XXXIII. Petri Sacristae Barchinon. donatio ad monasterium Vallis Laureae, an. MCLXI.

XXXIII.

Petri Sacristae Barchinon. donatio ad monasterium Vallis Laureae, an. MCLXI. (Vid. pág. 135.)

Ex arch. monast. SS. Crucum.

In Dei nomine. Ego Petrus, Barchinonensis Sacrista ob remedium animae meae et parentum meorum dono et offero Domino Deo et ecclesiae Beatae Mariae de Valle Laureae et fratribus ejusdem loci, praesentibus et futuris alodium meum proprium, scilicet pariliatam unam terrae, quam comparavi de Petro de Sanauga in territorio Barchinonae prope mansum, qui fuit Poncii Bernardi Rosselli. Terminatur autem ab oriente in alodio Benvenisth, Judaei: a meridie, et a circio in ipsis stratis et in torrentibus: ab occiduo in alodio Bernardi Marcucii. Sicut ab istis terminis concluditur et terminatur praefata pariliata terrae cum introitibus et exitibus suis, integriter dono et offero Deo et praedictae ecclesiae ejusdem Sanctae Mariae de Valle Laureae, ac ut melius dici vel intelligi potest, ad utilitatem ejusdem ecclesiae de meo jure in jus et dominium omnipotentis Dei et ipsius ecclesiae in manu Domini Petri, Abbatis et fratrum suorum praesentium et futurorum, trado ad suum proprium plenissimum liberum et franchum alodium, ad quod ibi vel exinde fratres ipsius loci facere voluerint sine vinculo ullius hominis vel foeminae. Si quis hoc disrumpere presumpserit, nil valeat, sed supra dicta in duplo componat, et insuper hoc donum omni tempore maneat firmum. Actum est hoc IIII. nonas aprilis anno XXIIII. regni Lodoici Junioris. = Petrus, Sacrista subscribo. = Sig+num Bertrandi de Mediano. = Sig+num Ademari, praesbyteri. = Sig+num Petri Estirati. = Sig+num Raymundi, Primicherii. = Sig+num Willelmi, Barchinonensis episcopi. = Sig+num Raymundi de Calidis. = + Berengarius de Palaciolo. = Sig+num Poncii de Milgrato. = Sig+num Martini. = Sig+num Petri de Corron, scriptoris qui hoc scripsit die et anno quo supra.

II. Consecratio ecclesiae S. Martini de Sorbed prope Terraciam, an. MXCVI.

II.

Consecratio ecclesiae S. Martini de Sorbed prope Terraciam, an. MXCVI. (1096) (Vid. pág. 20.) 

Ex arch. priorat. S. Petri de Terrac.

Anno ab Incarnatione Domini nostri Jesu Christi millessimo nonagessimo VI. era millessima centessima XXXIIII. indictione V. advenit Dompnus Fulco venerandus Barchinonensis Sedis Episcopus Terraciam, in locum vocitatum antiquitus Sorbed, stipatus praeclaro jam dictae Sedis canonicorum collegio, et exortatus praecibus Dompni Ilheberti Ugonis, probissimi viri, et uxoris eius Ledgardis, aliorumque hominum eidem loco pertinentium, consecravit in praedicto loco ecclesiam in honore Sancti Martini a praedictis abitatoribus fundatam, in episcopium Barchinonense, infra terminos Sancti Petri Egarensis ecclesiae, cui hac ecclesia Sancti Martini stat subdita ab antiquo tempore. Praescriptus igitur vir Gerbertus (a: Antea dixerat Ilhebertus) Ugonis ex praecepto jam dicti Pontificis concessit de proprio jure circa supra dictam ecclesiam cimiterium XXX videlicet passuum, more ecclesiastico eidem ecclesiae perpetuo ad possidendum. Eo siquidem tenore, ut si quis infra jam dictum terminum aliquem invaserit, vel cuilibet violentiam intulerit, vel sacraria ibidem constructa infregerit, nisi pro sacrilegio canonice satisfecerit, anathematis vinculo connexus in perpetuum permanebit. Insuper etiam prelibatus Girbertus confert praenominatae ecclesiae de proprio praedio mansum unum obtimum, in quo moratur Siccardus cum filiis suis. Est autem ipsum mansum in Sorbed non longe ab eadem ecclesia. Terminatur itaque a parte orientis in collo de Benna, de meridie ad ipsum clausum, de occiduo in alodio de Sanctae Mariae Monserrati, de circio in rupe Kardinali. Quantum isti termini ambiunt, sic Gerbertus praefatus, et uxor eius Lidgardis totum ipsi ecclesiae tribuunt, ea conditione, ut in vita sua hoc teneant, et tascam exinde jam dictae ecclesiae tribuant; post illorum vero obitum, ipsius ecclesiae sit solidum. Et in monte Leonis donant ei unam modiatam vineae, ut ab hodierno die et deincebs ipsa ecclesia eum obtineat.

Ego autem Fulco Barchinon. Episcopus pontificali auctoritate concedo atque confirmo quaecumque actenus sepae (saepe) dictae ecclesiae a praedicto Girberto et uxore eius, sive ab aliis fidelibus donata sunt, vel per succedentia tempora donata erunt; sub tali deliberatione quatenus temerario ausu aliquid ex jam concessis atque ex concedendis auferre praesumat; vel quacumque machinatione surripere audeat: quod si, quod absit, perpetraverit, donec juxta kanonicam censuram Episcopi Barchinon. et clericorumque eius restituerit, excommunicationi obnoxius permanebit, salvo in omnibus jure Egarensis ecclesiae. Actum est hoc XV. kalendas maii anno XXXVI. regni Philippi Regis. = Fulcho gratia Dei Barchinon. Episcopus. = Sig+num Stephanus levitae. = Sig+num Guillelmi Ramundi. = Sig+num Guilaberti levitae. =  Sig+num Berengarii levitae qui et Capud scolae. = Sig+num Gerberti Ugoni. = Sig+num Ledgardis. Nos qui hanc consecrationem facere rogavimus, et quod superius est confirmamus. = Willelmus presbyter. = Sig+num  Raymundi Geriberti.  Sig+num Bertrandi Bonefilii. = Sig+num Guillermi Ermemiri. = Bernardus levita scripsit + sub die et anno quo supra.

VII. Confirmatio praecedentis venditionis.

VII. 

Confirmatio praecedentis venditionis. (Vid. pág. 138.)

Ex cod. arch.

(N. E. 1199; Pedro II de Aragón)

Notum sit cunctis quod ego Petrus Dei gratia Rex Aragonum et Comes Barchinonae propter multa servitia quae Domino Patri nostro illustrissimo Regi foelicis memoria contulisti, et mihi cotidie confers, dono tibi Guillermo Durforti et tuis meas duas partes de ipsis balneis et curtalibus cum eorum pertinentiis cum introhitibus (h : introitibus) et exitibus eorum, sicut melius habeo et habere debeo per vocem genitorum meorum, in burgo Barchinonae ad ipsum castrum novum. Et laudo et concedo tibi et tuis illam tertiam partem quam de praefatis balneis emisti de filiis Benestruchi Alfaguimi (alfaquí Bonastruch). Terminantur autem praefata balnea universa cum eorum curtalibus ab oriente et meridie in callibus publicis, ab occidente in tenedone Arnaldi Ferrer, a cirtio (: circio) in domibus quae fuerunt Guillermi de Vico. Sicut ab istis terminis concluduntur et terminantur haec omnia praenominata cum eorum eximentis dono et concedo tibi et tuis ut melius dici vel intelligi potest ad tuum tuorumque salvamentum de meo jure in tuum trado dominium et potestatem ad tuum proprium plenissimum liberum et franchum alodium ad quidquid inde vel exinde facere volueris ad tuam voluntatem, sine vinculo ullius hominis vel foemina, et sine ullo retentu. Si quis tamen hoc disrumpere voluerit, nil valeat, sed supra dicta in duplo componat, et insuper haec mea donationis et concessionis carta omni tempore maneat firma. Datum Barchinonae per manum Joannis de Berix, Domini Regis notarii, et mandato ejus scripta anno Domini millessimo centessimo nonagessimo nono mense junii. = Signum + Petri Regis Aragonum et Comitis Barchinonae. = S+num Artalli Dalagon. = S+num Assalicus de Gudal. = S+num Michaelis de Lusia. = S+num Petri Castan. = Sig+num Bernardi de Portella. = Sig+num Dalmacii de Crexel. = Sig+num Arnaldi de Fuxano. = + Petrus Ausonensis Sacrista. = Signum + Joannis Baxerusis, Domini Regis notarii. (: N. E. Joannis de Berix, ut supra)

VI. Carta venditionis balneorum Barcinonensium.

VI. 

Carta venditionis balneorum Barcinonensium. (Vid. pág. 138.)

Ex arch. baiul. Gener. Barch. 

(N. E. Año 1199.)

Notum sit cunctis quod ego Druda, uxor Bonastruch olim deffuncti et filii mei Aztay et Salamon vendimus tibi Guillermo Durforti et tuis totum directum nostrum ipsius alodii quod habemus, vel habere debemus in ipsis balneis quae sunt juxta castrum novum. Quod advenit mihi Drudae praedictae voce sponsalitii mei, et filiis meis voce genitorum suorum et per plantationem et adquisitionem quam praedicti genitores inde fecerunt a Raymundo, Comite Barchinonensi. Terminantur autem predicta balnea ab oriente et a meridie in viis publicis, ab occidente et a circitio (: circio) in alodio Domini Regis. Sic terminatum directum nostrum ipsius alodii integriter cum plantatione et laboribus et missionibus atque edificiis quae nos vel antecessores nostri ibi fecerimus et cum cubis, vasis, galletis, mandilibus, caldariis, et cum cenia et parietibus balneorum, et cum omnibus edificiis et preparamentis quae ibi sunt, vendimus tibi Guillermo Durforti et tuis, sicut melius dici vel intelligi potest, ad tuum tuorumque salvamentum, et de nostro jure in tuum tradimus dominium et potestatem per tuum liberum et franchum alodium libere et quiete omni tempore possidendum ad quidquid ibi vel exinde facere volueris ad tuam voluntatem faciendum, sine vinculo ullius hominis vel foeminae, et sine ullo nostro nostrorumque retentu. Accipimus namque a te pro hac venditione tres millia solidorum denariorum Barchinonensium de quibus nichil remansit apud te in debito, et est manifestum. Si quis hoc fregerit, supra dicta in duplo componat, et insuper firmum permaneat. Actum est hoc quarto idus junii anno Domini millessimo centessimo nonagessimo nono (1199). S+num Drudae quae haec laudo, confirmo, firmarique rogo. Hic subscriptiones hebraicis caracteribus, quae vix legi ac describi possunt: eae porro in autographo sic interpretantur. Hoc quod scriptum est in hebraico juxta expositionem Neofitum significat. = Azday Leviatorga. = Salamo Leviatorga. = Hic iterum hebraicae subscriptiones. Hoc quod scriptum est in hebraico juxta expositionem Neofitum significat. En presencia de nosaltres anomenats de davall compra la Dona Druda Vilua en Nason Alleni Rabbi, Semuel Res Joc tan aixi com es scrit demunt è à manat à nos de sagellar ò signar assi primerament Jusseff fill de Rabbi Naman testimoni. Ruven fill de Rabbi Azdar testimoni. Juda testimoni. Isach testimoni. S+num Petri Monetari. = S+num Petri Arnaldi Grury. = S+num Guillermi Mamerich. = S+num Berengarii Gerardi. = S+num Berengarii Suniarii. = S+num Arnaldi de Serriano qui haec scripsit cum litteris fusis in linea tertia die et anno quo supra.

L. Charta consecrationis ecclesiae Sancti Juliani de Alfoz, an. MCXLII. (1142)

L.

Charta consecrationis ecclesiae Sancti Juliani de Alfoz, an. MCXLII. (1142) (Vid. pág. 188.)

Ex arch. eccl. Vicens. in scrin. 31. Thesaur. núm. I.

Anno Dominice Incorporationis M.C.XLII. kalendas decembris comuni utilitati providentes, venerabilis Arnallus Dei nutu Barchinonensis Episcopus et Raymundus Episcopus Ausonensis et canonicorum conventus inferius annotatus cum non parvo populorum concurso sollempniter convenerunt ad consecrandum domum Dei in honore S. Juliani Martiris in comitatu Barchinone in loco nuncupatu Alfoz. Die siquidem consecrationis confirmaverunt predictae ecclesiae quicquid possessionum habebat vel habere debebat ubique locorum, terras videlicet et vineas cum domibus et arboribus, decimas et primitias vel oblationes fidelium que sui juris sunt atque cimiterium ipsi ecclesiae undique XXX. ecclesiasticorum passuum confirmaverunt et quicquid in eodem spatio continet, quod Petrus Raymundi et Raymundus fratris ibidem habebant, sub ecclesiastica defensione posuerunt, scilicet quod eorum est vel esse debet, pro quo persolvent annuatim ipsi vel sui in festivitate S. Juliani clerico eandem ecclesia cantanti par unum gallinarum, atque temerarie inde aliquid auferentem vel invadentem ut reum sacrilegii omnino condempnavere donec canonice satisfaceret. Constituerunt quoque ut ipsa ecclesia a Barchinonensi Sede crisma acciperet, eidemque Sedi per censum annualiter inter duas sinodos XXXIIII. denarios monetae curribilis persolveret. Habet namque affrontationes jam dicta ecclesia unde accipit decimas et primitias, ab oriente in termino ville Maioriset in podio Trueri et descendit per cumbam vallium et in Serra ante Fersas et ad ilicem rotundam pergens ac podium Calvum et descendens per podium Coscollarie usque ad Fontanellas et per media serra de Bellovidere usque ad Bocherons. A meridie ab ipsis Bocherons vadit ad ipsam turrem, et ad cavos Ermesenne. Ab occidente ab ipsa Ermesenna vadit per fevum de Bello loco ad torrentem Sicus, et in termino Caritituli ultra stagnum, et venit ad gurgitem Sabatelli, et in prato Caritituli, et tendit per viam que vadit Mulnels subtus Fuimas, et in rego de cumba Mulnels usque ad ipsas planas, et in termino de Mulnels usque ad petram foradatam. A circio a petra foratata usque ad Torrezolam et in capite de vallo prati de Brugeriis et ad Petras Tonnentes. Alodia autem sepe dicte ecclesiae hec sunt petia una alodii que est juxta ecclesiam ubi sunt domus clerici cum sua decima et primitia in qua vicarius nichil penitus habet, et ad podium Triteri pecie due proprie cum X. et primitia, et ad gurgitem Gabatelli (Sabatelli más arriba) unam longam petiam alodie que vadit ultra viam que vadit ad merchatum et ven de Villamaiori, et peciola una alodii ad Carumtitulum prope domum Guillelmi Arnalli. Item prelibatus Petrus Raymundi et Raymundus fratres ob remedium animarum suarum et parentum suorum donant et offerunt eidem ecclesiae peciam unam alodii subtus silvam seminatam in parroechia Caritituli que terminatur in alodio Bernardi Senioli ab oriente, et meridie in via que venit de Alfoz et vadit ad Carumtitulum, ab occidente in strata publica, a circi in via que venit de Alfoz et vadit ad Mulnes. Quantum infra prescriptos terminos Barchinonensis ecclesia et canonici eiusdem et cenobia vel cesere ecclesiae habent vel habere debent nec damus nec consignamus, sed ad opus nostrum et illorum quorum sunt, retinemus. Ut autem prescripta ecclesia libertate plena gauderet, constituerunt ut libere que sui iuris sunt vel erunt possideret. Et ut nulla ecclesiastica secularisve persona eam suis rebus expoliare vel invadere presumat sub anathematis interpositione prohibuerunt cunctisque ei iuxta servantibus et benefacientibus absolutionem pecatorum per Dei gratiam promiserunt. Actum est hoc die et anno prefixo. = Arnallus Dei gratia Barchinonensis Episcopus. + = 

