugar de la iglesia Catedral de Roda, restaurada por el Rey Don Sancho II, hijo de Ramiro I, bien reducida por el señor Pascual al año 1067, como allí se demostró. También se habló allí mismo de la singularidad con que intitula a su iglesia S. Valerii et S. Vincentii: cosa que apoya grandemente la verdad del hallazgo del cuerpo de San Valero, y su traslación a Roda desde Estada o de otra parte (a: En un cuaderno fol. ms. siglo XV están las lecciones de San Valero, de cuyo destierro y muerte hablan así: Beatus igitur Valerius cum iam tamdem venisset in villam quae dicitur Anetum, oppidum aliquantulum incelebre, sed tunc tanto habitatore celebrius... cuius loci ad fluvium Cinga (g: c : k : Cinca), iuxta Extandis adhuc vestigia visuntur aliqua... Al hablar de su muerte dice: Prius tamen Deum precatus est, ut posset edificare ecclesiam in honorem Sancti Vincentii, cuius victoriam et passionem gloriosissimam audierat. Quam ecclesiam primus ibi erexit ipse beatissimus Valerius... Sepelitur in castro Stata (Estada) dicto, eidem loco proximo... De allí dice que fué trasladado a Roda a Beato Arnulfo.) 

Sucesos que harán siempre memorable este pontificado, aunque la calamidad de los tiempos pudieron poner en él algún borrón. 

SALOMÓN

desde 1068 hasta después de 1074.

Era monje de Ripoll, como dice el Catálogo citado de Alaón, e indica su retiro a aquel monasterio. De una carta suya, que se dirá después, parece que fue electo en el monasterio de San Victorián. Muy gloriosa es para este Obispo la primera memoria que de él se nos ha conservado, y es la donación de la ciudad de Roda con sus diezmos, etc., hecha a esta iglesia por el Rey Don Sancho Ramírez a 18 de agosto 1068. En esta escritura se hace memoria del cautiverio pasado, y de la restauración presente, conforme se fijó en la carta anterior. El Rey habla así: Sancius... filius Ranimiri... pro anima patris mei Ranimiri, et matris meae nomine Ermesindis, cui vocatur per baptismum Gilberga. Omito las puras memorias de su existencia en los años ya dichos, a los cuales sobrevivió depuesto de la Silla por acusación de los suyos, como dice el citado catálogo, sin dar más razón. Sábese que se retiró al monasterio de Ripoll, donde aún vivía por los años 1095, que fue consultado por el Obispo de Roda Lope y por el Rey Don Pedro, sobre el derecho de la Sede Rotense y de algunas parroquias y monasterios de la Ribagorza. Escribioles él una carta humildísima y llena de sencillez, la cual va de nuevo copiada, no sólo del Cartoral, sino de otro ejemplar suelto de este archivo (a: Ap. núm. LXIII.). Murió después en Ripoll, es a saber, en 1097, como lo dice un Cronicón de aquella casa así: Anno MXCVII. obiit Salomon Episcopus et monachus. En Roda le sucedió 

RAIMUNDO DALMACIO

desde el 1076 hasta 1094.

Electo en Terrantona en un concilio que allí celebró Amato, Legado del Papa, el año 1076 (a), y confirmado después por el Papa Gregorio VII y su nuevo Legado Ricardo en 1078. El año sobredicho de su elección consta de una escritura de donación que él hizo al Arcediano Pedro anno MLXXX. Incarnat. Dominicae, pacta VII, septimo kal. decembr., luna VII, anno II. castri Munionis, anno XVIII regnante Sancio Rege filio Ranimiri Regis: en cuyo exordio dice el Obispo que esto hacía in anno IIII ordinationis suae. El sobredicho Papa Gregorio VII le dirigió luego un breve, confirmando todas las posesiones y derechos de su iglesia. Lo he copiado, aunque sólo está concebido en términos generales: porque entiendo que es el primer diploma pontificio que se halla a favor de esta iglesia (b: Ap. núm. LXIV.). 

(a) De esto da razón la siguiente breve escritura del Cartoral mayor de esta iglesia, pág. 33: Notum sit omnibus Christianis quod Rotensis eccla. electione cleri, et aclamatione populi, et confirmatione Regis Sancii, Ranimiri filii, Raimundum Dalmacii pastorem sibi elegit in concilio facto in Terrantona, praesente et confirmante Amato Romanae ecclesiae Legato, et Pontio Bigorritano Episcopo et Petro Adurensi Episcopo, et Wilelmo Convenarum Episcopo, ceterisque Episcopis et Abbatibus. Nam praedicta eccla. pastore viduata diligenter sibi pastorem requirebat secundum (sed) idoneum praeter hunc reperire non poterat. Haec autem electio fuit facta era MCXIIII, anno Incarnationis Domini millesimo septuagesimo VI, epacta XXIIII. 

