Mostrando las entradas para la consulta Olot ordenadas por fecha. Ordenar por relevancia Mostrar todas las entradas
Mostrando las entradas para la consulta Olot ordenadas por fecha. Ordenar por relevancia Mostrar todas las entradas

domingo, 11 de diciembre de 2022

Concluye el episcopologio gerundense. A partir de 1600

ONOFRE REART

de 1612 a 1620.

Canónigo Penitenciario de Barcelona, y sucesivamente Obispo de Elna y Vique, de donde trasladado a esta Silla, tomó posesión a 30 de enero de 1612. De allí a siete días entró en esta ciudad, donde continuó su gobierno sin hallar cosa que contar de las que yo acostumbro. Dice el padre Roig que un ermitaño desconocido amenazó a este Prelado que renunciase la dignidad, si quería salvarse. Yo sólo sé que efectivamente renunció en 1616, y llegó ya a tener nombrado sucesor el que lo fue después; mas no se verificó hasta el 14 de diciembre de 1620, en que fue admitida su renuncia en el consistorio del Papa. Luego se retiró a Perpiñán su patria, donde murió en 1622 a 29 de octubre: está enterrado allí mismo en la iglesia de San Juan. El mismo día en que se admitió su renuncia fue preconizado el Obispo sucesor

PEDRO DE MONCADA

1621.

Sobrino de Don Juan de Moncada, Arzobispo de Tarragona por aquellos tiempos, y hermano de Don Francisco de Moncada, Conde de Osona y Vizconde de Cabrera y Bas. Había ya sido cumplimentado como Obispo por este Capítulo en la primera renuncia de su antecesor: y mientras aquella no se verificó nuestro Pedro se intitulaba electo Gerundense, como se ve en el testamento de su cuñada Doña Margarita de Castro y Cervelló, de 8 de febrero de 1621. (Ribera. = Cervelló, pág. 144). Finalmente llegó a tomar posesión de esta Silla a 13 de febrero de 1621, y luego vino acá a 31 del marzo inmediato. Mas en el mismo año le llamó Dios para sí, día 29 de diciembre. En este poco tiempo manifestó grande afición a la música eclesiástica, y buenas ideas para la reforma del culto en la visita que ya había emprendido de su diócesis. Alguna otra circunstancia añade la inscripción que se puso en su sepultura en el plano delante de las rejas del altar mayor. Dice así: “Hic iacet Petrus a Moncada Gerund. Episcopus e nobili Moncadorum familia 39 annos natus. Vir magnae spei et virtutis episcop. quem diu recusarat, patris sui Marchionis Aytonae (marqués de Aytona) precibus coactus admissit. Dum totam suam lustrat dioecesim, et ut alter Petrus summo labore oves pascit, nondum primo sui episcopatus expleto anno huic ecclesiae fato ereptus, et omnium expectatione eludens ad superos evolavit 29 decembris anni 1621. Sucediole

Fr. FRANCISCO SENJUST

de 1622 a 1627.

Monje Benedictino y Abad de Ripoll desde 1616: dicen que fue provisto en el obispado de Elna, y que de él fue trasladado al de esta iglesia, de que tomó posesión a 12 de noviembre de 1622. Sólo queda de él notable la Colección que formó de todos los diplomas pertenecientes al tribunal del Breve, la cual imprimió en 1625. Murió en la villa de la Bisbal a 2 de marzo de 1627. Tiene sepultura delante del presbiterio con esta inscripción: "D. O. M. = Hac teguntur fossa D. D. Francisci Senjust Episcopi ossa, qui ordinem S. Benedicti professus, et Praepositus vulgo de Panades in coenobio S. Cucufati electus, gradatim ad abbatias de Arles et de Ripoll dicti ordinis assumptus ab ecclesia Elnae ad hanc Gerunden. translatus est. Quibus ecclesiis multa celebranda suffragia reliquit, et summis expensis illas ornavit. Hanc etiam in officio defunctorum recitando non parum gravatam alleviavit, ac tandem in ea (ut cariori) duodecim solemnissima quotannis anniversaria instituit, ac totidem cornua altaris mandavit. Qui dies suos extremos clausit VI nonas martii anno a partu virginis 1627".

GARCÍA GIL DE MANRIQUE

de 1628 a 1633.

Inquisidor de Zaragoza y de Toledo, era Obispo titular de Utica, otros dicen de Biserta, cuando fue promovido a la Silla de Gerona, de que tomó posesión a 21 de enero de 1628. Hizo su entrada pública a 5 del febrero inmediato. El remate de su gobierno fue por traslación a la Sede de Barcelona, la cual se supo acá día 17 de mayo de 1633. Mas no pasó allá hasta el enero del año siguiente. Allí fue después Virrey y murió en 1651. En nuestra Sede le sucedió

GREGORIO PARCERO

de 1634 a 1656.

Natural de Tuy, Benedictino, Abad de San Martín de Madrid y después Obispo de Elna, de donde vino acá a 21 de febrero de 1634, que es el día de su posesión. El año siguiente, suscitada la pretensión de catedralidad en Manresa, se opuso a ello fuertemente por el daño que le resultaba a su diócesi, de quien se desmembraban las montañas de Olot para indemnizar al Obispo de Vique. En 1636 estuvo acá el General de los padres Benedictinos, el cual, por ser el Obispo de la misma orden, fue admitido con distinción en el coro durante los oficios. En 1641 hizo la ciudad voto de no permitir máscaras ni bailes desde Navidad a Carnestolendas. En 1660 se conmutó este voto en un ayuno en la vigilia de la Purificación, algunas misas en los tres días de Carnestolendas y dotación de una doncella. Alcanzó las guerras de Francia con España, y siguiendo el partido de Felipe IV tuvo que ausentarse en 1642, y no volvió hasta pasados diez años. A pesar de su adhesión al Rey de Castilla, fulminó sentencia de excomunión contra los tercios castellanos, mandados por Don Juan de Arce y Don Leonardo Moles, declarándolos por herejes sacramentarios, refiriendo en ella dos estupendos sacrilegios que cometieron en Riudarenas y en Santa Coloma de Farnés (Farners, fariners); lo cual incitó al pueblo contra las armas del Rey. Esto refiere Melo en la Historia de los movimientos y guerra de Cataluña, lib. II, núm. 25. Durante la ausencia del Prelado estuvo en esta ciudad en 1652 Don Fray Jacinto Serroni, Obispo de Oranges, Dominico, y ordenó de grados al Sr. Pontich, que después fue Obispo de Gerona. En 1653 había hecho renuncia el señor Parcero y tenía ya nombrado sucesor; mas no se verificó hasta el 1656, en que fue trasladado a Tortosa, llegando acá las bulas a 12 de enero. Cuéntase de él que jamás leyó cartas de recomendación para las provisiones, hasta que las tenía ya hechas.

BERNARDO DE CARDONA

de 1656 a 1658.

Natural de esta ciudad y de la noble estirpe de este nombre. Era canónigo y Arcediano mayor de esta Catedral, con la cual fue muy dadivoso. También obtuvo el honor de diputado eclesiástico de Cataluña en 1641. A 4 de julio de 1653 se supo acá la admisión de la renuncia del antecesor y el nombramiento del Sr. Cardona. Desde entonces comenzó a resistirse a admitir la dignidad con tantas veras, que fue preciso que el Capítulo tomase a pechos el negocio, escribiendo al Rey que le mandase aceptar. Hízose así, y con la ausencia del antecesor tomó él posesión a 27 de diciembre de 1656. Durole dos años el pontificado, que fue bien diferente de lo que el Capítulo se prometió. Pleitos continuos, discordias y poco fruto espiritual. Murió a 13 de diciembre de 1658. Está enterrado en el plano delante del presbiterio. La inscripción dice así:
“D. O. M. Mausoleum Ill. et Rev. D. D. Bernardi a Cardona: ambiguum sane an sanctitate, an nobilitate maioris, qui ab archidiaconatu maiori, ac canonicatu in hac alma ecclesia obtentis, ad episcopatum illum humiliter licet recusans, ab illustri tamen Capitulo instanter apud Dominum Regem proclamatus, obedienter fuit promotus. Obiit facta institutione facum cum SS. Sacramento per viaticum concurrentium, et aliis plurimis die 13 decembris 1658. = Erexit suis sumptibus nobilis D. Hieronymus a Vallgornera et Cardona ejus nepos, anno 1673.”

En la vacante fue nombrado

FRANCISCO PI-JOAN.

Natural de Masanet de la Selva, que después de canónigo de Lérida fue aquí sucesivamente Arcediano de Besalú, Empurdán y (no sé si falta texto) mayor. El ardor con que había seguido el partido de Felipe IV en las guerras pasadas le hizo muy estimable de este Monarca, quien en el enero de 1658 le nombró auditor de la Rota Romana, y poco después Obispo de esta iglesia, de la cual no llegó a tomar posesión, muriendo a 18 de noviembre de 1659. Tiene su entierro en la capilla de San Bernardo y Santa Marta, cuyo altar costeó. La inscripción es fácil de leer, y sólo añade a lo dicho que dejó un gran legado para la obra del frontis de la iglesia, y que fue confirmado Obispo. Por esta razón le contamos en el catálogo. El sucesor fue

FRAY JOSÉ FAXEDA

de 1660 a 1664.

Natural de Vique, de la orden de San Gerónimo. Tomó posesión a 6 de octubre de 1660. Cuatro años después fue trasladado a Tortosa, despidiéndose de este Capítulo a 14 de junio 1664. Véase el Episcopologio de Tortosa. Acá le sucedió

JOSEPH MINOT

de 1665 a 1668.

Natural de Santa Coloma de Queralt, diócesi de Vique, canónigo de Barcelona, fiscal de aquella inquisición y auditor de la Rota Romana. Tomó posesión por procurador a 5 de marzo 1665. Mas como en el ejercicio del último cargo había tocado por sus manos los pleitos entre los Obispos antecesores y el Capítulo, no quiso venir a su Sede sin haber concordado y apagado aquellas discordias: cosa que fue acá de gran consuelo e hizo muy estimable su venida, que fue a 27 del octubre siguiente. Disfrutole poco esta iglesia, habiendo sido trasladado a la de Lérida: noticia que llegó acá a 24 de noviembre de 1667 y se verificó en 1668, despidiéndose el Prelado a 22 de junio. El Episcopologio Ilerdense dirá lo demás. Sucediole

FRANCISCO DOU

de 1668 a 1673

Natural de la villa de Bas, cabeza del vizcondado de ese nombre: fue sucesivamente Arcediano mayor de Vique y de Gerona. Este último vacaba por promoción de su discípulo Don Pascual de Aragón al arzobispado de Toledo. Entró a gobernar esta iglesia como Obispo a 20 de noviembre de 1668, y murió a 15 de abril de 1673. Conservó este Prelado buena armonía con el Capítulo. La inscripción de su entierro delante del presbiterio dice así: "D. O. M. - Jacet hic Ill. et Rev. D. D. Franciscus Dou, quem ab scholastico Barchinonensi suggesto ad sacra Vicensis canonici et Archidiaconi subsellia, deinde ad supremum huius genitalis episcopatus archidiaconatum mox ad sacras infulas maturitas rapuit praemiorum. Consecratus die 3 decembris 1668 prae norma regiminis futuris saeculis admirandus, huic almae Sedi Conceptae Virginis argenteo simulacro praelegato. Obiit die 15 aprilis 1673 cuius anima requiescat in pace. Amen." Sucediole

FRAY ALFONSO BALMASEDA

de 1673 a 1679.