+ Raymundus Dei gratia Ausonensis Episcopus. = Sig+num Bernardi. = Sig+num Mironi presbiteri. = Sig+num Raymundi Alfoci (como Alfoz). = Guillelmus, Prior ecclesiae Stagni. + = Sig+num Guillelmi Rodlandi. = Sig+num Petri Raymundi Alfoz. = Sig+num Ermengaudi de Rifano. = Sig+num Guillelmi Arnalli Torrentis. = Sig+num Udalgerii. = Sig+num Ermengaudi de Fronte. = Sig+num Raymundi Mironi. = Sig+num Bruno. = Sig+num Petri Guadalli. = Sig+num Johanni Enolfi. = Sig+num Petlauno. = Sig+num Ferrario. = Sig+num Arnallus presbiter. = Sig+num Guillelmi de Sancto Christoforo. = Sig+num Geralle uxoris eius nos qui mittimus domos nostras quas habemus in ipsa sacraria S. Juliani de Alfoz sub jure et defensione eiusdem sacrarie et cimiterii predictae ecclesiae et nos et nostri successores reddamus censum annuatim gallinam I. presbiteris eiusdem ecclesiae in festo S. Juliani. = Petrus levita scripsit hec cum litteris suppositis in linea VIII. die et anno + quo supra.

//

Lahoz

XXX. Acta consecrationis ecclesiae Petralatensis. an. MCXXIII. (1123)

XXX.

Acta consecrationis ecclesiae Petralatensis. an. MCXXIII. (1123) (Vid. pág. 104.)

Ex translat. autent. in archiv. S. Petri Bisuldun.

Anno Dominicae Incarnationis C. vigesimo tercio post millesimum, inditione prima venit Domnus Berengarius gratia Dei Sanctae Gerundensis ecclesiae Episcopus cum reverentissimis ac nobilissimis viris videlicet Domno Arnallo Carcassonensi et Petro Elenensi Episcopis, et cum aliorum multorum hominum caterva tam clericorum quam et laicorum ad consecrandam ecclesiam quae sita est in pago Petralatensi in honore Sancti Cirici et Sancti Andreae, Sanctique Benedicti. In qua nimirum consecrationis die ego jam dictus Berengarius humillimus Episcopus praecibus et suplicationibus magnatum scilicet Domni Poncii Ugonis, huius territorii Comitis et Dalmatii Berengarii, Vice-Comitis, necnon et aliorum multorum hominum laudo et confirmo omnia quae antiquitus concessa sunt atque collata jam dictae ecclesiae Sancti Cirici a Regibus et Comitibus sive aliis bonis hominibus et a predecessore nostro Guigone (Guigo, Wigo) Episcopo, sicut in alia dote et preceptis regalibus resonat. Dono etiam praefatae ecclesiae decimas et primitias et oblationes fidelium quae exeunt et continentur infra subscribendos terminos, scilicet ab ipsa Calmilia usque ad totam Taradellariam (Tarradellas), et inde pervenit usque ad collem de Colera, et descendit usque ad ipsum rivulum qui inde discurrit. Deinde ascendendo ascendit usque ad collem Dalfianensem, et inde pervenit ad collem de Trasovario, et descendit per terminum Maurescegensem atque pervenit ad ipsum villare de Comparato. Indeque pergendo pervenit ad stratam quae ducit ad Dalfianum sive Rabidosum; deinde ascendit per ipsum terminum de villare quod dicunt Guadamirum, et ascendit ad ipsum podium de Galindo sive ad ipsam archam, et ascendit ad alium podium quod nuncupant Medianum sive ad ipsas Acutas, et exinde pervenit ad montem Latum sicque ascendit ad ipsas cabannas quas dicunt Adaulfi, et descendit ad ipsum collem de Baniulis et inde ascendit ad Digestorium de Lupis et villarem de Elerzels et vallem Frexani, et vallem quam vocant Colera cum ipsa guardia de Mauris, et ipsos portos qui pertinent ad jam dictas valles. Quae autem omnia dedit Guizbertus Comes praelibato coenobio propter remedium animae suae totum ab integro cum omnibus finibus vel adiacentiis suis quorum termini sunt isti. De parte orientis in suo proprio mari. Terminatur praedictum mare cum suis portis ab illo capite de Dremone usque ad capud Latronis et inde vadit et pervenit usque ad calam de Maruano, et ascendit inde de parte meridie per ipsam serram quae dicitur Frexani vel ad ipsum Surellum vet in ipsa serra quam vocant de Bistrigones. De occiduo in ipsa rocha vel in ipso termino Sancti Stephani monasterii de Balneolis; de circio vero affrontat in jam dicta rocha Taradellaria vel in ipso pugio quod vocant Montem Petrosum vel in termino de jam dicto monasterio Sancti Cirici vel ad ipsam paradam quam vocant de Heliano et pergit per ipsam serram usque in profundo mari vel ad ipsum jam dictum caput de Dremone totum ab integro cum omnibus finibus vel adiacentiis suis. Preterea sub ecclesiastica tuitione ac defensione pontificali auctoritate ponimus atque constituimus omne illud alodium quod Gaucfredus Comes condam dedit praelibato coenobio Sancti Cirici et Sancti Andreae, Sanctique Benedicti, sicut in scriptura donationis quam ipse fecit eidem ecclesiae resonat, quae sic continetur: Dono ego Gaucfredus Comes coenobio Sancti Cirici de alode meo proprio quod est in comitatu Petralatensi in suburbio Castro Tolone et infra terminos vel fines praenominati monasterii Sancti Cirici in cacumine ipsorum montium et in loco quem dicunt ad ipsum turnum infra ipsam Calmiliam et Digestorium de Lupis sic dono ipsas artigas qui ibidem sunt totas ab integro sepe dicto coenobio. Et affrontat ipsum alodium a parte orientis in ipso rivulo qui pergit ad ipsam rumicem vel in ipso curtale quod est in capite de ipsa Ruira, et pervadit per ipsam serram ad ipsum Fictorium et pervadit ad ipsas Laceras. A parte meridiana affrontat sursum in ipsa Calmilia et pervadit ad ipsum turnum. Ab occidentali etiam parte affrontat in cacumine montis quem vocant Digestorium de Lupis. A parte vero circii affrontat in ipsa serra de Lupo Spinoso, et sic pervadit ad ipsam Olelam. Quod etiam donum Suniarius Episcopus laudavit atque firmavit. Nos itaque Berengarius Gerundensis Episcopus, Petrus Elenensis Episcopus, Arnallus Carcassonensis Episcopus pontificali fulti auctoritate qui ad hanc consecrationem humillimis praecibus Domni Berengarii, religiosi viri eiusdem coenobii Abbatis venimus sub ecclesiastica tuitione defensione ac munitione ponimus jam dicta omnia quae huic monasterio pia devotione sunt et erunt in futuro collata, ita ut ab hodierna die et deinceps jure perenni teneant atque possideant habitatores praetitulati coenobii haec omnia secure et quiete omni tempore sine inquietudine et absque impedimento ullius hominis vel foeminae. Redibitiones quoque et exacciones illas ab ipso coenobio aliquae personae non requirant vel exigant nisi Gerundensis Episcopus secundum canonicam auctoritatem et regulam Sancti Benedicti. Decimas et primitias et oblationes fidelium quas usque modo habuit et tenuit praefatum monasterium ei asserimus, observamus atque concedimus cum illis etiam decimis et primitiis et oblationibus quae exeunt vel exire debent ex praenominatis alodiis quae Gaucfredus Comes concessit jam dicto monasterio. Altare quoque Sanctae Mariae quod fundatum fuerat in ecclesiola ante januas predicti monasterii in ecclesiam Sancti Cirici transtulimus, et in honore Sanctae Mariae consecravimus ut ibi a monachis et ab omni populo honorabilius habeatur et teneatur perempniter. Acta sunt haec II kalendas octobris anno XV regni Ledovici Regis. = Berengarius Dei gratia Gerundensis ecclesiae Episcopus. = Pontius monachus presbiter. = Petrus monachus presbiter. = Bernardus monachus presbiter. = Bernardus monachus presbiter. = Petrus monacus presbiter. = Petrus monachus. = Berengarius monachus. = Arnallus monachus. = Raimundus Arnalli presbiter et monachus ss. = Petrus presbiter. = Bernardus Berengarii. = Arnallus presbiter et monachus. = Arnallus Carcassensis Episcopus ss. = + Berengarii Sancti Foelicis Abas (con una sola b) et Petralatensis Archilevita. = + Ista super scripta Bernardus firmo Sacrista. = Arnallus Johannis Sacrista secundus ss. = + Petrus Elenensis Episcopus. = Berengarius Caput scolae Sedis Jerundae. = Petrus presbiter qui hoc rogatus scripsi sub + die et anno quo supra.

XI. Facultas piscandi in stagno de Castilione Abbati S. Petri Rodensi concessa. an. DCCCCLIII. (953)

XI.

Facultas piscandi in stagno de Castilione Abbati S. Petri Rodensi concessa. an. DCCCCLIII. (953) (Vid. pág. 45). 

Ex cartor. S. Petri Roden. fol. 4. 

In nomine sanctae et individuae Trinitatis Ludovicus divina propitiante clementia Francorum Rex. Si locis Sanctorum divino cultui mancipatis aliquam nostri juvaminis, dignitatisque regiae opem conferimus, ab omnium summo Remuneratore id nobis recompensari pro certo confidimus. Quapropter omnium sanctae Dei ecclesiae fidelium nostrorumve tam praesentium quam et futurorum noverit sollertia, quoniam nostrae dignitatis adiens presentiam Hildesindus, Abbas monasterii Sancti Petri, quod situm est in monte Rodas, reverenter expetiit quatinus quandam piscationem ex consensu et voluntate Gozfredi, illustris Comitis, ex cuius comitatu ad praesens esse videbatur nostrae regalitatis praecepto jam praephato monasterio largiri in perpetuum dignaremur: quod et fecimus. Est autem memorata piscatio in comitatu Petralatense posita, quae dicitur stagnum de Castilione cum tribus insulis sibi adiacentibus, quarum una vocatur Udvagro, altera vero Fonilaria, tertia autem Savarto. Exterminatur itaque praedictum stagnum in oriente in territorio Petreto, et in villa Aguti (Vilagut) et Torrizella et stagno Sanguinario, seu in Sancta Margarita, vel in ipsa arena. In meridie igitur usque in mare cum ipso gradu (grado, graó o grasó, Grao en Valencia). In occidente vero in territorio de villa Castilione cum ipso cannare usque in ipso Dedo, ac cum ipso Madalexo usque in Sancto Jhohanne. In circio et aquilone autem in territorio Monte maiore, que dicunt Muscario, vel in ipso territorio Sancti Petri. Unde hoc nostrae altitudinis decretum fieri ac praelibato Abbati Hildensindo dare praecepimus per quod praedictum stagnum cum omni integritate, veluti superius relatum est, tam ipse quam sui successores atque monachi praedicti coenobii habeant, teneat (teneant) ac perpetualiter possideant, atque secundum sui velle ut melius amodo voluerint per omnia disponere satagant. Regia denique auctoritate jubemus atque sanccimus quod nullus Comitum seu Vice-comitum vel vicariorum, aut aliqua prepotens persona aliquam exinde violentiam inferat, sed sicut disposuimus in Abbatis consistat. Et ut haec nostrae auctoritatis largitio inviolabiliter conservetur manu nostra eam subtus firmantes sigillo insigniri nostro mandavimus. = Signum Domni Ludovici + gloriosissimi Regis. = Oydilo regiae dignitatis cancellarius ad vicem... Archiepiscopi recognovit. Actum Lauduni Montis VI. idus septembris anno XVIII. inditione XI, regnante Ludovico glorioso. 

Tomo 13, apéndice de documentos, 31-40

XXXI.

Carta donationis Episcopi Gerundensis Berengarii ad cenobium S. Petri de Rodas: anno MCXIII (Vid. pág. 125.)

Ex autogr. et ex Cartor. S. Petri Roden. fol. 18.