También honró el mismo Papa a nuestro Obispo, recomendándole al Rey Don Sancho de Aragón con palabras que indican que el Obispo estuvo en Roma, y fue bien recibido del Papa.

En el año 1080 ya tenemos dos insignes memorias de este Prelado. Una es la concordia que pactó en San Juan de la Peña con el Obispo de Aragón Garsias sobre los límites de ambos obispados, la cual fue ya copiada, como también la segunda, esa saber, la restauración de la iglesia de Tolba. Llamo a estas memorias insignes porque nos conserva la noticia de la antigua Sede de Ictosa, que los críticos tienen por fingida en la supuesta división del Rey Wamba. La primera escritura la sitúa junto a Barbastro; la segunda en Tolba. De esta diferencia, y de lo poco que ella perjudica a que se tenga por cierta la existencia de Ictosa, Sede episcopal, se habló ya en los correos anteriores.

Dejo aparte varias donaciones y privilegios que hizo el Rey Don Sancho al Obispo y su iglesia, que cuenta este pontificado por la segunda época de su grandeza. He copiado, y va adjunto, un privilegio del año 1084, en que dicho Príncipe ofrece no entrometerse en adelante en las elecciones de los Obispos de Roda (a: Ap. núm. LXV.). Este debía ser uno de los gravámenes que dicho Rey Don Sancho Ramírez había ocasionado a varias iglesias, para cuya satisfacción se sujetó a la penitencia delante de todo el pueblo, ofreciendo en manos de nuestro Obispo la enmienda (Vid. Mariana, lib. X. cap. 2. Sandoval, Catálogo de los Obispos de Pamplona, fol. 69.)

De este Prelado decía el Cartoral de Alaón: Astucia, sanguine, et precibus a religioso Domino Sancio Rege effectus ex paupere episcopatu mediocrem. Et posuit Sedem suam in Rota; et vocatus est primus Rotensis Episcopus; quia antea Ripacurcenses vocabantur (Pascual, pág. 103). Con esto se da harto a entender, que aunque la restauración de esta iglesia comenzase algunos años antes del obispado de Raimundo; mas nunca estuvo en estado de poder fijar aquí su Sede el Obispo con la estabilidad y decoro correspondiente hasta el presente, el cual pudo de lleno entender en el orden y reforma de su clero, estableciendo la canónica Agustiniana en el año 1092, conforme se dijo los correos anteriores. Gran bien y muy trascendental fue el que hizo a su iglesia con este establecimiento, en la cual se granjeó un nombre eterno. Poco más le duró la vida: la opinión común es que murió en 1094; mas aquí hay, y va copiada (a: Ap. núm. LXVI.), una donación del Rey Don Pedro a Garcia Ennecones de Asieso, hecha en la era MCXXXIII in mense janero, en cuya fecha, según la costumbre, se cita Episcopus Raymundus Dalmacius in Sede Rota. El enero de la era 1133 corresponde al año 1095 de Cristo, en el cual todavía vivía nuestro Obispo. Mas pudo morir tan luego que en el mismo año tuviese ya sucesor, como lo tenía. En su testamento hace mención de algunos mancusos que le debían en Lérida, todavía sujeta a Moros. 

LUPO O LOPE

desde 1095 hasta 1096.

La sucesión de este Obispo consta por varias memorias de su existencia que produce de esos dos años el señor Pascual (pág. 108), 

y no repetiré por su poca importancia. De él dice el Catálogo de Alaón: Dimissit episcopatum, nec diu tenere voluit. En una escritura de la era 1134 (año 1096), la cual he visto, entre varios datos de señoríos, dice: Lope Fortuniones de Biskarra (Fortuny, Fortuño de Biscarre y variantes) Episcopo in Rota. Sucediole 

PONCE

desde 1097 hasta 1103.