Natural de Lucena, en Andalucía, de la orden de San Agustín, Obispo que era de Casano en Nápoles, en cuya calidad fue cumplimentado en esta ciudad, transitando por ella en 1671. Tomó posesión de esta Silla a 8 de diciembre de 1673 y a 13 de los mismos hizo su entrada pública. Sus bulas se despacharon en Roma a 25 de septiembre.

Hubo grandes cuentos sobre la resistencia que mostró en nombrar juez subdelegado del Breve, cosa que al fin tuvo que hacer por orden estrecha del Rey. Trata de esto el citado López. No fallaron tampoco discordias con el Capítulo, en que el Capitán general y audiencia de Barcelona tuvieron que poner la mano. Finalmente, día 14 de marzo de 1679, llegó la noticia de estar el Prelado provisto en la Silla de Zamora, y luego partió para ella. Creo que murió en Madrid en 1684, y se enterró en Doña María de Aragón.

FRAY SEVERO TOMÁS AUTER

de 1679 a 1685.

Natural de Puigcerdá, de la orden de Santo Domingo. Promovido a esta Silla el mismo año 1679 a 13 de noviembre, que es la data de sus bulas, tomó posesión a 24 de enero del año siguiente. Su pontificado fue mucho más apreciable con la reciente memoria de los anteriores. Era llanísimo en su trato y enemigo de etiquetas con el Capítulo, con quien tuvo gran paz, sin disminuir por eso un punto de su autoridad, antes conciliándose la mayor, como era regular. Así mutuamente se sostuvieron sus derechos contra las pretensiones de los jurados, logrando que se cerrasen las iglesias en la noche del Jueves Santo, y que no entrasen en ellas los gigantones del Corpus; cortando con tan oportunas providencias los abusos que en uno y otro había. Hiciéronse también de común acuerdo varias misiones, y en algunas de ellas predicó por sí el Obispo y confesaba en la Catedral: ministerio en que era incansable. A esta unión recíproca debe también atribuirse la defensa de esta ciudad contra las armas francesas en las guerras del 1684, logrando rechazarles con pérdida de cuatro mil hombres en el asalto que dieron el 24 de mayo a las diez de la noche, y que duró por tres horas. La misa solemne de gracias dijo Don Antonio Pascual, Arcediano de la Selva y electo Obispo de Vique: el nuestro predicó con gran fervor. Era muy liberal con su iglesia, a quien regaló un órgano portátil en 1683, y donde fundó la nona solemne de la Ascensión en 1685, pocos días antes de ser trasladado a la Silla de Tortosa, que fue ese mismo año. La noticia llegó acá a 24 de junio, y él se despidió del Capítulo a 31 de octubre con el sentimiento que era regular y que expresan las Actas capitulares. Aun en Tortosa se acordó de la obra del frontis de esta Catedral, en que había gastado gruesas sumas, dejándole en su testamento un gran legado. Murió en 1701. Todavía fue más pacífico, plausible y memorable el pontificado del sucesor

Fr. MIGUEL PONTICH O PONCICH

de 1686 a 1699.

De la orden de San Francisco, natural de Bula Terranera en el Rosellón, donde había nacido a 30 de noviembre de 1630. Tomó posesión de esta Silla a 3 de julio de 1686, y le consagró en Arenys de Vall Don Juan Bautista Dezbach, Obispo de Urgel, con asistencia del de Vique Don Antonio Pascual, y del de Moronea Don José Mora, auxiliar de Tarragona. Puesto en todo de parte del fin y de acuerdo con su Capítulo, emprendió y acabó muchas cosas útiles. Apenas hay monasterio y establecimiento pío en su diócesi, que no conserve memoria de su beneficencia. El de su orden, intitulado de San Salvio, en el término de San Miguel de Cladells, le debe su fundación que verificó en 1690. La Catedral le debe la magnífica y costosa escalera que él comenzó, y concluyó refundiendo cuanto en ello habían hecho sus antecesores. Toda la diócesi y los aficionados a la disciplina eclesiástica le son deudores de la célebre Colección de Sinodales Gerundenses, que es la que hoy rige, que ordenó e ilustró con doctos comentarios D. Francisco Romaguera, y se imprimió en Gerona en 1691. Con ser tan recomendable por estos y otros títulos la memoria de este Prelado, y tan sentida su muerte, acaecida día 26 de enero de 1699, cúpole la suerte de que en su sepultura delante de las gradas del presbiterio se grabase una inscripción bien ajena de su mérito. El autor quiso remedar el estilo de los leoninos del siglo XIV, mas aun eso le salió mal. He aquí su copia:

D. O. M.

Prorsus omni laude dignus Fr. Michael Pontich

Pauperum pater benignus ardens celo iacet hic.

Sedis huius almae Praesul virtutem demonstravit.

A domo Gallis suae (f. Gallissuae) exul annos quatuor pavit

Dilectum sibi commissum tot gregem manu et ore.

Ardue tractans remissum, debilem sed amore:

Quem religio Minorum praesidem iam fecerat.

Ad exemplar doctiorum Bula mundo dederat.

Absque scalis magnae portae plures sunt memoriae

Quae fletum movent in morte, praeces atque gloriae.

Annos terdecim Pastoris iam fere compleverat,

Cum finem tanti laboris pax Dei decreverat.

Die 26 januarii 1699."

La vacante de este Prelado fue regentada por el Arcediano mayor Don Isidoro Bertrán, Arzobispo después de Tarragona. Luego fue provisto

MIGUEL JUAN DE TAVERNER Y RUBÍ

de 1699 a 1720.

Canónigo y Arcediano mayor de Tarragona. Tomó posesión a 29 de noviembre de 1699, e hizo su entrada a 3 de abril del año siguiente. Alcanzó este Prelado las guerras de sucesión, y a él alcanzaron gran parte de sus males; porque siguiendo el partido de Felipe V, cuando Gerona fue tomada por los Austríacos, tuvo que pasar a Francia, donde permaneció desde 1705 hasta 1711. Los males que su ausencia y el motivo de ella debieron ocasionar a esta y otras diócesis de Cataluña son fáciles de entender. Nuestro Obispo, después de haber remediado los de la suya como diocesano, trató de acudir a las generales como el más antiguo de la provincia, estando ausente el Metropolitano. Convocó pues concilio provincial en esta ciudad, el cual se comenzó a 21 de junio en la capilla llamada del Claustro, y se concluyó en el palacio episcopal día 11 de octubre de 1717, y se imprimió el año siguiente. Mandose en este concilio tener conferencias morales en este obispado. Nuestro Obispo las estableció en consecuencia, dividiendo las 340 parroquias de que consta la diócesi, en 57 distritos que llamó conferencias, señalando una parroquia en cada una a donde se juntasen los clérigos cada principio de mes, menos el julio y agosto, a tratar los puntos que se daban impresos a principios del año eclesiástico. Duraron estas prácticas loables hasta pocos años há; y de ellas sólo queda la distribución de las 57 conferencias para el manejo de veredas. Con ocasión de este concilio se trató de consagrar la Catedral, mas no se verificó. El Prelado la visitó el año siguiente. Poco después fue trasladado a la metrópoli de Tarragona, cosa que acá se supo día 6 de febrero del 1720, junto con la noticia de estar provista esta Silla de Gerona en su sobrino, que luego le sucedió. Mas el nuestro, tomada ya posesión de Tarragona, tuvo que quedar acá por enfermedad, de que al fin murió a 24 de mazo de 1721. Tiene su entierro en la capilla actual del Corpus al lado del Evangelio, sin inscripción ni losa ni otra señal. Sucediole su sobrino

JOSEF DE TAVERNER Y DARDENA

de 1721 a 1726.

Canónigo y Tesorero de Barcelona, y electo Obispo de Solsona en 1718, y en la promoción de su tío a Tarragona trasladado a nuestra iglesia, de la cual tomó posesión a 7 de marzo de 1721, diez y siete días antes de la muerte de su tío y antecesor, a cuya enfermedad y funerales asistió. Mostró luego su celo en unas homilías que tuvo al Capítulo y en los frecuentes sermones que predicaba al pueblo, e igualmente en las ordinaciones de coro y otras cosas que estableció.

Era puntualísimo en las funciones públicas. En su tiempo fue beatificado San Dalmacio Moner, hijo de esta ciudad y del convento de Dominicos, donde está su cuerpo. El Prelado celebró las fiestas con gran solemnidad. Visitaba frecuentemente la diócesi, y en este ejercicio enfermó y murió a 16 de enero de 1726. Está enterrado en la misma capilla que su tío al lado de la epístola, y como él sin losa ni letrero. Era muy obeso, pero de grande ingenio y erudición. Escribió la Historia de los Condes de Rosellón, que ha quedado manuscrita, y también la de los Condes de Empurias, comenzando desde los tiempos de Ludovico III y acabando en el año 1288. Esta última dice el P. Caresmar que vio en poder del Conde Darnius en Barcelona. Sucediole

PEDRO COPONS Y DE COPONS

de 1726 a 1728.

Arcediano e Inquisidor en Barcelona su patria, tomando posesión a 2 de noviembre de 1726. Duró poco este pontificado, siendo promovido el Prelado a la Silla de Tarragona a 15 de diciembre de 1728. Sólo tengo que contar de él, que en su tiempo comenzó a servir la nueva y actual aula capitular. Luego le sucedió

BALTASAR BASTERO Y LLADÓ

de 1729 a 1745.

Natural de Barcelona, Catedrático de cánones en aquella Universidad, y después canónigo allí mismo, y Vicario general del Obispo Don Diego de Astorga y Céspedes, que promovido a la Silla de Toledo fue creado Cardenal. Sucesivamente fue inquisidor en Mallorca y Zaragoza. Provisto en esta Silla tomó de ella posesión a 22 de febrero de 1729. De su gobierno pastoral no hay cosa que contar sino las generales, a excepción de haber mandado imprimir en 1736 los rituales de su diócesi, con la circunstancia de haber alterado en ellos algunos ritos, sin contar con el Capítulo de esta Catedral que prosiguió practicando los antiguos, de donde resultó una disonancia no debida ante la iglesia matriz y las filiales. El amor que este celoso Prelado tuvo al retiro y el quebranto de su salud, le obligaron renunciar este obispado a 2 de marzo de 1745, y retirarse al convento del Carmen Descalzo de la villa de Reus en el campo de Tarragona, donde vivió hasta su muerte.

Estando allí le dedicó el sabio italiano Josef Catalani, la tercera edición de los libros de Sacerdotio de San Juan Crisóstomo, que hizo en 1753. En la dedicatoria dice de él entre otras cosas, que se ocupaba en escribir varios libros. Yo sólo sé que son de este Prelado algunas notas a los cánones Eliberitanos, (: eliberritanos) que publicó el mismo Catalani en su edición de los Concilios Españoles (tomo II). También nos quedan de este docto y celoso Obispo dos cartas que dirigió al clero de su diócesi sobre las obligaciones del ministerio sacerdotal, una en 1729 y otra en 1737. Ambas se imprimieron juntas, y componen una obrita intitulada el Párroco en su ministerio. Otros dos tomos nos quedan intitulados, Conferencias de la diócesi de Gerona, impresos en 1750 y ordenados por él en su retiro de Reus, en que reprodujo los tratados o reflexiones que en su tiempo se habían tratado en la diócesi, según el plan que se dijo arriba. Sucediole

LORENZO TARANCO Y MUSAURIETA

de 1745 a 1756.

