LXXV. Donatio altera ecclesiae Rotensi facta a Ranimiro, Rege Aragonum, an. MCXXXV. (1135)

LXXV.

Donatio altera ecclesiae Rotensi facta a Ranimiro, Rege Aragonum, an. MCXXXV. (1135) (Vid. pág. 202.)

Sub Christi nomine et eius divina gratia. Ego quidem Ranimirus Dei gratia Rex facio hanc cartam donationis Domino Deo et Sancto Vincentio, et Beato Raimundo Rotensis eclesiae. Placuit mihi libenti animo, obtimo cordis affectu et spontanea voluntate, et propter remedium animae meae et animabus patris et matris meae et fratrum meorum Rex Petrus et Rex Ildefonsus bonae memoriae quibus sit requies, dono atque concedo supra dictae ecclesiae Sancti Vincentii, et Sancto Raimundo, et chanonicis ibidem Deo servientibus in Jaca illas meas tendas quod tenet hodie Natal in illa carniçaria, cum quantum ad illas pertinet vel pertinere debet ad meam regalem vocem. Adhuc autem dono et confirmo in ipsa plaça de ipso castellare in Jaca tantum ut possint ibi facere magnas et obtimas casas ad honorem Dei et Sanctii Vincencii et Sancti Raimundi. Et eodem modo dono atque concedo ipsa mea vinea vetera quae est ibi in ipso vingero de Jaca totum ab integro. Et quidquid ipsa ecclesia Sancti Vincentii potuerit adquirire in ipsa villa Jaccae vel in suo termino dono vel emptione totum sit francum et ingenuum et liberum et securum per cuncta secula, salva mea fidelitate et de omni mea posteritate per cuncta secula seculorum. Amen. Et quicumque hanc cartam et istut donativum supra scriptum quod ego Ranimirus Dei gratia Rex facio pro mea anima et remedio patris mei Regis Sancii et matris meae Reginae Feliciae, fratrumque meorum venerabilium Regum Petri Sancii, et Ildefonsi praefatae ecclesiae dirumpere vel inquietare voluerit novies componat, et insuper sit excomunicatus, et anatematizatus, et segregatus a Sancta Dei ecclesia, et cum Datan et Abiron quos vivos terra obsorbuit in infernum, abeat participationem. Amen, Amen, Amen. Signum + Regis Ranimiri.

Facta vero hanc cartam donacionis era MCLXXIII. in mense januario (leo juanario) in civitate quae dicitur Osca, regnante me Dei gratia in Aragone, et in Superarbi sive in Ripacurcia, Garcia Ranimirez sub manu mea Rex in Pampilona, Episcopus Garsias in Caesaraugusta, Episcopus Mikael in Taraçona, Episcopus Don Dodus in Osca et in Jaca, Don Garcia Abbas in Leior, Domno Ximino Abbas in Sancti Johannis de illa Pinna (San Juan de la Peña, Penna), Don Martino Abbate in Sancto Victoriano, Comes Arnal Miro Palgarensis in Boil et in Fontetova, Fertungo Galinç in Osca et in Alqueçar, Fertungo Dat in Barbastro et in Petraselez, Enneco Lopiç in Castro et in Napal, Pere Ramon in Stata, Alamaçon in Monte cluso, Mikael de Rada in Tronceto et in Petra rubea, Pere Joçpert in Sancto Stephano de illo malio (Esteban, Esteve, lo Mall), Pere Mir in Banavar. = Ego Raimundus scriptor sub jussione Domini mei Regis hanc cartam scripsi et de manu mea hoc signum + feci. 

II. Sermo Sancti Iusti Urgellensis episcopi in natale Sancti Vicentii martyris.

II. 

Sermo Sancti Iusti Urgellensis episcopi in natale Sancti Vicentii martyris. 

Ex cod. lection. eccl. Rotens. MS. sec. XI. incun.: tum ex binis breviar. eccl. Cardon. sec. XII. MSS. (V. pág. 13.) 

Admonitio praevia. 

Nonnulla sunt quae te moneam, lector, quae statim in ipso huius orationis limine occurrunt: quis nempe eius auctor sit, quo tempore, quove in loco hanc ad populum concionem habuerit. Ac primum quidem S. Iusto Urgellitano episcopo adscribit vetustus codex, quem Rotensis in Aragonia (Roda, de Isábena) ecclesia servat, ante 900 annos scriptus caractere gothico: cui fidem ea in re qui velit detrahere, nae ille omnium codicum auctoritatem elevat, qui SS. PP. scripta ad nos usque transmisserunt. Quid quod non unus ille tantum opellam ignotam eruditis detexit, sed alter item et tertius in ecclesia Cardonensi, bina scilicet breviaria sec. XII. MSS., quae in divi Vincentii festo die ex eodem sermone S. Iusti lectiones in horis matutinis accipiunt. Iam vero texturam filumque orationis, sententiarum gravitatem, earumque per frequentes antitheses ordinem qui consideret, eum certe agnoscet auctorem, qui commentaria in Cantica, binasque eisdem praefixas epistolas scripsit, hunc nempe, quem dicimus,  S. Iustum Urgellae urbis episcopum. Ego quidem sic sentio iisque momentis adducor, ut tamquam genuinum illius doctoris fetum R. P. litterariae hanc opellam omnium primus sistere non vereat.

Si qui aliter iudicent, illud certe dabunt, concionatorem et hispanum ex Gothis fuisse, et ante arabicam cladem vixisse. Quod tum ex stili quadam rigiditate, ac pene non dicam duritie, tum ex iis quae in exordio orationis ex Gothorum ecclesiae officio fere sunt ad litteram desumta, liquet; ubi et patriae, et genitalis soli, et civilis amoris frequens mentio est, et aperte Vincentius noster appellatur. Quibus in verbis sicut non possumus Gothos hispanos loquentes non agnoscere, ita et multo magis hunc de quo loquimur, hispanum dicemus, qui Vincentium plurimis titulis nostrum vocat, et iis quidem qui nulli omnino genti praeter hispanam convenire possunt.

Nec vero tantum quod Christi athletam nostrum dixerit ex genere, nostrum ex fide, nostrum in gloria, nostrum in officio: haec enim cuilibet ubivis Hispaniarum degenti communia sunt, quemadmodum et Leander fecit Hispalensis episcopus, dum concionem de eodem divo ad populum haberet, et missam pro eiusdem festo scriberet (V. Florezius Hisp. Sacr. tom. VIII.). Suspicatus est autem nonnemo, ut id obiter dicam, hanc quam modo edimus orationem a diacono quidem habitam, eo quod Vincentium archidiaconum nostrum ex officio appellarit: quasi ille dum officium dixit, ad hierarchiam, barbare quidem, potius quam ad debitum, et ut ab omnibus intelligar, obligationem respiceret.

Addit autem nostrum in stola, nostrum in tumulo. Quae ut non cuivis hispano concionanti conveniant, ea faciunt quae sequuntur: Hunc conspicimus in vestimentis: hunc URBS NOSTRA pretulit: hunc caelestis Iherusalem, non solum

pro HUIUS URBIS, sed etiam pro totius orbis gubernatione suscepit. Necesse est enim inde colligere, ea in urbe concionem habitam quae divo Vincentio natalis erat, et ubi eiusdem aut stola et vestimenta, aut tumulus visebantur. Porro Gothorum integra aetate Caesaraugusta urbs stolâ, Valentia tumulo ditabantur; ut iam nullus possit dubitare, alterutram istarum urbium, et eius divi patriam extitisse, et concioni e sacro suggestu locum praestitisse. Nam quod recentiores natalem eius urbem Oscam dicunt, non plurimi arbitror facturos qui in antiquioribus actis nihil aliud legunt, nisi quod eiusdem mater Enola ex ea urbe fuerit procreata. Qui loquendi modus, quamquam alia deessent, satis ostendit illum non Oscae, sed alibi natum. Ut iam libere de palma certent, et Caesaraugusta ubi munus gessit archidiaconi, et Valentia ubi glorioso triumpho sanguinem pro Christo fuderit.

Ac sicut prima istarum urbium nonnulla coniectatur ut vincat, sic ego existimo alteri plura nec parvi momenti ex isto quem edimus sermone suppetere, unde eam sibi gloriam vindicet.

I. Primum enim Iustus, quem nemo sanae mentis sermonis auctorem ambiget, fratres habuit ex eadem matre progenitos Iustinianum Valentinum episcopum. Nifridium Egarensem, Elpidium quoque sedis ignotae: quos omnes Valentiae lucem primam vidisse multorum est sententia, nullius hucusque firma argumentatione aut idoneo testimonio falsitatis convicta. Quod si ita est, eandem proculdubio urbem ea disserta verba designabant: hunc urbs nostra protulit. Patriam enim, solum, gentem, nationem nostra dicere hispanus quilibet ubivis loquens poterat; urbem vero nostram nisi Valentinus, et Valentiae, et suos conterraneos alloquens non poterat. 

2. Quid quod Valentinis apprime illud congruit: noster in tumulo. Vincentii enim corpus Valentiae mansit etiam post Gothorum aetatem ad annum circiter 780, cum Abderrhamani in sacra pignora furente persecutione, ad promontorium sacrum, quod nunc est cabo de S. Vicente, a fidelibus deportatum est, ut fert communis opinio: aut, ut Galli volunt, in Castrense oppidum medio seculo IX. translatum. Ibidem etiam vestimenta eius divi asservata quis dubitet, ubi gloriosum pro Christo finem obiit? Ut qui iure dixerat noster in stola propter eam, quae Caesaraugustae colebatur, potiori iure diceret: hunc conspicimus in vestimentis.

Haec in veritatis inquisitionem magis, quam in Valentinorum gratiam placuit adnotare; ut inde sapientes iudicent, num ea urbs Christi martyri lucem dederit primam, quae dedit postremam. 