El Sr. Pascual inclina a que este es el Obispo, cuya elección confirmó el Papa Urbano II, pudiendo ser igualmente el antecesor Lupo. De todos modos va copiada esta bula (a: Ap. núm. LXVII.), como también la carta (que cita brevemente aquel escritor) del Rey Don Pedro al mismo Papa (b: Ap. núm. LXVIII.), en que pide la confirmación de los límites del obispado de Roda, y la nueva adjudicación que le había hecho de Barbastro, Alquézar (Al-qsar), Monzón, Chalamera, Almenara, recién conquistados de los Moros. Habiendo muerto el Papa Urbano II antes del 1099, esta carta se ha de tener por anterior a la conquista de Barbastro, cuya villa y términos se daban ya por pertenecientes a Roda, aun antes de salir de las manos de los Árabes. Dice el Rey que su padre Don Sancho había ofrecido pagar a Roma anualmente 500 manchones, no escudos (Huesca, tom. V, pág. 224): y que él imitando tan loable costumbre enviaba por mano del Abad de San Ponce mil manchones correspondientes a dos años. Así ganó este Príncipe la voluntad del Papa contra las instancias de la Sede y Obispo de Urgel, que por estos tiempos reclamaba algunas parroquias cercanas a Lérida. Comúnmente se cree que la conquista de Barbastro no se verificó hasta el 1101. Gran esperanza había de este suceso cuando tan anticipadamente ya dio el Rey Don Pedro un privilegio, año 1099, que va copiado de este archivo (a: Ap. núm. LXIX.), en que fija ya los términos de la Sede de Barbastro en presencia de los señores de Barbastro y de Ponce, Obispo de la misma ciudad. Añade la escritura que se hizo esto en el año que praefatus Episcopus perrexit Romam ut impetraret a Domino Papa Urbano, ut Barbastrum esset Sedes episcopatus sui et caput, etc. Confirmó esto el Papa Urbano II. Hay escrituras del año 1100 en que suena ya Obispo de Barbastro. Una diré de este archivo, fecha era MC.XXXVIII in castro quod dicitur Vilella, septimo die quod Deus illum nobis donavit, regnante... Episcopus Stephanus in Oscha, Episcopus Poncius in Sede Barbastro. Es una donación que hizo el Rey Don Pedro a Lope Garcés de las casas de Zabazabala in Puego. Efectivamente, estaba ya resuelta de mucho atrás la anexión de Barbastro a Roda, como consta de la efectiva traslación de esta silla a la nueva conquista, y de la consagración de su iglesia de Santa María, hecha la dominica segunda después de Pascua del año 1101, cuando se acabaron de fijar y señalar los límites de su obispado. Véase la copia adjunta (a: Ap. núm. LXX.), y la de otra escritura que ha de ser del mismo año en que el dicho Rey ordena el estado y subordinación de las parroquias, y establece muchas cosas tocantes a la parte exterior del culto. Esta última escritura está sin fecha, y no es original; pero es copia muy antigua y casi del mismo tiempo (b: Ap. núm. LXXI.). 

Otras memorias hay de Ponce hasta 1103. En una donación del año 1101 firma así: Pontius Dei gratia Barbastrensis Episcopus, S. Vincentii Rotae servus. 

SAN RAIMUNDO

desde 1104 hasta 1126.

Llamado Raimundo Guillem (Guillermi), comenzando sus memorias desde ese año con el dictado de Obispo de Barbastro y Roda, y continuándose sin interrupción hasta el día 21 de junio de 1126 en que murió. Las más principales son las gravísimas persecuciones que le suscitó el Obispo de Huesca Esteban, de que ya se habló y se enviaron documentos (Vid. P. Huesca, tom. VI, pág. 162). Arreció la tormenta con el odio que le tuvo el Rey Don Alfonso I, Rey que tan distante se halló de seguir las pisadas de su antecesor Don Pedro I en proteger la nueva silla de Barbastro. Crisol fue este de sus virtudes que cuentan sus historiadores, y en particular su contemporáneo Elías, canónigo de Barbastro, el cual escribió la vida de nuestro Obispo en 1138, y es la que fue copiada de un códice de este archivo escrito en 1191. Fue también adjunto el rezo antiguo con que ya entonces se celebraba su fiesta; de todo lo cual y la época de su culto, traslaciones, capilla, etc., se habló en carta anterior, a que me remito. En 1122 consagró la iglesia de Santa María y San Clemente de Merlo VIII kal. decemb. posuitque reliquias Sancti Cornelii Papae et Martiris. Una memoria suya no publicada he hallado aquí, y es la noticia de un viaje que hizo a tierra de Campos, donde se hallaba en la villa de Osorno, ribera de Pisuerga, en el mes de octubre del año 1110; y allí con su consejo y el del Arzobispo Bernardo de Toledo dio su consentimiento para una donación que el Rey Don Alfonso Emperador hizo a San Martín de Petra rubea (piedra roja). Va copia (a: Ap. núm. LXXII.). 