Vizcaíno, de cuyos honores anteriores al obispado nada he podido saber. Tomó posesión de esta Silla a 20 de mayo de 1745, y la gobernó hasta el 3 de febrero de 1756, en que murió. De su conducta pastoral habla la inscripción puesta sobre su sepultura, delante del presbiterio en el plano de la iglesia. Dice así:

H. S.

D. D. Laurent. de Taranco et de Musaurieta

Nobili Cantabro

Multis primum nominibus et infulis

Inclito

Mox S. Gerun. ecclesiae Episcopo

Sobrio, pio, munifico

Suavitate morum

Rerumque agendarum dexteritate

Paucis secundo

Ovilis sui solertissimo custodi

Luporumque vesaniae

Iam iam irruentium gregem

Ineluctabili repagulo

Pastori optimo

Vigilantissimo Praesuli

Bene de re orthodoxa, bene de ovibus merito

Religio et pietas

Hoc grati animi et obsequii

Pignus novissimum poss.

Vixit ann. LXVII. men. V. d. XXIIII.

Obiit III. nonas febr. an. Chr. M.D.CC.LVI. (1761)


MANUEL ANTONIO DE PALMERO Y RALLO

de 1756 a 1774.

Natural de la villa de Villanueva del Campo, en el reino de León, colegial del de San Salvador de Oviedo, y Doctoral de la Santa iglesia de Zamora. Promovido a este obispado tomó de él posesión a 1.° de octubre de 1756. A este y otros Prelados de este siglo sucede lo que en otras iglesias he advertido ya, y es que apenas hay que contar de sus acciones cosa que interese a la historia, o porque efectivamente no hicieron cosa que mereciese este nombre, o porque la proximidad a nuestros días y costumbres, hace poco diferentes sus hechos del gusto y genio de los nuestros. El celo pastoral, visita de la diócesi, sínodos, etc., esta era su propia ocupación, la cual yo doy por supuesta. En el desempeño de este ministerio le halló la muerte a 7 de mayo de 1774, habiéndose despedido de su sínodo el 13 de abril anterior, con una carta muy tierna que se imprimió junto con la oración fúnebre dicha por Don Cyro Valls a 20 de mayo. Su entierro en el mismo lugar que el pasado: la inscripción es la siguiente:

H. S.

D. D. Emmanueli Ant. de Palmero et Rallo

Legionensi

Ex oppido de Villanueva del Campo

Olim in maiori Ovetensi collegio

S. Salvatoris Salmanticae alumno

Mox Senticensis ecclesiae

Canonico Doctorali

Gerun. dein. Sedis inaugurato Episcopo

Animi fortitudine

Morumque probitate spectabili

Bonarum artium favitori

Priscaeque disciplinae egregie studioso

Hoc grati animi et obsequii

Monimentum pietas pos.

Vixit in pontificatu an. XVII. men. VII. d. VI.

An. nat. LXVII. men. IV. d. IV.

Naturaeque concessit

Nonis mai. an. Chr. M.D.CC.LXXIV.


A la escasez de memorias que has notado en los pontificados anteriores sucede grande abundancia de ellas, así por el cuidado que hubo en recogerlas, como por la calidad de los hechos del Obispo sucesor

TOMÁS DE LORENZANA Y BUTRÓN

de 1775 a 1796.

Natural de León, y hermano del eminentísimo Cardenal Arzobispo de Toledo. Había sido colegial en San Ildefonso de Alcalá, Doctoral de la iglesia de Tuy, Penitenciario de la de Salamanca, y últimamente Deán de la de Zaragoza. Tomó posesión de la Silla de Gerona a 28 de mayo de 1775. En los veinte años que le duró este gobierno mostró él hasta donde llega el ingenio de la caridad y celo, aun en medio de la pobreza de rentas y calamidades de los tiempos. Al desempeño de las obligaciones ordinarias de un Prelado añadió la empresa de otros bienes sólidos y duraderos en esta diócesi, y esto desde el momento mismo de su entrada en ella. Conociendo que la mendicidad y los males que ella trae consigo nunca pueden remediarse sin edificios de reunión y establecimiento de fábricas, dispuso uno y otro, añadiendo a la casa que llaman de la Misericordia, la del Hospicio, hecha a sus costas en gran parte, en la cual emprendió sin fondo alguno las labores de algodón y otros con grande utilidad. A esto fue consiguiente el fomento de otras fábricas en la ciudad y obispado, que cierto extinguen la mendicidad mucho mejor que las destinadas a los encerrados en los hospicios. Los enfermos del hospital privados del alivio de la convalecencia excitaron su caridad, y le obligaron a emprender el edificio de este nombre, que costeó a sus expensas, y será uno de los monumentos de su beneficencia. Para socorro de los pobres conocidos con el nombre de vergonzantes, y para otros objetos análogos, estableció juntas de caridad, a que asistía infatigablemente: publicó varias pastorales y exhortos, que he visto, y que merecían publicarse reunidas. A él se debe el establecimiento de una escuela gratuita de dibujo, que comenzó en 1790, costeando la fábrica de escalera y salas de aquel edificio, y regalando una estimable porción de buenos modelos. Extendió el edificio de las beatas Terciarias de Santo Domingo, costeando en él la educación de muchas niñas pobres. En la rica villa de Olot edificó desde los cimientos un magnífico hospicio, según los diseños del arquitecto Don Ventura Rodríguez, con escuelas de gramática, retórica y dibujo. Parece increíble que en medio de gastos tan crecidos, y de lo que expendía en limosnas diarias en tiempo de inundaciones de ríos, guerras, etc., pudiese entrar en el costoso proyecto de la construcción de la capilla de San Narciso. Sola su actividad podía empezar y concluir el hermoso edificio, de que ya hablé otro día. En 1790 impetró de Pío VI lecciones propias del segundo nocturno y oración para la fiesta de San Félix Mártir, las cuales compuso el canónigo Dorca.

No le mereció menos cuidado el templo espiritual de sus feligreses, visitando continuamente la diócesi. En fin, el seminario fue su grande objeto: aumentó en él cátedras, abrió la biblioteca, y logró que a 10 de noviembre de 1795 se habilitasen sus cursos por real cédula para los grados en todas las universidades, aprobando al mismo tiempo las Constituciones que para ello hizo, y visitando casi diariamente las clases. Era pobrísimo en su persona. Finalmente murió en enero de 1796. Su inscripción sepulcral dice así:

H. S. E.

Illustriss. ac Reverendiss. Dominus

D. Thomas de Lorenzana, et de Butron,

Patria Legionensis, genere clarissimus:

Eques Regii insignisque ordinis Caroli III;

Huius almae Sedis dignissimus Episcopus:

Olim in ecclesia Tudensi Doctoralis canonicus,

In Salmanticensi Poenitentiarius,

In Caesaragustana Decanus.

Ad Gerundensem pontificatum evectus,

Ecclesiam hanc officiis devinxit, donis auxit.

Dioecesim sepe lustravit, perque annos amplius XX.

Mitissime ac prudentissime rexit.

Pauperes effusis opibus, institutis hospitiis;

Dei gloriam templis, seu veteribus instauratis,

Seu novis erectis, sustinuit et fovit.

Omnino se D. Narcisi, ut cultorem eximium,

Ita succesorem non degenerem prestitit:

Cui amplissimum, ubi iacet, sacellum,

Eius impulsu, vigilantia, curis, sumptibus

Pie coeptum, constanter absolutum fuit.

Vixit annos LXVIII menses X dies item X;

Summa in omnes bonitate ac beneficentia:

Obiit XII kal. febr. ann. MDCCXCVI,

Triste sui desiderium relinquens.


SANTIAGO PÉREZ DE ARENILLAS

de 1796 a 1797.

Natural de Becerril de Campos, diócesi de Palencia, Doctoral de Burgos, y allí mismo Abad y Deán. Durole el pontificado un año y diez y seis días, desde el 30 de septiembre de 1796, en que tomó posesión, hasta 17 de octubre de 1797. El sucesor fue

JUAN AGAPITO RAMÍREZ DE ARELLANO.

Natural de Puente la Reina, diócesi de Pamplona, actual Prelado.

viernes, 9 de diciembre de 2022

Tomo 13, índice de las cosas más notables

ÍNDICE DE LAS COSAS MÁS NOTABLES.


Abadesas (S. Juan de las): su consagración. 140.

S. Acisclo (iglesia de): su consagración. 129.

Adalberto, obispo de Carcasona. 95.

Adulfo, Obispo de Gerona. 10.

Aecio, Obispo de Barcelona. 88.

Aiguaviva (Alamando), Obispo de Gerona. 159 - 162.

Albert (Pedro). 177.

Albiniana (valle), consagración de sus iglesias. 58.

Alicio, Obispo de Gerona. 3.

Amador, Obispo de Gerona. 5.

Amato: Legado del Papa. 110.

Any de la fam. 219.

Aragón (D. Juan de), Arzobispo de Tarragona. 214.

Aredo (Santa María de): su consagración, 112.

Argaiz enmendado. 68.

Arnulfo, Obispo de Gerona. 56.

Arnulfo, Obispo de Gerona, excluido. 81.

Arnulfo, Obispo de Vique. 89.

Arulense (monasterio): su consagración. 140.

Atton, Obispo de Vique. 70.


Baleares (Islas), sujetas a la jurisdicción del Obispo de Gerona. 34.

Baluzio enmendado. 25 - 68 - 73 - 101 - 114 - 133.

Bañolas (S. Esteban de), monasterio: su consagración. 58 - 113.

Barcelona: consagración de su iglesia. 106.

Barcelona: (concilio de). 88.

Barcelona: (cortes de). 165.

Bascara: concédesela un mercado cada semana. 153.

Benedicto, Obispo de Aviñón. 144.

Berenguer, Obispo de Gerona: excluido. 90.

Berenguer de Vilamur, Arzobispo de Tarragona. 152 - 153.

Besalú (concilio de). 110.

Besalú (S. Félix Mr. de), iglesia: su consagración. 86.

Besalú (S. Pedro de), monasterio: consagración de su iglesia. 87.

Biania (valle de), consagración de su iglesia. 59.

Blasfemias: su prohibición. 219.

Bonastrug de Porta, Rabino Gerundense. 186.

Bonofilio: dictado con que era conocido Mirón, Obispo de Gerona. 75.

Borrell, Conde de Urgel y Barcelona. 79.

Borrell, Obispo de Roda. 95.

Borrell, Obispo de Vique. 94.

Breda (S. Salvador de): su consagración. 110.

Burguet (pone Burquet) (Fr. Arnaldo), Inquisidor de Aragón. 205.


Cabanellas (Guillermo de), Obispo de Gerona. 163.

Camprodon (S. Pedro de): su consagración. 148.

Canónica Aquisgranense: restáurase en Gerona. 96.

Canónigos: cuándo suenan por primera vez con este nombre en Gerona. 27 - 31. - Quienes autorizaban sus donaciones. 82. - Qué se daba a los que iban a los estudios públicos. 149.

Cardona: su carta puebla. 79.

Carlo Magno: si puso Obispo en Gerona. 7.

Carlos el Simple: como se contaban sus años. 37 - 41 - 47.