Gloriosissimi Vincentii martiris disseminatas toto orbe victorias, fratres karissimi, ad profectum ecclesiae nunquam silere, attamen in die assumptionis eius oportet, adiuvante Domino, uberius predicare. Qui licet precipuus Christi amicus ab omnibus christianis cum reliquis martiribus pro sancta sit confessione colendus, est tamen nobis vernula quadam et gentili pietate coniunctus, eo quod sit noster ex genere, noster ex fide, noster in stola, noster in gloria, noster in officio, noster in tumulo, noster in patrocinio. Hunc conspicimus in vestimentis, hunc gerimus in meritis, hunc urbs nostra protulit, hunc caelestis Iherusalem non solum pro huius urbis, sed etiam pro totius orbis gubernatione suscepit. O gloriosa mors, quae ad tantam dirigit vitam! O vita vivificans, propter quam haec contempnitur vita! Ostendisti, Domine, quemadmodum apud te vivant, in quibus ita vivis, ut mori nec mortui possint. Quosque ita glorificas, ut etiam defuncti, per te vivificare mortuos possint. Ecce quomodo triumphant qui te confesso mortem excepere, ut te invocato, mortem expellant. Nec tantum hanc, quae ex pena illata est, mortem corporum, quantum illam, quae ex peccato venit, animarum. Nichil impossibile tuis per te, quibus summum posse est. Tu es qui eos et invictos effecisti, ut vincerent, et victores suscepisti, ut tecum in perpetuum regnent. Videte, fratres, et ammiramini sanctissimi martyris mirabile initium, et gloriosissimum finem. Cum suo duce processit in prelio; nec expectato duce, prior arma iecit in adversarios. Sciebat enim scriptum: Regnum caelorum vim patitur, et violenti diripiunt illud. Acceperad etiam in corde suo illum spiritualem ignem, de quo Dominus dixit: Ignem veni mittere in terram, et quid volo nisi ut ardeat? Non diffisus de victoria, festinavit ad pugnam. Ferebat enim arma, non carnalia, sed potentia Deo: habebat enim gladium spiritus, quod est verbum Dei. Loricam spei, et galeam salutis assumpserat. Gestabat etiam scutum fidei, in quo posset omnia nequissima diaboli tela extinguere. Talibus munitus armis processit ad prelium, et novo genere vicit, quia novo ordine dimicavit. Et cum soleat in certamine graviter quisque percussus virtute minui, hic plagis suis magis magisque confortatus est. Et quotienscumque percussus, totiens contra adversarium vehementior est effectus, donec eum suis vulneribus sauciaret, suâque morte prosterneret. O felix anima, quae tantis corporis sui cruciatibus vinci non potuit, quae ad suum conditorem corpore occiso extimplo victor perrexit! 

Sed nec in ipso corpore, quantum volebat, praevalere permissus est inimicus. Proiecit quidem illud feris, et volatilibus devorandum; sed ipsis, quibus membra carpenda proiecta sunt, ab ipsis obsequia iniuncta deleta non sunt. Inmutata est natura ferox in bestiis rationis ignaris, quae utinam mutaretur in hominibus pessimis. Lupus reflexa cervice aeiunus regreditur, corvus siccis faucibus perseverat; et adhuc diabolus commenta crudelitatis excogitat.

Mergi mandat in fluctibus, quem in terris superare non valuit. Sed numquid qui omnia creavit, ubique adesse non potuit? Ecce mergitur; nec demergitur: praecipitatur in equore, et ipsis deservientes (deservientibus) quibus consumi poterat elementis, tumulatur in littore. Quis non resuscitandum credat in gloria, qui tanta protegitur gloria? Quis non gloriosum avertat spiritum, cuius tam gloriose defensari conspicit corpus exanimatum?

Quae omnia in profectibus suis praecessisse, laeta hunc credat, et veneretur ecclesia. Renascatur quodamodo in eius meritis, quae eum genuit spiritualibus sacramentis; et eius proficiat praecibus, pro cuius est perornata virtutibus, per Iesum Christum Dominum nostrum. Amen. 

LXXX. Institutio confraternitatis ad defensionem civitatis Barbastrensis, an. MCXXXVIII. (1138)

LXXX. 

Institutio confraternitatis ad defensionem civitatis Barbastrensis, an. MCXXXVIII. (1138) (Vid. pág. 205.)

In nomine Sanctae et Individuae Trinitatis Gaufridus Dei gratia Barbastrensis seu Rotensis ecclesiae Episcopus omnibus fidelibus Christianis et Deum timentibus Episcopis, Abbatibus coeterisque ecclesiae Dei ministris, reliquis quoque christiani nominis titulo presignatis salutem mentis et corporis. Dilectissimi fratres et Domini, non ignotum esse credo vestrae omnium dilectioni qualiter Barbastrensis civitas quae una fuit olim ex melioribus Hispaniae civitatibus Sarracenorum confinio posita, ipsorum persecucione et devastacione et exustione peccatis exigentibus ad praesens sit depopulata. Sed quoniam magna Omnipotentis Dei misericordia propter peccata hominum ab ipsorum defensione auxilium gratiae suae convertit, aliquando et non statim peccatores percutit, nec omnino destruit, sed eos diversis infirmitatibus et tribulacionibus ferit ut convertantur et penitentiam agant, et eis qui convertentur indulget, eosque ab omnibus defendit inimicis, sicut credimus et speramus post multorum milium Christianorum occisiones et captivitates Barbastrensis civitas habitatoribus indulgens et ipsorum exterminio finem imponens, antiqua sanctorum suorum miracula in ipsa civitate cotidie demostrare dignatur. Extra muros namque ipsius civitatis antiquissimam ecclesiam Beatae Eulaliae olim a Christianis hedificatam sed a Sarracenis destructam et desolatam, et hac de causa Christianis ignotam nostris temporibus revelavit et rehedificari praecepit. In qua ecclesia cotidie meritis ipsius Virginis et sanctorum corporum ibi quiescentium Dei cohoperante gratia plura fiunt miracula, ut multorum veridicorum approbant testimonia. Quapropter ego Gaufridus Barbastrensis Episcopus, cum eiusdem civitatis habitatoribus et aliis quam plurimis meae patriae militibus et peditibus et aliis probis hominibus in Dei nomine ad defensionem christianitatis et ad restaurationem ipsius civitatis confratrem me feci. Unde vos omnes, Christi cultores, ut dominos et fratres ammoneo, quatinus huic fraternitati et societati et Christianorum defensioni pro remissione omnium peccatorum vestrorum et absolucionem animarum parentum vestrorum succurratis, et consilium et auxilium prebeatis. Sciatis enim omnes quod Barbastrensis civitas quasi murus hac defensio tocius patriae nostrae sit posita. Quod si ipsa civitas depopulata et Sarracenis fuerit tradita, quod absit, innumerabilis multitudo Christianorum morti et captivitati tradetur, et castella et villae quae plures inde populabuntur et Sarracenis dabuntur. Omnibus itaque hominibus Deum timentibus cuiuscumque sint ordinis et dignitatis, qui ad hanc fraternitatem et societatem et Cristianorum defensionem venerint, ibique steterint vel in eodem loco stantibus de suis rebus consilium et adiutorium fecerint secundum suum posse, ex parte Dei Omnipotentis et Beatorum Apostolorum Petri et Pauli omniumque Sanctorum et nostra facimus absolucionem et plenam remissionem omnium peccatorum suorum de quibus confessi fuerint et dignam poenitentiam acceperint cum emendacione. Quam absolucionem omnes Archiepiscopos et Episcopos omnimodis deprecamur ut confirment et corroborent, et manu propria subscribant. Facta est haec carta absolucionis et remissionis in Barbastrensi civitate in ecclesia Beatae Eulaliae virginis, mense junio prima Dominica eiusdem mensis anno Incarnationis Domini M.C.XXXVIII. era M.C.LXXVI. Ego Sancius Dei gratia Pampilonensis ecclesiae servus, meritis et intercessionibus Sanctorum supra scriptorum esse particeps exobto, et predictam absolucionem atque confratriam conlaudo et hoc signo corroboro. +. Ego Sancius Nagarensis ecclesiae humilis Minister meritorum Sanctae Eulaliae et aliorum Sanctorum particeps fieri desidero, hac praedictam absolucionem atque confratriam conlaudo, et hoc signo corroboro +. = Ego Michael Dei nutu Tirraçonae Episcopus supra scriptam absolucionem laudo et confirmo et omnium beneficiorum loci illius particeps esse desidero. = Ego Dodo Dei dignacione Oscensis ecclesiae servus supradictam confratriam laudo, et omnium fidelium oracionum ibique factorum seu operum particeps esse desidero. = Berengarius Dei gratia Gerundensis ecclesiae Episcopus similiter laudo et absolucionem confirmo.

LVIII. Die 21 junii. In festo B. Raimundi Roten. Ep. et Conf.

LVIII. 

Die 21 junii. In festo B. Raimundi Roten. Ep. et Conf. (Vid. pág. 178.) 

Ex breviar. ms. ann. 1191 eiusd. eccl. 

Ad Vesp.

Hymnus. 

Confessor Domini gemma luciflua

Raimundus renitet arce politica: 

Cantemus socii dulcia cantica: 

Letentur simul omnia.

Coelesti solio civibus etheris

Stat coram Domino in vice sideris:

Quod sparsit recepit semen in ethere

Concesso sibi foenore. 

Sic vivens viruit non sibi subditus:

Mundanus hic fuit labilis habitus:

Despexit penitus ista superflua, 

Nec dantur lucra debita. 

Ad cuius tumulum morbida corpora

Curantur subito visio reddita:

Coecos clarificat, nexaque lingua 

Sermonem stupet editum.

Auditum reparat, membraque languida,

Confractos elevat, carceris ostia, 

Frangit et aperit ferrea vincula, 

Captivos reddit ad sua.

Haec ergo modulis festa sacerrima

Per mundum celebret plebs pia sedula: 

Nos huius praecibus coelica gaudia

Possimus simul ingredi.

O simplex Deitas annue poscimus

Da nobis veniam nam male viximus,

Purgatos viciis transfer ad ethera

Vivamus tibi per saecula. Amen.

V). Justus ut. = Ad Mag. Aña. Laudibus insignis Raimundus dignus et hymnis sanctorum more micuit Christi sub honore, exemploque pari mereamur et hunc imitari. = Oro. Deus qui in Sanctis tuis semper appares mirabilis, tuam maiestatem humiliter depraecamur ut qui B. Raimundi Confessoris tui atque Pontificis sollempnia veneramur, eius intercedentibus meritis ad optata paradisi gaudia pervenire mereamur. Per. Super Venite. = Christum laudemus, una Domino jubilemus: Qui macula mundum vita decorat Raimundum. Ps. Venite. 

HYMNUM AD NOCTURN. 

Raimundus Pastor bonus 

Hodie coelestia, 

Deo dignus felix pignus,

Transit ad palacia:

Prece cuius mundi huius 

Disrumpamus retia. 

O beate Raimunde, 

Clara gemma Presulum,

Qui pro vita repromissa

Hoc sprevisti saeculum,

Una tecum per te summum

Capiamus ferculum.

Patri Deo unigenito

Sit laus, honor, gratia,

Eius et Unigenito

Sit virtus et gloria,

Una cum Sancto Spiritu

Per eterna saecula. Amen. 