En un Cronicón de Ripoll se lee: anno MC.XXVI obiit, ac claruit virtutibus Raimundus, Episcopus de Rota. 

ESTEBAN.

1126.

De las pocas memorias de este Obispo, sucesor de San Ramón, una es cierta concordia sobre un alodio de Avellana, facta in Rota, anno quando Moabites venerunt ad Alasquarr in mense novembrio in vigilia Sanctae Ceciliae; y en ella firma así: Ego Stephanus Dei gratia electus Sanctae Ecclesiae Barbastrensis confirmo. En otra carta idéntica añade el año MCXVI, donde es claro que se omitió una X y debe leerse 1126. así que en el noviembre siguiente a la muerte de San Ramón era ya Obispo sucesor Esteban. Aínsa (Historia de Huesca) dice que murió electo por haber renunciado en un viaje que hizo a Roma. Sucediole 

PEDRO, 

desde 1139 hasta 1134,

monje de San Ponce de Tomeras o de San Victorián, como dicen otros, cuya primera memoria es del año 1130, a saber, la dedicación de Santa María de Tolba, cuya escritura envié ya hablando de ello. Dicen que murió en una batalla que se dio a los Moros junto a Fraga en el año 1134, y debió ser muy en los principios, pues en el febrero del mismo año ya suena electo Obispo 

RAMIRO,

monje de San Ponce de Tomeras, hermano del Rey Don Alfonso I y su sucesor en el trono, con la circunstancia rara de haber conservado el dictado de Obispo electo, aun después de ser Rey. Es esto tan cierto como glorioso para esta iglesia. Dos o tres escrituras se guardan en su archivo, que lo acreditan. Una es la donación que él mismo hizo a esta iglesia de la cuadra de San Martín de Caballera de Fontfreda, fecha in mense februario era MCLXXII, en que dice: regnante me in Aragonia, etc... et electus Episcopus Barbastrensis. Otra de la misma era, y del mes de septiembre, en que da a dicha iglesia et Beato Raymundo varias posesiones por la salud de sus padres Sancho y Felicia, y sus hermanos Pedro y Alfonso. Llámase igualmente en ella electus in Barbastro. Esta va copiada (a: Ap. núm. LXXIII.). En otra dice: in Barbastro et in Rota. Si en la primera escritura no hay yerro en la era, que acaso deberá ser la de 1173, correspondiente al año 1135 (1173 - 38 = 1135), síguese de ella que antes del febrero de 1134 era ya muerto su hermano Alfonso, y así que no pudo morir el día 7 de septiembre de ese año. Con el mismo dictado de Obispo, y como tal, confirmó la donación y constituciones que ya dije de la canónica establecida en 1092 por el Obispo Raimundo Dalmacio. En otra dice: In Barbastro et Rota. Ya no hay más memorias de este dictado, pues en las que siguen del mes de diciembre de 1134 nada dicen de ser Obispo, lo cual no debe tomarse por argumento de que sólo lo fuese hasta ese tiempo, porque del mismo hay otras escrituras en que lo calló. De ello van algunas copias que lo acreditan (b: Ap. núms. LXXIV y LXXV.). En resolución Don Ramiro, aun siendo Rey, se gloriaba de ser Obispo. Como en estas escrituras, en que el Rey omite el dictado de Obispo, no suena otro que ocupe la Sede de Barbastro, no podemos fijar el año en que comenzó su pontificado el sucesor

GAUFRIDO

desde antes de 1136 hasta 1143.

El cual, sin embargo, no tardó en ser electo por el clero de Roda y Barbastro, puesto que el decreto de su elección, de que va copia (a: Ap. núm. LXXVI.), está dirigido a San Olegario, Arzobispo de Tarragona que, como se sabe, murió a los principios de 1137. El decreto va firmado además por varios nobles del país. En él se dice que el electo era monje de San Ponce (de Tomeras), en lo que debió influir sin duda el Rey Ramiro, que de aquel monasterio había sido sacado para esta silla y para el trono. Grandes dificultades tuvo San Olaguer para consagrar a Gaufrido por haber el Papa puesto entredicho en la iglesia de Barbastro, sobre lo cual escribió una gravísima carta a S. S., que publica el señor Pascual (pág. 121), donde hay buenas memorias para la historia de aquel tiempo. Al fin suena ya consagrado en 1138, en que dedica la iglesia de San Miguel de Cornutella. He dicho que no tardó en efectuarse la elección de Gaufrido, porque muy cierto es que lo estaba ya en el mayo de 1136 (era 1174), en que el Rey Don Ramiro dio y unió la iglesia y abadía de Benavarre a la de San Vicente de Roda propter amorem Dei et de illo Episcopo Domno Gauzfredo; y entre los Obispos de la fecha se cuenta praedictus Domnus Gauzfredus in Rota. Va copia (a: Ap. núm. LXXVII.). 