In nomine Domini sit notum cunctis praesentibus atque futuris quoniam ego Berengarius gratia Dei Sanctae Jerundensis ecclesiae Episcopus cum consensu atque consilio clericorum meorum Archidiaconorum, scilicet, et coeterorum dono et laudo atque concedo caenobio Sancti Petri Rodensis et dompno Abbati Begimundo presenti, et monachis praesentibus atque futuris eiusdem loci ecclesiam Sanctae Crucis videlicet cum decimis et primitiis et oblationibus fidelium vivorum et mortuorum, et cum alodis (alodiis) ubicumque sint, et cum omnibus ad se pertinentibus tali tenore et ordine, ut nec ego nec ullus Episcopus Jherundensis ecclesiae in jam dicta aecclesia Sanctae Crucis capellanum intromittamus, neque constituimus nec ego nec aliquis successorum meorum, nec quisquam canonicorum Jerundensis aecclesiae presentium vel futurorum, neque aliquis Abbas, neque Comes, neque aliqua persona magna vel parva, sed sit semper in dominio praefati caenobii eandem Ecclesiam superius nominatam cum universis ad se pertinentibus, et permaneat in elemosina videlicet pauperum, et presbiter qui eam cantaverit per manum Abbatis habeat ab Episcopo Gerundensi cura animarum et eat ad sinodum eius et accipiat xrismam ab illo. Si quis vero contra hanc donationem vel concessionem quam propter remedium animae meae facio, venire temptaverit, subito vinculo anathematis feriatur, et insuper iram eterni Judicis incurrat, et in inferno sepultus maneat, et haec concessio vel largitio nostra firma maneat nunc et in perpetuum. Amen. Facta ista carta VIII idus marci, inditione VI era MCLII anno ab Incarnatione Domini MCXIII, anno IIII regnante Lodovico Rege. = Berengarius Dei gratia Gerundensis Episcopus. = Udalgerius Gerundensis canonicus. = Gaufredus tandem causam confirmat eandem.= + Berengerius Bisullunensis Archilevita. = + Petrus Sacrista. = Sig+num Ugo Comitis. = Sig+num Poncii filius eius. = Sig+num Dalmacii Berengarii. = Sig+num Gauzbert de Petralata. = Sig+num Bernardi Poncii de Villanova. = Sig+num Bernardi Gauzfredi de Molis. = Sig+num Poncii Willermi de Vallegarnaria. = Sig+num Raimundi Rainardi de Olivas. = Sig+num Petro Raimundi de Pedred. = Sig+num Umberti de Baselia. = Sig+num Raiambaldi de Baselia. = Sig+num Bernardi Adalberti de Castellioni. = Sig+num Raimundi Berengarii de Castilioni. = Sig+num Berengarii Rainardi. = Sig+num Dalmacii Bernardi. = Sig+num Willem Poncii de Petralada = Sig+num Poncio de Villanova. = Sig+num Gillem Raimundi de Pau. = Sig+num Calvet scrita dies et annos ut supra.

XXXII.

Dedicatio ecclesiae S. Martini de Biert in diocesi Gerundensi: anno MCXVI. (Vid. pág. 127.)

Ex autog. in arch. eccl. Gerunden.

Anno MCXVI Dominicae Incarnationis, Era MCL indictione IIII veniens domnus Berengarius Sancte Gerundensis ecclesiae Episcopus ad consecrandam ecclesiam in honore Sancti ac Beatissimi Martini, confessoris Christi cuius basilica sita est in pago Girundensi apud locum scilicet quem nuncupant Biert supra rivulum qui dicitur Rio David, concessit et dedit ecclesiae prefatae Sancti Martini in dedicatione eius decimas et primicias et oblationes fidelium de villaribus et villarunculis inferius scriptis, sicut Oto antecessor eius Girundensis Sedis Episcopus firma stabilique donatione donavit et tradidit in dedicatione eiusdem Sancti Martini ecclesiae. Nescitur enim utrum peccatis exigentibus inhabitantium hominum, utrum imperitia aut negligentia magistrorum hoc evenisset fracta ecclesia scilicet a fundamentis semel et bis cecidit. Sed pia devotione Dei fideles ipsius ecclesiae operibus insudantes reedificaverunt et noviter construxerunt eam. Villares quippe et villarunculi ex quibus decimas et primicias ego jam dictus Berengarius prenominatae Sedis Episcopus et oblationes fidelium praelibatae ecclesiae in dedicatione eius dono atque concedo, sicut longo tempore secure et quiete possedit et tenuit. Ita nominantur: in primis villa Colubred cum finibus et terminis vel adjacentiis suis: villa Cabanes cum finibus et terminis vel adiacentiis suis: villa Petra cum finibus et terminis vel adiacentiis suis: villa Serra pelada cum finibus et terminis vel adiacentiis suis: villa Lored cum finibus et terminis vel adiacentiis suis: villa For... cum finibus et terminis vel adiacentiis suis: villa Biertil cum finibus et terminis, vel adiacentiis suis: villa Toron cum finibus et terminis, vel adiacentiis suis: villa Collis cum finibus et terminis, vel adiacentiis suis: villa Sarradinals cum finibus et terminis, vel adiacentiis suis. Terminantur etiam prenominatae villae et villares sive villarunculi (pone vilarunculi) cum illorum... a parte orientis in Puio bacallario (puyo, puig, pueyo, pui, puy: de podium + bachiller) vel ad ipsam guargam, de meridie ad ipsam petram vel ad ipsam ledellam, de occiduo in Tornavels vel in Curertigo, de circio... vel ad ipsam roketam vel in ramo de Segario. Prefatarum villarum et villarium sive villaruncularum decimas et primicias et oblationes fidelium ego jam dictus Berengarius prefatae Sedis Episcopus ipsi ecclesiae de Biert dono atque concedo in die consecrationis eius cum XXX ecclesiasticis passibus in circuitu eiusdem ecclesiae (pone ecclessiae) continentibus. Constituo etiam ut amodo et usque in perpetuum nullus audeat infra XXX ecclesiasticos passus in circuitu ecclesiae quiquid diripere, violare, infringere aut inquietare, sed omnia quae inibi sunt aut fuerint secura nostro munimine firma et inconvulsa consistant cum ipso dotis titulo et cum omnibus supradictis donationibus prefatae ecclesiae datis et traditis. Redditus prefatae ecclesiae est per singulos annos media libra cerae. Preterea subdidit predictus Presul prefatam ecclesiam taliter ditioni Sedis Girundensis ut in omni anno chrisma inde accipiat et in omnibus eius institutis, et preceptionibus pareat, et bis in anno ad sinodum in prelibatam Sedem veniat. Scripta haec dos VI kalendas januarii anno et tempore prefixo. = Berengarius Dei gratia Girundensis ecclesiae Episcopus. = Berengarius Caput scolae. = Arnallus Johannis presbiter ss. = Johannes presbiter qui hoc scripsi die et anno quod supra.

XXXIII.

Dedicatio ecclesiae S. Andreae de Socarrats in dioecesi Gerundensi: anno MCXVII. (Vid. pág. 127.)

Ex autogr. in archiv. eccl. Gerunden.

Anno Dominicae Incarnationis millesimo CXVII venit domnus Berengarius Dei gratia Sanctae Sedis Girundensis Episcopus ad consecrandam ecclesiam in honore Sancti Andreae constructam in comitatu Bisullunensi in loco qui dicitur Soccarrads, in qua die consecrationis dedit jam dictus Praesul prefatae ecclesiae decimas et primicias et oblationes fidelium tam vivorum quam etiam defunctorum, et insuper ex omni parte cymiterium habetis XXX legitimos passus quod sub tali deffensione et quietudine constituit ut aliquis homo cuiuscumque ordinis, honoris vel aetatis ibi aliquam violentiam quocumque tempore non inferat, sed ob honorem et reverentiam ecclesiae salvo munimine consistat. Terminus autem parroechiae prefatae aecclesiae ita se habet: ab oriente terminatur in parrochia Sancti Stephani de Olot, et in illa de Bagudan, de meridie in illa Sancti Andreae de Collo, ab occiduo in illa Sanctae Margaritae de Bianna, a parte vero circii in illa Sancti Martini de Cuil sec. Redditus vero huius ecclesiae est per singulos annos libra I. cerae. Preterea subdidit Presul prefatam ecclesiam taliter ditioni Sedis Girundensis, ut omni anno xrisma inde accipiat, et in omnibus eius institutis et preceptionibus pareat, et bis in anno ad synodum in prelibatam Sedem veniat. Scripta haec dos idus januarii anno VIIII regnante Ludovico Rege. = Berengarius Dei gratia Girundensis Ecclesiae Episcopus. = Gaucefredus Bisullunensis Archilevita. = Berengarius Caput scolae. = Arnallus Johannis presbiter qui hanc dotem scripsi et subscripsi prenotato die et anno.

XXXIV.

Dedicatio ecclesiae S. Stephani de Ull in dioecesi Gerundensi: anno MCXIX. (Vid. pág. 128.)

Ex autogr. in arch. eccle. Gerunden.

Anno Dominicae Incarnacionis millesimo CXVIIII era MCXL (a: Certe MCLX et rectius MCLVII.) venit domnus Berengarius Sanctae Sedis Gerundensis Episcopus ad consecrandam aecclesiam in honore Sancti Stefani Proto Martiris, et Sancti Salvatoris constructam in comitatu, scilicet Bisullunensi, in loco qui dicitur ad Occulum (Ull: ojo). In qua die consecrationis dedit jam dictus Presul prefatae ecclesiae decimas et primicias et oblaciones fidelium tam vivorum, quam etiam defunctorum, et insuper ex omni parte cymiterium habens XXX legitimos passus. Quod sub tali defensione et quietudine constituit, ut aliquis homo cuiuscumque ordinis, honoris, vel etatis ibi aliquam violenciam quocumque tempore non inferat, sed ob honorem et reverentiam aecclesie salvo munimine consistat. Terminus autem parroechie huius prefatae ecclesiae ita se habet: ab orientale (pone oriental,) parte terminatur in collo qui dicitur de Basso, et de Terrucio (pone Terrucio-de) de meridie in Petra Lavant, ab occidentali parte in strata Sancti Quintini, a parte vero circii in fonte de Bulidura. Confirmavit etiam eadem die prefatus Presul jam dictae ecclesiae omnia alodia quae sibi collata erant, et adhuc, Deo annuente, habitura erat, et sub prefata quietudine posuit atque constituit. Redditus vero huius aecclesiae est per singulos annos modium I frumenti, et alium ordei. Preterea subdidit predictus Presul prefatam ecclesiam taliter dicioni Sedis Gerundensis, ut omni anno xrisma inde accipiat, et in omnibus eius institutis et precepcionibus pareat, et bis in anno ad sinodum in prelibatam Sedem veniat. Scripta haec dos IIII kalendas februarii anno XI regnante Ludovico Rege. = Berengarius Dei gratia Girundensis ecclesiae Episcopus. = Gaucefredus Bisullunensis Archilevita. = Berengarius Girundensis Archidiaconus. = Arnallus Johannis presbiter qui hanc dotem scripsi, et ss. prenotato die et anno.

XXXV.

Dedicatio ecclesiae S. Aciscli in comitatu Emporitano: anno MCXXIII. (Vid. pág. 129.)

Ex arch. S. Petri Roden.

Anno Incarnationis Dominicae CXXIII post millesimum, era millesima CLXI... venit domnus Berengarius Episcopus Santae Gerundensis Sedis ad consecrandam ecclesiam in honore Sancti Aciscli constructam in comitatu Impuritanensi in loco qui vocatur Sanctus Acisclus. In qua die consecrationis dedit jam dictus Praesul praedictae ecclesiae decimas et primitias ac oblationes fidelium tam vivorum quam etiam defunctorum. Et insuper ex omni parte cimiterium habens XXX. legitimos passus. Quod sub tali defensione et quietudine constituit ut aliquis... cuiuscumque ordinis, honoris vel etatis ibi aliquam violentiam quocumque tempore non inferat, set ob honorem et reverentiam ecclesiae salvo munimine consistat. Ideoque nos Poncius Guillermi, et Bernardus Mironis, et Raimundus Mironis et Eichulina, necnon et Petrus Ermengaudi, et Arbertus Ermengaudi, et Guillermus Ermengaudi, et Guisla donamus et concedimus praefatae ecclesiae ob amorem Dei et remedium animarum nostrarum et parentum nostrorum totum illud alodium quod habemus intra XXX praenominatos passus scilicet ecclesiasticos nos et homines per nos, eo tenore ut teneamus nos et posteritas nostra jam dictum alodium per vocem huius ecclesiae Sancti Aciscli, et solvamus inde per unumquemque annum praefatae ecclesiae duas libras cerae. Ex quibus ego Poncius Guillermi et posteritas mea dabimus unam, coeterique donatores et illorum posteritas alteram, quae dabuntur annuatim Jerundensi Sedi per sinodum in festivitate Sancti Aciscli. Terminus autem prefatae ecclesiae ita se abet: ab orientali parte terminatur in finibus parroechiae de Serra, scilicet in flumine Adaronis et Caneti vel in ipsa guardiola, de meridie in flumine Adaronis et in terminio Sancti Christofori de Fonoleres, ab occidentali vero parte concluditur a finibus parroechiarum, scilicet Palatii Ravani et... mortui, a parte vero circii terminatur in finibus Sanctae Columbae de Matella. Preterea subdidit jam dictus Praesul praenominata ecclesia taliter dicioni Sedis Gerundensis, ut omni anno xrisma inde accipiat, et in omnibus eius institutionibus et praeceptionibus pareat, et bis in anno ad synodum in praelibatam Sedem veniat. Scripta haec dos XVII kalendas... anno et tempore praefixo. Quod si utriusque sexus omo contra hanc donationem venerit, ad inrumpendum non hoc valeat vindicare quod requisierit, sed componat praedictam donationem (con n final) jam dicto Sancto Acisclo, et postmodum haec donatio firma maneat homni (omni) tempore.

XXXVI.

Binae cartae sponsionis factae a Poncio Comite Empuriarum super restituendis juribus ecclesiae Gerundensi: anno MCXXVIII. (1128) (Vid. pág. 132.)

Ex Lib. virid. Cap. eccl. Gerun. fol. 174 b.