In 1.° Noct.° Aña. Sacris doctrinis datus a puerilibus annis, doctrina fotus primum fuit inde remotus, miliciae mores exercuit atque labores. Ps. Beatus vir. = Aña. Deinde volente Deo vacuus sensu puerili, in melius crevit metit et quae seminat sevit. Ps. Quare frem. = Aña. Mundi fluxa videns quasi stercora terrea ridens quod nichil est sprevit, sub Christi lege quievit. Ps. Dne. quid mul. = V) Justum dedux. = Lectio I. = Beatus igitur Raimundus, vir vitae venerabilis, Barbastrensis Episcopus regali prosapia originem duxit et Durbano opido oriundus fuit. Ab infancia litteris traditus fuit, inde subtractus armiger extitit. Post haec inspirante sibi divina gratia relicta huius mundi milicia ad litterarum rediit studia, et sic doctrinae memor Apostoli, evacuavit quae erant parvuli. R). Magna prole sanctus Raimundus jure Beatus, en habitum mutans et inania quaeque refutans. Pervigil infestum suparavit corporis estum. = V) Viribus et totis viciis de corde remotis, carneque devicta, mundi levitate relicta. Pervigil. = 

Lectio II. = Recepta itaque litterarum disciplina datur Dei servicio in Beati Antonini Fredalici (Fredalacii más arriba) ecclesia regularis disciplinae amplectens studia crescit in Christo penitus respuens terrea quia legerat: Voluntas mundana semper est vana. Laudando miratur in eo juvenilis abstinencia, miratur sacra doctrina. Non curat de terrenis sed ut didicerat sibi domum edificat ex cedrinis et imputribilibus lignis (cedros y leña que no se pudre). Superbiam respuit, humilitatem sibi sociam jungit, quia legerat: Superbis Deus resistit, humilibus autem dat gratiam. Tam adversa quam prospera pacienter sustinuit, quia a bono magistro didicit: In pacientia vestra possidebitis animas vestras. = R) Sacram doctrinam tenuit vitando ruinam, fructiferos morum calles ectando bonorum. Nullum despexit pro persona neque vexit. 

V) Christo devotus divino munere fotus omnia quae legit de Christo facta peregit P. Nullum. = 

Lectio III. = His et consimilibus armis munitus Raimundus Dei famulus suae adolescentiae complens tempus, permansit in praefata Beati Antonini ecclesia, servicio summi Regis intentus. Et quia lux in monte posita abscondi non potuit, bonitas tanti viri Tholosano clero et populo innotuit. Tholosensis igitur clerus eius desiderio accensus Fredalacum venit, et eum ut mos est a Priore eiusdem ecclesiae requiritur, impetrat, gaudens cum eo revertitur. Beatus itaque Raimundus Prior ecclesiae Sancti Saturnini constituitur. Clerus laetatur, Doctorem diligit et veneratur; congaudet plebs Tholosana quod optaverat adepta. Beatus autem Raimundus Dei virtute plenus et gratia diligenter docet et aperit Christi vestigia. = R) O felix valde Pater, o clemens Raimunde, oramus praesto servorum flectibus esto, nos solito more laetemur te genitore. Tecum gaudentes coelesti sede fruentes. V) Nos inopes cerne clementer, crimina sterne, concessa sede coeli maneamus in ede. Tecum. = Gloria. = In II Noc. Aña. Crevit fama viri, voluit Tholosa potiri tanto patrono, tali ditata colono semina non parce sua qui locat etheris arce. Ps. Cum invoc. = Aña. Eligitur, Prior efficitur, Dominoque volente predicat atque docet, gens gaudet docta repente. Ps. Verba mea. = Aña. Acurrunt populi, veniunt sine nomine mixti, iste bonus Doctor monstrat vestigia Christi. Ps. Dne. Dnus. nr. = V) Ecce sacerdos magnus. = Lectio IV. = Beato Raimundo sic perseverante in Dei servicio contigit venerabilem Poncium Barbastrensem Episcopum felicem Deo reddere spiritum. Barbastrenses itaque cannonici suo Pastore orbati contristantur, quem convenientem sibi Pastorem eligant meditantur. Sed accensi divulgata religione Beati Raimundi, inito inter se de Pastore quaerendo consilio, venerabilem Petrum Regem adeunt et ut Beatum Raimundum sibi concedat Episcopum exorant et adquirunt. Misso itaque ad eum nuncio cum litteris sed non notificata causa itineris sibi adeo dicatam Beatus R. venit Yspaniam. = R) Deinde regnum venit beatus homo, Yspaniarum incultos mores ubi reperit ecclesiarum. Omnes illustrat sua quas presentia lustrat. 

V) Dat verbum vitae promittens proemia vitae. V) Omnes. = 

Lectio V. = Adveniente itaque Beato Raimundo, gloriosus Rex Petrus vita destituitur, Adefonsus pater regnum adipiscitur (Pedro I, Alfonso I). Ad cuius curiam Barbastrenses cannonici veniunt, Beatum Raimundum reperiunt, Rege eis concedente eum sibi praeesse pastorem, quamvis eo nolente eliguntur. Beatus itaque Raimundus Barbastrensem civitatem sibi a Deo deditam tam a laicis quam a clericis comitatus venit, indignum se tanti honoris dicit. ¿Quid multa?

A clero et a populo honorabiliter suscipitur, ad ecclesiam ducitur, intromittitur, et sic in pontificali cathedra quamvis invitus et remitens ponitur. = R) Digna loquens digne pertractans cuncta benigne rexit jure datum Barbastri pontificatum. Nil tulit injustum, sibi contulit omne venustum. V) Hic est vir prudens, hic est vir et Ismaelita cuius vita nitet fidei dono redimita. Nil. =

Lectio VI. = Pontificali electione taliter adepta, divina sibi praesidente gratia, venerabili Petro Pampilonensi Episcopo suo in corrigendis existente magistro, pontificalibus sibi ornamentis inpertit, Bernardum Tolosanae (leo Tolotanae) ecclesiae Archiepiscopum, Sanctae Romanae Ecclesiae legatum ob benedictionem accipiendam adit. Qua accepta in Christo letatur, Barbastrensem ecclesiam regreditur, quae in ea inordinata sunt destruit, quae vero ordinanda sunt recte disponit. Ecclesias suae diocesis ut bonus pastor visitat, oves sibi traditas praedicationis verbo consolatur et confortat memor verborum Domini per prophetam dicentis: Ecce requiram oves meas et visitabo illas et coetera. In hoc Beatus Raimundus perseverat, quia a magistro audierat: Qui perseveraverit, salvus erit. Et alibi: Sola laus est inchoantis, sed proemium est perseverantis. His praedictis persistente venerabili Episcopo nudatis pedibus venit ad locum qui dicitur Podium infurcatorum, eum sequente non tam plebe Christianorum sed et Judeorum et Gentilium. Ab utrisque ploratur, sanctus autem Episcopus praedicat et conquaeritur Barbastrensi civitati malediccio, populo se secuto benedicit dicens: Det Deus vobis cor omnibus ut eum colatis et eius voluntatem faciatis. = R) Pontificum gemina mira bonitate repletus floruit in mundo, divino dogmate fretus semper ad optatam tendens sedemque beatam unde fuit cura, datur en sibi vita futura. 

V) Non de terrenis sibi cura fuit, sed egenis applicuit mentem coelestia concupientem. Unde. = Gloria. = In 3.° Noct. Aña. Hic fuit atque pilis vestis circumcisita vilis usus sub pannis ac quatuor et quater annis devota mente solo custode sciente. Ps. Dne. quis. = Aña. Jejunans, orans, vigilans, paciens, quoque plorans Spiritui Sancto fuit aptus munere tanto. Ps. Dne. in virt. = Aña. Denique vir sanctus pius ad bona coelica tantus, cum populo Christi solantis more magistri eius sub sorte pervenit Malacha forte. Ps. Dni. est ter. = V) Amavit. = 

Lectio VII. Evang. Homo peregre. De homilia B. Gregorii Pap. = 

R) Vir sanctus rite reserans solacia vitae ad dignam mortem vocat hoc sermone cohortem. Sancte velle mori vobis continget honori. 

V) Vos ergo morti constanter robore forti vulnera cruda pati fratres estote parati. Sancte. = 

Lectio VIII. Rex Ildefonsus expulit Raimundum sed postea poenituit et a Papa Paschasio secundo venia obtenta, Raimundum restituit. Beatus itaque Raimundus sibi sublata Barbastrensi ecclesia, Rotensem ecclesiam sibi destinat fore pontificalem, donec Deus Judex justus sibi suisque Barbastrensem reddat ecclesiam. Rotensis ecclesia fulget cui Deus talem pastorem indulget, fulget et patria tanti pastoris munita custodia, flet sanctus Episcopus spirituali sponsa viduatus, jejunans, vigilans, orationibus vacans toto mentis affectu quae Dei sunt amplectitur. Cilicia sibi parat, eis inducitur transacto XVI. annorum spacio, non nisi a solo custode sibi conscio comperitur et sic caro spiritui rebellis domatur. O felix beati viri constancia, o mirabilis sancti Praesulis abstinentia a quo tam pacienter devitatur humana gloria. = R) Talia dum tractat, dum vitae semina jactar, temporis ad metas illius pervenit estas Humani moris morbos paciendo doloris. V) Hinc cessit postquam vir sanctus venit ad Oscam, felix in Christo seculo migravit ab isto. Humani. = 

Lectio IX. = Interim Rex Adefonsus Christiano populo comitatus Moabitis subditam intrat Yspaniam, quae dicitur Malacha, venit civitatem. Quos commitatur Beatus Raimundus, suis clericis Deo comendatis et de dileccione Dei et proximi coeterisque operibus misericordiae diligenter instructis: Ibique in redeundo fames valida populo Dei incumbit, plebs christiana debilitatur et languescit, diversis sibi irruentibus penuriis periit. Beatus autem Raimundus omne quod habet eis distribuit, solum sibi retinens unde carnem sustinere possit. Morientes sepelit, viventes autem verbo praedicationis consolatur et alit dicens: Pro Christo mori nullum est dampnum, quia qui pro Christo moritur lucrum suscipit magnum quod occulus non vidit, nec auris audivit nec in cor hominis ascendit et coetera. Et iterum: Preciosa est mors Sanctorum in conspectu Domini. His et multo maioribus consolante populum Dei, Beatus Raimundus ob nimiam carnis afficcionem (afflictionem) more humani corporis debilitatur. Coeteris discedentibus a Malacha redit, Oscensem civitatem venit, infirmitate premitur, et sic ad Rotensem Sedem mititur (falta una t, mittitur). Beatissimi viri adventus et morbus cannonicis Rotensibus nunciatur. Dolentes igitur et flentes Oscam veniunt, Beatum Raimundum ut sibi relatum fuerat reperiunt, plorant, tristantur quos venerabilis Episcopus ut fuerat solitus consolatur. His peractis beatissimus vir vitae sanctissimae Raimundus humanae vitae fine sibi accelerante, osculi data pace, facta confessione ac nostrae redempcionis adorata cruce, dominico sumpto Corpore, illis inposita benedictione, se ipso super se signaculum crucis inprimente a suis cannonicis ut mos est consecrato olei liquore, perungitur, ad ultimum in cinere et cilicio ponitur, beatissimus sancti Praesulis spiritus a beatissimo corpore in Christo felix emititur XI. kalendas julii, ab Angelis suscipitur, in coelum defertur, in numero Sanctorum Confessorum collocatur, et ita beatissimus Raimundus duplici corona quam meruit coronatur, sempiterna vita foeliciter decoratur. Cuius corpus sanctissimum ad Rotensem Sedem deportatur et VIII. kalendas julii honorifice sepelitur anno MCXXVI (1126). Praestante Domino nostro Jhesu Christo auctore fidei nostrae qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat. Sedit autem in episcopatu annis XX et uno, mensibus VIII. diebus XX. = R). Ethera patet, coelestis adest corus, intonat ether, deserit imma soli, sistitur arce poli, agminibus sacris sociatur in ede superna. Mors sibi vita manet debita lucra tenet. V) Omnes gaudete, quae dantur lucra videte, quae sunt felici proemia Pontifici. Mors. = R) Flumine dum quodam potaret femina quaedam, adfuit anticus homini Sathanas inimicus, serpentis more sic illius intrat in ore. Concito sanatur, Raimundus clarificatur. V) Concretus sanguis premittitur, exit et anguis. Concito. = R) Sis nobis ortus, dux, semita, lux, via, portus, Praesul Raimunde qui ters solamen abunde. Qui populo Christi pereunte condoluisti, pacificans que mare, nituit virtus tua clare. V) Fusa sicque prece nos criminis ablue fece. Qui populo. = R) Lux tenebras clemens tibi psallimus, aspice clemens inde inanes manens unde sanctissime vir Raimunde. Qui cecum natum fecisti luce beatum, ergo pater care nobis velis irradiare. V) Ut te ductore sumo pociamur honore. Qui cecum. = In Laudibus Aña Praesul Raimundus a cuncto crimine mundus claret in hac vita, coeli manet arce polita. = Aña. Surdis auditum reparat, claudis quoque gressum, dat coecis visum, dat debilibus quoque nisum. = Aña. Abstrahit inclusos obscuro carcere trusos, ulla sibi poena non est disjuncta cathena. = Aña. Plurima perpessum cito sanat, Doemone pressum noxia cuncta fugat, sibi morborum nichil obstat. = Aña. Ergo laudetur Deus a cunctis, veneretur talia qui sancto dare dignetur Raimundo.