Otra donación hallé posteriormente en Lérida hecha por el Rey Ramiro a nuestro Obispo, sino que suena en la copia del libro verde de aquella Catedral, hecha en la era 1172 (año 1134) con grande equivocación, porque el Rey Don Ramiro, contando en ella su vida, como lo verás en la copia (b: Ap. núm. LXXVIII.), dice cosas posteriores a dicho año.

Pues como decía, en 1138 consagró ya nuestro Obispo la iglesia de San Miguel de Cornudella, que va copiada de este archivo (c: Ap. núm. LXXIX.). También remito copia del decreto con que el mismo año instituyó una cofradía o sea cruzada para defensa de Barbastro y su restauración en honor de Santa Eulalia (a: Ap. núm. LXXX.), de quien dice que había extramuros de Barbastro antiquissimam ecclesiam olim a Christianis hedificatam, sed a Sarracenis destructam et desolatam, et hac de causa Christianis ignotam nostris temporibus revelavit et rehedificari praecepit. Entraron en esta hermandad el mismo Obispo Gaufrido, Sancho de Pamplona, Sancho de Nájera, Miguel de Tarazona, Dodo de Huesca y Berenguer de Gerona. No parece que deba entenderse que el Obispo reedificó dicha iglesia de Santa Eulalia, puesto que en el año 1091 suena ya dada por el Rey Don Pedro I al monasterio de San Gil de la Provenza; donación que poco después confirmó Ponce, Obispo de Roda y Barbastro. Va el documento (b: Ap. núm. LXXXI.). Papebrochio habla de otra cofradía de ese año en Roda (V. vit. S. Raim.), y añade que pensó en elevar el cuerpo de San Raimundo; la cual dice que se efectuó en 1143. Si por esto entiende origen de culto, antes de eso le oímos muchas veces llamar Santo: la traslación de un sepulcro a otro es posterior. En 1140 Gaufrido concordó con Pedro, Obispo de Urgel, sobre las parroquias de Pallás, según se dijo en lo de Urgel: allí firma exul ¿Quid hoc?

Otra memoria no se halla de este Obispo, sino la de su muerte, y esta la sabemos por un Cronicón de Ripoll que dice: anno MCXLIII. obiit... Gaufredus monachus, fuit Episcopus Rotae. Por este modo de hablar parece que lo tuvieron por monje de Ripoll, porque en el Cronicón sólo cuentan las muertes de los monjes de aquella casa. Su muerte sería en los principios de ese año, pues a fines del mismo ya era electo el sucesor, como se dirá, y sábese que luego le sucedió 

GUILLERMO PÉREZ.

Llamado así con el apellido patronímico por ser hijo de Pedro Gauzpert y de Urraca. Estos nombres de sus padres, desconocidos hasta ahora, constan en la donación que el Obispo hizo a la iglesia de Roda en 1173 de una almunia, quam, dice, dominus Petrus Gauzpert, pater meus et domna Orracha mater mea quibus sit requies, habuerunt ante villam de Montson. Sin duda sería el mismo Pedro Gauzpert el que suena en la fecha de una donación del Rey Don Ramiro el monje a la iglesia de Roda era 1173 (1135) exeunte martio, regnante me Dei gratia in Aragone et Superarbi (Sobrarbe) atque in Ripacurcia, et Rex Garcia per mea manu in Pampilona... Petrus Gauzpert in Sancto Stephano... Acaso sería el lugar de San Esteban del Mall.

Asistió como electo a la junta o Cortes de Gerona, que celebró el Conde Don Raimundo para restablecer la cruzada o sea introducir la orden de los Templarios en estos países. En esta escritura, que publicaron Marca y Aguirre, se lee entre otras firmas: S. Guillelmi Rotensis electi. Y así se ha de creer que ya lo era ese año y día, si no se engañaron los copiantes, como sucedió en el S. Petri Barchinon. Episcopi, donde el original que está en el archivo real de Barcelona pone S. Petri Archidiach. Barchinon., por cuyo error se introdujo un Obispo fingido en la serie de los de aquella iglesia, como ya se dirá en su lugar. Siguió gobernando su iglesia hasta que se verificó la conquista de Lérida en 1149, cuando se restauró la Sede de Lérida, pasando él a ser el primer Obispo, donde hizo los bienes que se dirán.