Hoc est translatum fideliter sumptum a duobus instrumentis sive scripturis publicis inventis registratis a quodam libro magno pergameno in archivo palacii Barchinonae Illustrissimi ac Magnifici Principis et domini Domini Petri Dei gratia Regis Aragonum recondito, quarum tenores seriatim sequuntur in hiis verbis: = Haec pacificationis et concordiae scriptura quae est facta inter Raymundum Comitem Barchinonensem et filium eius Raymundum et Poncium Ugonis, Comitem Impuritanensem. Convenit namque predictus Poncius Comes jam dicto Raymundo Comiti et filio eius quod honorem quem Gerundensis Ecclesia habet in parrochia Sanctae Mariae de Castilione et jam dictus Poncius aufert Gerundensi Sedi reddat et confirmet ac quiete dimittat prefatae Sedi et eius canonicis sicut in scripturis resonat... (quae) factae fuerunt inter jam dictum Comitem Poncium et patrem eius Ugonem Comitem et Gerundensem Episcopum et eius canonicos. Deinde convenit predictus Poncius Comes jam dicto Raymundo Comiti et filio eius quod vallos de Casteion et fortitudinem novam quam ibi fecit postquam fuit homo eius, totum destruat, repleat et vallos in Casteion de caetero non faciat aut fortitudinem novam, et in toto honore sui comitatus fortitudinem novam non faciat, preterquam ibi habuit Ugo pater eius, et predictos vallos repleat per laudamentum Petri et Bernardi de Belloch et G. de Pinos et B. de Lucan. Et convenit predictus Poncius jam dicto Comiti et filio ejus quod recuperet feuda quae dedit comitoribus Bisullenensis comitatus, scilicet Arnallo de Lercio et B. Adalberti de Navata, et R. Adalberti de Avinione, et solvat eis hominium et juramentum, et sacramentalia eis reddat, et eos contra jam dictum Comitem et filium eius non manuteneat, et in hominio et juramento unquam eos recipiat vel habeat, et homines Bisullunensis comitatus et Gerundensis non manuteneat, et caminos non frangat per mare vel per terram, nec aliqua persona per eum et habitatoribus Barchinonae nichil consuetudinis requirat, et aliis iterantibus debitam consuetudinem requirat. Quod jam dictus Poncius Comes convenit prefato Comiti et filio eius quod placitum firmiter teneat quod fecit cum Comite de Rosseion et de treua quam ei dedit quod inde fregit, si recognoverit jam dictus Poncius emendet Comiti de Roseion (una s), et si non recognoverit eam fregisse expiet se per unum militem de terra sua ad alterum militem Comitis de Rosseion, et de hac treua jam dictus Poncius Comes mittat jam dicto Comiti aut filio eius R. Renardi, B. de Valle Guarnera, P. Raymundi de Padret, B. Petri de Trebais, B. Saguer, B. Sendreti, B. Jacoberti de hiis VII militibus mittat tres obsides per III milia solidor. Comiti et filio eius quod quando exierit de captione jam dictus Poncius jam dictam treuam modo prescripto emendet aut spiet (expíe), et hoc faciat Poncius quando Comes vel filius eius ei mandaverit. Quod predictus Poncius donet Berengario Renardi honorem suum, sicut pater eius per eum habuit et Berengarius (pone Barengarius) faciat conveniencias Poncio Comiti quas Pater suus ei fecerat et jam dictus Berengarius non donet potestatem de castellis quae per eum habet Poncio Comiti jam dicto hinc ad V annos et predictus Poncius non requirat ei inde potestatem, et praedictus Poncius Comes jam dicto Berengario non tollat nec tollere faciat prefatta castella nec homo vel foemina per suum stabilimentum vel consilium, et convenit predictus Poncius Comes prefato Comiti et filio suo quod non vetet suos homines ire ad merchad de Perallada et die sabbati mercatum de Casteion non faciat cum Umberto et Riemballo in laudamento de amicis eorum placitum faciat, et si facere non potuit in laudamento Comitis inde stet. Et si navigium maris venerit, eat in hostem jam dictus Poncius Comes cum prefato Comite Barchinonensi et stet cum eo et inde non revertatur sine eo aut sine suo mandamento. Et quando predictus Poncius Comes exierit de capcione, donet Comiti tres cavallos minatos et tres cifos argenti minatos et V milia solid. in cavallos et mulos et V milia solid. ad unum mensem quo ipse exierit de captione in cavallos et in mulos ad praetium G. de Pinos, A. Berengarii de Anglerola, et Umberti, et G. Gaufredi, et B. Dapiferi, et Petri Bertrandi II de istis vel tres mitant precium jam dictis cavallis et mulis, et mittat Comiti Poncius jam dictus per X milia solid. ensem cum toto suo garnimento, et Comes comendet ipsam espadam cum isto garnimento T. Raymundi de Villademan qui eam teneat ab hoc Pascha usque ad aliud. Et si interim predictus Poncius vel quandocumque usque ad prefatum terminum redimere eam voluerit, si dat Comiti decem milla solidorum in cavallos et in mulos ad praetium de predictis militibus, reddat eam T. de Villademan predicto Poncio Comiti: si de cavallis et mulis non se convenerint, donet jam dictus Pontius Comiti VIII milia solidorum Malguriensis recte monetae recipientes et praedictus T. reddat praedicto Poncio prescriptam spadam. Et si ad prefatum terminum Poncius eam non redimerit, T. jam dictus de Villademan reddat spadam cum toto suo garnimento Comiti Barchinonensi, et Comes convenit praedicto Poncio Comiti Ugonis, ut quando ipse Poncius potuerit redimere ipse vel homo per eum Comes Barchinonensis recipiat predictos VIII milia solidos et reddat spadam predicto Poncio. Et si predictus Poncius mortuus fuerit, reddat Comiti Barchinonensi VIII milla solidos ille cui Poncius spadam dimiserit verbis vel testamento de debito hoc persoluto, Comes Barchinonensis reddat ei praedictam spadam, et pro securitate huius placiti et prescriptae (pone perscriptae) convenientiae B. Renardi per preceptum domini sui jam dicti Poncii Comitis Impuritanensis convenit Raymundo Comiti Barchinonensi et filio suo Raymundo quod si de scriptis convenienciis aliquid Poncius eis infregerit, vel homo per eum et infra LX dies quibus inde admonitus fuerit per eos vel per eorum nuncium emendare noluerit, sit eis adjutor per fidem sine engan cum omni honore quem per predictum Poncium tenet donec quod infrigerit eis emendet et taliter dum vixerit actendat: et predictus Poncius Comes non vetet se inde videri nec comoveri, et nuncius Comitis Barchinonensis quando ierit ad praefatum Comitem Poncium, sit securus in eundo et redeundo, B. Bernardus de Monte Squiu (Montesquieu) faciat Comiti et filio suo similem convenientiam ut Bernardus de Ultraria hoc eis cum fratre suo similiter convenit et Vicecomes de Tetzon similiter, Umbertus de Taiada similiter, Petrus de Torredella similiter, Guilermus Seniofredi cum filiis suis similiter, Raymundus Ademar similiter, Petrus Raimundi de Pedret similiter, Guillermus Raymundi de Pedret similiter, Raymundus Renardi similiter, B. Guillermi de Vallegarnera similiter, Dalmacius de Petra Tayada similiter, P. de Villademan sit inde adjutor Comiti et filio suo per fidem sine engan, si hoc fregerit prefatus Poncius et hoc eum honore et potencia quam habet praefatus P. G. de Rupiano et R. Dalmacii de Midiamano cum fratre Artallo: omnes isti conveniunt Comiti Barchinonensi et filio eius quod si praefatus Poncius Ugonis hoc placitum infregerit eis fideles adjutores sunt Comiti et filio suo per fidem sine engan et cum honore et potencia quam habent adjuvent eos. Praedictas autem convenientias facit prefatus Impuritanensis Comes et praedictam peccuniam donat prefato Comiti Barchinonensi et filio suo, quia non potuit emendare hoc Comiti nec voluit pro quo se ipsum miserat in manu sua. Ego iterum prenominatus Poncius Ugonis Comes Impuritanensis convenio tibi Raimundo Comiti Barchinonensi filioque tuo Raymundo quod omnia superius scripta propter hominium quod vobis feci spontanea voluntate fideliter vobis attendam et tenebo sicut bonis senioribus meis quamdiu vixero sine engan. Actum hoc XV kalendas septembris anno Dominicae Incarnationis CXXVIII post millessimum, anno XX regni Ludovici Regis. = Petrus Martini diachonus hoc rogatus scripsi die annoque praefixo.

Pateat hanc legentibus et audientibus scripturam, quoniam ego Poncius Ugonis Impuritanensis Comes profiteor et recognosco qualiter Ugo bonae memoriae pater meus de honore quem Gerundensis ecclesia habet in parrochia Sanctae Mariae de Castilione vel habere debet, multo tempore litigavit cum Berengario Guifredi Gerundensi Episcopo et eius canonicis tandem de plurimis malefactis et violenciis quas praefatus pater ibi faciebat injuste virorum nobilium curiae suae consilio Poncii Guillermi et Raymundi Guillermi, Petri Poncii et Raymundi Ademarii ac Gaucefredi Gastonis et aliorum multorum quorum nomina longum esset enarrare, per difinitionis scripturam universa quae auferebat usurpando ob remissionem peccatorum meorum et propter XL uncias auri Valentiae quam inde accepit prefato Episcopo et eius canonicis presentibus ac futuris perpetuo possidenda dimisit. Post jam dicti vero patris mei discessum ego jam dictus Poncius Comes in illius honore succedens difinitionis scripturam violenter transgrediens et alia mala quam plurima perpetrans in excomunicationis crimen deveni de quo per Dei gratiam ab Gerundensi Episcopo Berengario Dalmacii et eius canonicis absolutus sum, quia per laudamentum Poncii Guillermi de Turredella, et Guillermi Seniofredi ac filii eius Berengarii et Raymundi Renardi in Ecclesia Sanctae Mariae de Castilione coram omni populo praelibatam diffinitionis scripturam laudavi et manu propria signo presenti firmavi. Quae omnia ego prenominatus Poncius Comes licet sub sigillo bonae fidei tenere ac servare promissisem, inverecunda fronte irracionabiliter fregi ac violavi. Sed quia vim vi repellere leges et jura concedunt Raymundus dominus meus Barchinonensis Comes cui ego totum suum honorem per manus proprie juramentum jurando firmaveram propterea fecit mihi guerram quia tandiu Gerundensi ecclesiae suam justitiam denegaveram. Unde quia justitiae quis quamdiu resistere non potest in potestatem prefati Raymundi Comitis domini mei deveni atque per illius preceptum et multorum fidelium hominum meorum consilium scripturae diffinitionis et evacuationis scripturam quam pater meus fecerat et ego firmando laudaveram, iterum reformando corroborare procuro. Diffinio namque et evacuo ob remissionem delictorum meorum eidem gloriossisimae Dei Genitrici Mariae, eiusque canonicae in perpetuum omnes forcias et toltas et malas personas et omnes malos usaticos quos pater meus Ugo et Poncius avus meus bonae memoriae Comites habuerunt vel tenuere in decimis ecclesiae Sanctae Mariae Castilionis et in omni alodio quod Gerundensis canonica quocumque modo habet vel habere debet in omni villa Castilionis vel in omni terminio parrochiae eiusdem ecclesiae scilicet in domibus vel etiam in coeteris rebus usui hominum congruentibus non solum haec superius scripta diffinio et derelinquo sed in omnia illa quae post mortem eorum quocumque modo male usurpavi vel adempravi in decimis eiusdem ecclesiae et in omni alodio Gerundensis (pone Gerudensis) canonicae quod habetur in eadem parrochia, scilicet ipsam albergam quam ego et mei faciebamus in dominica domo Gerundensis canonicae et ipsam domum quam construebam in cimiterio Sanctae Mariae supra ipsum Agar et ipsos IIII sextarios quos accipiebam in decimis Sanctae Mariae, et ipsam messereriam quam accipiebam ex hominibus Sanctae Mariae, et ipsum receptum quem bajulus meus accipiebat ex bajulo Sanctae Mariae non accipiat nisi se tercio et sine cibaria quae propter hoc faciat fideliter donari Sanctae Mariae omnes decimas ex toto alodio Comitis. Haec omnia predicta diffinio et dimitto, evacuo atque derelinquo vel etiam hoc diffiniendo addo sive promitto atque convenio quod non vetabo vel vetare non faciam prepositis vel clericis Gerundensibus vendere quandocumque vel ubicumque voluerint omne ipsum expletum, quod Gerundensis canonica habebit in villa Castilionis tam vinum quam etiam aliud cuiuslibet annonae genus vel ferre vel transmutare alicubi si voluerint vel dare alicui si elegerint vel facere omnem eorum voluntatem. Sed ita solide et libere Gerundensis canonica habeat et teneat omnes decimas et omnia alodia quae habet in villa Castilionis vel in futuro habebit, sient privilegia regalia continent in quibus eadem collata sunt Dei Genitrici Mariae Virgini Beatae, scilicet quod nullius servitutis vel subjectionis vinculo subdantur vel nullum placitum ibi celebretur nisi a Praeposito Gerundensis Sedis vel nulla violencia, in alodio eiusdem canonicae hominibus ibi manentibus ab aliquo ingeratur, sed omnia maneant solida et libera in potestatem eiusdem canonicae in eternum et ultra. Quam diffinicionem facio eidem canonicae propter quadraginta uncias auri Valentiae quas pater meus Ugo accepit a clericis Gerundensis (pone Gerundensi-sis) ex rebus eiusdem canonicae et propter diversas et multas violencias atque injurias propter plurima etiam sacrilegia et opprobria quae ego nimis incaute in ecclesiis, in clericis, in honoribus ecclesiasticis sepe intuli Deo et ecclesiae Gerundensi: quam ita volo esse firmam ut neque ego, neque aliquis meae posteritatis, nec aliquis quislibet meus succesor in hiis quae diffinio valeam vel valeant aliquid requirere vel expetere, neque per meam vocem aut successionem quicquam obtinere, sed sit haec diffinitio stabilis et inconvulsa omni tempore. Quam siquidem diffinitionem ego prefatus Comes Poncius facio Domino Deo et canonicae Sanctae Gerundensis ecclesiae et domino Berengario Gerundensi Episcopo et omnibus canonicis suis et cunctis eorum successoribus in perpetuum. Si quis vero quod absit hanc irrumpere temptaverit sacrilegii summam componat et insuper anathematis vinculis subjaceat et postmodum haec scriptura diffinitionis firma maneat et stabilis omni tempore. Acta scriptura huius diffinitionis XVI kalendas septembris anno XX regni Ledovici Regis, Dominicae Incarnationis anno CXXVIII post millessimum. = Sig+num Poncii Ugonis Comitis qui hanc diffinitionem et evacuationem feci, firmavi, firmarique rogavi. = Sig+num Berengarii Renardi Vicecomitis. = Sig+num Bernardi Guillermi de Monte Squivo. = Sig+num Bernardi de Ultraria. = Sig+num Guillermi fratris eius. = Sig+num Dalmacii de Petra insisa. (incisa) = Sig+num Bernardi Berengarii Vicecomes de Redzon. = Sig+num Umberti de Tayada. = Sig+num Guillermi Raymundi de Pavo (Pau; pago). = Sig+num Petri de Torredella. = Sig+num Guillermi de Rupiano. = Sig+num Berengarii de Ipsa Garriga (Çagarriga). = Sig+num Guillermi fratris eius. = Sig+num Raymundi Renardi. = Sig+num Petri Raymundi de Pedret. = Sig+num Petri Raymundi de Villademan. = Sig+num Raymundi Dalmacii de Medianno. = Petrus Guillermi presbiter qui hoc rogatus scripsi die annoque prefixo. = Sig+num mei Bonanati Egidii auctoritate regia notarii publici testis. = Sig+num Petri Guitardes auctoritate illustrissimi domini Regis Aragonum notarii publici testis. = Sig+num Petri Bartholomei scriptoris dicti domini Regis eiusque auctoritate notarii publici per totam terram et dominationem suam ac tenentis claves dicti sui archivi qui hoc translatum a dicto libro de mandato venerabilis Petri Çacosta consiliarii ipsius domini Regis et baiuli Cathaloniae generalis sumptum et cum eo de verbo ad verbum fideliter comprobatum, nichil in eo addito, nichilque remoto, scribi fecit in civitate Barchinonae die XXII marcii anno a nativitate Domini MCCCLXX nono (1379) et clausit.