Castellbisbal (Fr. Berenguer de), Obispo de Gerona. 173.

Castellnou (Pedro de). Obispo de Gerona. 179.

Castellón de Empurias: pretende hacerse Catedral. 218.

Castellón de Empurias (Sta. Clara de): traslación de este convento a Gerona. 206.

Castellón de Empurias (Sta. María de): su consagración. 107.

Sta. Catalina Mr.: dótase su fiesta en la Catedral de Gerona. 178.

Cercada (S. Pedro de): su consagración. 169.

Cesario, Arzobispo electo de Tarragona. 62.

Colera (S. Quirico de), monasterio. 20.

Columba (Sta.), iglesia: su consagración. 55.

Concepción de Ntra. Sra.: institúyese esta fiesta en la catedral de Gerona. 214.

Córdoba: qué día se dio allí la batalla del año 1010. 89.

Crexel (Arnaldo de), Obispo de Gerona. 157.

Cristiano (Fr. Pablo). 186.

Crosa (S. Juan de); su consagración. 107.

Cruillas (Gilaberto de), Obispo electo de Gerona. 208.

Cuxa (S. Miguel de): su consagración. 72.


Dalmacio (Bernardo), Obispo de Gerona. 125.

Deseiximent: qué era. 192.

Diago enmendado. 180 - 212.

Sto. Domingo: dótase su fiesta en la Catedral de Gerona. 178.

Dorca: enmendado. 171.

Durando de Baldach (Pedro). 205.


Edra (iglesia de): su consagración. 100.

Eldesindo, Obispo de Elna. 77.

Elías, Obispo de Gerona, dudoso. 20.

Elna: consagración de su iglesia. 106.

Enrique, Obispo Albanense y Legado del Papa. 152.

Ermemiro, Obispo de Gerona, intruso. 32.

Ermengol I, Conde de Urgel. 89.

S. Ermengol Obispo de Urgel. 93.


S. Félix Mr.: descubrimiento de su cuerpo. 76.

S. Félix (iglesia de), era una misma cosa con la Catedral. 24. - si estuvo en ella la silla episcopal. 42.

Ferialero: dótase este oficio. 169.

Flórez enmendado. 78.

Forcelandi (Jazperto). 217.

Foncuberta (concilio de): cuándo se celebró. 50.

Fontanellas (iglesia de): su consagración. 59.
Fontanet (Sta. Maria de): conságrase. 36.

Fontanis (concilio celebrado in). 54.

Frontiano, Obispo de Gerona. 2.


Galligans (S. Pedro de): contribución anual que pagaba al Obispo de Gerona. 191.

Garricha (S. Miguel de). 108.
Gaserans (S. Lorenzo de): su consagración. 113.

Gaufredo, primer Obispo de Tortosa. 140.

Gerona (Catedral de): su consagración. 99.

Gerona (concilios de). 95 - 105 - 109 - 110 - 118 - 119 - 137.

Gerona (sinodales de). 180 - 188 - 199 - 200 - 201 - 203 - 204.

Gerri (monasterio): consagración de su iglesia. 139.

Gironella (torre). 97.

Gilimiro, Obispo de Gerona. 6.

Giselerio, Obispo de Magdebourg. 73.

Godmaro, Obispo de Gerona. 14.

Gotmaro o Gondemaro, Obispo de Gerona. 51.

Gotmaro o Gondemaro, Obispo de Gerona, otro. 78.

S. Gregorio VII: escribe al Obispo de Gerona. 111.

Guadallo, Obispo intruso de Vique. 83 - 86.

Guifredo, Obispo de Besalú. 76.


Hilmerado, Obispo de Elna. 47.

Hilmerado (Pedro), Obispo de Gerona: excluido. 8.

Hugo Cándido, Legado del Papa. 109.


Idalcario, Obispo de Vique. 37 - 40.

Intestia (derecho de). 154.


Jaime, Obispo de Gerona. 5.

Jaime I. Rey de Aragón: corta la lengua al Obispo de Gerona. 175. permítele aceptar una donación. 182.

Jerusalén: cómo autorizaba la iglesia los votos de esta peregrinación. 145.

Jorge, Obispo de Vique. 44.

Juan Biclarense, Obispo de Gerona. 4.


Languedoc (historiadores de) enmendados. 147.

Lenars (S. Esteban de): su consagración. 146.

León VII: no es suya la bula que se le atribuye a favor del monasterio de Ripoll. 52.

Lérida (concilio de). 166.

Lérida (congreso de). 169.

Lérida (cortes de). 180.

Letrán (concilio de). III. 152.

Letrán (concilio de). IV. 161.

Lezdas. Concédese exención de las recién impuestas. 158.

Liers (Berenguer de), Obispo de Gerona. 136.

Limoges (S. Salvador): su consagración. 98.

Lloret (S. Juan de): su consagración. 112.


Mallorca: su conquista. 166 - 167.

Marca enmendado. 34.

Martene enmendado. 185.

Mediniano (Gaufrido de), Obispo de Gerona. 153.

Merced (Nra. Sra. de la), fundación de este convento en Gerona. 210.

Meridies. A qué se daba este nombre. 204.

Fr. Miguel, Dominico. 193.

Minicio, Obispo de iglesia no conocida. Arrógase el derecho de ordenar un Obispo en Gerona. 2.

Miro, Obispo de Gerona. 64.

Misa: mándase decir en alta voz. 184.

Moisés, Rabino de Gerona. 185.

Moncada (D. Gastón), Obispo de Gerona. 213.

Monedas: decreto sobre la correspondencia de las de terno con las de duplo. 189.

Monells (Guillermo de), Obispo de Gerona. 147.

Monells (Ponce de), Obispo de Tortosa. 147.

Montpalau (Sta. María Magdalena): su consagración. 165.

Morel (junta de), 140.

Moxó (D. Benito), autor de las Memorias de S. Cugat del Vallés. 79.


Narbona (concilio de), 98 - 100 - 105 - 130.

S. Narciso, Obispo de Gerona. 1. - Descubrimiento de su cuerpo. 76. - Su integridad. 114.

Nifridio, Obispo de Gerona. 12.

Nimes (concilio de), 118.

Nonito, Obispo de Gerona. 4.


Obispos, quienes autorizaban sus donaciones 82. - Si intervenía el pueblo en su elección. 165.

Obispos difuntos. Apoderábanse de sus bienes los Condes de Barcelona. 138. - Revócase esta costumbre, 140.

S. Olaguer, Arzobispo de Tarragona. 129.

Oliva, Obispo de Vique. 100. - Su poema. 62 - 67 - 75.

Oliva Cabreta, Conde de Cerdaña. 66.

Olivella (D. Bernardo), Arzobispo de Tarragona. 188.

Olives (Sta. María de). Institúyese allí la canónica Agustiniana. 157.

Olot (S. Esteban de): su consagración. 126.

Orufall (Raimundo de), Obispo de Gerona. 150.

Otón u Odón, Obispo de Gerona. 84.


Palafolls (Raimundo de), Obispo de Gerona. 160.

Palaz (villa de). 73.

Palera (iglesia de): su consagración. 113.

Palio concedido al Obispo de Gerona. 98.

Palou (Fr. Pedro de). 193.

Papa: cuando hizo la primera provisión de Obispo en Gerona. 189.

Pascual II: confirma los bienes de la Sede de Gerona. 126.

S. Pedro Mr.: dótase su fiesta en la Catedral de Gerona. 178. Penitencia pública del Veguer de Gerona. 215.

Peratallada (Guillermo de), Obispo de Gerona. 112.

Ponce Ugo, Conde de Empurias. 130.

S. Poncio, Obispo de Gerona. 1.

Presas (S. Pedro de): su consagración. 128.


Raimundo, Obispo de Gerona. 123.

Raimundo, otro excluido. 117.

S. Raimundo de Peñafort. 186.

Ramón Berenguer III, Conde de Barcelona. 132.

Ramón Berenguer IV, Conde de Barcelona. 134 - 135 - 138 - 140 - 141.

Ripoll: consagración de su iglesia. 72.

Rivis mortuis (S. Mamés de): consagración. 140.

Roberto, Obispo de Gerona. 189.

Roca (S. Vicente de). Institúyese allí la canónica Agustiniana. 153.

Rocaberti (D. Benito), Arzobispo de Tarragona. 180.

Rocaberti (D. Guillermo de). Arzobispo de Tarragona. 199.

Rocaberti (Pedro de), Obispo de Gerona. 200 - 202.

Rodas (S. Pedro de), monasterio: consagración de su iglesia. 97.

Roger (Pedro), Obispo de Gerona. 92.

Roig enmendado. 104 - 112 - 113 - 210 - 212.

Roma (concilio de). 73.


Sabadell (S. Salvador de): su consagración. 110.

Sábado Santo: cirios que ardían este día. 180.

Sabarico, Obispo de Gerona, excluido, 5.

Sacrarios: qué eran. 120.

Santiago (concilio de). 62.

Savarico, Obispo de Gerona. 6.

Segarra (Fr. Arnaldo de). 186.

Sellos del Obispo y del cabildo de Gerona. 182.

Seniofredo, Obispo de Gerona. 21.

Seniofredo, otro. 50.

Seniofredo, otro excluido. 39.

Servus Dei, Obispo de Gerona. 31.

Silvestre II: confirma las posesiones de la iglesia de Gerona. 86.

Socarrads (S. Andrés de): su consagración. 127.

Somatén: obligación de salir a él. 193.

Stabilis, Obispo de Gerona. 3.

Stabilitos: beneficios así llamados. 138 (o 158, no se atina).

Suniario, Abad de Amer. 95.


Taio, Obispo de Gerona. 4.

Tarragona (concilio de), 138 - 169 - 174 - 177 - 180 - 188 - 201 - 214.

Tarragona (concilio de), fingido. 153.

Templarios: su persecución. 194.

Temple de Jerusalem (orden del), 137.

Teotario, Obispo de Gerona. 22.

Teuderico, Abad de Camprodon. 39 - 63.

Teuderico, Obispo de Barcelona. 44.

Tolosa (concilio de). 129.

Tort (Bernardo), Arzobispo de Tarragona. 139.

Tortosa: qué día se conquistó. 139.

Tortosa (cortes de). 163.


Ull (iglesia de): su consagración. 128.

Ulla (Sta. María de): su consagración. 153.

Umberto (Bernardo), Obispo de Gerona. 117.

Urrea (Pedro de), Obispo de Gerona. 209.

Usuras: determinaciones sobre las de los Judíos. 165 y siguientes.

Valdenses (herejes), desterrados. 156.

Viena (concilio de). 195.

Villabertrán (Sta. María de): su consagración. 119.

Vilacert (Bernardo de), Obispo de Gerona. 187.

Vilamari (Bernardo de), Obispo de Gerona. 183.

Vilamari (Guillermo de), Obispo de Gerona. 199.

Vilanera: fundación del convento de monjas Benedictinas. 211.


Walarico, Obispo de Gerona. 11.

Wilredo, Arzobispo de Narbona. 97 - 100 - 110.

Wifredo, Conde de Besalú. 56 - 58 - 65.

Wifredo (Berenguer) Obispo de Gerona. 102.

Wigo, Obispo de Gerona. 39.

Witiza, Abad de la Crasa. 43.

Winer (Wimer, Wimera, WimaraGuimera &c), Obispo de Gerona. 12.

sábado, 3 de diciembre de 2022

Tomo 13, apéndice de documentos, 31-40

XXXI.