HYMNUS IN LAUD.

Exultantes decantemus 

Deo laudes debitas,

Qui polorum Raimundo

Sedes cum fert inclitas,

Deo dignis quas nos scimus

Solis sanctis debitas.

Felix dies in qua quies

Sibi datur coelica:

Gratulatur et letatur

Omnis plebs angelica:

Ergo homo promat Deo

Cordis oris cantica.

Trinitati sit potestas

Salus individua

Patri, Nato, Paraclito

Qui gubernat omnia

Deus unus in eternum

Mira providencia. Amen.

Ad Beneds. aña. Gaudeat ecclesia tali ditata soffia, laudes Raimundi ferat et per climata mundi etheris arce micat, Dominum plebs haec benedicat. = Ad Primam aña. En doctor magnus resplendet mitis ut agnus, errantum dux est illis quia previa lux est. = Ad tertiam aña. Ut patet altus mons semper, fluit ut liquidus fons, lumine sic certo cognoscitur hic in aperto. = Ad Sextam aña. Ut summo posita resplendet monte lucerna, sic Raimundus resplendet in arche superna. = Ad Nonam aña. O felix Rota tam sancto Praesule docta fulges ecce bono proprio suffulta patrono. = Ad Magnif. aña. Gemma sacerdotum, servorum respice votum ad te, clamantum te toto corde precantum nobis adquire quod te possimus adire.

PROSA.

Corus iste tibi Christe adsit cum letitia.

Cordis, oris melos promat dulci cum melodia.

Gratulari et letari nunc debet ecclesia.

Sic Beati Raimundi celebrent sollempnia

Cuius vita redimita spiritali gratia

Presulatum sibi datum rexit hac custodia.

Voce sincera, praedicatione vera vetans illicita

Promittens lucra fine carencia Sanctis a Deo debita.

Non sua cura mundana fuit vilis gloria

Sed pro vita refutavit mundi quoque vilia.

Caprae pilis composita induit cilicia, (pelos de cabra)

Domuit abstinentia fluxa carnis vicia.

Tandem vita hic mundana destitutus Dei servus, luce

Preclara fulget in arce superna.

Coronatur in gloria duplici corona

Quam meruit hac vita Confessorum cintus zona.

Angelorum dant agmina Domino laudum cantica precepta socia.

Omnis coelestis curia suo concivi obvia cantica dat dulcia.

Ob huius viri merita multa fiunt miracula summi Regis gratia.

Languida sanat corpora, carcerum frangit ostia, ferri rumpit vincula,

Surdis auris officia dat, mutis eloquia,

Illustrat coecha lumina, claudis dat vestigia

Expellitque Doemonia ab obsessis prece sua: haec sunt eius merita Quibus Christi coelestia mereamur gaudia solis Sanctis debita

Que cum summa laetitia cantemus cum gratia omnes una.

Alle. tibi mente pura in excelsis gloria dulcis via. Amen.

XXXIV. Acta dedicationis eccl. S. Vincentii monast. Cardonensis, anno MXL. (1040)

XXXIV. 

Acta dedicationis eccl. S. Vincentii monast. Cardonensis, anno MXL. (1040) (V. pág. 179.) 

Ex arch. eiusd. eccl. 

Celesti omnium rege Dño nro Ihu Xpo in perpetuum regnante, anno millesimo quadragesimo ab eius incarnatione, facta est Sancti Vincentii dedicatio ecclesie apud oppidum Cardonense. Ubi nos episcopi, ego Heribaldus gratiâ Dei Urgellensis episcopus, eiusdemque ecclesie et oppidi princeps ac dominus, et ego Arnulphus similiter Rotensis ecclesie episcopus, unâ cum multis clericis ac laicis utriusque sexus, ad ipsum diem dedicationis convenientibus, istam dotem unanimiter iam dicte ecclesie Sancti Vicentii fecimus et tradimus, atque per eam res adquisitas et deinceps adquirendas condotamus. In primis tradimus et condotamus predicte ecclesie S. Vincentii cunctas ecclesias, que sunt intra terminos Cardonensis oppidi, cum primiciis et oferendis, ac tertiam partem decimarum omnium eiusdem ecclesie S. Vincentii. Deinde tertiam atque decimam partem placitorum et monete, et tertiam et decimam partem tolonei, et omnia que liberalitate Borreli (Borrell) comitis et marchionis, et precessorum (predecessorum), sive successorum eius prefate ecclesie S. Vincentii largita sunt in sale Cardonensi, quod in eorum edictis invenitur, et portationes, quas nostrâ munificentia prelibate ecclesie addidimus in eodem sale. Deinde duo paria prediorum apud Cardonam, quorum unum est in loco quem vocant Planiciem (Planitiem en un texto anterior), alterum apud Lordellam, et vineam pendulam cum altera iacente supra montem salis: et quendam campum farragenalem (arriba ferragenale): et quatuor molendina cum hortis: et vineam, que est iuxta ripam fluminis Cardesnarii, et alia duo molendina apud ribum Oderam iuxta ecclesiam S. Marie, et alodium quod est apud Silvam seminatam, cum ipsa decima alodii, quod fuit Gomesindi (Gomesendi más arriba) pbri, et alodium quod fuit Fedantii apud iam dictum fluvium Cardesnarium, et vineam que fuit Gaudiosi. Preterea tradimus pariter et unanimiter predicte ecclesie S. Vincentii condotamus vineam, que est apud locum qui vocatur Iuncosa, et silvam cum terris cultis et incultis apud locum, quem dicunt Celatam: et apud locum, qui dicitur Fornels, terras cultas et incultas cum vineis, quod Altemiri alodium fuit et alodium cum vineis, quod est apud locum nominatum Curvas: et ipsa alodia vicecomitalia in loco qui dicitur Palatium, cum omnibus sibi pertinentibus, et cum ipso bosco vineale, qui est ante castrum Cardone: et vineam in loco, quem dicunt Gerivard, idest, ipsam condaminam (condamina, contamina): et omnia alia alodia, que predicta ecclesia S. Vincentii habet intra terminos Cardone: et molendina cum vineis, que fuerunt de Bardina, que Engucia (Enguncia más arriba) vicecomitissa dedit predicte ecclesie S. Vincentii. Et alodia vicecomitalia, quod est in episcopatu Gerundensi in parroechia S. Cucuphati de Fornels (Sant Cugat de Fornells), et in aliis parroechiis qui in circuitu eius sunt. Deinde ipsa alodia que sunt apud Baias, apud Sanctam Mariam, et apud S. Asisclum (Acisclo), que sunt vicecomitalia, cum omnibus sibi pertinentibus: et ipsam turrim de Pratas cum ecclesia et villa, simul cum primitiis, et decimis, et cum suis terminis, et cum omnibus sibi pertinentibus. Et ipsum alodium quod fuit Sendredi, quod est intra terminos de castro Mulsosa, cum omnibus sibi pertinentibus. Et ipsum alodium quod fuit Anobaldi, cum ipsa turri de Arce, atque cum villa et terminis eius, et omnibus sibi pertinentibus. Et ipsam turrim de Luposa, cum villa eiusque terminis, simul cum ipsa pariliata terre, quam ego predictus Heribaldus epus cum iam dicta Engucia vicecomitissa ibi abebam (habebam); et ipsam peciam de terra, que est sub castro Colonico, cum omnibus sibi pertinentibus. Et ipsum castrum, quod vocant Follia cum ecclesia, et villa, et terminis eius, atque omnibus sibi pertinentibus. Et ipsum castrum, quod vocant Cunil, cum ecclesia, atque villa, et terminis eius, omnibusque sibi pertinentibus. Insuper ego Heribaldus trado et condoto, unâ cum predicto Arnulpho episcopo, medietatem podii (podio, puig, etc) Cardonensis castri, cum domibus et hedificiis, que iam constructe sunt seu construentur, cum omnibus sibi pertinentibus; ita ut predicta ecclesia S. Vincentii sine cuiuslibet inquietudine perpetim secure possideat, atque abbas ecclesie eiusdem in voce ecclesie teneat et possideat. Preterea ecclesiam de castro Colonico, cum aliis ecclesiis sibi pertinentibus, cum primiciis, et cum terris, et alodiis, et offerendis, atque missiaticis. Deinde ecclesie S. Vincentii oppidi Cardonensis ipsum habere quod tenet Guillelmus abbas in Villarara. Deinde eidem ecclesie S. Vincentii tradimus et condotamus in perpetuum, simul cum hoc quod supra nominatum est, ipsam directam et iustam quartam partem de parroechie. Deinde et ego Guilla vicecomitissa (1: Vidua nempe Fulconis (fratris Eriballi), quem anno precedenti 1039 interemptum scimus.) cum filio nostro Raimundo vicecomite, donamus Dño Deo et S. Vincentio Cardonensi ecclesiam S. Petri de Calaph, cum ceteris ecclesiis eiusdem castri, cum primiciis, et offerendis, et missaticis, et alodiis sibi pertinentibus, et decimam de nostra dominicatura de Calaph: et castrum de Eligno, cum ecclesia, atque villa, et terminis eius, omnibusque sibi pertinentibus: et turrim de Quadris cum ecclesia, et villa, et omnibus sibi pertinentibus: et alodium vicecomitalem, quod est in parroechia S. Fructuosi de Balaniano, simul cum ipsa nostra baiulia. Et tradimus et condotamus prelibate ecclesie S. Vincentii Cardonensis omnes ecclesias, que sunt modo, vel in antea erunt in castro de Amallano, vel in omnibus suis pertinentiis, et terminis, et adiacentiis, sive sint in castellis, sive sint in quadris, ad castrum de Amallano pertinentibus, cum decimis, et primiciis, et offerendis, et cum omnibus ecclesiis Dei pertinentibus, et cum decimis de omnibus nostris dominicaturis, ut omni tempore teneat et possideat ad suum proprium alaudium iure perpetuo. Qui etiam statuo, ut nemo successorum meorum accipiat potestatem Cardonensis castri, usquequo sacramento se obliget honorem pretexti martiris habitum vel habiturum nequaquam auferre, diminuere, vel vitio quolibet evertere, sed fideliter supra dicto S. Vincentio, sibique famulantibus observare, et ab adversis defendere. Deinde ego Bernardus vicecomes (1) et Almodis vicecomitissa, unâ cum filiis nostris Guillelmo, et Raimundo Fulchone, damus et condotamus Dño Deo et S. Vincentio Cardonensi, et laudamus decimam partem salis per unamquamque ebdomadam VI. sextarios salis per somadas, et XVIII. denarios per ligna, dum sal currat: et ad lampadam S. Iacobi per unamquamque ebdomadam XII. denarios: et ad operam S. Vincentii XII denarios per unamquamque ebdomadam. Et ad helemosinam hoc quod scriptum est in carta quam habent, et traginum similiter in eodem sale, et eminam salis per salar similiter per unamquamque ebdomadam: et ecclesiam S. Vincentii de Falchs, cum capellania, cum primiciis, et offerendis, et missaticis, et alodiis sibi pertinentibus. 