XXXVII.

Dedicatio ecclesiae S. Mametis de Rivis mortuis, in dioecesi Gerundensi: anno MCL. (Vid. pág. 140.)

Ex Cartor. S. Petri Roden. fol. 40 b.

Anno ab Incarnatione Domini CL post mill. XV kalendas novembris in sollempnitate Sancti Luchae Evangelistae venit (pone venti) Berengarius Sedis Gerundensis Episcopus ad dedicandam ecclesiam Sancti Mametis de Rivis mortuis quae est jus ipsius Sedis cum Archilevitis et clericis suis. Dedicavit autem praedictam ecclesiam coram multitudine populi ipsius terrae, deditque ei in dote ad fines atque terminos suos. Ab oriente autem dedit ei non minimam partem ex terminis ecclesiae Sancti Juliani de Fortiano quae est juris et dominationis Rodensis caenobii, quod est alodium Sanctae Romanae Ecclesiae. Et hoc resistente ac contradicente auctoritate Domini Papae, Abbate Raimundo, caeterisque fratribus, qui ibi aderant, scilicet Petro de Novis, cellarario et Gauzberto, chamerario, et Petro de Baiuls, Praeposito, et Petro de Valle atque Mirone et Petro de Palaciolo, resistentibusque militibus hac conclamantibus parroechianis hac capellano praedictae ecclesiae de Furtiano, necnon et Poncio baiulo, et hoc in conspectu omnium qui ibi aderant. In crastinum autem reversus Abbas cum supradictis fratribus et capellano et parroechiani jam dictae ecclesiae Sancti Juliani ante Episcopum monuerunt eum auctoritate domini Papae ut ab hac invasione cessaret, hostendentes ei quomodo ecclesia Sancti Petri Rodensis praephatam ecclesiam Sancti Juliani cum terminis et adiacentiis suis quos ipse violenter minuerat, appellatione Romani Pontificis contempta possesione centum annorum habuerat, hac vicaria comutatione Gerundensis Sedis cui memoratus Episcopus praeerat, necnon et auctoritate privilegiorum Romanorum Pontificum. Qui postpositis omnibus quae ad jus nostrae ecclesiae spectabant quod erat juris nostrae ecclesiae hac proprietatis, suae proprietati assignavere. Unde ad posteros presentia scripta mandamus, ut eis pateat tantam violentiam et invasionem die annoque praefixo reclamatione Romani Pontificis in continenti a nobis esse interrumptam sub cuius patrocinio ecclesia nostra cum omnibus sibi pertinentibus esse dinoscitur. Facta est haec karta recordationis XVII kalendas februarii anno XIII, regnante Ludovico Rege juniore. Haec omnia superius scripta possidet plenarie ecclesia Sancti Petri Rodensis usque in presentem diem. = Sig+num Petri de Novis, cellararii. = Sig+num Gauzberti chamerarii. = Sig+num Petri de Baniuls Praepositi. = Sig+num Petri de Valle. = Sig+num Mironis monachi. = Sig+num Guillermi chapellani de Fortiano. = Sig+num Pontii baiuli. = Sig+num Berengarii Geraldi. = Sig+num Raimundi Arnalli. = Sig+num Pontii militis. = Sig+num Petri Mironis clerici. = Sig+num Berengarii clerici de Fortiano. = Sig+num Guillermi Bernardi de Seigar. = Sig+num Raimundi clerici fratris eius. = Sig+num Petri testoris. = Sig+num Pontii de Fortianello. = Sig+num Pontii Guarner. = Sig+num Berengarii Mironis. = Sig+num Petri Burdi. = Sig+num Bernardi Petri. = Sig+num Guillermi Pages. = Sig+num Stephani Ferrarii. = Berengarius monachus et levita qui hanc cartam recordationis rogatus scripsi die et anno quo + supra.

XXXVIII.

Judicium pro ecclesia Gerundensi latum in Guilabertum de Crudiliis (Gilabert de Cruilles, Cruylles): anno MCLX (1160), (Vid. pág. 143.)

Ex autogr. in arch. eccl. Gerund.

Ad cunctorum noticiam pervenire volumus quod dato iudicio et in scriptis redacto de controversia que versabatur in praesentia bone memorie Berengarii Gerundensis ecclesiae Episcopi nuper defuncti inter canonicam Gerunden. et Guilabertum de Crudiliis de quibusdam malefactis et exactionibus, quas praeditus Guilabertus faciebat in honore Gerundensis canonicae de Malueto ab Arnallo de Lercio et Borrello Judice, et Dalmacio de Petraincisa scriptum iudicium iam dictus Episcopus tradidit Guilaberto, quod accepit, et acceptum proiecit, et executioni quod ei iuste adiudicatum fuerat mandare noluit, nec diem in qua exequeretur accipere. Sed quia iustum est, ut qui contumaciter sententiam iuste latam subterfugere nititur, ab eis quae ab eo repetuntur ille spolietur, et in adversarii potestatem deducantur; canonici Gerundenses hac freti iustitia, quod a Guilaberto repedabant imparaverunt; et ne ea ulterius raperet, pro posse inhibuerunt. Super qua imparatione Guilabertus suam ante Borrellum Judicem exponens querimoniam, negans supradictum iudicium ab Episcopo non accepisse, nec proiecisse, nec diem accipere remisse, canonicis in contrarium afirmantibus: iudicavit praephatus Judex quod canonici testibus verum esse monstrarent quod Guilaberto obiciebant. Ad quod comprobandum Guielmus in Gerundensem Episcopum tunc electus cum canonicis Gerundensibus protulit testes Guillelmum Villaebertrandi sacristam, et Guillelmum de Sancto Stephano Gerundensis Ecclesiae presbiterum; qui manibus sacrosanctis evangeliis appositis testificati sunt quod ipsi viderunt et audierunt quando Berengarius praefatus Episcopus tradidit Guilaberto praedictum iuditium in palatio suo Gerundensi; et quod ibi iuste adiudicatum fuerat Guilabertus executioni mandare renuit, iudicium contumeliose proiciendo. Ideoque iudicavit supradictus Judex, quod ea quae praedicti clerici Guilaberto imparaverant, et diu acclamaverant, in potestate eorum deberent esse; et si ulterius vellet ea Guilabertus repetere, ipsi starent ei iustitiae.

Acta sunt in praesentia praedicti electi, Borrelli Judicis, Dalmacii de Petra incisa, Arnalli de Palaciolo, Arnalli de Navata, anno XXIIII, regnante Leudovico Rege (a).

Sig+num Dalmacii de Petra incisa. = Sig+num Arnalli de Palaciolo. = Sig+num Guillelmi Sancti Stephani. = + Petrus Borrelli sacrista et Judex. = + Arnallus de Navata. = + -Bermundus pbr. = Arnaldus de Darmicibus, qui praedictum iudicium scriptis mandavi.

(a) Seniore, scilicet, nam si ad Ludovicum Crassum (Luis el Craso) illius patrem referatur haec carta, Episcoporum series haud modicum perturbatur; cum nullus Guillelmus anno XXIV huius Regis (1131) appareat; quin potius continuata serie Berengarius Dalmatius ab anno 1113 ad 1139 fere Gerundensi ecclesiae praefuisse ex indubitatis testimoniis compertum sit.

XXXIX.

Guillelmi de Peratallada Episcopi Gerundensis donatio ad monasterium Rivipollense: anno MCLXVII. (Vid. pág. 143.)

Ax (Ex) arch. Rivipulli.

Sanctissimis antiquorum Patrum instruimur auctoritatibus et monemur congregationibus fidelium pastorali solicitudine providere, ne divino postposito officio secularibus causa necessitatis in tempore oporteat vacare. Hac igitur de causa divina miseratione compulsus ob amorem Sanctissimae Virginis Genitricis Dei Mariae, et propter remedium simul animae meae, ac bonae memoriae domni Berengarii Gerundensis Episcopi avunculi mei ego Willelmus gratia Dei Gerundensis ecclesiae Episcopus favore atque consensu domni Poncii Dertosensis Episcopi concanonici nostri, et Arnalli de Rogationibus, ac Willelmi de Munels, Archidiaconorum, et Petri Berengarii, Ausonensis Sacristae et canonici nostri, ac voluntate clericorum nostrorum votive et potentialiter offero, laudo, dono Domino Deo et praelibatae Genitrici Dei Mariae et coenobio Rivipullensi, ac Gaufredo eiusdem monasterii Abbati, eiusque successoribus et monachis praesentibus atque futuris inibi habitantibus vel habitaturis ecclesiam Sanctae Leocadiae de Orto Madrone cum ecclesia Kastri de Palaciolo sufraganea sua, et cum decimis ac primiciis, alodiis, atque oblationibus fidelium tam vivorum quam defunctorum cunctisque suis pertinentiis, quae juris earundem ecclesiarum esse dignoscuntur vel fuerint Deo donatae, ob remedium ut dictum est animae meae et avunculi mei ac parentum meorum, et ut mei memoria solemnis atque assidua in orationibus illic permanentium fratrum perhenniter habeant. Hoc modo itaque dono ut sit in obsequio atque regimine, necnon et donatione prefatae ecclesiae Rivipullensis per saecula, salva tamen obedientia ac reverentia Gerundensis ecclesiae in curiis sinodalibus ab vetitis eius observandis, et ut solito modo Episcopus, Archidiaconi et clerici Gerundensis ecclesiae hospitia et justitias atque servitia clericorum illic existentium habeant et inveniant. Si quis contra hanc nostram donationem ad irrumpendum venerit non hoc valeat vendicare quod temerarie requisierit, sed tamdiu anathematis vinculo subiaceat et Judae traditoris particeps fiat, donec digne satisfaciat, et haec carta sic stabilis atque inconvulsa omni tempore permaneat.
Berengarius Sancti Foelicis Abbas Tarrachon. electus subscribo. + Ego Hugo Sanctae Tarrachon. ecclesiae Archiepiscopus ss.

Facta carta donationis III nonas novembris anno Dominicae Incarnationis millesimo CLXVII regni vero Ludovici Junioris XXXI. = Guillermus Dei gratia Gerundensis ecclesiae Episcopus ss. = Poncius Dei dignatione Dertosensis Episcopus ss. = Bisullunensis probat hoc levita Guielmus atque sacerdos. = Arnallus Gerundensis Archidiaconus. = Bertrandus de Paleria Impuritanensis Archidiaconus. = Ego Guillermus de Ficulneis sub+scribo. = Petrus Curtfavino Gerundensis Sacrista. = Petrus Ausonensis Episcopus ss. = + Petrus de Monte acuto levita. = Berengarius de Colonico Judex. = + Ego Petrus de Melanno subscribo. = Scripta libens ista Petrus confirmo Sacrista. = Ego Goufredus Gerundensis ecclesiae Precentor subscribo. = Sig+num Raimundi per Dei gratiam Gerundensis Episcopi. = Ego... Rocabuna (Rocabruna) Abbas Sancti Foelicis confirmo. = Sig+num B. de Albuciano... = + Raimundus Gerundensis Archilevita. = Scripta manu Arnalli presbiteri et monachi die et anno + quo supra.

XL.

Testamentum Guillermi Episcopi Gerundensis: anno MCLXIX. (Vid. pág. 146.)

Ex autogr. in arch. eccl. Gerund.