Carta donationis Episcopi Gerundensis Berengarii ad cenobium S. Petri de Rodas: anno MCXIII (Vid. pág. 125.)

Ex autogr. et ex Cartor. S. Petri Roden. fol. 18.

In nomine Domini sit notum cunctis praesentibus atque futuris quoniam ego Berengarius gratia Dei Sanctae Jerundensis ecclesiae Episcopus cum consensu atque consilio clericorum meorum Archidiaconorum, scilicet, et coeterorum dono et laudo atque concedo caenobio Sancti Petri Rodensis et dompno Abbati Begimundo presenti, et monachis praesentibus atque futuris eiusdem loci ecclesiam Sanctae Crucis videlicet cum decimis et primitiis et oblationibus fidelium vivorum et mortuorum, et cum alodis (alodiis) ubicumque sint, et cum omnibus ad se pertinentibus tali tenore et ordine, ut nec ego nec ullus Episcopus Jherundensis ecclesiae in jam dicta aecclesia Sanctae Crucis capellanum intromittamus, neque constituimus nec ego nec aliquis successorum meorum, nec quisquam canonicorum Jerundensis aecclesiae presentium vel futurorum, neque aliquis Abbas, neque Comes, neque aliqua persona magna vel parva, sed sit semper in dominio praefati caenobii eandem Ecclesiam superius nominatam cum universis ad se pertinentibus, et permaneat in elemosina videlicet pauperum, et presbiter qui eam cantaverit per manum Abbatis habeat ab Episcopo Gerundensi cura animarum et eat ad sinodum eius et accipiat xrismam ab illo. Si quis vero contra hanc donationem vel concessionem quam propter remedium animae meae facio, venire temptaverit, subito vinculo anathematis feriatur, et insuper iram eterni Judicis incurrat, et in inferno sepultus maneat, et haec concessio vel largitio nostra firma maneat nunc et in perpetuum. Amen. Facta ista carta VIII idus marci, inditione VI era MCLII anno ab Incarnatione Domini MCXIII, anno IIII regnante Lodovico Rege. = Berengarius Dei gratia Gerundensis Episcopus. = Udalgerius Gerundensis canonicus. = Gaufredus tandem causam confirmat eandem.= + Berengerius Bisullunensis Archilevita. = + Petrus Sacrista. = Sig+num Ugo Comitis. = Sig+num Poncii filius eius. = Sig+num Dalmacii Berengarii. = Sig+num Gauzbert de Petralata. = Sig+num Bernardi Poncii de Villanova. = Sig+num Bernardi Gauzfredi de Molis. = Sig+num Poncii Willermi de Vallegarnaria. = Sig+num Raimundi Rainardi de Olivas. = Sig+num Petro Raimundi de Pedred. = Sig+num Umberti de Baselia. = Sig+num Raiambaldi de Baselia. = Sig+num Bernardi Adalberti de Castellioni. = Sig+num Raimundi Berengarii de Castilioni. = Sig+num Berengarii Rainardi. = Sig+num Dalmacii Bernardi. = Sig+num Willem Poncii de Petralada = Sig+num Poncio de Villanova. = Sig+num Gillem Raimundi de Pau. = Sig+num Calvet scrita dies et annos ut supra.


XXXII.

Dedicatio ecclesiae S. Martini de Biert in diocesi Gerundensi: anno MCXVI. (Vid. pág. 127.)

Ex autog. in arch. eccl. Gerunden.

Anno MCXVI Dominicae Incarnationis, Era MCL indictione IIII veniens domnus Berengarius Sancte Gerundensis ecclesiae Episcopus ad consecrandam ecclesiam in honore Sancti ac Beatissimi Martini, confessoris Christi cuius basilica sita est in pago Girundensi apud locum scilicet quem nuncupant Biert supra rivulum qui dicitur Rio David, concessit et dedit ecclesiae prefatae Sancti Martini in dedicatione eius decimas et primicias et oblationes fidelium de villaribus et villarunculis inferius scriptis, sicut Oto antecessor eius Girundensis Sedis Episcopus firma stabilique donatione donavit et tradidit in dedicatione eiusdem Sancti Martini ecclesiae. Nescitur enim utrum peccatis exigentibus inhabitantium hominum, utrum imperitia aut negligentia magistrorum hoc evenisset fracta ecclesia scilicet a fundamentis semel et bis cecidit. Sed pia devotione Dei fideles ipsius ecclesiae operibus insudantes reedificaverunt et noviter construxerunt eam. Villares quippe et villarunculi ex quibus decimas et primicias ego jam dictus Berengarius prenominatae Sedis Episcopus et oblationes fidelium praelibatae ecclesiae in dedicatione eius dono atque concedo, sicut longo tempore secure et quiete possedit et tenuit. Ita nominantur: in primis villa Colubred cum finibus et terminis vel adjacentiis suis: villa Cabanes cum finibus et terminis vel adiacentiis suis: villa Petra cum finibus et terminis vel adiacentiis suis: villa Serra pelada cum finibus et terminis vel adiacentiis suis: villa Lored cum finibus et terminis vel adiacentiis suis: villa For... cum finibus et terminis vel adiacentiis suis: villa Biertil cum finibus et terminis, vel adiacentiis suis: villa Toron cum finibus et terminis, vel adiacentiis suis: villa Collis cum finibus et terminis, vel adiacentiis suis: villa Sarradinals cum finibus et terminis, vel adiacentiis suis. Terminantur etiam prenominatae villae et villares sive villarunculi (pone vilarunculi) cum illorum... a parte orientis in Puio bacallario (puyo, puig, pueyo, pui, puy: de podium + bachiller) vel ad ipsam guargam, de meridie ad ipsam petram vel ad ipsam ledellam, de occiduo in Tornavels vel in Curertigo, de circio... vel ad ipsam roketam vel in ramo de Segario. Prefatarum villarum et villarium sive villaruncularum decimas et primicias et oblationes fidelium ego jam dictus Berengarius prefatae Sedis Episcopus ipsi ecclesiae de Biert dono atque concedo in die consecrationis eius cum XXX ecclesiasticis passibus in circuitu eiusdem ecclesiae (pone ecclessiae) continentibus. Constituo etiam ut amodo et usque in perpetuum nullus audeat infra XXX ecclesiasticos passus in circuitu ecclesiae quiquid diripere, violare, infringere aut inquietare, sed omnia quae inibi sunt aut fuerint secura nostro munimine firma et inconvulsa consistant cum ipso dotis titulo et cum omnibus supradictis donationibus prefatae ecclesiae datis et traditis. Redditus prefatae ecclesiae est per singulos annos media libra cerae. Preterea subdidit predictus Presul prefatam ecclesiam taliter ditioni Sedis Girundensis ut in omni anno chrisma inde accipiat et in omnibus eius institutis, et preceptionibus pareat, et bis in anno ad sinodum in prelibatam Sedem veniat. Scripta haec dos VI kalendas januarii anno et tempore prefixo. = Berengarius Dei gratia Girundensis ecclesiae Episcopus. = Berengarius Caput scolae. = Arnallus Johannis presbiter ss. = Johannes presbiter qui hoc scripsi die et anno quod supra.

XXXIII.

Dedicatio ecclesiae S. Andreae de Socarrats in dioecesi Gerundensi: anno MCXVII. (Vid. pág. 127.)

Ex autogr. in archiv. eccl. Gerunden.

Anno Dominicae Incarnationis millesimo CXVII venit domnus Berengarius Dei gratia Sanctae Sedis Girundensis Episcopus ad consecrandam ecclesiam in honore Sancti Andreae constructam in comitatu Bisullunensi in loco qui dicitur Soccarrads, in qua die consecrationis dedit jam dictus Praesul prefatae ecclesiae decimas et primicias et oblationes fidelium tam vivorum quam etiam defunctorum, et insuper ex omni parte cymiterium habetis XXX legitimos passus quod sub tali deffensione et quietudine constituit ut aliquis homo cuiuscumque ordinis, honoris vel aetatis ibi aliquam violentiam quocumque tempore non inferat, sed ob honorem et reverentiam ecclesiae salvo munimine consistat. Terminus autem parroechiae prefatae aecclesiae ita se habet: ab oriente terminatur in parrochia Sancti Stephani de Olot, et in illa de Bagudan, de meridie in illa Sancti Andreae de Collo, ab occiduo in illa Sanctae Margaritae de Bianna, a parte vero circii in illa Sancti Martini de Cuil sec. Redditus vero huius ecclesiae est per singulos annos libra I. cerae. Preterea subdidit Presul prefatam ecclesiam taliter ditioni Sedis Girundensis, ut omni anno xrisma inde accipiat, et in omnibus eius institutis et preceptionibus pareat, et bis in anno ad synodum in prelibatam Sedem veniat. Scripta haec dos idus januarii anno VIIII regnante Ludovico Rege. = Berengarius Dei gratia Girundensis Ecclesiae Episcopus. = Gaucefredus Bisullunensis Archilevita. = Berengarius Caput scolae. = Arnallus Johannis presbiter qui hanc dotem scripsi et subscripsi prenotato die et anno.

XXXIV.

Dedicatio ecclesiae S. Stephani de Ull in dioecesi Gerundensi: anno MCXIX. (Vid. pág. 128.)

Ex autogr. in arch. eccle. Gerunden.

Anno Dominicae Incarnacionis millesimo CXVIIII era MCXL (a: Certe MCLX et rectius MCLVII.) venit domnus Berengarius Sanctae Sedis Gerundensis Episcopus ad consecrandam aecclesiam in honore Sancti Stefani Proto Martiris, et Sancti Salvatoris constructam in comitatu, scilicet Bisullunensi, in loco qui dicitur ad Occulum (Ull: ojo). In qua die consecrationis dedit jam dictus Presul prefatae ecclesiae decimas et primicias et oblaciones fidelium tam vivorum, quam etiam defunctorum, et insuper ex omni parte cymiterium habens XXX legitimos passus. Quod sub tali defensione et quietudine constituit, ut aliquis homo cuiuscumque ordinis, honoris, vel etatis ibi aliquam violenciam quocumque tempore non inferat, sed ob honorem et reverentiam aecclesie salvo munimine consistat. Terminus autem parroechie huius prefatae ecclesiae ita se habet: ab orientale (pone oriental,) parte terminatur in collo qui dicitur de Basso, et de Terrucio (pone Terrucio-de) de meridie in Petra Lavant, ab occidentali parte in strata Sancti Quintini, a parte vero circii in fonte de Bulidura. Confirmavit etiam eadem die prefatus Presul jam dictae ecclesiae omnia alodia quae sibi collata erant, et adhuc, Deo annuente, habitura erat, et sub prefata quietudine posuit atque constituit. Redditus vero huius aecclesiae est per singulos annos modium I frumenti, et alium ordei. Preterea subdidit predictus Presul prefatam ecclesiam taliter dicioni Sedis Gerundensis, ut omni anno xrisma inde accipiat, et in omnibus eius institutis et precepcionibus pareat, et bis in anno ad sinodum in prelibatam Sedem veniat. Scripta haec dos IIII kalendas februarii anno XI regnante Ludovico Rege. = Berengarius Dei gratia Girundensis ecclesiae Episcopus. = Gaucefredus Bisullunensis Archilevita. = Berengarius Girundensis Archidiaconus. = Arnallus Johannis presbiter qui hanc dotem scripsi, et ss. prenotato die et anno.