(1) Hic vicecomes, ceterique post ipsum adnumerati in hac charta, sequenti seculo vixere; qui tamen in eadem, spatio a primo dotatore Eriballo relicto, dotis suae notam affingere studuerunt, cum subscriptione in fine, tum quoniam haec scriptura dotis praecipua erat, tum ut uno ictu universa ecclesiae dotatio innotesceret. 

Qui etiam statuo, ut filius meus vel nemo successorum meorum accipiat potestatem Cardonensis castri, et homines mei non attendant illi de eo, quousque sacramento se obliget honorem pretexti martiris, sicuti Raimundus vicecomes prefixus iussit, et ego  feci, habitum vel abiturum nequaquam auferre, diminuere, vel vitio quolibet evertere, sed fideliter eum supra dicto S. Vincentio sibique famulantibus observare, et ab adversis defendere. Ego etiam Bernardus Berengarii cum uxore mea Ermeniardi, et cum omnibus parroechianis, laudamus et condotamus ecclesiam S. Marie de Molsosae, cum omnibus sibi pertinentibus, pretexte ecclesie S. Vincentii, assensu Bernardi vicecomitis Cardonensis, ob Dei servitium, et nostrorum remissionem omnium peccatorum. Et ego Reverterius vicecomes Barchinonensis dono et condoto ecclesie S. Vincentii Cardonensis ecclesias de Guardia cum omnibus sibi pertinentibus, et ecclesias de Apierola cum sibi pertinentibus, et ecclesias de Granera cum omnibus sibi pertinentibus, et ecclesias de Castronovo (Castellnou) cum omnibus sibi pertinentibus. Ita tamen ut abbas Cardonensis ecclesiam S. Pauli de Guardia cum canonicis regularibus regulariter provideat ob Dei servicium, et meorum peccatorum remissionem. Ego Raimundus Fulchonis Cardonensis vicecomes, filius qui fui Raimundi Fulchonis, dono Dño Deo et ecclesie S. Vincentii Cardone, sibique servientibus clericis, mansum de Solerladurs, qui est meum proprium, ut redimat eum de Raimundo Rotgearii, qui tenet eum in pignus, et habeat eum ad suum francum alaudium, cum omnibus sibi pertinentibus, iure perpetuo, omni tempore. Quod si aliquis hanc dotem ruperit, vel rumpi preceperit, aut facto vel dicto assenserit, aut observare noluerit, seu contradictor et imminutor extiterit, ut sacrilegum dampnari se noverit, ita ut excommunicationis apostolicae sententiâ dampnatus sit, nec in ipsa morte corporis et sanguinis Xpi particeps sit, nisi se emendaverit, et ecclesie eiusque abbati et clericis satisfecerit. Quicumque vero istam fideliter auxerit et asseruerit dotem, a Domino et a nobis accipiat benedictionem. Facta est dotis scriptura decimo Kalendas Novembris, anno X. regnante Henrico rege Francorum. = Heriballus episcopus + qui hoc confirmat ad honorem sancte sedis Urgellensis, ut ipsa ecclesia S. Vincentii sub eius diocesi sit. = Arnulphus gratiâ Dei episcopus subscripsit +. = Guifredus Narbonensis archiepus SS. +. = Oliva episcopus +. = Bernardus gratiâ Dei Urgellensis epus +. = Berengarius epus +. = Willelmus gratiâ Dei epus Auxonensis eccle +. = Guilelmus gratiâ Dei Urgellensis epus +. = Guislebertus gratiâ Dei epus +. = Sig+num Bernardi Terrachonensis archiepiscopi, sedis apostolice legati. = Sig+n. Bernardi Urgellens. epi. = Petrus Dei gratiâ Auxonensis epus SS. = Reimundus vicecomes +. = Fulchone +. = Sig+n. Deus dedit (Deusdat, Deusdat etc). = Bernardus vicecomes +. = S. Enguncie vicecomitisse. = S. Remundus levita et caput scole (capiscol). = Seniofredus sacer. = Miro sacer. = S. Bernardi Berenger. = S. Anlovinus pbr. = S. Dalmacius sacer. = S. Reimundus pbr. = S. Guitardus levita. = Berengarius archidiachonus. = S. Poncius levita. = S. Miro levita. = S. Ermengards. = S. Raimundi Fulchonis. = S. Raimundi filii eius. = S. Guillelmi Cardone. = S. Raimundi filii eius. = S. Guillelmi fratris eius. = S. Elisabed vicecomitissa. = Borrellus scolasticus hoc scripsit die et anno quo supra.

Tomo 13, apéndice de documentos, 21-30

XXI.

Donatio Guitardi Archilevitae ad ecclesiam Gerundensem: anno DCCCCXCV. (Vid. pág. 82.)

Ex Cartor. curiae episc. Gerunden. 319.

In nomine Domini ego Guitardo Archilevita donator sum domum Sancta Maria Sedis Gerunda. Manifestum est enim quia placuit amicis meis, et promptissime placent, ut pro remedium animae meae et remedium animae avunculi mei Lobathoni condam cartam donationis fecissem ad tibi jam dicta Domini nostri Jhesu Christi genitrice Sancta Mariae de domibus meis in quo nunc habito et dego sicuti et facio. Dono namque tibi per huius donationis indaginem ipsas meas domos noviter constructos quae ego habeo infra muros de Gerunda civitate (pone civi-vitate) justa cellarium atque cenaculum episcopale qui mihi advenit per mercedem largitionis quod michi fecit predicto avunculo meo bonae memoriae quondam Lobatono cuius memoria in benedictione sit semper, seu per quamcumque voce. Quae affrontat ipsum mansum vel donum (domum) cuncta sui officinia de parti orientis in via et platea quae pergit ad Gerundella, de meridie similiter in via et in platea predictae civitatis, qui ambit ea, de occiduo in casas de Goltredo levita, et Guifredo sacerdote, de circi in coquina et curte et solario episcopale. Quamtum istas affrontationes totidem includunt cum solos et superpositos, cum guttis et stilliciniis, cum curtibus et diversis officiniis atque hedificiis sic dono ea omnia ad tibi supralibata virgine Sancta Dei genitrice Maria ab omni integritate simul cum exiis et regressiis earum, exceptus ipsa xenodochia quae ad pauperum ac peregrinorum hospitia supralibato avunculo meo Lobatom jussit construere, et est manifestum. Quae vero predicta domo universaque eius pertinentia quae supra resonat quae tibi gloriosa dono atque concedo, de meo jure in tuo trado; ita ut in diebus vitae meae teneam cum et possideam quiete et secure, et sine aliqua inquietudine quamdiu vixero. Et post obitum meum remaneat ad tibi prelibata virgine Sancta Maria cum omni integritate, et quicquid exinde servi tui voluerint gerere, et facere, plenissimam in omnibus licentiam habeant et perfluant, quemadmodum et de aliis munificentiis Sedis tuae pertinentibus. Quod si ego donator aut ullus aliquis homo qui contra hoc venerit ad inrumpendum, non hoc valeat vendicare, sed componat aut componam tibi supra taxata omnia in quadruplum, prout Patres Sancti sanxerunt, et in antea ista donatio firma permaneat omnique tempore. Acta donatione XIII kalendas februarii anno VIII regnante Hugone Rege, qui Dux fuerat pridem. = Guitardo qui ista donatione feci et firmare rogavi. = Arnulfus ac si indignus gratia Dei Episcopus et Abbas +. = Aiz Archipresbiter ss. = Eredarius ss. = Bonushomo levita scripsit + die annoque prefixo.

XXII.

Judicatum pro ecclesia Gerundensi, anno MII. (Vid pág. 88.)

Ex Lib. virid. Capit. eccl. Gerunden. = fol. 186.