Quia nullus in carne positus mortem evadere potest, idcirco ego Guillelmus Gerundensis Episcopus in extremis laborans et timens ne repentina mors mihi superveniat, facio meum testamentum et eligo manumissores meos, videlicet Arnallum Archilevitam de Rogationibus, et Berengarium Abbatem Sancti Felicis, et Guillermum Archidiachonum de Munnels, et Arnallum Archidiachonum de Navata, et Guillermum Precentorem, et Guillermum de Terrades et Arnallum de Villamulorum, et Berengarium de Petra incisa, et Bernardum de Palafols ut distribuant omnes res meas sicut hic inferius iniuncxero. In primis dimitto alodium meum quod habeo ad ipsum Monnel, et illud quod habeo in Rechesen, et illud quod habeo in Villasacra, et illud quod habeo in Villa de Petra incisa, Deo et canonicae Sanctae Mariae Sedis Gerundae; et dimitto omnes res meas ad persolvendum debita mea scilicet, frumentum (forment), ordeum (ordi, ordeo), vinum et quodcumque mobile habeo in meo honore, excepto hoc quod hic testatus fuero; scilicet equam I quam dimitto hospitali de Jherusalem, et alteram Bernardo de Juiano, et dimitto ad hoc idem Sarracenos meos (mis moros) et omne meum argentum; et si hoc totum non poterit sufficere ad persolvendum debita mea, persolvantur de omnibus laboracionibus meis quos feci in omni honore meo; et si adhuc haec omnia sufficere non poterint, quia hoc totum expendi in utilitate ecclesiae Gerundensis, volo quod ille qui post me successerit hoc totum persolvat. Ei dimitto omnes meas vineas successori meo sic quod semper illas habeat Gerundensis Episcopus excepta illa vinea quae est cuiusdam mulieris quae voccatur (con dos c) Saurina, quam dimitto Guillermo de Terrades, et det huic mulieri victum et vestitum, et veniant omnes res meae in potestate Berengarii Abbatis Sancti Foelicis et Arnalli Archilevitae de Rogacionibus, et Arnalli de Villamulorum, et Guillermi de Terrades, sicut superius precepi, distribuant omnes res meas cum consilio aliorum manumissorum. Et excomunico, anathematizo ne aliquis umquam sit ausus frangere nec irrumpere hoc meum testamentum in aliquo nec in aliquibus. Factum fuit hoc testamentum XIII kalendas aprilis anno XXXII regni Ludovici regis Junioris. = Sig+num Guillermi Gerundensis Episcopi qui hoc testamentum facio et pre nimio langore propria manu scribere non possum. = Arnallus Gerundensis Archidiaconus. = Arnallus Impuritanensis Archilevita. = Sig+num Guillermi de Terrades. = + Berengarius Abbas Sancti Foelicis. = Sig+num Arnalli de Villamulorum. = Sig+num Berengarii de Petra incisa. = Sig+num Bernardi de Palafols. = Bernardus levita qui hoc testamentum scripsi die annoque prefixo.

Tomo 13, apéndice de documentos, 11-20

XI.

Praeceptum in gratiam Wigonis Episcopi Gerundensis: anno DCCCCXXII (Vid. pág. 47.)

Ex Lib. virid. Capit. ecclae. Gerunden. fol. 181 b.

In nomine Sanctae et Individuae Trinitatis Karolus divina propitiante clementia Rex Franchorum. Regalis mos est fideles suos donis multiplicibus honorare. Idcirco noverit omnium sanctae ecclesiae fidelium presentia sive futurorum industria, quoniam accedens ante presentiam nostram venerabilis Gerundensis Ecclesiae Guido nomine expeciit a nostra mansuetudine ut fidelibus suis quasdam res quibus proprio jure utuntur, precepto nostro confirmaremus. Cuius petitionem benigne suscipientes concedimus quibus fidelibus suis videlicet Archidiachono suo Sonifredo et fratribus suis Gothmaro, Giberto, Esguto, Ingelberto et sororibus eorum Gerbergie et Adaltrude. Praecipimus etiam ut quidquid adquisitum habent, vel Deo propitio adquirere potuerint tam ex donatione quam ex aprisione vel comparatione seu per comutationem infra fines Gozie vel Hispaniae precipientes que jubemus ut nullus Comes vel aliqua potestas praefatas res inquietare audeat vel aliquid eesum exinde presumat arripere, tam ex hiis quam ex omnibus quaecumque potuerint adquirire, set libere teneant atque possideant ipsi et omnis eorum posteritas, nemine inquietante. Et ut haec nostrae largitionis munus per succedentia tempora firmius habeatur attentius observetur manu propria subter firmavimus et anulo nostro impressione jussimus sigillari. = Signum Karoli + Regis gloriossimi. = Notarius ad vicem Archiepiscopi Summi Cancellarii recognovit. Datum Nonas Junii, inditione decima, anno XXX regnante dompno Karolo, reintegrante XXV., largiore vero hereditate indepta XI. Actum Turno feliciter. Amen.

XII.

Depositio testium pro rebus ecclesiae Gerundensis: anno DCCCCXXV. (Vid. pág. 48.)

Ex Libr. virid. Capit. ecclae. Gerunden. fol. 55.

Condiciones sacramentorum atque exordinationes Quigone Sedis Gerundensis Episcopo, Mirone Comite seu et Marchio Segarie et Ennegone Vicecomites seu in praesentia de Judices qui jussi sunt judicare, id est, Trassorario, Teuderico, Leopardo Judicum et iterum Leopardo Sagone, et in presentia Seniofredo Archipresbitero, et Petrone Archidiachono, Seniofredo et Gondemare et Abrone, Altemiro, Quintiliane, Fruilane et Senderedo sacerdotes et in presentia laycorum, id est, Datone, Quirino, Quingilane, Amelio, Valado, Lugelane, Cenifredo Somario, Isarno, Suniegilde, item Trassovado. Endaleco et aliorum bonorum hominum qui cum ipsis ibidem aderant. Testificant testes prolati quos profert Autatus qui judex est subditus vel assertor de supradicto Episcopo Adalane, Ansulfo, Berane, Ascarico, Odilane et Baldovico, Flavio, Teudorico, Manaquiso, Elderico, Bono, Petrone, Altemiro, Quadamiro, Soniario, Juliane et Ruderico, Mirabile propter causam unde intentio vertitur inter eos. Haec sunt nomina testium qui hoc testificant sicut et jurant, id est, Mirone presbitero, Gaugone, Tubias, Odila, Sunialdo, Guilemundo, Teumondo, Placido, Undila, Trassemiro, Quademiro, Trassovado, Ascarico. Nos praedicti testes in unum damus testimonia. Juramus in primis per Deum Patrem Omnipotentem et per Jhesum Christum Filium eius, Sanctum quoque Spiritum quem in Trinitate unus et verus Deus sive per reliquias beati Cipriani confessorem et martyris Christi cuius, basilica sita est in comitatu Bisuldunense in villa Expondeliano, supra cuius sacrosancto altario ubi has condiciones manibus nostris continemus vel jurando contangimus, quia nos suprascripti testes (pone tester) scimus et bene in veritate notum habemus et presentialiter (pone presentialites, intercambio de letras entre testes y presentialiter) eramus et occulis nostris vidimus ipsas vineas, unde supradictus Obtadus petunt jam dictos homines a me quam ipsas vineas fuissent complantatas, vidimus ipsas terras tenentes et possidentes condam Teuthario Sedis Gerundensis Episcopo bonae memoriae per suum preceptum, quod condam Lodovicus et Karolus fecerunt condam Gumeratio (Wimara) et Gondemaro Sedis Gerundensis Episcopos de villa quam vocant Baschara cum suis villaribus cum illorum fines, sicut in supradictos preceptos resonant, quae est ipsa villa cum suos villares in comitatu Bisullunense; et post obitum Teutarii vidimus ipsas terras tenentes et possidentes a quodam Servo Dei Episcopo per terminos de supradicta villa de Baschara et Cassamola quia affrontat ipsa villa a parte orientis in termino Empuritano et pervenit ad ipsa archa de Oriolus villa, et de ipsa archa pergit per ipsam viam merchaderiam, deinde per ipsum limitem qui est in ipsa serra supra domum condam Trassoarii, deinde per ipsa vinea quam retinueram qui est vinea infra jam dicto terminio, et descendit usque in ipso rivo, deinde vadit inter domos ubi Quadamirus habitat, et aliam domum ubi Soniarius habitat. Deinde vadit per ipsas fixorias quae supradicti Judices fixerunt in supra dictorum presentia usque ad vineam Belloni, et latus ipsa vinea ascendit usque ad summam ipsa serra. A parte occidentis affrontat in summa serra (somosierra) quae dividit inter Bascharam et villam quam vocant Gallinarios (Galliners) et vadit ipsa serra usque ad ipsa archa antiqua et de ipsa archa antiqua quae dividit inter Baschara et Parietes et descendit usque ad campos de Vifredo presbitero, et descendit usque in flumen Fluviani in medium aquae atque inde vadit per Fluviani usque ad terminio de Impurltano. Quantum isti supradicti homines intra jam dictos terminos domos et curtes hedificaverunt, vineas complantaverunt contra voluntatem vel jussionem supradictorum Episcoporum injuste et contra legem hoc fecerunt, et hodie plus debet esse supradicta villa Baschara cum suis villaribus et cum illorum terminio, sicut superius resonat, supradicto Guidone Episcopo ad regendum more episcopali quam de jam dictos homines aut de ullum alium hominem. Et ea quae scimus recte et fideliter testificamus atque juramus per supra nixum juramentum in Domino. Facta condicione quinto kalendas marcii anno XX. VIII. regnante Karolo Rege, filio Lodovici. Sig+num Adalane. = Sig+num Datone. = Sig+num Berane. = Sig+num Aschario. = Sig+num Obdilane. = Sig+num Udovigo. = Sig+num Teuderico. = Sig+num Mangrio. = Sig+num Elderico. = Sig+num Bono. = Sig+num Petri. = Sig+num Sfreericus = Sig+num Gadamiro (: Wadamiro). = Sig+num Suniario. = Sig+num Mirabile. = Sig+num Miro presbiter. = Sig+num Sunialdo. = Sig+num Gaugus. = Sig+num Ansulfus. = Sig+num Teudemandus. = Sig+num Placido. = Sig+num Mundila. = Sig+num Trasemiro. = Sig+num Trasovadus. = Sig+num Badovinus. = Qui hunc juramentum juravimus. = Soniofredus Archipresbiter ss. = Laufredus subdiachonus ss. = Petrus Archilevita ss. = Benedictus presbiter ss. = Venerellus presbiter ss. = Ferrecinctus presbiter ss. = Vistremirus presbiter ss. = Quintilia presbiter ss. = Vinifredus presbiter ss. = Fredaricus presbiter ss. = Goderandus presbiter ss. = Quintilla presbiter ss. = Leopardus saio (Sagone más arriba) ss. = Sovadus Judex ss. = Segarius ss. Vicecomes. = Ennego Vicecomes ss. = Quedredus qui hunc juramentum recepi. = Aderichus subdiachonus qui hanc condicionem scripsi et subscripsi die et anno quo supra.

XIII.

Donatio causa testamenti ad ecclesiam Gerund. anno DCCCCXXX (930). (Vid. pág. 48.)

Ex autogr in arch. ecclesiae Gerunden.

In nomine Domini ego Wigo Sedis Jerundensis Episcopus, et Adalbertus, et Rechosindus, et Senderedus, et Raifredus, et Eldfredus sacerdos qui sumus elemosinarii vel advocati de condam Endiconi. Certum quidem et manifestum est enim quia sic precepit nobis condam Endiconi quando venit ad extrema voluntate unde juditium obligatum habemus infra metus (metas) temporum ut scripturam fecissemus de suum alaudem ad domum Sanctae Mariae qui est sita in civitate Jerunda, sicuti et fecimus de ipsa Sovereta, et de villare qui fuit de condam Dacone, id est, Ascleto (o Aseleto) quod habebat vel quod debebat habere per suum directum per quacumque voce. Haec omnia supra scripta sic tradimus in potestate de supra dicto domo Sanctae Mariae ab omni integritate cum exia et regressio earum. Quod si nos super scripti tutores aut filiis nostris aut ullus de successoribus de super dicto condam Endiconi qui contra hanc ista scriptura venerit ad inrumpendum, non hoc valeat vindicare, sed conponat aut conponam ista omnia super scripta in duplo, et in antea ista carta donationis firmis stabilis permaneat omnique tempore. Facta carta donationis XIIII. kalendas aprilis anno I quod Carolus Rex obiit. Elderedus Presbiter tutor qui hanc donatione feci et subscripsi. Senderedus tutor qui hanc donatione feci et ss. = … Retcosindus filius Wirigildi tutor qui hanc donatione feci et ss. = Petrus levita ss. = Richaredus ss. = Gildericus ss. = (acaba aquí)

XIV.

Carta comutationis inter ecclesiam Gerundensem et Raynilden feminam: anno DCCCCXLIX. (Vid. pág. 54.)

Ex Lib. virid. Capit. eccl. Gerunden. fol. 147 b.