XXXV.

Dedicatio ecclesiae S. Aciscli in comitatu Emporitano: anno MCXXIII. (Vid. pág. 129.)

Ex arch. S. Petri Roden.

Anno Incarnationis Dominicae CXXIII post millesimum, era millesima CLXI... venit domnus Berengarius Episcopus Santae Gerundensis Sedis ad consecrandam ecclesiam in honore Sancti Aciscli constructam in comitatu Impuritanensi in loco qui vocatur Sanctus Acisclus. In qua die consecrationis dedit jam dictus Praesul praedictae ecclesiae decimas et primitias ac oblationes fidelium tam vivorum quam etiam defunctorum. Et insuper ex omni parte cimiterium habens XXX. legitimos passus. Quod sub tali defensione et quietudine constituit ut aliquis... cuiuscumque ordinis, honoris vel etatis ibi aliquam violentiam quocumque tempore non inferat, set ob honorem et reverentiam ecclesiae salvo munimine consistat. Ideoque nos Poncius Guillermi, et Bernardus Mironis, et Raimundus Mironis et Eichulina, necnon et Petrus Ermengaudi, et Arbertus Ermengaudi, et Guillermus Ermengaudi, et Guisla donamus et concedimus praefatae ecclesiae ob amorem Dei et remedium animarum nostrarum et parentum nostrorum totum illud alodium quod habemus intra XXX praenominatos passus scilicet ecclesiasticos nos et homines per nos, eo tenore ut teneamus nos et posteritas nostra jam dictum alodium per vocem huius ecclesiae Sancti Aciscli, et solvamus inde per unumquemque annum praefatae ecclesiae duas libras cerae. Ex quibus ego Poncius Guillermi et posteritas mea dabimus unam, coeterique donatores et illorum posteritas alteram, quae dabuntur annuatim Jerundensi Sedi per sinodum in festivitate Sancti Aciscli. Terminus autem prefatae ecclesiae ita se abet: ab orientali parte terminatur in finibus parroechiae de Serra, scilicet in flumine Adaronis et Caneti vel in ipsa guardiola, de meridie in flumine Adaronis et in terminio Sancti Christofori de Fonoleres, ab occidentali vero parte concluditur a finibus parroechiarum, scilicet Palatii Ravani et... mortui, a parte vero circii terminatur in finibus Sanctae Columbae de Matella. Preterea subdidit jam dictus Praesul praenominata ecclesia taliter dicioni Sedis Gerundensis, ut omni anno xrisma inde accipiat, et in omnibus eius institutionibus et praeceptionibus pareat, et bis in anno ad synodum in praelibatam Sedem veniat. Scripta haec dos XVII kalendas... anno et tempore praefixo. Quod si utriusque sexus omo contra hanc donationem venerit, ad inrumpendum non hoc valeat vindicare quod requisierit, sed componat praedictam donationem (con n final) jam dicto Sancto Acisclo, et postmodum haec donatio firma maneat homni (omni) tempore.

XXXVI.

Binae cartae sponsionis factae a Poncio Comite Empuriarum super restituendis juribus ecclesiae Gerundensi: anno MCXXVIII. (1128) (Vid. pág. 132.)

Ex Lib. virid. Cap. eccl. Gerun. fol. 174 b.

Hoc est translatum fideliter sumptum a duobus instrumentis sive scripturis publicis inventis registratis a quodam libro magno pergameno in archivo palacii Barchinonae Illustrissimi ac Magnifici Principis et domini Domini Petri Dei gratia Regis Aragonum recondito, quarum tenores seriatim sequuntur in hiis verbis: = Haec pacificationis et concordiae scriptura quae est facta inter Raymundum Comitem Barchinonensem et filium eius Raymundum et Poncium Ugonis, Comitem Impuritanensem. Convenit namque predictus Poncius Comes jam dicto Raymundo Comiti et filio eius quod honorem quem Gerundensis Ecclesia habet in parrochia Sanctae Mariae de Castilione et jam dictus Poncius aufert Gerundensi Sedi reddat et confirmet ac quiete dimittat prefatae Sedi et eius canonicis sicut in scripturis resonat... (quae) factae fuerunt inter jam dictum Comitem Poncium et patrem eius Ugonem Comitem et Gerundensem Episcopum et eius canonicos. Deinde convenit predictus Poncius Comes jam dicto Raymundo Comiti et filio eius quod vallos de Casteion et fortitudinem novam quam ibi fecit postquam fuit homo eius, totum destruat, repleat et vallos in Casteion de caetero non faciat aut fortitudinem novam, et in toto honore sui comitatus fortitudinem novam non faciat, preterquam ibi habuit Ugo pater eius, et predictos vallos repleat per laudamentum Petri et Bernardi de Belloch et G. de Pinos et B. de Lucan. Et convenit predictus Poncius jam dicto Comiti et filio ejus quod recuperet feuda quae dedit comitoribus Bisullenensis comitatus, scilicet Arnallo de Lercio et B. Adalberti de Navata, et R. Adalberti de Avinione, et solvat eis hominium et juramentum, et sacramentalia eis reddat, et eos contra jam dictum Comitem et filium eius non manuteneat, et in hominio et juramento unquam eos recipiat vel habeat, et homines Bisullunensis comitatus et Gerundensis non manuteneat, et caminos non frangat per mare vel per terram, nec aliqua persona per eum et habitatoribus Barchinonae nichil consuetudinis requirat, et aliis iterantibus debitam consuetudinem requirat. Quod jam dictus Poncius Comes convenit prefato Comiti et filio eius quod placitum firmiter teneat quod fecit cum Comite de Rosseion et de treua quam ei dedit quod inde fregit, si recognoverit jam dictus Poncius emendet Comiti de Roseion (una s), et si non recognoverit eam fregisse expiet se per unum militem de terra sua ad alterum militem Comitis de Rosseion, et de hac treua jam dictus Poncius Comes mittat jam dicto Comiti aut filio eius R. Renardi, B. de Valle Guarnera, P. Raymundi de Padret, B. Petri de Trebais, B. Saguer, B. Sendreti, B. Jacoberti de hiis VII militibus mittat tres obsides per III milia solidor. Comiti et filio eius quod quando exierit de captione jam dictus Poncius jam dictam treuam modo prescripto emendet aut spiet (expíe), et hoc faciat Poncius quando Comes vel filius eius ei mandaverit. Quod predictus Poncius donet Berengario Renardi honorem suum, sicut pater eius per eum habuit et Berengarius (pone Barengarius) faciat conveniencias Poncio Comiti quas Pater suus ei fecerat et jam dictus Berengarius non donet potestatem de castellis quae per eum habet Poncio Comiti jam dicto hinc ad V annos et predictus Poncius non requirat ei inde potestatem, et praedictus Poncius Comes jam dicto Berengario non tollat nec tollere faciat prefatta castella nec homo vel foemina per suum stabilimentum vel consilium, et convenit predictus Poncius Comes prefato Comiti et filio suo quod non vetet suos homines ire ad merchad de Perallada et die sabbati mercatum de Casteion non faciat cum Umberto et Riemballo in laudamento de amicis eorum placitum faciat, et si facere non potuit in laudamento Comitis inde stet. Et si navigium maris venerit, eat in hostem jam dictus Poncius Comes cum prefato Comite Barchinonensi et stet cum eo et inde non revertatur sine eo aut sine suo mandamento. Et quando predictus Poncius Comes exierit de capcione, donet Comiti tres cavallos minatos et tres cifos argenti minatos et V milia solid. in cavallos et mulos et V milia solid. ad unum mensem quo ipse exierit de captione in cavallos et in mulos ad praetium G. de Pinos, A. Berengarii de Anglerola, et Umberti, et G. Gaufredi, et B. Dapiferi, et Petri Bertrandi II de istis vel tres mitant precium jam dictis cavallis et mulis, et mittat Comiti Poncius jam dictus per X milia solid. ensem cum toto suo garnimento, et Comes comendet ipsam espadam cum isto garnimento T. Raymundi de Villademan qui eam teneat ab hoc Pascha usque ad aliud. Et si interim predictus Poncius vel quandocumque usque ad prefatum terminum redimere eam voluerit, si dat Comiti decem milla solidorum in cavallos et in mulos ad praetium de predictis militibus, reddat eam T. de Villademan predicto Poncio Comiti: si de cavallis et mulis non se convenerint, donet jam dictus Pontius Comiti VIII milia solidorum Malguriensis recte monetae recipientes et praedictus T. reddat praedicto Poncio prescriptam spadam. Et si ad prefatum terminum Poncius eam non redimerit, T. jam dictus de Villademan reddat spadam cum toto suo garnimento Comiti Barchinonensi, et Comes convenit praedicto Poncio Comiti Ugonis, ut quando ipse Poncius potuerit redimere ipse vel homo per eum Comes Barchinonensis recipiat predictos VIII milia solidos et reddat spadam predicto Poncio. Et si predictus Poncius mortuus fuerit, reddat Comiti Barchinonensi VIII milla solidos ille cui Poncius spadam dimiserit verbis vel testamento de debito hoc persoluto, Comes Barchinonensis reddat ei praedictam spadam, et pro securitate huius placiti et prescriptae (pone perscriptae) convenientiae B. Renardi per preceptum domini sui jam dicti Poncii Comitis Impuritanensis convenit Raymundo Comiti Barchinonensi et filio suo Raymundo quod si de scriptis convenienciis aliquid Poncius eis infregerit, vel homo per eum et infra LX dies quibus inde admonitus fuerit per eos vel per eorum nuncium emendare noluerit, sit eis adjutor per fidem sine engan cum omni honore quem per predictum Poncium tenet donec quod infrigerit eis emendet et taliter dum vixerit actendat: et predictus Poncius Comes non vetet se inde videri nec comoveri, et nuncius Comitis Barchinonensis quando ierit ad praefatum Comitem Poncium, sit securus in eundo et redeundo, B. Bernardus de Monte Squiu (Montesquieu) faciat Comiti et filio suo similem convenientiam ut Bernardus de Ultraria hoc eis cum fratre suo similiter convenit et Vicecomes de Tetzon similiter, Umbertus de Taiada similiter, Petrus de Torredella similiter, Guilermus Seniofredi cum filiis suis similiter, Raymundus Ademar similiter, Petrus Raimundi de Pedret similiter, Guillermus Raymundi de Pedret similiter, Raymundus Renardi similiter, B. Guillermi de Vallegarnera similiter, Dalmacius de Petra Tayada similiter, P. de Villademan sit inde adjutor Comiti et filio suo per fidem sine engan, si hoc fregerit prefatus Poncius et hoc eum honore et potencia quam habet praefatus P. G. de Rupiano et R. Dalmacii de Midiamano cum fratre Artallo: omnes isti conveniunt Comiti Barchinonensi et filio eius quod si praefatus Poncius Ugonis hoc placitum infregerit eis fideles adjutores sunt Comiti et filio suo per fidem sine engan et cum honore et potencia quam habent adjuvent eos. Praedictas autem convenientias facit prefatus Impuritanensis Comes et praedictam peccuniam donat prefato Comiti Barchinonensi et filio suo, quia non potuit emendare hoc Comiti nec voluit pro quo se ipsum miserat in manu sua. Ego iterum prenominatus Poncius Ugonis Comes Impuritanensis convenio tibi Raimundo Comiti Barchinonensi filioque tuo Raymundo quod omnia superius scripta propter hominium quod vobis feci spontanea voluntate fideliter vobis attendam et tenebo sicut bonis senioribus meis quamdiu vixero sine engan. Actum hoc XV kalendas septembris anno Dominicae Incarnationis CXXVIII post millessimum, anno XX regni Ludovici Regis. = Petrus Martini diachonus hoc rogatus scripsi die annoque praefixo.