Antiquitus enim sanceitum (sancitum) est, et in precedentium Patrum sententiis reperimus scriptum ut judex de re discursa juditia conscribat, suaque manu roboret, ne fortasse qualibet affaturum ex hoc intentio moveatur. Quapropter ego Soniffredus (con ff) judex, et Guillermus et Sendendus (Senderedus?) Judices, imperando Bernardo, gratia Dei Comite scriptura notitiae statuimus, qualiter modo venit Odo Episcopus Sanctae Mariae Gerundensis ecclesiae una cum suorum katerve (caterva, multitud) clericorum in Castrum Bisulunum (Besalú) ante supra scripto Comite ante suosque regni proceres, id est, Adalbertus, Abbo, Dela, Madamiro, Abbates, laycorum presentia Miro Vicecomes, Auriol (Oriol), suoque filio Johanne Adalbertus filius Fredoloni, et Adalbertus (pone Abaldertus) Cassioni, Amadrico, Sonifredo, Rogario, Bonifilio, Miro, Menardo, Ardimando, Arnal, Tebet, et item Senfredo, Stephano Sayone (saio y Sagone más arriba, pero referidos al nombre propio Leopardo; sayón) et ante supra scriptos Judices vel caeterorum bonorum hominum ibidem consistencium suam ingenti promit quaerelam de parrochia Sancti Petri qui est situs in Monte Accuto (Montagut, monte agudo). Et de parrochia Sancti Foelicis, cuius domus est fundata in villa Beiuta quod predictus Comes tenet et clamat ut has ecclesias cum omni eorum decimas et primitias vel oblatione fidelium debent esse proprie de predicta Sede, et in ejus jure manere perhenniter. Predictus Comes libenter ieum audivit et diligenter inquisivit utrum debent esse predictae ecclesiae cum omnia quae ad eas pertinent de prefata Sede, an suus directus per ulla sua adquisitione aut per voce suorum parentorum. Has igitur voces requisitas ego supra scriptus Bernardus audivi auctoritates prefatam Sedem timui transgredere precepta sanctorum canonum et recognovi meminitas ecclesias cum omnia que ad eas pertinent plus esse directum Domino Deo suaeque genitricis Mariae et de predicta Sede vel supra scripto Odoni Episcopi quam meum, aut de nulla potestate supra scripti Odoni Episcopi et canonicis eius qui ibidem (pone ibiden) aderant, id est, Guillermo Archilevitae, et Argivuto primi scrinii, necnon et Agalberto, et Adalberto, Anusto, videlicet et Raymundo Galindo quoque et Bonefilio, Soniofredo, scilicet et Gondemaro Donuntio quamvis et Guillermo et Sperandeo et Berengario Petrone et Alexander, ut deinceps nec ego nec ullus vivens homo nec ulla potestas secularis supra scriptas ecclesias omnia quae ad eas pertinent de jure praefata Sede subtrahere aut violare presumat. Et qui haec facere presumpserit aut ista scriptura nostrae diffinitionis violare conaverit aut invalidam eam fieri voluerit, hoc quod repetierit inane fiat, et omnipotens Deus una cum Sanctis suis ei resistat, et insuper ista supra nominata omnia a supra scripta Sede in quadruplo componere cogatur et canonica dampnatione subjaceat, et in antea ista notitia vel diffinitione firma et inconvulsa permaneat in evo. Acta est igitur haec notitia vel diffinitione II nonas junii anno VII regnante Roberto Rege. = Sig+num Bernardus + gratia Dei Comes qui hanc notitiam vel diffinitionem firmavi et testibus ad roborandum tradidi. = Sig+num Miro Vicecomite. = Sig+num Oriol. = Sig+num Arnal. = Sig+num Mir. = Sig+num Adalbertus. = Sig+num alium Adalbertum. = Sig+num Menardus. = Sig+num Ardeman Adalbertus. = + Sonifredus. = Sig+num Abo Aba caenobii Sancti Laurentii. = Miro ss. = Stephanus ss. = Ego Guillermus Judex huius edictionis tactu necessitate oculorum signoque impressionis corroboro +. = Sonifredus Judex ss. = Adalbertus sacerdos et Abba ss.

XXIII.

Notitia judicati pro ecclesia Gerundensi, anno MIV. (Vid. pág. 88.)

Ex autogr. in arch. eccl. Gerunden.

In judicio (falta el cuerpo de la i, sólo está el punto) Bernardi gratia Dei Comiti, seu et de Judices qui jussi sunt judicare, id est, Soniefredus et Senderedus judices in presencia Wadamiro, Adalberto, Wifredo, Abbone Abbates (Abo Aba más arriba) et Wilielmo Archilevita, laichorum presencia Arnal, Mironi Vicecomite, Gauzefredo, Senderedo, Pontio clerico, Tassioni, Richardo, Stephano, Salone et aliorum multorum bonorum hominum ibidem consistentium: in istorum namque supra dictorum presencia veniens Oddo, Episcopus Sanctae Sedis Mariae Gerundensis aecclesiae cum suis clericis in Kastro Bisulduno ante predicto Comite vel Judices supra scriptos inter multas alias quaerelas querelavit se de parrohechias (parrochias) de Torteliano et de Argelagario et de ipsas aecclesias qui in jam dictas villas sunt fundatas in honore Sanctae Mariae. Unde arserto (asserto) vel mandatarius predicta Sede extitit Arnulfus AEpiscopus Ausonensis, Abba Sancti Felicis et petivit homines, id est, Oriol et fratri suo Bonefilio et Wilielmo de ipsa parrochia de Saturnense, et de ipsa aecclesia de Sancta Cecilia, eo quod injuste abstraxissent predictas aecclesias cum illorum parroechias, et cum omnia ad eas pertinentibus de jure prelibata Sede. Responderunt isti nominati Oriol et Bonefilius et Wilielmus quod centum annos et amplius inter illos et illorum parentes tenuerunt eas jure hereditario sine blandimento de ullo AEpiscopo Sedis Gerundensis: unde supra scripti Judices interrogaverunt (parecen dos palabras, in +) suprascripti Oddoni AEpiscopi, si possit ostendere ullam scripturam aut ullum inditium unde possint cognoscere si est directus predicta Sede, an non. Respondit Oddo Episcopus: possim utique. Et ostendit veridicam scripturam de diffinitione (con una sola f en el texto) quae fecit Wigo AEpiscopus bonae memoriae inter Abbone levita et Flavio presbitero. Unde supra scriptus Abbo tenebat per jus prelibatae Sedis et donitum praefati Wigoni proprii AEpiscopi jam dictis ecclesiis de Torteliano et de Argelagario et de Saturnense cum aiacentiis et apenditiis earum et cum decimis et primitiis earum et flavius similiter ipsa de Talexano. Et isti suprascripti heredes responderunt umquam non tenuisse ullus AEpiscoporum supra scripta Sedis supra scriptas parrochias in jure suo nec eas dedisse alicui. Prelibati vero judices adhuc interrogaverunt supra scriptum Pontificem, si potebat probare per testes idoneos quod suprascriptus Wigo vel successores sui tenuissent jam dictas parrochias. Idcirco suprascriptus Oddo profert sua testimonia, id est, Arnulfum AEpiscopum (a partir de aquí las AE serán ae minúscula) qui et mandatarium et Wilielmum Archilevitam eiusdem pagi, qui proferunt se jurare quod illos videntes et audientes tenuit eas Abbo levita supra scriptus, et recognovit eas per directum de Sancta Maria supra scripta Sede et per donitum de Mirone aepiscopo. Denique supra scriptus Oriol, et Bonefilius et Wilielmus ut vidimus jam dictam scripturam et tam verissima testimonia una cum consilio et licentia domni Bernardi Principis praefati atque cum consultum praefatorum judicum non accepimus sacramenta sed recognoscimus supra scriptas ecclesias cum illorum parrohechias et cum omnes res ad easdem ecclesias pertinentes plus debet esse de aepiscopo scripta Sede per directum, quam de nos aut de heredibus nostris sive de ullo homine jure hereditario. Ob iit recognoscimus nos et exvacuamus in vestrorum hominum presentia vel juditia quod neque nos neque ullus de heredibus nostris vel aliqua si... persona umquam audeat violare vel disrumpere vel inquietare supra scriptas parrochias de jure Sanctae Mariae Sedis Gerundensis, et qui haec facere presumpserit hoc quod petierit non valeat vindicare, sed libram auri componat, et in antea ista... (exvacuatione o recognitione) one firma permaneat omni tempore. Facta recognitione vel exvacuatione XIII kalendas marci, anno VIII regnante Rodberto Rex. = Sig+num Oriol. = Sig+num Rechards. = Sig+num Bonefilius. = Sig+num Richelde qui hanc recognitione vel exvacuatione firmavimus. = Sig+num Wilielmus.

XXIV.

Carta cessionis Comitis Bisuldunensis in favorem Episcopi Gerundensis super juribus villae de Bascara, anno MLXVI. (Vid. pág. 108.)

Ex Lib. virid. Capit. eccl. Gerund. fol. 205 b.

In nomine Domini ego Bernardus gratia Dei Bisuldunensis Comes propter amorem Dei et Sanctae Dei genitricis Mariae, paccata atque sopita omnium quaerimoniarum lite diffinio, dono atque trado Omnipotenti Deo et Beatae Mariae Gerundensis seu etiam tibi Berengario Episcopo eiusdem Sedis omnes usaticos et albergas, et quidquid amodo juste, aut injuste inerant mihi in dominicatura quam dicunt Baschara, et in pertinenciis eius omnibus, et quae ibi fuerunt patris mei atque Comittum retroactis temporibus, ut libere et quiete, predicte Presul, habeas prefatam dominicaturam quemadmodum et mei successores amodo et usque in eternum. Et non sit fas ulli Comitum post me sequentium quidquam mali vel inquietudinis ibi exercere, set semper in jure Dei, eiusque matris potentialiter et honorabiliter consistere. Quod similiter esse factum recognosco a G. Comite Bisuldunensi fratre meo et decessore. Quod si ego predictus Comes Bernardus aut ullus antecessor (successor) meus hoc infringere temptaverimus, non hoc valeamus facere, sed usquequo ad condignam satisfactionem venerimus, excomunicationi subditi simus, et postea haec diffinitio firma et stabilis permaneat omni tempore. Facta scriptura diffinitionis IX kalendas novembris anno VII regni Philippi Regis. = Bernardus + gratia Dei Comes. = + Riambaldus levita qui hanc diffinitionem scripsi die et anno quo supra.

XXV.

Concilium Gerundense habitum anno MLXVIII. (1068) (Vid. pág. 110).

Sinodus habita aput Gerundam jussu domni Alexandri Papae, ubi sua vice praefuit Hugo Candidus Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalis Presbyter residente domno Guifredo Narbonensi Archiepiscopo cum caeteris Episcopis et Abbatibus subterius comprehensis, a quibus constituta sunt haec quae infra continentur.

Anno Dominicae Incarnationis millessimo LXVIII. sub praesentia domni Remundi, Barchinonensis Comitis et domne Almodis Comitissae quorum cura et instantia haec Sinodus congregata est.

I. In primis condempnaverunt ibi detestabilem simoniacam eresim non solum in graduum ordinibus, sed etiam in ecclesiasticis honoribus: videlicet ut non attribuantur muneris vel obsequii saecularis praetio sed bonae vitae et sapientiae merito. Et sicut turpis gratiae lucrum proibetur in sacerdotii capite, ita abdicetur a tocius clericalis honoris corpore. Sicque quod gratis accipitur secundum Dominicam sententiam gratis detur, ita ut nullus clericus vel laicus vendat vel emat ecclesiasticum honorem. Et nullus teneat ecclesiastica ornamenta qui sit laicus, neque sit inde Sacrista aut Baiulus.

II. Deinde constituerunt ut ecclesia quae plus non habet de decimis quarta pars ei reddatur ad opus presbiterorum et clericorum. Et ut ex omnibus rebus quae possidentur tam de operibus manuum quam ex agricultura seu de molendinis sive de ortis et arboribus, et ex omnibus animalibus primiciae et decimae reddantur.