Textus legalium scripturarum insonat ut de ecclesiasticis rebus proprio consentiente Episcopo vel clericis uniuscuiusque ecclesiae comutatio nostrae ecclesiasticae fiant, quatinus et congruus honor ecclesiasticus resultet, et qui comutat, minime graviter videatur se sustinere dispendio. Igitur ego in Dei nomine Gothmarus humilis Gerundensis ecclesiae Episcopus prospitiens juxta petitionem nobilissima foemina Raynilde nomine qualiter a nobis petit comutari terram sibi a nobis pro alias una cum consensu canonicorum nostrorum vel reliquorum bonorum hominum assensu prebentes decrevimus hanc scripturam comutationis nostrae equo (aequo) animo fieri, atque legaliter roborari. Dono itaque in hac comutatione terras quae sunt in comitatu Gerundensi in appenditio Sancti Johannis in terminio de Villamagni quae fuerunt de quondam Bagarani quem ipse proprio suo bono animo eidem contulit ecclesiae. Et affrontat ipso unus campus de oriente in terra de Ennegone et de suos parentes vel heredes, de meridie in terra Trasengontia, de occiduo in terra Ennegone presbitero, de circii in terra Ademiro. In alio loco affrontat in ipsa terra, de oriente in terra Adroario, de meridie in terra Trasegontia et de occiduo in terra de Ayzo, de circio in terra Adroario. Has igitur terras que infra istas affrontationes resonant, pro tua comutiatione tibi perpetualiter habenda vel possidenda atque dominanda trado, ut in Dei nomine amodo et deinceps tam habendi quam comutandi seu vendendi, necnon et donandi cuicumque volueris licentiam et potestatem tam tu quam successores tui perpetualiter habeas. Similiter autem ego supradicta comutatrix pro hac comutatione quam a vobis recipio dono ecclesiae Sanctae Mariae et vobis dompno Gothmaro Episcopo atque universis ecclesiae ipsius canonicis vestrae videlicet dictioni subditos terras cum earum affrontationibus quas habeo in comitatu Gerundensi, in terminio de Domennio, in locum quem nuncupant (pone aucupant) Brugaria (Bruguera) vel Monte Eudone et veniunt michi istas terras per meam comparationem vel per meum decimum. Et affrontat ipsa terra de oriente in terra de Bonissimo, de meridie in rivo qui inde discurrit, de occiduo in terra de Frumivia, de circii in via quae inde discurrit. Et alia terra affrontat de oriente in strata quae pergit ubique, de meridie vel de occiduo in terra Mulayreno, de circii in torrente qui discurrit. Et alia terra affrontat de oriente et de meridie in terra Sancti Petri, de occiduo in ipsa strata, de circii in terra Sancti Petri. Haec autem omnia sicut superius nominata pro ipsa comutatione quam a vobis recipio dono has terras apud earum affrontationes domui Sanctae Mariae et vobis dompno (pone dompo) Episcopo supra nominato trado atque transfundo (pone tranfundo) et perpetualiter habenda concedo ut ab hodierno die et in posterum liberam exinde habeatis potestatem habendi possidendi, nec non et juxta ecclesiasticam consuetudinem gubernandi. Ex hac autem comutatione duas scripturas fieri jussimus, ex quibus una vobis nostra manu clericorum nostrorum firmatam tradimus, aliam vero supradictae Raynilde vel supradictae vel ceterorum bonorum hominum roborata recipimus. Si quis autem contra hanc scripturam nostram comutationis venire, vel aliquid molestum agere et ipsam scripturam irrumpere conaverit, hoc quod repetit et vendicare non valeat, set insuper sint tibi culpabiles et heredibus tuis tam ego Episcopus quam succesores mei et persolvere tibi et heredibus tuis has terras cum omnibus ad illas pertinentibus in duplo quantum ad eo tempore valere potuerint. Similiter obligo Raynilde supradictae ipsas terras quas a vobis comutatione trado, ut si hanc scripturam comutationis meae tam ego quam aliqua persona aut filiis aut filiabus meis aut heredibus emissa irrumpere voluerint, haec vindicare non valeant, set ipsas terras quas a vobis in commutacione trado vel succesoribus vestris vobis omnia in duplo restituere cogantur. Concreta est igitur haec commutationis scriptura die kals. marcii anno XIII. regnante Lodovico Rege, filio condam Karoli. in Dei nomine feliciter. Amen. = Sig+num Raynildes qui istam comutationem feci et firmare rogavi. = Sig+num Durando. = Sig+num Fruilla. = Sig+num Lunares. = Sig+num Gerundensis. = Si+gnum Udalaricus. 

XV.

Acta consecrationis ecclesiae S. Columbae in pago Gerundensi anno DCCCCL (Vid. pág. 55.)

Ex vet. transl. saec. XII. exarato in arch. S. Petri de Cercada.

Innovandis ministrorum sacris universorum catholicorum congruit devotioni, ut ad supernorum civium gloriam omnibus concupiscentibus desiderantes, quatinus institutis sublimibus celestis premia mancipatis effectibus comitantur. Horum morem ab origine matrisque et sponsae sanctae ecclesiae imitati sunt cuncti Xpi. amantes sanctique consortes hominum qui edocati operibus copiis in sancta ordinatione ecclesiastica insudare, ipsamque ecclesiam sublimare et agumentare (augmentare ?) satagere. Denique sequentes hanc formam convenit nos ita sublimia inspicere, ut ima respuentes ad coelestem patriam toto anisu huius tendere studeamus. Iccirco (: idcirco) Gotomarus opitulante Deo ecclesiae Gerundensis Praesul una cum consensu ecclesiasticorum religiosorumque virorum commitantibus fidelibus veniens ad consecrandas ecclesias, quae sunt constitutae in nomine Sanctae et Individue Trinitatis ano Incarnationis Domini DCCCCL. indicione X. quorum vocabula hae sunt videlicet in honore Sancte Columba Virginis, et Sancti Michaelis Archangelis, et Sancte Cecilia Virginis, et Sancti Johannis Babtista, Sancti Petri Apostoli, in eorum adoptionis gratiam uti desideramus premia, in comitatum Gerundensem in locum que dicunt valle Sancte Columba (vall Santa Coloma). Notum est ad fidelibus ut invitatus proprius Presul ad consecrandam baselicam supra nominata, quae ab antiquis temporibus fuit edificata et a nefandis paganis fuit destructa, quae dicunt Ungulis (ungla, ungles; uña, uñas), et ab isto homine nomine Ennegone et a filio suo Gichafredo reparata propter amorem Dei, et pro redemptione animae eorum, et pro propriorum innocendo eorum delictis. Ideoque ego Ennego supra nominatus dono ad huius die dedicationis templum campo I. que dicunt Ario tapido cum suis affrontationibus, et vineas II. in locum que dicunt ad ipsos nespolarios cum illorum affrontationibus. Et ego Wigila dono predicta ecclesia campos II. iusta ipsa ecclesia cum affrontationes. Et ego Andefredus presbiter et Eribertus donamus campo I. prope ecclesia, et vinea modiatas II. in locum que dicunt ad ipso Godregilde, et ipsa kasa iusta ipsa eclesia cum ipsa nostra ereditate quod debemus hereditare in ipso campo quod est iusta ipsa ecclesia. Et ego Ansulfus presbiter dono inter vinea et terra modiatas IIII. in locum que dicunt ad Ribastor tegada.

Igitur Gotmarus gratia Dei Episcopus prelibatas ecclesias tanta religione prenocens ad fideli meo Gischafredo tota animositate gaudio consequenda dono istas ecclesias Sancta Columba, et Sancto Andreo dono ad fideli meo atque concedo propter reparationis istius ecclesiae; et ad ecclesias supra scriptas dono decimis et primiciis et oblationes fidelium de valle que dicunt Sancta Columba, et ipso villare que dicunt de Arvionso, et de Altaneo, et ipsa moledeira, et ipso villare quod (fuit) de Salama, et ipso villare quod fuit de Leo, et ipso villare quod fuit de Wistremiro, et villare quod fuit de Gonderigo, et Bagastrano, et Canedello, et Muxiago, et Turdeirola, et ipsas pennas, et Vallorci. Gotmarus humilis Sancte Gerundensis ecclesie identidem dono omnibus decimis, et primiciis, et oblaciones fidelium ad ecclesia sancte Columba cum villa et villarunculis ad eorum rebus pertinentibus dono ipsa ecclesia Sancto Andreo que est sita in Castagneodo dono ad Sancta Columba cum fines vel termines vel agacentias (adjacentias) earum secundum canonica et instituta sanctorum Patrum predecessorum cum octoritate (auctoritate) omnipotenti firmata. Et constituens hoc compositum cum episcopali censura ut nulli liceat violari in postmodum hoc nostri dotis decretum; sed omni tempore inconvulsa et inviolabile maneat firmum. Reditum vero eorundem ecclesiis statuimus per singulos annos modios in. unum de segale, et alium de ordio, et alium de vino, sinodum et crisma acceptionis. Digesta est autem hec dotis confirmatio pridie kals. februarii anno XV. regnante Lodovigo Rege, filio condam Lodovigo (Caroli). + Gondemarus sancte ecclesie Ierundensis humilis Episcopus. = Sig+num Adalbertus presbiter. = Sig+num Perandeo (Sperandeo, Spera in Deo) presbiter. = Sig+num Tassius levita. = Sig+num Ennego presbiter. = Sig+num Audesindus presbiter. = Sig+num Andofredus presbiter. = Sig+num Audesindus presbiter. = Sig+num Teudesindus Archiptr (: Archipresbiter). = Sig+num Enego. = Sig+num Senderedus presbiter. = Sig+num Aribertus. = Sig+num Vigila. = Sig+num Erriarius presbiter, qui an (hanc) dote donatione scripsit et sub die et anno quod supra.

XVI.

Donatio ad eccl. Gerund. ex testamento Wifredi Comitis Bisuldunensis: anno DCCCCLVIII (Vid. pág. 59.)

Ex autogr. in arch. eccl. Gerund.

In Dei nomine ego Sonifredus Comes, et Olibane Comes, necnon et Avane Cometissa, et Servo Dei levita, qui sumus manumissores vel donatores. Certum quidem manifestum est enim quia precepit nobis condam Wifredi Comiti ut scripturam donationis fecissemus ad Domino Deo et Sancta Maria Ienitricis (genitricis) Domini que vocabulum est in Sedis Iherunda (Gerunda, Jerunda, Ierunda) de omnem suam heriditatem (hereditatem) quod habebat infra terminio de comit. Besuldunensis in villa que vocitantur (vocitatur) Calvos vel infra eius termines, et ipsum alodem quod merebat habere in valle Basso in villa Balbor (f. Balbos) vel in ipsa Pinna; et karta exinde fecissemus, sicuti et facimus. Et donare ibidem fecissemus parilios II de boves et equas in. Qui nobis advenit hec omnia, quod superius insertum est per manumissoriam de condam Wifredi Comiti, sicut ille nobis * imiuenexit vel ordinavit per suum verbum, vel per suum testamentum quod ille iussit fieri et firmavi (f. firmari): et nos iudicium exinde obligavimus ad *serie conditionis ordinante iudices. Sic donamus iam dictos alaudes, sicut superius insertum est, ad Domino Deo, et Sancta Maria Sedis Iherunda, sive et in manus domno Arnulfo Pressul (: praesul : episcopo, etc) vel cannonici vel successores ipsius Sedis, quemadmodum ibidem serviunt, vel deinceps Deo servituri erunt, ut deincebs teneant, et possideant, et usque in perpetuum vindicent, propter Deum et remedium anime de condam Wifredi Comiti, cum illorum affrontationes, sicut in suas scripturas resonat, cum exio vel regressio earum. Quod si nos jam dicti donatores, manumissores, aut ullus quislibet homo, qui contra hanc ista donatione venerit ad inrumpendum (falta la n), non hoc valeat vindicare, set componat in vinculo ipsum alaudes in quadruplum, sicut lex cannonica docet cum illorum inmelioratione: et hoc quod repetit, vindicare non valeat: et in avantea (: antea : avant : adelante) istius scripture donationis in omnibus obtinet firmissimam roborem. Facta istius scriptura donationis idus januarii anno IIII regnante Leutario Rege, filio condam Ludovici Regi.

Soniofredus Comes ss. = Oliba Comes ss. = Servus Dei levita ss. qui pariter ista scriptura donacionis fecimus, et testes firmare rogavimus. = Sig+num Langoardus (Langobardus). = Sig+num Morgadus. = Sig+num Sesemundus (Sisemundus: Sisemundo). = Wadamirus presbiter qui hanc scriptura donacionis scripsi et... die et anno quod supra.

XVII.

Acta consecrationis ecclesiae de Biania: anno DCCCCLVIII. (Vid. pág. 59.)

Ex autogr. in arch. S. Petri Roden. = Marca ap. n. 94.

In nomine Domini Dei eterni anni DCCCCLVIII. IIII. idus januarii feria I. veniens vir reverentissimus domnus Arnulfus Sanctae Jerundensis ecclesiae humilis Episcopus ad consecrandas ecclesias quae sunt sitas in comitatum Bisuldunense in locum quae nuncupant Vallebiania justa (: juxta) flumen Fluviano. Et sunt ipsas ecclesias in onore Sancti Stephani Martir, et Sancti Mikaelis Arcangelis, et Sancti Johannis Babtista quem rehedificavit Wisandus levita cum fratribus suis, id est, Oliba et Sonifredus, et Morgadus, et suo nepoto Wandalgaude. Cunctorum fidelium devocioni congruit, ut ad celestem patriam toto desiderio anelent, quatenus sancti monitis inerendo coelestium bonorum pociantur effectibus. Hunc igitur secuti sunt morem ab exordio sanctae ecclesiae omnes religiosi sanctique viri qui in ipsa ecclesiastica edocati piis operibus insudare et ipsa ecclesia et nutrire et augmentare satagerunt. Horum itaque forma sequentes oportet nos ita celestia inspicere ut ad caduca respuentes ad sublimia manencia toto adnisu tendere valeamus. Denique in Dei nomine habent ipsas ecclesias de ministerio ecclesiastico albas in. amictos II. stolas in. kasullas II. manipulos in. kalicem I. cum sua patena, facestergulos duos cum sirga, Misales in. Leccionarios II. et alios Misales minores II. et Sposito I. Et ego Teudericus presbiter dono Antiphanario (antifonario) I. Et ego Wisandus suprascriptus dono ad ipsas ecclesias aulodo (alaude) quem habeo in ipsa parroquia (falta una r), id est, kasas cum curtes et ortos et ipsos arbores quod ibidem sunt, et terras quod emit de Trasovado et de uxore sua Chintilone et ipsos II. kampos quae ego emit de Belone, sicut in ipsas meas scripturas resonant. Et ego Teudericus presbiter cum fratre meo Aurucio donamus kampum I. quod est super ipsas ecclesias; afrontat de oriente in ipsa via quod pergit a domum Sancti Stephani ipsa nostra porcione. Et ego Poncius et uxor mea Fachilo donamus kampum I. in ipsa Molaria. Habet afrontacione de orientis in terra Sancti Stephani. Et ego Wisandus levita et Wandalgaudes et Amelius quod sumus elemosinari de Vingilane condam donamus de vinea semodiata I. in locum quae dicunt Kabriolo. Et ego Amelius dono pecia I. de terra ad ipserir a Betedone; afrontat de orientis in ipso semitario quod inde pergit. Et ago Ato cum uxor sua Persona donamus kampo I. ad ipsa revoira quod afrontat de oriente in terra de nos donatores. Et ego Walberts dono campos II. quod sunt justa ribulo Fluviano, et afrontat de orientis in terra de Sancta Maria de Riopullo propter remedium animae me et remedium animae seniori meo Mironi Levita. Et ego Argemirus cum uxore nomine Quindiberga, et Giskafredus cum uxore Flamulia donamus clauso I. cum suis arboribus; afrontat de oriente in ipsa estrada. Et ego Froila, et Eldovadus, et Leopadria et Animia donamus campo I. in locum quae vokant Moleira ipsa nostra porcione quod afrontat de oriente in ipso torrente. Et ego Ermemirus et uxor sua Ermetructe (Ermetruit) donamus terra quod est ad ipsas fontes afrontat de oriente in terra de Cixilo vel heredes suos. Et ego Mazanella cum filio meo Sesuvigius et Visaleigo donamus terras in ipsa Kalmo (Çacalm) quod afrontat de oriente in terra de Gargila vel suos heredes. Et ego Frulia cum filio vel filia terra in ipsa Kalmo quod afrontat de oriente in terra de Sonifredus. Et ego Barone et uxor sua * Scruunia, et ego Mesendus et uxor sua Arcedonia donamus kampo I. in campo longo (Campllonch) quod afrontat de oriente in terra de Teudaleigo ipsa nostra porcione. Et ego Wisandus presbiter et frater meo Bradila, et Guisila donamus terra in ipsa plana (: Çaplana, Zaplana) de Sancti Stephani quod afrontat de oriente in ipso torrente ipsa nostra porcione. Et ego Oriolus et Saborido, et Maskarone (Mascaró, como el segundo apellido de Próspero de Bofarull) donamus de vinea sls. V. in locum Solano quod afrontat de oriente de nos donatores. Et ego Vidale et Trasovado donamus de terra semodiata I. quod afrontat de oriente in ipsa estrada. Et ego Adroavo, et Argesindo, et Ermegilde, et Sonifredus, et Alaricus, et Giscafredus, et Alsendus donamus terra in ipsa plana quod afrontat de oriente in ipsa estrada. Et ego Lupus dono de terra sls. V. in ipsa Moleira, afrontat de oriente in terra Olibano. Quapropter et ego Arnulfus gratia Dei Episcopus dono atque concedo ad ipsa ecclesiae supra scripta decimas et primicias et oblaciones fidelium de villas quae nominant. (Cetera desunt abscissa carta).