Pateat hanc legentibus et audientibus scripturam, quoniam ego Poncius Ugonis Impuritanensis Comes profiteor et recognosco qualiter Ugo bonae memoriae pater meus de honore quem Gerundensis ecclesia habet in parrochia Sanctae Mariae de Castilione vel habere debet, multo tempore litigavit cum Berengario Guifredi Gerundensi Episcopo et eius canonicis tandem de plurimis malefactis et violenciis quas praefatus pater ibi faciebat injuste virorum nobilium curiae suae consilio Poncii Guillermi et Raymundi Guillermi, Petri Poncii et Raymundi Ademarii ac Gaucefredi Gastonis et aliorum multorum quorum nomina longum esset enarrare, per difinitionis scripturam universa quae auferebat usurpando ob remissionem peccatorum meorum et propter XL uncias auri Valentiae quam inde accepit prefato Episcopo et eius canonicis presentibus ac futuris perpetuo possidenda dimisit. Post jam dicti vero patris mei discessum ego jam dictus Poncius Comes in illius honore succedens difinitionis scripturam violenter transgrediens et alia mala quam plurima perpetrans in excomunicationis crimen deveni de quo per Dei gratiam ab Gerundensi Episcopo Berengario Dalmacii et eius canonicis absolutus sum, quia per laudamentum Poncii Guillermi de Turredella, et Guillermi Seniofredi ac filii eius Berengarii et Raymundi Renardi in Ecclesia Sanctae Mariae de Castilione coram omni populo praelibatam diffinitionis scripturam laudavi et manu propria signo presenti firmavi. Quae omnia ego prenominatus Poncius Comes licet sub sigillo bonae fidei tenere ac servare promissisem, inverecunda fronte irracionabiliter fregi ac violavi. Sed quia vim vi repellere leges et jura concedunt Raymundus dominus meus Barchinonensis Comes cui ego totum suum honorem per manus proprie juramentum jurando firmaveram propterea fecit mihi guerram quia tandiu Gerundensi ecclesiae suam justitiam denegaveram. Unde quia justitiae quis quamdiu resistere non potest in potestatem prefati Raymundi Comitis domini mei deveni atque per illius preceptum et multorum fidelium hominum meorum consilium scripturae diffinitionis et evacuationis scripturam quam pater meus fecerat et ego firmando laudaveram, iterum reformando corroborare procuro. Diffinio namque et evacuo ob remissionem delictorum meorum eidem gloriossisimae Dei Genitrici Mariae, eiusque canonicae in perpetuum omnes forcias et toltas et malas personas et omnes malos usaticos quos pater meus Ugo et Poncius avus meus bonae memoriae Comites habuerunt vel tenuere in decimis ecclesiae Sanctae Mariae Castilionis et in omni alodio quod Gerundensis canonica quocumque modo habet vel habere debet in omni villa Castilionis vel in omni terminio parrochiae eiusdem ecclesiae scilicet in domibus vel etiam in coeteris rebus usui hominum congruentibus non solum haec superius scripta diffinio et derelinquo sed in omnia illa quae post mortem eorum quocumque modo male usurpavi vel adempravi in decimis eiusdem ecclesiae et in omni alodio Gerundensis (pone Gerudensis) canonicae quod habetur in eadem parrochia, scilicet ipsam albergam quam ego et mei faciebamus in dominica domo Gerundensis canonicae et ipsam domum quam construebam in cimiterio Sanctae Mariae supra ipsum Agar et ipsos IIII sextarios quos accipiebam in decimis Sanctae Mariae, et ipsam messereriam quam accipiebam ex hominibus Sanctae Mariae, et ipsum receptum quem bajulus meus accipiebat ex bajulo Sanctae Mariae non accipiat nisi se tercio et sine cibaria quae propter hoc faciat fideliter donari Sanctae Mariae omnes decimas ex toto alodio Comitis. Haec omnia predicta diffinio et dimitto, evacuo atque derelinquo vel etiam hoc diffiniendo addo sive promitto atque convenio quod non vetabo vel vetare non faciam prepositis vel clericis Gerundensibus vendere quandocumque vel ubicumque voluerint omne ipsum expletum, quod Gerundensis canonica habebit in villa Castilionis tam vinum quam etiam aliud cuiuslibet annonae genus vel ferre vel transmutare alicubi si voluerint vel dare alicui si elegerint vel facere omnem eorum voluntatem. Sed ita solide et libere Gerundensis canonica habeat et teneat omnes decimas et omnia alodia quae habet in villa Castilionis vel in futuro habebit, sient privilegia regalia continent in quibus eadem collata sunt Dei Genitrici Mariae Virgini Beatae, scilicet quod nullius servitutis vel subjectionis vinculo subdantur vel nullum placitum ibi celebretur nisi a Praeposito Gerundensis Sedis vel nulla violencia, in alodio eiusdem canonicae hominibus ibi manentibus ab aliquo ingeratur, sed omnia maneant solida et libera in potestatem eiusdem canonicae in eternum et ultra. Quam diffinicionem facio eidem canonicae propter quadraginta uncias auri Valentiae quas pater meus Ugo accepit a clericis Gerundensis (pone Gerundensi-sis) ex rebus eiusdem canonicae et propter diversas et multas violencias atque injurias propter plurima etiam sacrilegia et opprobria quae ego nimis incaute in ecclesiis, in clericis, in honoribus ecclesiasticis sepe intuli Deo et ecclesiae Gerundensi: quam ita volo esse firmam ut neque ego, neque aliquis meae posteritatis, nec aliquis quislibet meus succesor in hiis quae diffinio valeam vel valeant aliquid requirere vel expetere, neque per meam vocem aut successionem quicquam obtinere, sed sit haec diffinitio stabilis et inconvulsa omni tempore. Quam siquidem diffinitionem ego prefatus Comes Poncius facio Domino Deo et canonicae Sanctae Gerundensis ecclesiae et domino Berengario Gerundensi Episcopo et omnibus canonicis suis et cunctis eorum successoribus in perpetuum. Si quis vero quod absit hanc irrumpere temptaverit sacrilegii summam componat et insuper anathematis vinculis subjaceat et postmodum haec scriptura diffinitionis firma maneat et stabilis omni tempore. Acta scriptura huius diffinitionis XVI kalendas septembris anno XX regni Ledovici Regis, Dominicae Incarnationis anno CXXVIII post millessimum. = Sig+num Poncii Ugonis Comitis qui hanc diffinitionem et evacuationem feci, firmavi, firmarique rogavi. = Sig+num Berengarii Renardi Vicecomitis. = Sig+num Bernardi Guillermi de Monte Squivo. = Sig+num Bernardi de Ultraria. = Sig+num Guillermi fratris eius. = Sig+num Dalmacii de Petra insisa. (incisa) = Sig+num Bernardi Berengarii Vicecomes de Redzon. = Sig+num Umberti de Tayada. = Sig+num Guillermi Raymundi de Pavo (Pau; pago). = Sig+num Petri de Torredella. = Sig+num Guillermi de Rupiano. = Sig+num Berengarii de Ipsa Garriga (Çagarriga). = Sig+num Guillermi fratris eius. = Sig+num Raymundi Renardi. = Sig+num Petri Raymundi de Pedret. = Sig+num Petri Raymundi de Villademan. = Sig+num Raymundi Dalmacii de Medianno. = Petrus Guillermi presbiter qui hoc rogatus scripsi die annoque prefixo. = Sig+num mei Bonanati Egidii auctoritate regia notarii publici testis. = Sig+num Petri Guitardes auctoritate illustrissimi domini Regis Aragonum notarii publici testis. = Sig+num Petri Bartholomei scriptoris dicti domini Regis eiusque auctoritate notarii publici per totam terram et dominationem suam ac tenentis claves dicti sui archivi qui hoc translatum a dicto libro de mandato venerabilis Petri Çacosta consiliarii ipsius domini Regis et baiuli Cathaloniae generalis sumptum et cum eo de verbo ad verbum fideliter comprobatum, nichil in eo addito, nichilque remoto, scribi fecit in civitate Barchinonae die XXII marcii anno a nativitate Domini MCCCLXX nono (1379) et clausit.

XXXVII.

Dedicatio ecclesiae S. Mametis de Rivis mortuis, in dioecesi Gerundensi: anno MCL. (Vid. pág. 140.)

Ex Cartor. S. Petri Roden. fol. 40 b.

Anno ab Incarnatione Domini CL post mill. XV kalendas novembris in sollempnitate Sancti Luchae Evangelistae venit (pone venti) Berengarius Sedis Gerundensis Episcopus ad dedicandam ecclesiam Sancti Mametis de Rivis mortuis quae est jus ipsius Sedis cum Archilevitis et clericis suis. Dedicavit autem praedictam ecclesiam coram multitudine populi ipsius terrae, deditque ei in dote ad fines atque terminos suos. Ab oriente autem dedit ei non minimam partem ex terminis ecclesiae Sancti Juliani de Fortiano quae est juris et dominationis Rodensis caenobii, quod est alodium Sanctae Romanae Ecclesiae. Et hoc resistente ac contradicente auctoritate Domini Papae, Abbate Raimundo, caeterisque fratribus, qui ibi aderant, scilicet Petro de Novis, cellarario et Gauzberto, chamerario, et Petro de Baiuls, Praeposito, et Petro de Valle atque Mirone et Petro de Palaciolo, resistentibusque militibus hac conclamantibus parroechianis hac capellano praedictae ecclesiae de Furtiano, necnon et Poncio baiulo, et hoc in conspectu omnium qui ibi aderant. In crastinum autem reversus Abbas cum supradictis fratribus et capellano et parroechiani jam dictae ecclesiae Sancti Juliani ante Episcopum monuerunt eum auctoritate domini Papae ut ab hac invasione cessaret, hostendentes ei quomodo ecclesia Sancti Petri Rodensis praephatam ecclesiam Sancti Juliani cum terminis et adiacentiis suis quos ipse violenter minuerat, appellatione Romani Pontificis contempta possesione centum annorum habuerat, hac vicaria comutatione Gerundensis Sedis cui memoratus Episcopus praeerat, necnon et auctoritate privilegiorum Romanorum Pontificum. Qui postpositis omnibus quae ad jus nostrae ecclesiae spectabant quod erat juris nostrae ecclesiae hac proprietatis, suae proprietati assignavere. Unde ad posteros presentia scripta mandamus, ut eis pateat tantam violentiam et invasionem die annoque praefixo reclamatione Romani Pontificis in continenti a nobis esse interrumptam sub cuius patrocinio ecclesia nostra cum omnibus sibi pertinentibus esse dinoscitur. Facta est haec karta recordationis XVII kalendas februarii anno XIII, regnante Ludovico Rege juniore. Haec omnia superius scripta possidet plenarie ecclesia Sancti Petri Rodensis usque in presentem diem. = Sig+num Petri de Novis, cellararii. = Sig+num Gauzberti chamerarii. = Sig+num Petri de Baniuls Praepositi. = Sig+num Petri de Valle. = Sig+num Mironis monachi. = Sig+num Guillermi chapellani de Fortiano. = Sig+num Pontii baiuli. = Sig+num Berengarii Geraldi. = Sig+num Raimundi Arnalli. = Sig+num Pontii militis. = Sig+num Petri Mironis clerici. = Sig+num Berengarii clerici de Fortiano. = Sig+num Guillermi Bernardi de Seigar. = Sig+num Raimundi clerici fratris eius. = Sig+num Petri testoris. = Sig+num Pontii de Fortianello. = Sig+num Pontii Guarner. = Sig+num Berengarii Mironis. = Sig+num Petri Burdi. = Sig+num Bernardi Petri. = Sig+num Guillermi Pages. = Sig+num Stephani Ferrarii. = Berengarius monachus et levita qui hanc cartam recordationis rogatus scripsi die et anno quo + supra.