III. Item excomunicando sancxerunt ut incesti omnibus modis separentur. Deinde habeant licentiam in eundi melioris coniugii.

IIII. Item constituerunt ut illi qui suas uxores dimiserunt et alias acceperunt, suas recuperent, si vivae fuerint et alienas dimittant; et nisi hoc fecerint, sint ita excomunicati tam incesti quam isti ut nullus christianus eis Ave dicat, nec cum eis manducet neque bibat, in ecclesia simul non orent; si infirmati fuerint, non visitentur nisi pro satisfactione; et si mortui fuerint sine Paenitentia et comunione, non sepeliantur.

V. Item judicaverunt de clericis arma ferentibus ut arma dimitant et quaeque illicita cum his commiserunt, digne defleant. Quod si agere noluerint, de choro exeant et cannonicam perdant et omne beneficium ecclesiae amittant. Si vero haec relinquere noluerint, praelibatae sententiae de incestis subiaceant.

VI. Clerici si lectores fuerint et uxores duxerint, in lectoratu permaneant et in choro, sed non in congregatione canonica.

VII. A presbitero usque ad subdiachonum, si uxorem duxerint aut concubinam retinuerint, de coro exeant, et omne beneficium ecclesiae perdant, et cum laicis in ecclesia maneant. Quod si inobedientes extiterint, sententiam de incestis incurrant.

VIII. Illi autem clerici qui arma et uxores dimiserint, securi et quieti et sinc ullo pavore permaneant. Nullus res eorum diripiat, nec eis aliquam iniuriam faciat, sed et ipsi et res eorum semper sint in pace et in tregua Domini per omnes dies.

VIIII. Clerici et monachi alterius regionis non recipiantur sine comendaticiis literis sui Pontificis. De usurariis clericis et de ministris laicorum aut desinant aut deponantur. Clericus a maiori ordine usque ad minorem non sit aleator neque venator.

(falta la IX)
X. Ad finem huius denunciamus capituli, ut illi persistant in supradicta excomunicatione qui predia cannonicarum seu monasticarum diripiunt congregationum.

XI. De terris vero seu possessionibus ecclesiastici juris quae ab Episcopo sive a clero laicis hominibus aliquo modo dantur sanctientes, statuere ut post obitum Episcopi, Abbatis aut clerici qui illas dedisse dinoscitur, libere et solide revertantur ad ecclesiam cuius dominii easdem fuisse constiterit. Quoniam injustum est eorum post mortem quoquo pacto exequi dationem qui non valent prelibatas res ecclesiae dimittere per successionem nec a laicorum filiis, eredibus sine succesoribus possesiones ecclesiae post mortem parentum vel propinquorum, quamvis ab eisdem parentibus longe possesas illorum voce censuerunt juste unquam potuisse vel posse repeti aut consequi, quia res Deo dicatae non debent a laicis ereditario jure possideri.

XII. De terris autem quas a Christicolis detestanda Judeorum emit aut emerit perfidia, statuere ut omnis decimatio earum ita illi daretur ecclesiae in cuius parroechia aeedem terrae sitae sunt vel fuerint, quemadmodum si a Christianis colerentur, quoniam injustum est ecclesiam eas decimas amittere seu amississe quas constat antequam Judei huc advenirent, illam habuisse. Quapropter unde amittit primicias et oblaciones, saltem exinde habere debet decimationes. Hugo Candidus Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalis Presbiter et Legatus his sinodalibus gestis vice domini mei Papae ss. = Guiffredus Narbonensis Archiepiscopus ss. = Guilelmus Auxensis Archiepiscopus ss. = Berengarius Gerundensis Episcopus ss. = Guilelmus Urgelensis Episcopus ss. = Guilelmus Ausonensis Episcopus ss = Berengarius Agatensis Episcopus ss. = Salomon Rotensis Episcopus ss. = Guilielmus Comeniensis Episcopus ss. = Seguinus monachus et presbiter agens vicem Durandi, Tolosani Episcopi ss. = Guibertus Clericus agens vicem Uzeticensis Episcopi ss. = Frotardus Tomerensis Abbas ss. = Dalmacius Crassentis Abbas ss. = Andreas Sancti Cucufatis Abbas ss. = Renardus Sancti Martini Categonensis Abbas ss. = Oliva Sancti Petri Gallicantus Abbas ss. = Amatus Sancti Salvatoris Bredensis Abbas ss. = Tassio Sancti Laurentii Abbas ss.

Item praelibatus Cardinalis cum praefatis Episcopis seu Abbatibus sive Principibus et tocius terrae magnatibus confirmavit necnon et laudavit pacem et treguam Domini sicut erat aprehensa in episcopatu Gerundensi. Et addidit in eadem tregua dicta consensu omnium atque jussit, ut parimodo teneretur a Dominica octavis Pascae usque ad octo dies post Pentecosten.

Si quis vero inobediens fuerit his predictis constitucionibus aut transgressor earum, excomunicationi anathematis subjaceat, quoadusque resipiscat et ad satisfactionem inde cannonice veniat.

XXVI.

Concilium ibidem habitum anno MLXXVIII. (Vid. pág. 110.)

Item altera Sinodus Gerundensis celebrata temporibus Gregorii Papae instante Episcopo Amato eius Legato.
Anno Dominicae Incarnationis LXXVIII post millesimum (1078) convenit in Jerundensem ecclesiam Sancta Sinodus Episcoporum vel Abbatum, ubi vice domni Gregorii Papae praefuit Amatus Episcopus Sanctae Romanae Ecclesiae Legatus, a quo cum coeterorum conibentia sunt plurima sanccita secundum cannonum decreta, de quibus referentur pauca, ne nostri decidant memoria.

I. Primitus enim constituit de his qui assistunt altari in administrando Corpore et Sanguine Dominico videlicet sacerdotibus, levitis sive subdiaconis, et qui in clero deputati excellentiori devoverunt se vitae, ut in nullo contubernio comunicent mulieribus. Si quis vero, quod absit, de coetero palam nubserit, vel concubinam duxerit, gradus sui et honoris periculo subiaceat et a coro exeat, quoad usque cannonice satisfaciat.

II. Item decrevit ut nullus Episcoporum aliquem clericum in ecclesia sua audeat per pecuniam sublimare sive promovere vel ecclesiasticos honores vendere. Ille vero qui emerit non solum sit alienus ea dignitate quam peccuniis adquisivit, sed etiam proprio gradu et excomunicacioni subcumbat, donec quod male obtinuit, dimittat.

III. Item promulgavit ut nullus presbiterorum, diaconorum, subdiaconorum filius in eadem ecclesia possideat paternos honores; et idem clericorum filii ad alciores gradus non promoveantur. In acceptis autem gradidus maneant, nisi vita illis obstiterit.

IV. Item etiam filii clericorum tam laici quam clerici nullo modo possideant ecclesiasticos honores quos patres eorum pro beneficio ecclesiae abuere vel retinuere. Qui pretermiserit, excomunicetur.

V. Decrevit etiam ut clerici arma ferentes, nisi dimiserint arma, sint alieni a Corpore et Sanguine Domini et ab ingressu tocius ecclesie et Christianorum sepultura et omni comunione ecclesiastica; numquam amplius in Christi Ecclesia ad maiores honores sive gradus, si rebelles perstiterint, sublimandi.

VI. Item constituit ne clericus barbam vel comam nutriat vel coronam capitis (tonsura, corona de la cabeza) abscondat non radendo vel parvam faciendo (no afeitando o haciéndola más pequeña), tamquam erubescens quod in ereditaria Christi sorte sit electus, neque ulterius induat militaria indumenta diversis

variata coloribus (que no lleven indumentaria militar de varios o variados colores).

VII. In consanguinitate coniuncti (coyunda), nisi digna satisfactione

separentur, separati ab Ecclesia et Corpore Christi maneant.

VIII. Concubinarii vero et usurarii (concubinarios y usureros) nisi resipiscant excomunicentur.

IX. Sancxerunt etiam ut omnium terrarum decimacio quas execranda infidelium Judeorum saevicia excolebat ita illi exiberetur ecclesiae in cuius parroechia aeedem terrae sitae sunt, quemadmodum si a Christianis colerentur.

X. Item statuere ut si quae ecclesiae per peccuniam sunt consecratae vel a simoniacho, a legitimo cannonice consecrentur Episcopo. Si qui etiam Clerici peccuniam prebendo vel a simoniacho sunt ordinati, eodem modo a catholico ordinentur Episcopo: non enim in his fit reiteratio sed ipsa consecratio, quoniam nihil precesserit quod ratum haberi queat.

XI. Clerici autem alterius regionis non recipiantur sine proprii Pontificis litteris.

XII. Scimus quidem laicis aecclesias non competere, sed ubi illis ex toto auferri non possunt, saltem oblationes missarum aut altarium seu primicias laycis omnino prohibemus. De cimiteriis autem et sepultura et baptisteriis exaccionem fieri omnino prohibemus.

Amatus Episcopus Sanctae Romanae Ecclesiae Legatus is sinodalibus gestis vice domini mei Papae ss. = Berengarius Jerundensis Episcopus ss. = Berengarius Ausonensis Episcopus ss. = Raimundus Elenensis Episcopus ss. = Raimundus Rotensis Episcopus ss. = Petrus Carcassonensis Episcopus ss. = Umbertus Barcinonensis Episcopus ss. = Guillermus Commeniensis (Comeniensis más arriba : Comenge) Episcopus ss. = Fulco Archidiaconus agens vicem Urgelensis Episcopi ss.

XXVII.

Acta consecrationis ecclesiae S. Joannis de Lauredo (Laureto : Lloret), anno MLXXIX. (Vid. pág. 112.)
Ex translato coevo (pone cooevo, co+oe+vo) in arch. eccl. Gerund.