XVIII.

Carta condonationis novique stabilimenti facta a Mirone Episcopo Gerundensi: anno DCCCCLXXX. (Vid. pág. 73.)

Ex Cartor. curiae episc. Gerund. pág. 71.

Antiquitus sancitum est, et in praecedentium Patrum sententiis reperimus scriptum ut circa victas personas ac presertim paupertate depressas severitatem legis aliquantulum debeamus temperare. Quia sicut ipsa lex fertur, si in toto proprietas juditii adtenditur, proculdubio mansuetudo deseritur. Idcirco ego Miro Sanctae Sedis Gerundensis ecclesiae Antistis una cum consilio et conibentia nostrorum cetu clericorum ob amorem Dei et mercedem donpni Gauzfredi Comitis qui nobis justitiam dignatus est fieri de hominibus qui habitant in villa quae dicitur Palaz, qui scripturam falsissimam in eius juditio protulerunt in contrarietatem scriptae Sedis et ipsum alodem qui dicitur Palaz evaserunt de dictione prefatae Sedis; propter honorem et mercedem supradicti Comitis nostraeque legis censura qua merebamini eis indulgemus. Insuper et ipsum alodem quem de potestate praefatae Sedis evaserunt eis beneficiamus. Sub ista videlicet racione, ut de ipsas terras taschas non donent, nec de ipsas vineas quartum nec medium. Caeteras vero functiones et redibitiones persolvent, quemadmodum caetera praedia prefatae ecclesiae solvere consueverunt. Oblias quoque in octabas Natalis Domini persolvant, aut costolatio unum cum ancha aut capones II et eminas singulas de ordeo et focatias duas triticeas et eminas singulas de vino per singulos annos vendere aut donare aut commutare ipsum alodem non presumant, nisi inter se commanentes ipsius villae. Seniorem exterum aut mundanum sibi non eligant nisi aut a me aut a successoribus meis fuerit largitum atque concessum. Quod si aliter fecerint statim initio suae transgresionis careant huius alodii benefitium. Statuimus etiam ut nullus successorum nostrorum eis censum alium augere audeat. Facta haec scriptura VIII. idus marcii anno XXVI. Lothario rege cessante (a). = + Miro gratia Dei Episcopus ss. = Barone levita ss. = Miro subdiaconus ss. = + Otho levita ss. = Servus Dei presbiter ss. = Petrus Archilevita = Senifredus subdiachono ss. = Umbertus Archilevita ss. = Leuta ss. = Arnulfus + clericus ss. = Wigo diachonus ss. = Adalbertus presbiter ss. = Aimericus levita ss. = Oliba levita ss. = Teudericus presbiter. = ... presbiter ss. = Miro Presbiter ss. = Amalricus subdiaconus = In Dei nomine Tridiarius presbiter et cantor qui hanc scripturam scripsi et ss. sub die et anno quo supra.

(a) Certe regnante; nam post mortem Lotharii, statim agnitus est Rex Ludovicus V eius filius, denuoque Hugo Capetus, quorum chronologiam in his regionibus tabelliones indesinenter usurparunt.

XIX.

Scriptura commutationis factae a Gotmaro Episcopo Gerundensi cum Guilmundo: anno DCCCCLXXXV. (Vid. pág. 79.)

Ex autogr. in archiv. eccl. Gerunden.

Textus legalium scripturarum insonat unde ecclesiasticis rebus proprio conscientie Episcopo vel clericis uniuscuiusque ecclesiae conmutationes terrae ecclesiasticae fiant, quatenus et congruis honor ecclesiasticus resultet et qui commutat minime gravi videatur se sustinere dispendio. Igitur in Dei nomine ego Gotmarus humilis Gerundensis ecclesiae Episcopus perspiciens justa petitionem Guilmundi qualiter a nobis petiit commutari sibi terra pro terra et vinea qui est ipsa terra in comitato Gerundense in locum que vocant super rocha una cum consensu cannonicorum nostrorum vel laycorum bonorum virorum in eadem civitate comorantibus justis eius praecibus asensu prebente decrevimus hanc scripturam comutationis meae equo animo fieri atque legaliter roborari. Donamus itaque in ac commutatione tibi Guilmundo terra de Sancti Andreae Apostoli qui est situs in locum que dicunt super rocha, et canonici eiusdem Ecclesiae quam ipse proprio suo bono animo eidem contulit ecclesiae. Qui affrontat ipsa terra jam dicta de Sancto Andreo qui est situs super rocha de parte orientis in terra Durando et habet dextros XXXII, de meridie in terra de me Guilmundo commutatore et habet dextros XVI, et de occiduo in terra Durando et habet dextros XVIII, et de circi afrontat in ipso torrente qui inde discurrit et habet dextros XXV. Hanc igitur terra sicut infra (pone infar) istas IIII afrontationes includunt pro tua comutatione perpetualiter habenda vel possidenda atque dominanda trado, ut in Dei nomine amodo et deinceps tam habendi seu vendendi cuicumque volueris licentiam et potestatem habeas tam tu quam successores tui vel heredes tui perpetualiter. Similiter ego Guilmundus comutator pro hac comutatione, quam a vobis recipio dono ecclesiae Sancti Andreae Apostoli jam dicto et vobis domno Gotmare Episcopo atque universis ecclesiae ipsius canonicis vestra videlicet dicioni subditis terra et vinea qui mihi advenit per ex comparatione, qui est in comitato (pone con-mitato) Gerundense in locum que dicunt Monte super rocha. Qui afrontat ipsa terra et vinea de parte orientis in terra Anansilo femina et habet dextros XXVI, et de meridie in terra Durando et habet dextros XXII, de occiduo in terra de jam dicto Durando et habet dextros XXXII, de circi in terra de Johanne presbitero et habet dextros XXXVI. Haec autem omnia sicut supra nominata sunt pro ipsa commutatione que ego Guilmundus a vobis recipio de terra cum exio vel regressio suo qui est ipsa terra in jam dicto loco super rocha de jam dicto Sancto Andreo sic dono ego Guilmundus atque comuto (: conmuto) jam dicta terra cum jam dicta vinea qui in jam dicto loco est ad jam dicta ecclesia Sancti Andreae Apostoli, et vobis domno Gotmare Episcopo trado atque transfundo et perpetualiter abenda (habenda) concedo, ut ab odierno (hodierno) die et in posterum libera exinde habeas potestatem abendi (habendi; tres ejemplos del no uso de la hache en poco texto), possidendi necnon et juste ecclesiasticam consuetudinem vendendi seu commutandi. Ex hac autem commutatione duas scripturas fieri jussimus ex quibus una nostra manu firmo et clericorum nostrorum firmatam tibi tradimus, aliam vero a te vel ceterorum bonorum hominum a te recipimus firmatam (.) Si quis autem contra hac scripturam nostrae commutationis venire vel aliquid moleste agere vel ipsam scripturam inrumpere conaverit, hoc quod repetit vindicare non valeat, sed insuper simus tibi culpabiles tam ego jam dictus Episcopus quam successores mei et persolvere tibi ipsa terra in duplo quantum ad eo tempore valere potuerit. Similiter obligo me ego Guilmundus pro ipsa terra et solidos C. quam vobis pro ac commutatione trado, ut si anc scripturam commutationis meae tam ego quam aliqua persona a me emissa inrumpere voluerit, hoc quod repetit vindicare non valeat, sed potius ipsa terra et vinea quam vobis in commutatione dedi omnia vobis vel successoribus vestris in duplo restituere cogamur. Concreta est haec scriptura commutationis IIII. nonas junii anno XXXI. regnante Lothario Rege, filio condam Ludoici. = Gondemarus hac si indignus Episcopus ss. = Oliba Archilevita ss. = Arnulfus Archilevita ss. = Argemirus presbiter et Sacrista ss. = Wibertus Archilevita ss. = + Wilelmus levita +. = Haefredus Archilevita ss. = Adalbertus presbiter ss. = In Dei nomine Richarius Presbiter ss. = Meinardus levita qui ac commutatione scripsi et subscripsi die et anno quo supra.

XX.

Judicatum pro Hildesindo Episcopo Helnensi: anno DCCCCLXXXVII (Vid. pág. 80.)

Ex Cartor. 2.° S. Petri Roden. fol. 10.

In juditio Borrello Comite seu de Judices qui jussi sunt causas audire et dirimere vel legibus diffinire, id est, Wilielmus et Honestus et Atodes, quem alium nomen vocant Bonutionem in presentia Gotmar Sanctae Sedis Gerundensis ecclesiae Episcopo, seu in presentia Adalberti, Sintilde, Mironi, Argemiri, Senderedi, Ferrocinti, Fredarii, Teudessindis sacerdotes, diaconorum presentia Oliba quem alium nomen vocant Lobatone Archidiaconus, Wibertus Archidiaconus, Wilielmus Archidiaconus, Armericus, Arnultus, Arnulfus, Aliarius, Lobatone, Menardus, Teredus diachonus, laicorum vel vicariorum presentia, Seniofredo Vicecomite, Gauzfredo, Wiscafredo, Sentuldo, item aliud Wiscafredo, Suniario, et aliorum multorum bonorum hominum qui cum supra scriptis ibidem aderant. In istorum supradictorum presentia Hildesindus Sanctae Sedis Elenensis ecclesiae Episcopus, et Abbas ex caenobio Sancti Petri Rodas cum suis monachis ante domnum Borrellum Comitem ingenti detulit quaerelam de alode qui est in comitatu Gerundense in locum quae nuncupant Olivares, vel in eius termines. Quod quidam clericus nomine Stephanus jussit venundari a nepote sua Geriberga C. solidos et jussit a suis elemosinariis ut ipsum precium contulissent ad Sedem beatissimi Apostoli Petri Romae, ubi eius corpus venerabiliter tumulatus quiescit. Jussit etiam praedictus Stephanus a Teuderico presbitero suo elemosinario, ceterisque suis elemosinariis, ut si jam dicta Geriberga ad jam dicta ecclesia Sancti … (Petri) Roma proprium pretium deferre non fecisset, in nomine jam dicti Apostoli ad caenobium Sancti Petri Rodas ipsum alodem quem nominant Olivars per scripturam donationis tradidissent. Jam dicta vero Geriberga ipsum pretium a jam dicta ecclesia non transmisit, et jam dictum alodem simul cum marito suo Dursaco injuste et absque lege dum vixit retinuit, et filiabus suis injuste possidendum relinquid. Qua de re praedictus Episcopus et Abba, simul cum ipsis monachis quaerelatus, predicti Judices ante dommum (: domnum, dompnum, dominum) Borrellum Comitem talem dederunt sententiam, ut Teudericus presbiter qui fuit elemosinarius jam dicti Stephani, ipsam scripturam quod debuerat facere ad praefatum caenobium sine nulla retardatione eam faciat, et filiae jam dictae Geribergae de jam dicto alode qui nominant Olivars, se evacuare non differant. Idcirco ego Teudelindes quae alio nomine vocant Bellaiza et Wisla filiae qui sumus jam dictae Geribergae, recognoscimus hoc quod negare non possumus, et facimus nostra professione simul et exvacuatione. Et hodie plus debet esse jam dictus alodus qui nominant Olivars cum ipso molino de praefato coenobio Sancti Petri Rodas quam de nobis, aut de nullum hominem; et vera est nostra professio vel evacuatio. Facta haec scriptura recognitionis vel evacuationis die VII. kalendarum junii anno II. Leudevico Rege regnante, filius qui fuit Leutharius Regis. = Sig+num Todlendi quae alium nomen vocant Bellaize. = Sig+num Wislae quae nos de predicto alode penitus evacuamus. = Sig+num Wibertus Archilevita. = Sig+num Wilielmus. = + Suniarius ss. = Sig+num Joannes. Sig+num Riculfus. = Ego Guillermus Judex huius edictionis tactu necessitate occulorum signoque inpressionis corroboro +. = Deusdedit diachonus qui hac professione vel evacuatione cum ipsas litteras superpositas in duobus versiculis scripsi et + die annoque praefixo.