XXXVIII.

Judicium pro ecclesia Gerundensi latum in Guilabertum de Crudiliis (Gilabert de Cruilles, Cruylles): anno MCLX (1160), (Vid. pág. 143.)

Ex autogr. in arch. eccl. Gerund.

Ad cunctorum noticiam pervenire volumus quod dato iudicio et in scriptis redacto de controversia que versabatur in praesentia bone memorie Berengarii Gerundensis ecclesiae Episcopi nuper defuncti inter canonicam Gerunden. et Guilabertum de Crudiliis de quibusdam malefactis et exactionibus, quas praeditus Guilabertus faciebat in honore Gerundensis canonicae de Malueto ab Arnallo de Lercio et Borrello Judice, et Dalmacio de Petraincisa scriptum iudicium iam dictus Episcopus tradidit Guilaberto, quod accepit, et acceptum proiecit, et executioni quod ei iuste adiudicatum fuerat mandare noluit, nec diem in qua exequeretur accipere. Sed quia iustum est, ut qui contumaciter sententiam iuste latam subterfugere nititur, ab eis quae ab eo repetuntur ille spolietur, et in adversarii potestatem deducantur; canonici Gerundenses hac freti iustitia, quod a Guilaberto repedabant imparaverunt; et ne ea ulterius raperet, pro posse inhibuerunt. Super qua imparatione Guilabertus suam ante Borrellum Judicem exponens querimoniam, negans supradictum iudicium ab Episcopo non accepisse, nec proiecisse, nec diem accipere remisse, canonicis in contrarium afirmantibus: iudicavit praephatus Judex quod canonici testibus verum esse monstrarent quod Guilaberto obiciebant. Ad quod comprobandum Guielmus in Gerundensem Episcopum tunc electus cum canonicis Gerundensibus protulit testes Guillelmum Villaebertrandi sacristam, et Guillelmum de Sancto Stephano Gerundensis Ecclesiae presbiterum; qui manibus sacrosanctis evangeliis appositis testificati sunt quod ipsi viderunt et audierunt quando Berengarius praefatus Episcopus tradidit Guilaberto praedictum iuditium in palatio suo Gerundensi; et quod ibi iuste adiudicatum fuerat Guilabertus executioni mandare renuit, iudicium contumeliose proiciendo. Ideoque iudicavit supradictus Judex, quod ea quae praedicti clerici Guilaberto imparaverant, et diu acclamaverant, in potestate eorum deberent esse; et si ulterius vellet ea Guilabertus repetere, ipsi starent ei iustitiae.

Acta sunt in praesentia praedicti electi, Borrelli Judicis, Dalmacii de Petra incisa, Arnalli de Palaciolo, Arnalli de Navata, anno XXIIII, regnante Leudovico Rege (a).

Sig+num Dalmacii de Petra incisa. = Sig+num Arnalli de Palaciolo. = Sig+num Guillelmi Sancti Stephani. = + Petrus Borrelli sacrista et Judex. = + Arnallus de Navata. = + -Bermundus pbr. = Arnaldus de Darmicibus, qui praedictum iudicium scriptis mandavi.

(a) Seniore, scilicet, nam si ad Ludovicum Crassum (Luis el Craso) illius patrem referatur haec carta, Episcoporum series haud modicum perturbatur; cum nullus Guillelmus anno XXIV huius Regis (1131) appareat; quin potius continuata serie Berengarius Dalmatius ab anno 1113 ad 1139 fere Gerundensi ecclesiae praefuisse ex indubitatis testimoniis compertum sit.

XXXIX.

Guillelmi de Peratallada Episcopi Gerundensis donatio ad monasterium Rivipollense: anno MCLXVII. (Vid. pág. 143.)

Ax (Ex) arch. Rivipulli.

Sanctissimis antiquorum Patrum instruimur auctoritatibus et monemur congregationibus fidelium pastorali solicitudine providere, ne divino postposito officio secularibus causa necessitatis in tempore oporteat vacare. Hac igitur de causa divina miseratione compulsus ob amorem Sanctissimae Virginis Genitricis Dei Mariae, et propter remedium simul animae meae, ac bonae memoriae domni Berengarii Gerundensis Episcopi avunculi mei ego Willelmus gratia Dei Gerundensis ecclesiae Episcopus favore atque consensu domni Poncii Dertosensis Episcopi concanonici nostri, et Arnalli de Rogationibus, ac Willelmi de Munels, Archidiaconorum, et Petri Berengarii, Ausonensis Sacristae et canonici nostri, ac voluntate clericorum nostrorum votive et potentialiter offero, laudo, dono Domino Deo et praelibatae Genitrici Dei Mariae et coenobio Rivipullensi, ac Gaufredo eiusdem monasterii Abbati, eiusque successoribus et monachis praesentibus atque futuris inibi habitantibus vel habitaturis ecclesiam Sanctae Leocadiae de Orto Madrone cum ecclesia Kastri de Palaciolo sufraganea sua, et cum decimis ac primiciis, alodiis, atque oblationibus fidelium tam vivorum quam defunctorum cunctisque suis pertinentiis, quae juris earundem ecclesiarum esse dignoscuntur vel fuerint Deo donatae, ob remedium ut dictum est animae meae et avunculi mei ac parentum meorum, et ut mei memoria solemnis atque assidua in orationibus illic permanentium fratrum perhenniter habeant. Hoc modo itaque dono ut sit in obsequio atque regimine, necnon et donatione prefatae ecclesiae Rivipullensis per saecula, salva tamen obedientia ac reverentia Gerundensis ecclesiae in curiis sinodalibus ab vetitis eius observandis, et ut solito modo Episcopus, Archidiaconi et clerici Gerundensis ecclesiae hospitia et justitias atque servitia clericorum illic existentium habeant et inveniant. Si quis contra hanc nostram donationem ad irrumpendum venerit non hoc valeat vendicare quod temerarie requisierit, sed tamdiu anathematis vinculo subiaceat et Judae traditoris particeps fiat, donec digne satisfaciat, et haec carta sic stabilis atque inconvulsa omni tempore permaneat.
Berengarius Sancti Foelicis Abbas Tarrachon. electus subscribo. + Ego Hugo Sanctae Tarrachon. ecclesiae Archiepiscopus ss.

Facta carta donationis III nonas novembris anno Dominicae Incarnationis millesimo CLXVII regni vero Ludovici Junioris XXXI. = Guillermus Dei gratia Gerundensis ecclesiae Episcopus ss. = Poncius Dei dignatione Dertosensis Episcopus ss. = Bisullunensis probat hoc levita Guielmus atque sacerdos. = Arnallus Gerundensis Archidiaconus. = Bertrandus de Paleria Impuritanensis Archidiaconus. = Ego Guillermus de Ficulneis sub+scribo. = Petrus Curtfavino Gerundensis Sacrista. = Petrus Ausonensis Episcopus ss. = + Petrus de Monte acuto levita. = Berengarius de Colonico Judex. = + Ego Petrus de Melanno subscribo. = Scripta libens ista Petrus confirmo Sacrista. = Ego Goufredus Gerundensis ecclesiae Precentor subscribo. = Sig+num Raimundi per Dei gratiam Gerundensis Episcopi. = Ego... Rocabuna (Rocabruna) Abbas Sancti Foelicis confirmo. = Sig+num B. de Albuciano... = + Raimundus Gerundensis Archilevita. = Scripta manu Arnalli presbiteri et monachi die et anno + quo supra.

XL.

Testamentum Guillermi Episcopi Gerundensis: anno MCLXIX. (Vid. pág. 146.)

Ex autogr. in arch. eccl. Gerund.

Quia nullus in carne positus mortem evadere potest, idcirco ego Guillelmus Gerundensis Episcopus in extremis laborans et timens ne repentina mors mihi superveniat, facio meum testamentum et eligo manumissores meos, videlicet Arnallum Archilevitam de Rogationibus, et Berengarium Abbatem Sancti Felicis, et Guillermum Archidiachonum de Munnels, et Arnallum Archidiachonum de Navata, et Guillermum Precentorem, et Guillermum de Terrades et Arnallum de Villamulorum, et Berengarium de Petra incisa, et Bernardum de Palafols ut distribuant omnes res meas sicut hic inferius iniuncxero. In primis dimitto alodium meum quod habeo ad ipsum Monnel, et illud quod habeo in Rechesen, et illud quod habeo in Villasacra, et illud quod habeo in Villa de Petra incisa, Deo et canonicae Sanctae Mariae Sedis Gerundae; et dimitto omnes res meas ad persolvendum debita mea scilicet, frumentum (forment), ordeum (ordi, ordeo), vinum et quodcumque mobile habeo in meo honore, excepto hoc quod hic testatus fuero; scilicet equam I quam dimitto hospitali de Jherusalem, et alteram Bernardo de Juiano, et dimitto ad hoc idem Sarracenos meos (mis moros) et omne meum argentum; et si hoc totum non poterit sufficere ad persolvendum debita mea, persolvantur de omnibus laboracionibus meis quos feci in omni honore meo; et si adhuc haec omnia sufficere non poterint, quia hoc totum expendi in utilitate ecclesiae Gerundensis, volo quod ille qui post me successerit hoc totum persolvat. Ei dimitto omnes meas vineas successori meo sic quod semper illas habeat Gerundensis Episcopus excepta illa vinea quae est cuiusdam mulieris quae voccatur (con dos c) Saurina, quam dimitto Guillermo de Terrades, et det huic mulieri victum et vestitum, et veniant omnes res meae in potestate Berengarii Abbatis Sancti Foelicis et Arnalli Archilevitae de Rogacionibus, et Arnalli de Villamulorum, et Guillermi de Terrades, sicut superius precepi, distribuant omnes res meas cum consilio aliorum manumissorum. Et excomunico, anathematizo ne aliquis umquam sit ausus frangere nec irrumpere hoc meum testamentum in aliquo nec in aliquibus. Factum fuit hoc testamentum XIII kalendas aprilis anno XXXII regni Ludovici regis Junioris. = Sig+num Guillermi Gerundensis Episcopi qui hoc testamentum facio et pre nimio langore propria manu scribere non possum. = Arnallus Gerundensis Archidiaconus. = Arnallus Impuritanensis Archilevita. = Sig+num Guillermi de Terrades. = + Berengarius Abbas Sancti Foelicis. = Sig+num Arnalli de Villamulorum. = Sig+num Berengarii de Petra incisa. = Sig+num Bernardi de Palafols. = Bernardus levita qui hoc testamentum scripsi die annoque prefixo.