Anno Incarnationis Dominicae millessimo LXXVIIII, era millessima CVIII indictione VII (a: certe II.) venit domnus Berengarius Sanctae Sedis Jerundensis Episcopus ad consecrandam eclesiam in honore Sancti Johannis constructam in comitatu scilicet Jerundensis in castro que dicitur Laureto. In qua die consecrationis dono ego Sicardis femina et filiis meis Uzalardus atque Bernardus clericus simul cum Oto noster castellanus ad diem dedicationis huius ecclesiae propter remedium animae nostrae et parentum nostrorum decimas et primicias de ipsa terra nostra erema quem adduximus in cultum, et modo tenemus in dominicum nos et nostri rustici qui ruperunt ipsam terram. Hoc est ipsa mata ubi est constructum ipsum castrum et prefatam ecclesiam. Terminus autem huius dono ita se habet: ab orientali parte terminatur in vinea Saturnini que dicitur, a meridie parte terminatur in litus maris, ab orientali quoque parte concluditur in rivum qui discurrit de Laureto, a parte aquilonis terminatur in Valle marina, sive in ipsa gaerneda et ipsa mata sicut concluditur ab omni integritate donamus et concedimus decimas et primicias. Item donamus nos prefata ad jam dictam nostram ecclesiam ipso campo qui est ad ipsa buadella ab integre in dominicum. Et ego jam dicta Sicardis dono de mea complantatione quarteratam I vineae, sicut est terminata et designata et est manifestum. Quae vero predicta donatio de nostro jure tradimus et concedimus prefatae ecclesiae ut omnipotens et misericors Dominus qui est pius et misericors dimittat nobis peccata nostra in presenti seculo et in futuro, ipse qui Publicanum justificavit, et mulierem peccatricem justificatam surgere fecit, et Latroni in cruce pendenti paradisum promisit.
Sub eo modo donamus nos et concedimus predicta omnia prefatae nostrae ecclesiae ut neque nos, neque posteritati nostri aut aliquis vivens homo de prefata omnia nihil inde minuat nec auferat. Et si quis temptaverit facere, ira Dei incurrat, et a liminibus sanctae Dei ecclesiae extraneus existat, et cum Juda traditore particebs fiat, et ista prefata donatio inconclusa permaneat. Quae est facta X. kalendas februarii anno XVIIII. regni Phylipi Regis. = Sig+num Sicardis feminae. = Sig+num Otto, qui ista donatione pro meo animo fecimus et firmamus firmarique rogamus. = Bernardus Sacerdos scriptor et exarator qui haec scripsi et sub die + et anno quo supra. = Actum est hoc VI. nonas julii anno Domini MCCXVIII.
= Sig+num Geraldi de Montebarbato. = Sig+num Guillermi de Ilice. = Petrus Ypodiachonus qui hoc translatum (pone tranlatum, falta la s de trans) tanlatare vidit. = Petrus presbiter qui hoc tranlatum fideliter transtulit et scripsit die et anno quo supra +.

XXVIII.

Consecratio ecclesiae S. Mariae de Aredo in dioecesi Gerundensi. anno MLXXVIII. (Vid. pág. 112.)

Ex autogr. in arch. eccl. Gerunden.

Anno Incarnationis Dominicae sexsagesimo nono post millesimum, era millesima centesima quarta decima, indictione V. venit domnus Berengarius Sanctae Sedis Gerundensis Episcopus ad consecrandam ecclesiam in honorem Sanctae Mariae constructam in comitatu scilicet Jerundensi, in loco qui dicitur Valle Aradis. In qua die consecrationis dedit Bernardus Gaucefredi ex omni parte jam dictae ecclesiae cimiterium habens XXX legitimos passus ex suo alodio sub tali defensione et quietudine, ut aliquis homo cuiuscumque ordinis, honoris vel aetatis ibi aliquam violentiam quocumque tempore non inferat, set ob honorem et reverentiam prefatae ecclesiae salvo munimine consistat. Et jam dictam ecclesiam atque alodium donat predictus Bernardus Sanctae Mariae Sedis Jerundensium taliter ut per singulos annos exeat redditus inde, libram unam cerae ad jam dictam Sedem, et Archidiaconem eius. Preterea subdidit prelibatus Praesul prefatam ecclesiam sub ditione et apenditione Sanctae Christinae Aradis taliter ut eiusdem clerici cantent eam, et ut ab odierno die et tempore non amittat aliud de suo honore quod modo habet et habere debet propter jam dictam hanc ecclesiam. Haec donatio predictae ecclesiae vel cimiterii eiusdem tali modo fit, ut jam dictus Bernardus vel posteritas eius teneat et possideat haec omnia omni tempore sine ulla inquietudine vel sine ulla alicuius hominis contradictione in servitio solius Dei, et eius Jenitricis preter hoc solo sensu supra scripto. Hacta haec dos pridie kalendas januarii anno VIIII. X Philipi Regis Regni. = + Berengarius Dei gratia Gerundensis Episcopus +. = Poncius levita +. = + Raimundus Archilevita +. = Sig+num Bernardi Gaucefredi. = Sig+num Matfredi. = Sig+num Arnalli Dalmacii. = Sig+num Berengarii Reimundi. = Petrus monachus et presbiter qui hanc dotem scripsi cum litteris rasis et super positis vel emendatis die et anno prefixo.

XXIX.

Carta testamenti D. Bernardi Umberti Episcopi Gerundensis. anno MCX (1105). (Vid. pág. 121.)

Ex autographo in arch. eccl. Gerund.

Haec sunt conditiones sacramentorum quarum seriem hordinavi ego Petrus Sacrista atque Judex praesentibus sacerdotibus Bernardo et Petro et aliis clericis Guillermo et Pontio de extrema voluntate Bernardi Gerundensis Episcopi qui olim defunctus est in Jherosolimitano itinere. In huius Judicis praesentia et praephatorum hominum notitia nos testes Arnallus et Bernardus testificamur extremam voluntatem jam dicti Bernardi Episcopi qui fuit condam. Quapropter nos praedicti testes verum pariter dantes testimonium ab eo rogati juramus in Deum et super altare Sanctae Anastasiae quod situm est in ecclesia Sanctae Mariae Sedis Gerundae, quia nos vidimus et audivimus praesentes, quando praedictus Bernardus Episcopus volens pergere in jam dicto itinere Sancti Sepulcri in sua plena memoria ac loquela hordinavit suam extremam voluntatem et hordinationem suarum rerum per suum firmum testamentum, per quod constituit essent sui helemosinarii et manumissores, videlicet Raimundus Abbas Sancti Felicis Gerundae, et Raimundus Archilevita, et Petrus Sacrista atque Berengarius Archilevita seu Pontius Otonis.

quibus iniunexit distribuere omnia quae habebat per ordinationem praefati testamenti, sicut ipse, disposuit, ita dicendo. Primum dimitto ad kannonicam Sanctae Mariae Sedis Gerundae solide et libere quartam partem ecclesiae de Pineda et condaminam de Ulmo, et mansum de Cathola cum universis suis pertinentiis. Ad Sanctum Petrum Sedis Vici dimitto alodium meum de Tonna cum solario de Guadel ut habeat eum solide et libere post mortem Raimundi Ugonis nepotis mei ipsa canonica praefatae Sedis. Dimitto namque ad Sanctum Ququfatem de Vales ipsum meum alodium de collo Sapatelli quod fuit de Girberga. Et dimitto ad Sanctum Martialem Montis signi ipsum meum alodium de Villasecca cum suis pertinentiis quod emi de Isarno Seniofredi, excepto uno manso quem dedi Sancto Andreae de Suureda, et medietatem villae Sancti Celedonii quam prefato Sancto Martiali dimitto cum alodio de Rimaion quod fuit Mironis Bonefilii. Dimitto vero ad Sanctum Paulum de Maritimis ipsam fexam de alodio quae est juxta prefatam condaminam de Ulmo. Ad canonicam Santae Mariae praefatae Sedis dimitto medietatem ipsius Castri de Lored cum ipso honore qui ei pertinet sicut mater mea dimisit et concessit in suo testamento prefatae Sedis cannonicae. Ad Gaucefredum nepotem meum dimitto ipsum mansum de Calela (Calella) cum alodio orti Saviniani et Montis Sancti, et Fontis rotundi, et cum duobus mansis in Monte calvo, sive cum alodio de Cantalobs, et alodio de Garsoves. Ad Sanctum Petrum Gallicantus dimitto ipsum alodium de Vilar. Dimitto namque ad Guillermum Umberti nepotem meum ipsum alodium de Materon et de Valle Moccosa et de Caseles cum ipsa ruvira, eo tenore ut Arnallus Guillermi de Cartiliano habeat alodium de Caseles per Guillermum Umberti ad fevum per ipsum castrum Gerundelle. Et Episcopus Gerunde recuperet solide et libere tertiam partem tascharum Sanctae Mariae episcopalis et ipsum fevum de Ventanag.

Ad Canonicam Sancti Felicis Gerundae dimitto ipsum meum alodium de Perduds cum duabus baiuliis quas ibi habeo sub tali conditione, ut donet XXXVIIII solidos platae finae ad pensum aecclesiae Sancti Juliani Montis signi. Ad canonicam Sanctae Mariae prefatae Sedis Gerundensis ipsum meum alodium de Stagneolo cum omnibus baiuliis solide et libere dimitto. Ad ecclesiam Sanctae Mariae episcopalis dimitto par unum bovum, et dimitto tertiam partem totius mei mobilis ad ipsum porticum Santae Mariae Sedis. Aliam terciam pro meis debitis. Tercia quae restat suprascriptis manumissoribus meis. Et dimitto alium meum honorem qui advenit michi per laxationem fratris mei Guillermi Umberti et per vocem patris mei, excepto hoc quod superius testatus sum pro anima mea sanctis Dei aecclesiis, Gaucefredo nepoti meo suprascripto, si Guillermus Umberti obierit sine filio legitimi coniugii. Fuit factum prescriptum testamentum VII idus augusti anno II regni Ludoivici Regis. Firmatum fuit a supradicto conditore Bernardo manu propria nomen suum scribendo et a reliquis firmatoribus, scilicet, Raimundo Archilevita, et Bernardo levita, necnon et Pontio Otonis levita. Scriptor Arnallus levita.

Nos supradicti testes testificamus et juramus in Deum et in supra dicto juramento quia sicut superius scriptum est, ita a supranominato testatore Bernardo Episcopo ordinatum est et firmatum, nobis videntibus et audientibus per extremam voluntatem suarum rerum. Latae conditiones VI idus aprilis anno III regnante Ludovico Rege. Qui supra dictum testimonium dedimus et jurando firmavimus. = Petrus Sacer qui has conditiones rogatus scripsit + die et anno praefixo.

XXX.

Homagium Umberti de Basilia Episcopo Gerundensi: anno MCXIII. (Vid. pág. 125.)

Ex Lib. virid. Capit. eccl. Gerunden. fol. 146 b.

Juro ego Umbertus de Basilia filius qui fuit Ode faeminae tibi Berengario Gerundensi Episcopo quod ab ista hora in antea fidelis ero tibi de tua vita et de tuo corpore et de omnibus membris quae in tuo corpore habentur et de ipso castro de Juliano (pone Jullano) et de potestate ipsius castri quam dabo tibi quantasque vices tu predicte Episcope eam michi demandaveris per te aut per tuum nuntium aut nuntios. Et de omni honore quem ecclesia Sanctae Mariae Gerundensis Sedis habet vel habere debet sicut superius scriptum est, sic tenebo, fatiam et attendam sine engan. Totum tibi predicte Berengarii Senior meus per Deum et haec sancta acto sacramentali VII kalendas marcii anno VI regni Leudovici Regis. = Sig+num Umberti qui hoc sacramentum feci, firmavi, firmarique rogavi.= Sig+num Reamballi. = Sig+num Dalmatii Bernardi. = Sig+num Gauberti Guillermi. = Sig+num Bernardi de Palatio. = Sig+num Berengarii Arnaldi de Fuxano. = Guillermus Levita qui hoc rogatus scripsi + die annoque prefixo.